More Related Content
More from HolyBibles
Bible in chayahuita, balsapuertino, cahuapa, chawi, chayabita, chayawita, cha...Bible in chayahuita, balsapuertino, cahuapa, chawi, chayabita, chayawita, cha...HolyBibles
Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua...Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua...HolyBibles
Bible in carapana, carapana tapuya, karapaná, karapanã, karapano, mextã, moch...Bible in carapana, carapana tapuya, karapaná, karapanã, karapano, mextã, moch...HolyBibles
More from HolyBibles (20)
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
- 2. Veintiseis Libros del Antiguo Testamento y
El Nuevo Testamento
en el idioma Aguacateco de Guatemala
Primera Edición del Antiguo Testamento
© 2003, Wycliffe Bible Translators, Inc.
Primera Edición del Nuevo Testamento
© 1993, International Bible Society
Segunda Edición del Nuevo Testamento
© 2009, Wycliffe Bible Translators, Inc.
Primer Edición de las Escrituras
(Veintiseis Libros del Antiguo Testamento y
El Nuevo Testamento)
© 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
www.ScriptureEarth.org
Creative Commons
Atribución-No Comercial-No Derivadas 3.0 Unported
Eres libre de:
copiar, distribuir y comunicar públicamente la obra
Bajo las condiciones siguientes:
• Atribución — Debes reconocer la autoría de la obra en los términos especificados por el propio
autor o licenciante.
• No comercial — No puedes utilizar esta obra para fines comerciales.
• No Derivadas — No está permitido que alteres, transformes o generes una obra derivada a
partir de esta obra.
Entendiendo que:
• Renuncia — Alguna de estas condiciones puede no aplicarse si se obtiene el permiso del titular
de los derechos de autor.
• Otros derechos — Los derechos siguientes no quedan afectados por la licencia de ninguna
manera:
• Los derechos derivados de usos legítimosu otras limitaciones reconocidas por ley no se ven
afectados por lo anterior;
• Los derechos morales del auto;
• Derechos que pueden ostentar otras personas sobre la propia obra o su uso, como por ejemplo
derechos de imagen o de privacidad.
• Aviso — Al reutilizar o distribuir la obra, tiene que dejar bien claro los términos de la licencia
de esta obra.
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0
- 3. Las Escrituras en Aguacateco
Antiguo Testamento
Nuevo Testamento
Génesis .................... Gn ........ 1
Éxodo....................... Ex....... 88
Levítico.................... Lv ..... 158
Josué........................ Jos.... 208
Jueces ...................... Jue.... 246
Rut........................... Rut ... 289
Bajx Samuel ............. 1S ..... 295
Caꞌp Samuel............. 2S..... 350
Esdras ...................... Esd ... 397
Nehemías................. Neh....413
Ester......................... Est .... 439
Salmos ..................... Sal .... 452
Proverbios................ Pro ... 598
Daniel ...................... Dn .... 647
Oseas ....................... Os......674
Joel.......................... Jl ...... 689
Amós........................ Am ... 696
Abdías...................... Abd... 709
Jonás........................ Jon ... 712
Miqueas ................... Miq... 716
Nahum..................... Nah .. 727
Habacuc................... Hab .. 731
Sofonías ................... Sof.... 736
Hageo ...................... Hag....742
Zacarías ................... Zac ... 746
Malaquías ................ Mal... 762
Mateo....................... Mt..... 771
Marcos..................... Mr .... 837
Lucas........................ Lc ..... 878
Juan......................... Jn ..... 946
Hechos..................... Hch... 996
Romanos.................. Ro... 1055
Bajx Corintios .......... 1 Co 1082
Caꞌp Corintios .......... 2 Co.1107
Gálatas..................... Gl ....1123
Efesios...................... Ef.....1133
Filipenses................. Fil....1142
Colosenses ............... Col...1149
Bajx Tesalonicenses . 1 Ts..1155
Caꞌp Tesalonicenses . 2 Ts..1160
Bajx Timoteo............ 1 Ti..1163
Caꞌp Timoteo ........... 2 Ti..1171
Tito .......................... Tit....1176
Filemón.................... Flm..1180
Hebreos.................... Heb..1182
Santiago................... Stg.. 1203
Bajx Pedro ............... 1 Pe 1209
Caꞌp Pedro ............... 2 Pe .1217
Bajx Juan................. 1 Jn 1222
Caꞌp Juan................. 2 Jn 1229
Toxiꞌn Juan .............. 3 Jn 1231
Judas........................ Jud . 1233
Apocalipsis .............. Ap... 1236
Mapas .............................. 1268
- 6. Yi Tajlal Xak Uꞌj Kale Na
Jaleꞌt Jujun Liwr
pág.
vi
Génesis .......................... Gn ................................ 1
Éxodo ............................ Ex............................... 88
Levítico.......................... Lv............................. 158
Josué ............................. Jos............................ 208
Jueces............................ Jue ........................... 246
Rut................................. Rut ........................... 289
Bajx Samuel................... 1S............................. 295
Caꞌp Samuel................... 2S............................. 350
Esdras............................ Esd........................... 397
Nehemías....................... Neh .......................... 413
Ester .............................. Est............................ 439
Salmos........................... Sal............................ 452
Proverbios ..................... Pro ........................... 598
Daniel............................ Dn............................ 647
Oseas............................. Os..............................674
Joel................................ Jl.............................. 689
Amós ............................. Am........................... 696
Abdías ........................... Abd .......................... 709
Jonás ............................. Jon........................... 712
Miqueas......................... Miq .......................... 716
Nahum........................... Nah .......................... 727
Habacuc......................... Hab .......................... 731
Sofonías......................... Sof............................ 736
Hageo ............................ Hag ...........................742
Zacarías......................... Zac........................... 746
Malaquías...................... Mal .......................... 762
- 7. 1
Yi xetzbil wuxtxotx
1 1 Yi tcyaj tu yi wuxtxotx, Ryos ncu xtxumul tetz le xetzbil tzaj. 2 Poro yi
wuxtxotx quic xtxolbil tanen. Na a cun pilij tibaj cyakil luwar. Ej nin
tzotz nintunin benen tzin. Quic jun taklen at. Poro yi Porer Ryos na nin xon
teratz tibaj yi a yi pilij.
3 Itzun bantz, nin tal Ryos: “Na waj yil jal yi tkan skil.” a
Jalen nintzun ban
tkan skil. b 4 Nintzun til Ryos yi chumbalaj nin yi jalen tkan skil. Ej nin cu jatxol
yi tkan skil, tu yi tzotz. 5 Nin oc tkol Ryos bi tkan skil tetz “skejl,” ma yi tzotz,
“lakbal” tzun ban bi-tz tan. Icyen nintzun ban yi bajx kej.
6 Ej itzun tal i le cap kej: “Tajwen yil jatx tib yi a yi pilij tibaj cyakil luwar,
bantz at a sban tul cob amal.” Ej i nintzun bantz chi yi tal i. 7 Bnix yi jatxbil xol yi
a tan. Jun txakaj a cyaj tzak yi jatxbil tetz. Ej nin junt txakaj a cyaj cyen tibaj.
8 Yi jatxbil xol yi a, “tcyaj”, c
ban bi tan Ryos. Icyen nintzun ban yi cap kej.
9 Ej itzun tal i le toxin kej: “Yi a yi at wuxtxotx, na waj yil ẍchamcun tib tul
jun ntzi amal, bantz jalen jun amal yi skej.” I nintzun bantz. 10 Yi amal yi skej,
kale quiclet a, “txotx” tzun ban bi-tz tan. Ma yi a yi pilij, “mar” tzun ban bi-
tz. Nin til Ryos yi ban atitet cyakil.
GÉNESIS
Txolbil Xol Yi Liwrej
Yi yol Génesis na elepont “xetzbil” le ketz kayol. Ej nin yastzun yi bajx liwr yi na jal kan
tul yi Bíblia. Yi chusun yi na jal kan tul cyakil yi liwr itz yi Kataj Ryos, i xtxumul tetz
cyakil yi echk taklen yi at. Nin nchatz na xtxol yi ocnak Ryos tan chicawsen yi e pajol
cawl. Poro nchatz na xtxol yi ocnak Ryos tan chiquicylen yi e yi na chipek tan banlen
tanen tetz cawl.
Yi Weklil Yi Liwrej
Yi bajx wekl (Cap. 1–11) na xtxol sketz yi xetzbil yi echk taklen yi at, nin yi ẍen cun
bnixen yi bajx wunak tan Ryos. Na xtxol yi xetzbil tetz yi ilcol. Na xtxol yi ẍen ban
yi cwen jun chin wutzilen abal yi xcye tan chitzotzajen cyakil e wunak te tiemp
tetz Noé. Nchatz na xtxol yi mbi mbajij te yi tiemp yi xiten yi torre tetz “Babel”.
Yi cap wekl (Cap. 12–50) na xtxol yi ẍen cun ban yi xeten yi tanum Ryos te Abram,
tu Isaac, nin Jacow. Nchatz na xtxol yi ẍen cun e ban yi coblaj cyajl Jacow; nin yi
ẍen cun jalen kej Ẍep ẍchiwutz yi e tetz stzicyatz; nin yi ẍen cun ban yi tponen
yi tanum Ryos jalen Egipto.
a 1:3 2Co 4:6. b 1:1-3 Jn 1:1-3. c 1:6-8 2P 3:5.
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 8. 2
d 1:26 1Co 11:7. e 1:27 Mt 19:4; Mc 10:6. f 1:27-28 Gn 5:1-2.
11 Nchatz tal i: “Na waj yil txaxan cyakil yi wuxtxotx. Nin na waj yil jal
cyakil jilwutz ujul yil tak tijal. Na waj yil jal echk jilwutz itzaj yil tak wutz. Nin
na waj yil jal echk jilwutz tze yil tak lobaj.” Nin yatz nin bantz chi tal i. 12 Jal
cyakil jilwutz ujul. Nin nchatz jal echk jilwutz itzaj yi na tak tijal. Nin jal echk
jilwutz tze yi na tak lobaj. Nin til Ryos yi ban atitet cyakil. 13 Icyen nintzun
ban yi toxin kej.
14-15 Ej itzun taltz le cyajin kej: “Na waj yil lajluchax yi echk txekbil tcyaj tan
xtxeken yi wuxtxotx, nin tan jatxlen yi skejl tu yi lakbal. Nchatz tan ẍchajlen
yi echk yob tu echk kejlal.” Nin yatz nin bantz.
16 Yi bnixen yi echk txekbilatz, ja bnix cob lmak txekbil tan. Yi jun yi mas
na txekun yastzun yi jun yi na xcon tan xtxeken tkan skil. Ma yi junt yi quic
mas na txekun, yastzun na xcon tan xtxeken lakbal, nin nchatz bnix yi echk
txuml tan. 17 Cyakil yi echk txekbil yi at tcyaj, Ryos txumul tetz tan xtxeken
yi wuxtxotx. 18 Ryos txumul tetz yi echk txekbilatz tan xconen tetz katxekbil,
nin nchatz tan jatxlen xol yi skejl tu lakbal. Ej nin til Ryos yi ban atit. 19 Icyen
nintzun ban yi cyajin kej.
20 Ej itzun taltz le toen kej: “Na waj yil jal winin txuc xe a. Nchatz na waj
yil jal winin jilwutz txuc yi ban chixicyin.” I nintzun banatz chi tal i. 21 Ryos
txumul tetz cyakil jilwutz txuc yi at xe mar. Lmak lotz, cochk lotz, i txumul
tetz tircun. Nchatz i txumul tetz cyakil jilwutz txuc yi ban na chixicyin. 22 Yi
tilol Ryos yi ban atitet cyakil, tkol tzun i banl squibaj. Nintzun tal i-tz: “Na waj
yil pucun chiwutz cyakil yi txuquej. Na waj yil noj xe mar cyakun. Nchatz na
waj yil jal winin jilwutz txuc yil chixicyin tcyaj.” 23 Icyen nintzun ban yi toin
kej.
24 Ej itzun taltz le kakin kej: “Nchatz na waj yil jal winin txuc wuxtxotx. Na
waj yil chijal txuc tetz awunan, nin na waj yil chijal smaron txuc. Nchatz na
waj yil chijal txuc yi tul chijutnin tu quib wuxtxotx.” I nintzun banas chi tal i.
25 Ryos mbanon tetz cyakil jilwutz txucatz. Nin til i yi chumbalaj nin cyakil.
26 Ej nintzun taltz: “Nchatz skabne wunak. Nicun che kulej chi kutanen
ketz. d
Nin e ajcaw sbne scyej cyakil jilwutz txuc, nin scyej cyakil jilwutz cay,
nin scyej cyakil jilwutz txuc yi na chixicyin tcyaj. Nin e ajcaw sbne scyej
cyakil yi e yi na chijutnin tu quib wuxtxotx.”
27 Itzun bantz yi cwen xtxumul Ryos yi e wunak, chon cun e tulej chi tanen
i tetz. Yaj tu xnan e tulej. e
28 Ej nin tak Ryos banl squibaj. Nin tal i scyetz: “Na waj yil cxpucunwok. Na
waj yil xcawunwok tzonej wuxtxotx. Axwok ajcaw sbne scyej cyakil
jilwutz txuc, chi tanen cay, nin cyakil yi e txuc yi na chixicyin, nin scyej
cyakil yi e txuc yi na chibiknin quib nka yi na chijut nin quib wuxtxotx,”
chij i bantz. f
29 Ej nin nchatz tal i junt xtxolbil scyetz: “Bitwok tzaj. Cyakil jilwutz chim tu
tze yi na tak wutz, yastzun ban baj itan tetz iwa. 30 Ma yi e txuc, chim cun
sbajk cyan, tu echk jilwutz xtze,” chij Ryos bantz. I nintzun bantz chi tal Ryos
scyetz. 31 Winin stzatzinen Ryos te cyakil yi akun yi mbnix tan. Icyen nintzun
ban yi wukakin kej.
GÉNESIS 1
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 9. 3
g 2:2 Ex 20:11; Heb 4:4. h 2:9 Ap 2:7; 22:2, 14. i 2:17 Ro 6:23; 5:12; 1Co 15:21.
2 1 Yastzun ban Ryos tan banlen yi tcyaj tu yi wuxtxotx, tu cyakil yi echk
taklen yi at benen tzin wi munt. 2 Ej ma le jukin kej, ujewen nin ban, g
na nsken wit bnix cyakil tan. 3 Nin tak i banl tib yi jukin kejatz. Chin xan
nintzun yi jun kejatz bantz tan na yas tzun kej yi tujewen i.
Yi ate tzaj Adán le Edén
4 Je xtxolbilej te yi ẍen cun bnixen yi tcyaj tu yi wuxtxotx.
Yi bnixen yi tcyaj tu yi wuxtxotx tan Kataj Ryos, 5 quic jun jilwutz xtze at. Ej nin
quic nin jun jilwutz ujul at, na ntaxk saj abal tan Kataj. Nin nchatz quic jun wunak at
wuxtxotx tan akun. 6 Poro yi bnixen yi tcyaj tu yi wuxtxotx, nintzun jeul mulkuj
yi a tan, tan sijlen yi wuxtxotx tan jalen echk jilwutz xtze. 7 Toquen tzun Kataj tan
banlen yi bajx wunak. Txotx xcon tan, tan banlen. Ej nin yi bnixen tan, nintzun oc
juclul yi xewtz. Ma yi toquen juclul yi xewtz, oquen nin bantz tetz jun wunak yi itz.
8 Itzun bantz nintzun oc Kataj tan banlen jun chum balaj cojbil jalen lilen, tul
yi amal yi na biaj Edén. Chon tzun toponen yi yaj yi nsken bnix tan tul yi jun
cojbilatz. 9 Kataj jalsan cyakil jilwutz tze tul yi jun cojbilatz. Chum balaj tze jal
tan yi na tak wutz, h
nin yi ban na bajsij. Ej nin nicyal yi jun amalatz bnix jun
balaj wi tze yi na tak itzajbil. Nin nchatz bnix junt wi tze yi na xcye wutz tan
telen katxum te echk taklen balaj nin te echk taklen cachi.
10 Ej nin tul yi jun amalatz yi na biaj Edén at jun a yi xcon tan sijlen cyakil
yi amal. Te yi jun aatz cyaj cun kab na el. 11 Pisón bi yi bajx, yi na icyak tul
cyakil amal Havila, kale atitet winin oro. 12 Nin nchatz tul yi jun amalatz, at
perfum yi chin coc nin. Nin nchatz at echk balaj cub yi na biaj ónice. 13 Ma yi
cap scyeri aatz, Gihón bi nin itz yi a yi na icyak tul cyakil amal cwent Cus.
14 Yi toxin scyeri yi aatz, Tigris bi, nin itz yi a yi na icyak swutzlen yi amal
cwent Asiria. Ma yi cyajen kab yi jun aatz Eufrates bi.
15 Nintzun tak Kataj Ryos amal tetz Adán tan taten tul yi jun amalatz, nin
tan toquen tan cojlen wutz. 16 Itzun tal Kataj tetz: “Ban lbaj cyakil yi echk lobaj
awan yi at tzonej. 17 Poro quic rmeril tan abajsal yi wutz yi jun wi tze yi na
xcye tan ẍchajlen yi echk taklen balaj tu echk taklen cachi. Kol baj awan, jun
cun yol ẍquimok,” i
stzun Ryos.
18 Toquen tzun Kataj tan xtxumlen yi qui na yub yi ẍchuc yi yaj at. “Tajwen
noc tan banlen jun xkajlab yi ban tetz i, nin yi ban xcon tan ẍcheyen,” stzun
Ryos tcul cuntu. 19 Ma yi e txuc yi nsken chibaj bnix tan Kataj, yi e yi na
chixon wuxtxotx, scyuch yi e yi na chixicyin tcyaj, txotx tu xcon tan tan
chibanlen. Ej nin e opon cyakil yi e txucatz tan Kataj swutz yi yaj tan toquen
i tan tocsen chibi. Yi chibi yi e txuc yi e baj oc tan, i nin chibiatz at jalu.
20 I ocsan chibi yi e txuc yi ban tetz awun, nin i ocsan chibi yi e txuc yi na
chixicyin, nin i ocsan chibi yi smaron txuc. Poro quic nin jun scyeri e txuc yi
oc chibi tan yi nink xcon tetz xkajlab i, nka nink xcon tan ẍcheyen.
21 Joyol tzun Kataj puntil, nin cu watzal yi yaj. Nin te yi na wit, nin eltzaj tcyal
jun tembl. Ma yi telen tzaj tcyal, iten nin ban cyen yi ẍchibel yi yaj tan Kataj
chitanen nin. 22 Te yi jun tembl yaj yi eltzaj tcyal Kataj, bnix jun xnan tan. Yi
bnixen yi xnan toponen tzun tan Ryos swutz yi yaj.
GÉNESIS 2
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 10. 4
j 2:24 Mt 19:5; Mc 10:7-8; 1Co 6:16; Ef 5:31. k 3:1 Ap 12:9; 20:2, 10. l 3:6 Ro 5:12. m 3:13 2Co 11:3;
1Ti 2:14.
23 Yi benen tilol yaj yi xnan nintzun taltz: “Yi junej itz mero imbakil, itz
mero inwankil. Xnan tzalchok tetz, na chon mmeltzaj tinwankil tan Kataj,”
stzun i bantz.
24 Chastzun te cyakil yi e yaj, yi na oc quixkel na quil cyen chitaj chitxu, tan
chinajewen tu quixkel. j
Ej nin yi jun lmujatz yi na cyokbej quib, junit na ban
chiwankil.
25 Yi bnixen yaj tu xnan tan Kataj txanlche cuntu, poro quic muẍ tal nak
chitxixwij squibil quib.
Yi chipajol Adán tu Eva yi cawl Ryos
3 1 Ẍchixol cyakil txuc yi bnix tan Kataj Ryos, at tzun jun lubaj. k
Chin list
nin i ẍchiwutz cyakil smaron txuc. Nintzun opon yi jun lubajatz te Eva,
nintzun taltz:
—¿Bintzij pe yi ko ja tal Ryos tzitetz yi quic cuj tan ibajsal jun scyeri echk
jilwutz lobaj te yi at tzonej? stzun lubaj tetz.
2 Sajen tzun tlol Eva tetz:
—Qui, at cuj tan kabajsal alchok jilwutz lobaj. 3 Poro ntinatz jun yi quic cuj
tan kabajsal wutz, itz yi jun wi lobaj yi at nicyal yi cojbilej. Na ja tal Ryos yi
ntin yi kol kamacquen skaquimok tan i.
4 —Nketz bintzi. Quil xquimwok. 5 Na je yi puntilej, na na til Ryos yi kol baj
itan sjalok itajtzakl. Tzelepon itxum tetz ech balaj ajtzakl, nin tzelepon itxum
tetz ech ajtzakl cachi. Chon sbne itxumun chi tanen xtxumun Ryos. Chastzun
te qui na taj i yil baj yi jun lobajatz itan, stzun Bayban ban tetz Eva.
6 Toquen tzun yi xnan tan xmayen yi lobaj. Chin elsbil alma nin, na chin
yuben nin, nin ban na bajsij. Toquen tzun tan xtxumlen tan bajen jun tan, l
tan
jalen yi tetz tajtzakl. Sajen tzun stzutul jun nin je bajsaltz, nin ben tkol jun tetz yi
chmil. Nin nchatz yi chmil nin bajtz tan. 7 Yi wit bajen yi lobaj cyan telen tzun
pacxuj yi wutz yi cyajtzakl. Chinachonen tzuntz tej yi txanl che cuntu. Cyoquen
tzuntz tan stzislen xak ibẍ tan toquen wutz quikan tan joplen chiwankil.
8 Itzun bantz yi cwen kej nin ben quibital yi na xon Kataj Ryos wi cojbil.
Cyewal tzun quib xolak tze. 9 Jilonen tzaj tzun Kataj Ryos scyetz itzun taltz:
—¡Adán! ¿Na atiẍet?
10 Sajen tzun stzawel Adán:
—Ja ben wital yi na xonu Ta. Nin tantu yi txanl chin cuntu ja chinxob,
chastzun te ja wew wib, chij Adán tetz Kataj.
11 —¿Na tzun chij tzatz yi txanl quiẍ cuntu? ¿Ja pe baj yi lobaj awan, yi
walnak yi quic cuj tan abajsal?
12 —Ja Ta, na yi xnan yi ntaku tetz wuxkajlab, i nmakon yi lobaj swetz tan
bajen wan, stzun Adán bantz tetz Kataj Ryos.
13 Benen tzun jakol Kataj Ryos tetz yi xnan:
—¿Mbi tzun ncu anucul atz?
—“Bajsen yi lobaj,” chij lubaj mban swetz. Ja tzun xcye i tan insublen, m
nin
ja baj yi lobaj wan, chij xnan tetz Ryos.
GÉNESIS 2, 3
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 11. 5
n 3:15 Ap 12:17. o 3:17-18 Ro 8:20; Heb 6:8. p 3:22 Ap 22:14. q 3:24 Yi e querubim, nicun muẍ e
scyuch yi e ángel, poro at len chixicy. Ex 25:20; Ez 10:5; Heb 9:5. r 4:4 Heb 11:4.
14 Benen tzun tlol Kataj Ryos tetz yi lubaj:
—Tan yi awil yi ncu ajuchul, swake acaws. Nin swake mas acaws ẍchiwutz
cyakil yi e mas txuc. Tajwen yil tzabiknin acul wuxtxotx sbne opon tunintz.
Nin nchatz sbajk txotx awan. 15 Nin je ẍwulejej: Icontr itib sbne tu yi xnan.
Ej nin nchatz chicontr quib sbne yi e ara xonl scyuch yi e xonl yi xnan. Nin
yi awi, sloonk tan yi xonl yi xnan. Ma yi xonl yi xnan ntin ẍchus tkan sloonk
awan, n
chij Kataj Ryos bantz.
16 Itzun ben tlol Kataj tetz xnan:
—Ma aẍ atz, quixcuj tzawalaj jun awal. Ej nin yi tajbil yi awankil tetz yi
awuchmil sbne. Nchatz ajcaw sbne i tzawej.
17 Itzun ben tlol Kataj tetz yi yaj:
—Ma jalu, tan paj yi ja cxom te tajtzakl yi awuxkel, nin tan paj yi ja baj yi
lobaj awan yi walnak yi quic cuj tan abajsal, spotok yi wuxtxotx wan. Tan
awil yi ncu ajuchul, sbne opon tunintz chin quixcujnin ljalet awa swutz yi
txotx. 18 Tan apaj sjalok winin txix nin xtze wuxtxotx. o
Sbajk echk jilwutz
xtze awan tetz awa. 19 Ej nin tan tu yi mapaj incawl, tajwen tzel a te awi
tan awanen. Yastzun cẍwulej jalen yil cẍoc junt tir tetz txotx. Na txotx tu
ncẍbnixet, nin txotxten nin cẍtzajpont, stzun Ryos bantz.
20 Toquen tzun bi txkel Adán tan tetz Eva, na i chitxucyex cyakil jilwutz
wunak benen tzin. 21 Nintzun oc Kataj Ryos tan banlen bech cyetz. Stzuml txuc
xcon tan. Yi bnixen tan nin octz tan chiweklen.
22 Itzun tal Kataj Ryos: “Nicun cyajtzakl jalu chi kutanen ketz, na na el
chitxum tetz naj scyetz echk ajtzakl balaj, nin na el chitxum tetz naj scyetz
echk ajtzakl cachi. Lastum kol baj wutz yi tze cyan, yi tze yi na tak itzajbil p
tetz ben kej ben sak, na kol baj cyan quit chiquim sbne pon tunintz,” stzun Ryos
bantz.
23 Chastzun te cyelen lajul Kataj Ryos, le cojbilatz, yi na biaj Edén. E el
lajul tan quicyen tul junt amal, tan cyakujen wi txotx, wech na txotx ten
e. 24 Yi cyelen lajul Ryos, nintzun cyaj tkol cobox querubim q
swutz yi jun balaj
cojbilatz. Nchatz cyaj tkol jun spar yi nternin na tzan kakl, nin yi lajkelnin na
weltin tutz tan quicylen yi jun wi tzeatz, yi na tak itzajbil. Yastzun tulejtz
tan qui cyocomponen tej.
Caín tu Abel
4 1 Itzun bantz yi chiwitbel quib Adán tu txkel, tekal tzun Eva pwokil jun ni.
Yi titzen yi jun niatz nin oc bi tetz Caín. Nintzun tal Eva: “Tan tu banl
talma Ryos ja jal jun tal wal yi xicy,” stzun i bantz. 2 Ej nin yi telen tiemp nin jal
junt tal Eva, yi na biaj Abel.
Itzun yi chichuyen yi cob tal Eva, pstor cner tzun ban tetz Abel, ma tetz Caín
akunwil ban wi cojbil. 3 Ma yi telen tiemp, nin ben tcyal Caín jun oy swutz
Kataj. Yi toy i itz wutz tetz tujul. 4 Nchatz Abel nin ben tcyal jun oy swutz
Kataj. r
Yi tetz toy yi ben tcyal itz cobox scyeri e bajx cyal e cner, poro yi e yi
mas balaj. Ej winin tzun stzatzinen Kataj ban te Abel nin te yi tetz toy. 5 Ma tetz
GÉNESIS 3, 4
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 12. 6
s 4:8 Mt 23:35; Lc 11:51; 1Jn 3:12. t 4:10 Heb 12:24.
Caín quinin tzatzin Ryos tej, pyor te yi toy. Nintzun je swutz Caín, nin winin
ẍchichen cul bantz. 6 Benen tzun jakol Kataj tetz “¡Caín! ¿Mbi na chich acul
tej? ¿Mbitz na chukin awutz tej? 7 Yi nink cxom te balaj xtxolbil, cẍtzatzink
tzun. Poro tan paj yi qui na cxom tej, list yi ayabl tan toquen tetz ajcaw tzawej.
Poro nketz tajwen tan xcyewen tzawej. Tin tu quit tzawak amal tetz,” stzun
Ryos bantz tetz Caín.
8 Itzun bantz nin ben moxol Caín yi Abel tan chibenen tan xon xol wutz. Te yi
na chixon, nintzun oc Caín tan biylen cun Abel yi titzun. s
9 Itzun te yi nsken quim Abel tan Caín, nintzun jak Kataj tetz:
—¡Caín! ¿Na tzun atitet Abel yi awitzun?
—Cuquen Ta, qui na wil wetz. ¿Iẍkaj in tzunk quicylom te yi witzun?
10 —¡Yaj! chin juntlen nin yi awajtzakl yi ncu anucul. Na yi ẍchel yi awitzun
yi mmel kojxuj wuxtxotx, na tzan tan aẍochlen tzinwutz. t 11 Chastzun te
swake acaws. Tajwen cẍel swutz yi txotxej yi ntzubun yi ẍchel awitzun. 12 Ej
nin mpe lok cẍoc tan cojlen wutz txotx quit ltak balaj cosech tzatz. Jalt xon
tzabne benen tzin wi munt, nin quil cẍuje, stzun Ryos tetz Caín.
13 Stzawel tzun Caín yol Kataj:
—¿Ẍen lwulej Ta? Quil chinxcye tan muclen yi incaws yi ntaku swetz, na
tajwen tan welen tul yi amalej, nin quic rmeril tan wilolt wutzu. 14 Jalt xon
tzimbne benen tzin. Quil natij tul junt amal, nin awer nak tzimbne kale nat
cunt. Alchok scyetz yil chinnoj quen swutz chinquimok tan, stzun Caín bantz
tetz Ryos.
15 Sajen tzun stzawel Kataj:
—Alchok scyetz yil tzoc tan abiylen cun swake juk tir mas yi caws tzawutz,
stzun Kataj bantz.
Toquen tzun jun techl Caín tan Kataj, bantz cyal jun tzoc tan biylen cun.
16 Telen tzun Caín tul yi amal kale e jilonet tu Kataj. Chon tzun toponen tan
najewen tul yi amal yi na biaj Nod. Yi jun amalatz chon at swutzlen Edén.
Yi e xonl Caín
17 Itzun bantz, nintzun chiwitbej quib Caín tu txkel. Tekal tzun yi txkel pwokil
jun ni. Yi telen tiemp nin itzij yi jun niatz, nin oc bi tetz Enoc. Yi pucunen
chiwutz yi e xonl Caín nin bnix jun tnum tan. Enoc ban yi bi yi tnumatz. I
ten bi yi cyajl Caín ja oc tkol tetz bi yi tnum. 18 Enoc yastzun taj Irad, Irad
yastzun taj Mehujael, Mehujael yastzun taj Metusael, nin Metusael yastzun taj
Lamec. 19 Cob txkel Lamec banak, Ada bi jun, ma junt Zila bi. 20 Yi Ada yastzun
xtxu Jabal, ma yi jun Jabalatz yastzun chimam chite yi e wunak yi mantial tu
chical, nin yi awunan wacẍ cyan. 21 Jal jun titzun Jabal yi Jubal bi. Yi Jubalatz
yastzun yi ntxumun tetz yi bajx kbetz. Chastzun te yi oc i tetz chimam chite
tanen cyakil yi e aj kbetzum, chi tanen yi e yi na xconsan arpa tu echk jilwutz
chirimiy. 22 Nchatz Zila yi cap txkel Lamec, jal jun tal yi na biaj Tubal-caín. Yi
Tubal-caínatz i jun txakol chich banak. Ja xcon hierro tan tu jun jilwutz chich
yi kan yubil, yi na biaj brons. Ej nin nchatz jal jun tanub Tubal-caín yi na biaj
Naama.
GÉNESIS 4
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 13. 7
u 5:1-2 Gn 1:27-28; Mt 19:4; Mc 10:6.
23 Inti Lamec nintzun ben tlol scyetz e txkel: “I bin jalu, na waj chinjilon
tzitetz. At jun yaj yi ja quim wan tan tu yi nchinquixpij tan. Xicyet i, poro ja
quim wan tan tu yi nchinloon muẍ tal ni tan. 24 Talnak Ryos yi tzaklok juk tir
chicaws yi e yil biyon cun Caín. Poro pyor cun yi e yil choc tan imbiylen wetz,
na yi in wetz swake oxcal tu juklaj tir chicaws,” stzun Lamec bantz.
Yi titzen yi toxin chinitxa Adán tu Eva
25 Itzun bantz nin chiwitbej quib Adán tu Eva. Tekal tzun pwokil Eva junt ni. Yi
titzen yi ni nin oc bi i tetz Set. Itzun tal yi xnantz, “Ryos mmakon junt walej,
tetz xel Abel yi quimnak tan Caín.”
26 Itzun bantz, yi yajinen Set nin jal jun cyajl yi na biaj Enós. Te yi at tzaj Enós
wuxtxotx, yastzun cyoquen tan xconsen yi bi “Jehová” tan nawsen Kataj
Ryos.
Yi e xonl Adán
5 1 Cyakil yi echk biajej yi kocopon tan xtxumlen, e cun xonl Adán.
Itzun yi bnixen cun yi bajx wunak tan Ryos, nicun tulej chi tanen i.
2 Yaj tu xnan e bnix tan. Nin yi chibnixen, toquen tzun chibi takun tetz Adán. u
Nin tak i banl squibaj.
3 Ma Adán, atij jun cient tu junaklaj yob yi ntaxk itzij junt cyajl i. I cunin
yubil Adán cyan tan yi titzen. Toquen tzun bi yi jun niatz tan tetz Set.
4 Wajxakt cient yob atijt Adán yi nsken itzij Set. Ej nin te yi tiempatz jalen nin
ban mas nitxajil i. 5 Quimen nintzun ban Adán yi stzaken beluj cient tu junaklaj
yob tan.
6 Ma Set, atij jun cient tu o yob yi ntaxk itzij yi cyajl yi na biaj Enós.
7 Wajxakt cient tu juk yob atijt Set yi nsken itzij yi cyajlatz. Ej nin te yi jun
tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. 8 Quimen nintzun ban Set yi stzaken
beluj cient tu coblaj yob tan.
9 Ma Enós, atij jun mutx tu lajuj yob te yi ntaxk itzij yi cyajl yi na biaj
Cainán. 10 Wajxakt cient tu olaj yob atijt Enós te yi nsken itzij Cainán. Ej nin te
yi tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. 11 Quimen nintzun ban Enós yi stzaken
beluj cient yob tan.
12 Ma Cainán nsken tzak oxcal tu lajuj yob yi titzen yi cyajl i yi na biaj
Mahalaleel. 13 Wajxakt cient tu cawunak yob atijt Cainán yi nsken itzij
Mahalaleel. Ej nin te yi waxak cient tu cawunak yobatz, jalen nin ban mas
nitxajil i-tz. 14 Quimen nintzun ban Cainán yi stzaken beluj cient tu lajuj yob tan.
15 Ma Mahalaleel, atij oxcal tu o yob yi ntaxk itzijt yi cyajl i yi na biaj Jared.
16 Wajxakt cient tu junaklaj yob atij Mahalaleel yi nsken itzij Jared nin te yi
tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i-tz. 17 Quimen nintzun ban Mahalaleel yi
stzaken waxak cient tu jun mutx tu olaj yob tan.
18 Ma Jared, nsken tzak jun cient tu oxcal tu cob yob tan yi titzen yi cyajl
i yi na biaj Enoc. 19 Wajxakt cient yob atijt Jared yi nsken itzij Enoc, nin te yi
tiempatz, jalen nin ban mas nitxajil i. 20 Quimen nintzun ban Jared yi stzaken
beluj cient tu oxcal tu cob yob tan.
GÉNESIS 4, 5
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 14. 8
v 5:24 Heb 11:5; Jud 14. w 5:29 Yi na elepont yi biaj “Noé” le chiyol yi e hebrey itz “ujlen”. x 6:2 “Yi
e nitxajil Ryos.” At e yi na cyal yi na jilon scyej e ángel, nin at e na cyal yi na jilon scyej chinitxajil
yi e balaj nak. Nchatz at e yi na cyal yi na elepont yi e nitxajil yi e rey, yi e cyocsaj quib tetz Ryos.
y 6:8 Mt 24:37; Lc 17:26; 1P 3:20. z 6:9 2P 2:5.
21 Ma Enoc, atij oxcal tu o yob te yi ntaxk itzij yi cyajl i yi na biaj
Matusalén. 22 Oxt cient yob atijt Enoc yi nsken itzij Matusalén. Nin te yi
tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. Ej nin te yi tiemp yi atij Enoc wuxtxotx,
xom i te tajbil Ryos. 23 Ox cient tu oxcal tu o yob atij Enoc wuxtxotx. 24 Poro
qui nin quim, na tan tu yi xom i te tajbil Ryos ntxakx cuntu, na Ryos icyan nin
i. v
25 Ma Matusalén, sken tzak jun cient tu jun mutx tu juk yob tan yi titzen yi
cyajl i yi na biaj Lamec. 26 Jukt cient tu jun mutx tu cob yob atijt Matusalén te
yi sken itzij Lamec. Nin te jun tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. 27 Quimen
nintzun ban Matusalén yi stzaken beluj cient tu oxcal tu beluj yob tan.
28 Ma Lamec, sken tzak jun cient tu jun mutx tu cob yob tan yi titzen jun
cyajl. 29 Noé w
tzun ban bi takun, na talnak Lamec: “Potnakt yi txotx tan Kataj
Ryos, chastzun te tajwen tan kakujen swutz tan kacachal kib, poro tan yi jun
niej skujek tan,” stzun Lamec bantz. 30 Ot cient tu jun mutx tu olaj yob atijt
Lamec yi nsken itzij Noé. Nin tul yi jun tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i.
31 Quimen nintzun ban Lamec yi stzaken juk cient tu oxcal tu juklaj yob tan.
32 Ma Noé, yi stzaken o cient yob tan, kalenas tzun jalen ox cyajl i yi na
chibiaj Sem, Cam nin Jafet.
Yi ẍen cun e ban wunak yi chipucunen
6 1 Itzun bantz yi chipucunen wunak wuxtxotx, nintzun jal winin chinitxa,
nin winin balaj xun ban ẍchixol. 2 Ej nin yi quilol yi e nitxajil Ryos x
yi chumbalaj nin e xunatz, cyoquen tzuntz tan joylen yi cyajbil chixol tan
cyokbel quib scyuch. 3 Poro yi tilol Kataj Ryos, itzun taltz: “Ja wit icy impaj
scyej cyakil wunak. Quit noc il tan maklen chiwutz na qui na choc jak incawl.
Ntin na cyak amal tetz cyajtzakl cachi. Iẍnin cuntunin ate jak cawl yi tajbil
chiwankil. Chastzun te, junt cuntu cient tu junak yob swake scyetz tan cyaten
wuxtxotx.”
4 Itzun bantz yi cyokbel quib yi e nitxajil Ryosatz scyuch yi e xunatz,
nintzun jal chinitxajil scyuch. Yi chinitxajilatz yi jal, chin wutz quikan nin e
ban. Ej nin yi e nitxaatz yi e jal, ilenin na kanawsaj, tantu yi mbi cun banake
tentz.
5 Itzun bantz yi tilol Ryos yi chin juntlen nin cyajtzakl cyakil wunak, yi ntin
echk ajtzakl cachi na chitxum, 6 nintzun saj jun chin bis te talma. Itzun taltz:
“Quik e mbnix yi e wunakej wan. 7 Ban tcun chisotzok chicyakil cun wan.
Nin nchatz chicopon insotzal cyakil e jilwutz txuc. Chisotzok tircun wan, na
ban tcun quick e cu imbnol.”
8 Ntin jun tal wunak yi tzatzin Kataj Ryos tej, itz Noé. y
Yi mbi cun banak Noé
9 I bin jalu je xtxolbilej te yi mbi cun banak Noé. Chumbalaj nin i banak, na
nin xom i te cawl Ryos. Ntin cun i jal culutxumil swutz Ryos. z
GÉNESIS 5, 6
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 15. 9
a 6:22 Heb 11:7. b 7:1 Gn 6:9; 15:6; Lc 2:25. c 7:7 Mt 24:38-39; Lc 17:27.
10 Ej nin e jal ox cyajl. At jun na biaj Sem, nin at junt na biaj Cam, nin at junt
yi Jafet bi. 11-12 Chum balaj nintzun banak Noé swutz Ryos, ma yi e mas wunak
chin juntlen nin cyetz cyajtzakl. E len cun mal nak.
Itzun yi tilol Ryos yi mbi cunin na chitzan wunak tan banlen, 13 nintzun
ben tlol tetz Noé: “Ja wit bixe wan tan chisotzajen cyakil wunak, na ntin na
chibiy quib squibil quib. Chastzun te chicopon insotzal tuml cyakil jilwutz txuc
tu cyakil echk taklen yi at wuxtxotx. 14 Ma aẍatz Noé, banaj jun xombil wi
a. Ban xcon jun jilwutz tze awan yi at kolil. Nin banaj echk cuart tul yi jun
xombilatz. Ma yil bnix, tajwen tzanojsaj yi ẍchubil tze tan jun jilwutz kol yi na
biaj brea, bantz quil tzoc a tul. Okquen yi kol awan tcul, nin nchatz soltej tan
qui toquen a tul.
15 ”Ej nin je tzawulejej: Yi ẍkinewen, jun cient tu junak olaj metr tzawulej.
Ma yi wutz, junak cob metr tu nic tzawulej. Ej nin oxlaj metr tu nic tzawulej yi
wutz tkan. 16 Ej nin ox chup tzawulej tcul yi jun barcatz. Nin ban tzaban jun
wentanu tzak yi tzujbil, takun me war. Ej nin ban tzaban jun puert xlaj.
17 ”Tajwen tzaban yi jun xombilatz na tzul abal wan wi munt tan
chisotzajen cyakil wunak, nin cyakil txuc. Chicyakil cun ẍchiquimok yil noj
benen tzin wuxtxotx tan a.
18 ”Ma aẍatz Noé, swale jun xtxolbil tzatz. Ja wit imbixbaj yi xtxolbilej
tzawuch. Ẍclaxok wan tuml anajal, na cẍocopon tul yi barc scyuch e acyajl,
tu awuxkel, scyuch e awulib. 19 Nchatz na waj yil choc jujun lmuj txuc tzitej le
barc, jun mam nin jun tij. Na na waj yil chiclax, chi sbajok tzitej itetz. 20 Tajwen
tan cyoquen jujun lmuj txuc tzitej te cyakil jilwutz txuc yi at benen tzin wi
munt. Jujun lmuj scyeri e yi tetz awunan, nin jujun lmuj scyeri e yi tu na chijut
nin quib wuxtxotx. Yastzun wajbil, bantz quil chisotz yi txucatz. 21 Poro tajwen
cxoc tan ẍchamlen iwa, nin chiwa yi e txuc. Ej nin tajwen tan acolol tul barc
bantz quil xquimwok tan wej,” stzun Ryos bantz tetz Noé.
22 Bnix cyakil echk taklenatz tan Noé, quib yi talnak Kataj tetz. a
Yi cwen mulen jun chin wutzilen abal
7 1 Itzun bantz yi telen tiemp nintzun tal Ryos tetz Noé: “Ma jalu Noé,
ẍchixol cyakil wunak yi ate wuxtxotx, ntin cun aẍ, aẍ balaj. b
Nquen bin
le barc cyuml e anitxa tu awuxkel nin e awulib. 2 Ma yi e txuc yi nketz xan, yi
at cuj tan bajen itan, tajwen tan cyoquen le barc tzitej, juk chak lmuj te jujun
jilwutz txucatz, ma yi e txuc yi xan tan bajen itan, choken jun ntzi lmuj awan
te jujun jilwutz. 3 Nchatz yi e txuc yi na chixicyin tcyaj tajwen choc, juk chak
lmuj te jujun jilwutz bantz chiclaxen. 4 Na le jukt kej xetok abal wan. Cawunak
kej nin cawunak akbal sbne yi abalatz. Na yi wetz wajbil itz tan chisotzajen
cyakil wunak nin cyakil txuc yi bnixnak wan,” stzun Kataj Ryos bantz tetz Noé.
5 Ej nin quib yi talnak Ryos tetz, i nin tzun tulejtz.
6 At Noé tul wukak cient yob yi cwen yi jun chin abal tan nojsen yi
wuxtxotx. 7 Toquen tzun i le barc tan colol tib tkab yi abal, nin xomquen yi
txkel tej, scyuch e cyajl tu quixkel. c 8 Nchatz e baj oc cyakil jilwutz txuc. E
oc yi e txuc yi at cuj tan chibajen cyan. Ej nin e oc yi e txuc yi quic cu tan
GÉNESIS 6, 7
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 16. 10
d 7:11 Lc 17:26; 2P 3:6.
chibajsal. Nchatz e oc yi e yi na chixicyin tcyaj nin yi e yi na chijut nin quib
wuxtxotx. 9 Quicobenlen baj cyoquen takun. Jun mam nin jun tij e baj octz
tan, i nintzun tulej i-tz, quib yi tal Ryos tetz. 10 Yi jemponen yi jukin kej yi
cyocomponen tul barc nintzun xetij yi abal wuxtxotx.
11 Ja xetij yi jun abalatz te yi na xon Noé tul wukak cient yob, le juklaj tajlal
yi cap xaw te yi jun yobatz. Nintzun saj kojxuj winin abal tcyaj. d
Nin nchatz
jeul mulkuj winin a xe mar. 12 Cawunak kej nin cawunak akbal ban yi abal.
13 Poro te iten nin kejatz yi xeten abal yastzun cyoquen Noé tu txkel le barc
tu yi ox cyajl yi na chibiaj Sem, Cam nin Jafet. Nchatz e oc xomok yi quixkel
yi e cyajolatz. 14 Oquen nin e bantz scyuch cyakil e smaron txuc, nin cyakil
txuc yi ban tetz awunan. Nchatz e oc cyakil jilwutz txuc yi na chixicyin tcyaj,
scyuch yi e txuc yi tu na chijut nin tu quib wuxtxotx. 15 Quicobenlen baj
cyoquen cyakil jilwutz txucatz tej Noé le barc. 16 Quib yi tal Kataj tetz Noé i
nintzun tulej. Yi wit cyoquen cyakil, nintzun cu lamol Kataj yi puertil yi barc.
17 Cawunak kej nin cawunak akbal ban yi abal. Yi ẍchuyen yi a wuxtxotx
nin je palol yi barc. 18 Chuyen nin ban yi a nin palij yi barc tan. 19 Yi ẍchuyen
yi a ja xcye tan joplen yi echk wutz yi chin wutz tkan nin. 20 Juk metr icy yi a
tibaj yi echk wutzatz.
21 Yi bajen yi xtxolbilasej, yastzun chiquimen cyakil wunak yi ate
wuxtxotx, nin yastzun chiquimen cyakil jilwutz smaron txuc, nin yastzun
chiquimen cyakil txuc yi ban tetz awunan scyuch yi e yi na chijut nin quib
wuxtxotx. 22 Cyakil yi wunakatz nin cyakil txucatz e baj quim len. 23 Ntinatz
e, e clax yi e yi e oc tej Noé le barc. Ma yi e mas wunak e baj quim. Nchatz
yi e mas smaron txuc, nin e mas txuc yi ban tetz awunan e baj quim. E baj
quim yi e txuc yi na chixicyin, scyuch yi e yi na chijut nin quib wuxtxotx.
24 Xkancap tzun cient kej atij a wi txotx.
Yi makxen yi jun chun wutzilen abal nin yi tajen cun yi a
8 1 Poro Noé scyuch yi e txuc yi ate tcul yi barc, quinin e el te cul Ryos.
Chastzun te xtxumul i tan sajen jun cyekek tan tajsen cun yi a. 2 Nchatz yi
abal, makxen nintzun bantz. Nin nchatz quict a jeul mulkuj xe mar. 3 Yi makxen
ech ẍchun a nsken el xkancap cient kej cyakun Noé tul barc, nintzun xetij yi a
tan tajen cun. 4 Juklaj tajlal yi jukin xaw yastzun yi cwen ponen lajpuj yi barc
tibaj jun scyeri echk wutz cwent luwar yi na biaj Ararat. 5 Jun tzunin tajen cun yi
a. Ej nin yi tucumulen yi bajx kej te yi lajujin xaw sken tzun lajluchax wiak wutz.
6 Ẍchiwal tzun Noé cawunakt kej. Kalenas tzun jen jakol yi wentanuil yi
barc. 7 Yi jakxen yi wentanu nintzun eltzaj stzakpul jun joj. Poro tunin na xicyin
cuntunin i-tz tcyaj, tan ẍchiwen jalen yi skejen wuxtxotx. 8 Yi sken eltzaj yi
joj, nchatz nin eltzaj stzakpul Noé jun sluk tan telen xtxum i tetz yi ko sken skej
yi wuxtxotx. 9 Poro tan paj yi iẍnin pilij yi a wuxtxotx, cyal nin jalet amal
tan yi sluk tan tujewen. Chastzun te nin opont junt tir kale eltzit tzakpun. Ej
nin list Noé tan xtxoblen quen junt tir tul barc.
10 Nintzun ẍchiw Noé jukt kej, kalenas tzun telent stzakpul junt tir yi tal
slukatz. 11 Yi telent stzakpul sken nintzun cu kej yi pakxent junt tir. Cyan jun
GÉNESIS 7, 8
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 17. 11
e 9:1 Gn 1:28. f 9:4 Lv 7:26; 17:10-14; Dt 12:16, 23; 15:23.
tal xak oliw tan yi tocomponen. Nin tan tu yi cyan yi xak tzeatz tan, nin el
xtxum Noé tetz yi tzan skejen wuxtxotx. 12 Itzun te yi nsken ocopon junt tir yi
tal sluk, nintzun ẍchiw Noé jukt kej, kalenatz tzun telent tzakpultz, poro quit
pakxij yi tal slukatz.
13 Itzun bantz yi na xon tzaj Noé tul kak cient tu jun yob, yi bajx kej te acaj
yob, telen tzun tcyal i muẍ wi yi barc. Yi telen tan nintzun tiltz yi sken skej yi
wuxtxotx.
14 Itzun le junak juk tajlal te yi cap xaw teri yobatz, nternin chin skejt ban yi
wuxtxotx. 15 Nintzun tal Kataj Ryos tetz Noé: 16 “Ban cxelwok le barc jalu. Ban
tzel awuxkel nin e anitxa scyuch e awulib. 17 Nchatz ban chel yi e txuc yi
ate tzawej le barc. Ban chel chicyakil yi e yi ban chixiquin, scyuch yi e yi
ban tetz awunan, nin ban chel yi e yi tu na chijut nin quib wuxtxotx. Tajwen
tan cyelen chicyakil bantz chibenen benen tzin wuxtxotx, na yi wajbil itz tan
chipucunen,” stzun Ryos bantz tetz Noé.
18 Cyelen tzaj tzun Noé le barc. Xomel tzaj yi txkel, cyuml yi e cyajl scyuch
e tlib. 19 Nchatz yi e txuc yi ban tetz awunan, e baj eltzaj. Nchatz e smaron
txuc e baj eltzaj. Ej nin e baj eltzaj yi e txuc yi tu na chijut nin quib, scyuch yi
e txuc yi na chixicyin. Chicyakil cun e baj eltzaj.
20 Toquen tzun Noé tan weklen cobox cub tetz patbil chitxixwatz. Yi bnixen
nintzun e baj saj stzamol Noé jujun scyeri e txuc yi ban tetz chitxixwatz. Ej
nin pat Noé yi e txucatz tetz toy tetz Ryos. 21 Itzun yi toponen yi cocal yi toy i
swutz Kataj, nintzun tal Kataj tetz: “Quit noc tan sotzajen cyakil echk taklen
yi at wuxtxotx tan a tan chipaj e wunak, na yi e wunak, e cun juchul il yi
chijuyil tzaj. Quit sotz junt tir yi echk taklenatz wan tan a tan chipaj. Nchatz
e txuc, quit chisotz junt tir wan, chi mimban te jun tirej.
22 ”Jalen pek atitet yi wuxtxotx,
tzocopon ujul nin sjalok cosech.
Sjalok jujun tiemp tza,
nin jujun tiemp chew.
Sjalok jujun tiemp abal,
nin jujun tiemp cresum.
Nchatz yi skejl tu lakbal,
iten nin sbne chi tanen nin,”
chij Ryos bantz tetz Noé.
Yi acaj xtxolbil yi tal Ryos tetz Noé
9 1 Ej nin nchatz tak Ryos banl tib Noé scyuch e nitxajil tan yi yolej: “Sjalok
winin initxa bantz jalen winin wunak benen tzin wuxtxotx. e 2 Cyakil
jilwutz txuc yi at benen tzin wi munt chocopon jak icawl. Ẍchixobok tzitetz.
Yi e yi ate xe mar scyuch yi e yi na chixicyin tcyaj, chicyakil cun ẍchixobok
tzitetz. 3 Swake amal tzitetz tan chibajsen alchok scyetz scyeri e txucatz nin
alchok jilwutz itzaj yi na el italma tej. 4 Ntinatz jun taklen yi quic rmeril tan
bajen itan, itz yi chichibel yi e txuc yi qui na el chiẍchel yi na chiquim. Na
yi stzajbil jun txuc nka jun yaj chon at le ẍchel. f 5 Ej nin cyakil wunak, nin
GÉNESIS 8, 9
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 18. 12
g 9:6 Gn 1:26; Ex 20:13. h 9:7 Gn 1:28. i 9:13 Yi “arco iris” na biaj “lubaj”, nka “ẍchejcan” le kayol.
Nchatz at e yi na cyal “soj” tetz.
cyakil txuc yi na choc tan biylen cun jun cyuch, banij cyetz chicawsatz wan.
Na alchok scyetz jun yil sbiy cun jun tuch, stake cwent tzinwutz nin banij tetz
cawsatz wan. 6 Alchok scyetz yil sbiy cun junt wunak g
tajwen yil cu biyij tetz,
na axwok cun welblal. 7 Nchatz axwok itetz, ban chijal winin initxajil bantz
chibenen loon wunak benen tzin wi munt,” h
stzun Ryos bantz.
8 Nchatz tal Ryos tetz Noé scyuch e cyajl: 9 “Bitwok tzaj. Ja bixe jun acaj
xtxolbil wan tetz itetz. Poro nketz ntin tetz itetz ma na nchatz scyetz cyakil
ixonl yi ẍchijalok tzantzaj. 10 Yi jun acaj xtxolbilatz itz tetz itetz nin scyetz
cyakil yi e txuc yi xomche tzitej yi ncxelwok tzaj le barc. Quic na ban mpe ik e
txuc yi na chixicyin, nka e txuc yi ban tetz awunan. Quic na ban ko e smaron
txuc nka qui, na yi jun acaj xtxolbilatz yi ja bixe wan itz tetz cyakil jilwutz
txuc. 11 Ej nin quic rmeril tan xiten yi jun acaj xtxolbilatz. Je xtxolbilej: Ja wit
bixe wan yi quit noc tan chisotzajen cyakil wunak tan a. Quit saj abal wan
tan sotzajen yi echk taklen yi at wuxtxotx. 12 Nin je jun techlej tan ẍchajlen
tzitetz scyuch cyakil txuc yi nelk cun te inyol. 13 Ja wit je yi arco iris i
wan
tcyaj, yastzun yi techl yi ja wit bixe jun xtxolbilatz wan skaxol tzituch. 14 Ej
nin sbne opon tunintz, yil smoltzaj tib sbak wan, ilenin ẍchaje tib yi jun arco
irisatz. 15 Ej nin cyakil tir yil ẍchaj tib, swile, nin tzul txakx tincul yi xtxolbil
yi ja wit bixe wan skaxol tzituch, nin scyuch cyakil txuc. Quit tzun saj junt tir
abal wan tan isotzajen. 16 Yil ẍchaj tib yi arco iris tul sbak, tzul tzun txakxuj
tincul yi xtxolbil yi ja bixe wan skaxol tzituch nin skaxol scyuch cyakil txuc
yi ate benen tzin wi munt. 17 Yi arco irisatz yastzun quiwel yi xtxolbil yi ja
bixe wan tzituch nin scyuch cyakil txuc yi ate wuxtxotx,” stzun Ryos bantz.
Yi chibi e cyajl Noé
18 Je chibi yi e cyajl Noé yi e eltzaj tej le barc: Sem, Cam, nin Jafet. Yi
Camatz, yastzun taj Canaán. 19 Nin tan chixonl yi ox cyajl Noé-atz, ja noj junt
tir yi wuxtxotx cyan wunak.
20 Itzun bantz yi xonen tiemp nintzun xetij Noé tan akun wi cojbil, nin cu
tawal jalaj uva. 21 Ej nin yi jalen wutz yi uva nintzun je tcajal yi win yi bnix tan
te yi wutz uvajatz, nin oc a twi. Yi toquen a twi nintzun cyaj cutxlok nicyal
tal pach yi mantial tu. Quic bech tetz at. 22 Ma Cam, yi taj Canaán, nintzun ben
tilol yi cutxlij yi taj, nin quic yi bech tetz. Telen tzaj tzun tan talchen scyetz
Sem tu Jafet. 23 Yi quibital nintzun ben quicyal jun xbuk. Nin je nin chikol wi
chixulchub. Nin wutzcoquenlen e benentz tuch tan joplen yi wankil prow
chitaj. Yastzun e bantz tan qui quilol wankil i.
24 Itzun yi tulen yos tu Noé, nin yi tbital yi mbi cun ban yi ẍchip, nintzun
taltz:
25 “I bin jalu cawsok Canaán. Tzocopon tetz chimos yi e mos yi e stzicy.”
26 Ej nin nchatz tal Noé: “Tak tzaj Kataj Ryos yi banl tibaj Sem. Ma tetz
Canaán, ban tzoc tetz mos i.
27 Ej nin nchatz nink tak Ryos amal tetz Jafet tan benen loon yi tetz xtxotx.
Ej nin snajank i ẍchixol yi e xonl Sem. Ma Canaán, mos tu Jafet sbne.”
GÉNESIS 9
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 19. 13
j 10:25 “Peleg”, itz yi jun biaj yi na elepont “jatxon ib”.
28 Itzun yi nsken icy yi jun chin wutzilen abalatz, atij Noé oxt cient tu nicy
yob wuxtxotx. 29 At Noé tul beluj cient tu nicy yob yi quimen.
Yi chixonl yi e cyajl Noé
10 1 I bin jalu katxume chixonl yi e cyajl Noé. Yi nsken icypon yi jun chin
wutzilen abalatz, jalen nintzun ban chinitxajil yi e cyajl Noé, yi Sem,
Cam tu Jafet.
2 Itzun yi e cyajl Jafet, ja chibiaj: Gomer, Magog, Madai, Javán, Tubal, Mesec
tu Tiras. 3 Ma yi e cyajl Gomer, yi bajx cyajl Jafet, ja chibiaj: Askenas, Rifat tu
Togarma. 4 Ma yi e cyajl Javán, yi cyajen cyajl Jafet, ja chibiaj Elisa, Tarsis,
Quitim tu Rodanim. 5 Cyakil yi e biajatz, e cun xonl Jafet banake. Chon
najlche cwen tzin tziak mar. Ej nin at len chitnumil, nin apartchk len chiyol
jujun txakaj.
6 Ma yi e cyajl Cam ja chibiaj, Cus, Mizraim, Fut tu Canaán. 7 Ma yi e cyajl
Cus ja chibiaj, Seba, Havila, Sabta, Raama tu Sabteca. Ma yi e cyajl Raama yi
cyajen cyajl Cus ja chibiaj, Seba tu Dedán. 8 Inti Cus, nchatz i taj Nimrod, yi
bajx yaj yi moc tetz ajcaw squibaj wunak. 9 Ej nin i jun chin witz aj txuquinl
tantu porer Kataj Ryos. Chastzun te na cyal wunak yi jun xtxolbilej: “Tak tzaj
Kataj awajtzakl tan awoquen tetz jun witz aj txuquinl chi banak kataj Nimrod,”
chech tzun. 10 Bajx toquen i tan chicawen yi echk tnum yi na chibiaj Babel,
Erec, Acad tu Calne. Cyakil echk tnumatz chon at le amal yi na biaj Sinar. 11 Yi
xonen tiemp ja cyaj cyen tilol Nimrod yi jun amalatz nin ja opon le luwar yi na
biaj Asiria kale ocnak i tan nuclen yi echk tnum yi na biaj Nínive, Rehobot-
Ir tu Cala. 12 Nchatz ocnak i tan nuclen yi chumam tnum yi na biaj Resén, yi
chon at nicyal yi tnum Nínive tu Cala.
13 Ma Mizraim, yi cap cyajl Cam, i chitaj yi e ludeo, yi e anameo, yi e
lehabita, tu yi e naftuhita. 14 Nchatz yi Mizraimatz i chitaj yi e patruseo tu e
casluhita, tu yi e caftorita, yi chimam chite yi e filistey.
15 Ma Canaán, Sidón bi yi bajx cyajl i. Ma yi cap cyajl, Het bi. 16 Nchatz yi e
jebuseo, e amorreo, tu yi e gergeseo, 17 e heveo, e araceo, e sineo, 18 e arvadeo,
e zemareo, scyuch e hamateo, e cun xonl Canaán. Ma yi xonen tiemp nintzun
e ben loon benen tzin. 19 Yi chiluwar yi e xonl Canaánatz ja opon joylaj jalen yi
amal cwent Gera. Ja xetij stzi chitxotx le tnum yi na biaj Sidón, ej nin ja opon
tampuj te yi tnum yi na biaj Gaza. Ej nin yi ja icyak mojomil chitxotx nakajil yi
echk tnum yi na biaj Sodoma, Gomorra, Adma tu chitanum yi e aj Zebo, jalen yi
mpon tampuj te yi tnum Lasa. 20 Cyakil yi e wunakatz yi ja kil chibi, e cun xonl
Cam. At len chitnumil nin apart chak len chiyol jujun txakaj.
21 Ma Sem, yi stzicy Jafet, nchatz jal nitxajil i. Na cyakil yi e xonl Heber e
cun xonl Sem. 22 Ma chibi yi e cyajl Sem itz Elam, Asur, Arfaxad, Lud tu Aram.
23 Ma yi e cyajl Aram itz Uz, Hul, Geter tu Mas. 24 Ma Arfaxad, jun scyeri yi e
cyajl Sem, i taj yi yaj yi na biaj Sala. Ma Sala i taj Heber. 25 Ma Heber ja chijal
cob tetz nitxajil. Yi jun na biaj Peleg. j
Ej nin ja oc yi jun biajatz, yi titzen, na
yas tzun tiemp yi cwen chijatxol quib e wunak wi munt. Ma yi junt cyajl Heber
na biaj Joctán. 26 Ej nin yi Joctánatz, i chitaj yi e wunakej: Almodad, Selef,
GÉNESIS 9, 10
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 20. 14
k 11:9 “Babel” na elepont “quic xtxolbil chijilon” squibil quib.
Hazar, Mavet, Jera, 27 Adoram, Uzal, Dicla, 28 Obal, Abimael, Seba, 29 Ofir, Havila
tu Jobab. Cyakil cun yi e wunakatz e cun nitxajil Joctán. 30 Chon chinajewen
le amal yi na icypon nin cwent Mesa, jalen le amal cwent Sefar. Yi jun amalatz
chon at jalen lilen tzin, nin wiwtz cunin cyakil luwar. 31 Cyakil yi e wunakatz
yi ja kil chibi e cun xonl Sem. At len chitnumil. Ej nin apart chak len chiyol.
32 Cyakil yi e najalatz yi ja wit kil, e cun xonl yi e cyajl Noé. Nin yi echk
luwaratz yi ja wit kil yastzun cyetz chitnumil kale najlchet. Na yi nsken wit
cu yi jun chin wutzilen abalatz tan Ryos ja chiben loon yi e chixonl yi e cyajl
Noé benen tzin. Tan tu e, ja jal cyakil jilwutz wunak yi ate wi munt jalu.
Yi muyc kale cwet sukij chiyol wunak
11 1 Itzun bantz le xetzbil tzaj, junit chiyol cyakil wunak. 2 Ej nin yi cyelen
tzaj lilen tzin, jal jun chin ẍkajlaj cyan le amal cwent Sinar. Yastzun e
atetz.
3 Itzun bantz nintzun cyal cobox squibil quib: “Kabne lagris nin ban kapat.” Ej
nin yi bnixen cyan ja xcon tetz xel cub tan banlen chical. Nchatz ja xcon jun
jilwutz ẍpupu cyan tetz ẍchib lagris. 4 Yi xonen tiemp at e cyal: “Or itetz kabne
jun chin tnum nin jun chin wutzilen muyc tzonej, yil jepon jalen tzin tcyaj.
Sjalok winin kakej tan. Ej nin qui tajwen tan kelen xit benen tzin wi munt.”
5 Inti Ryos nin cuul tan xmayen yi jun tnumatz tu yi jun chin muyc yi na
chitzan wunak tan banlen. 6 Toquen tzun i-tz tan xtxumlen, nintzun taltz:
“Tampaj yi junit e, nin junit chiyol, ja choc tan banlen yi akunej. Nin cyal jun
yi nink xcye tan xiten chitxumun. 7 Ban tcun kacuk ẍchixol tan suklen cun
chiyol, bantz quit tzel chitxum squibil quib.”
8 I nintzun tulejtz. Ej nin cyaj cyen quilol yi akun tan banlen yi jun muycatz,
na quit na el chitxum tetz chiyol squibil quib. Ej nin e el xit benen tzin wi munt
tan Kataj Ryos. 9 Yastzun cwen sukul Kataj chiyol cyakil wunak. Ej nin yastzun yi
cyelen xit benen tzin wi munt. Chastzun te ja oc bi yi jun tnumatz tetz Babel. k
Yi e xonl Sem
10 Je tzun yi e xonl Sem banake. Te yi nsken el cobix yob yi ticylenix yi jun
chin wutzilen abalatz, at tzun Sem tul jun cient yob. Ej nin yastzun yi titzen yi
cyajl yi na biaj Arfaxad. 11 Atij Sem o-t cient yob yi nsken itzij Arfaxad. Ej nin
tul yi jun tiempatz e jal mas nitxajil i.
12 At Arfaxad tul junak olaj yob yi titzen Sala yi cyajl i. 13 Nin atij cyaj cient
tu oxt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
14 At Sala tul junaklaj yob yi titzen Heber yi cyajl. 15 Nin atij cyaj cient tu oxt
yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
16 At Heber tul junak cyajlaj yob yi titzen Peleg yi cyajl i. 17 Nin atij cyaj cient
tu junaklajt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
18 At Peleg tul junaklaj yob yi titzen Reu yi cyajl i. 19 Nin atij cob cient tu
belujt yob, nin te yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
20 At Reu tul junak coblaj yob yi titzen Serug yi cyajl i. 21 Nin atij cob cient tu
jukt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
GÉNESIS 10, 11
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 21. 15
l 12:1 Hch 7:2; Heb 11:8. m 12:2 “Tnum” na elepont jun nación. Na jop yi e wunak. Gn 13:15-17.
n 12:2 “Ara axonl” na jop Jesucristo. Gl 3:16. o 12:7 Hch 7:5; Gl 3:16.
22 At Serug tul junaklaj yob yi titzen Nacor yi cyajl i. 23 Nin atij cobt cient
yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
24 At Nacor tul junak beluj yob yi titzen Taré yi cyajl i. 25 Nin atij jun cient tu
belujt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
26 At Taré tul oxcal tu lajuj yob yi quitzen yi e nitxajil yi na chibiaj: Abram,
Nacor, tu Harán.
Yi e xonl Taré
27 I bin jalu je chibi e xonl Taré yi chitaj Abram, Nacor tu Harán, yi taj Lot.
28 Yi Haránatz bajx quimen i swutz yi taj, na chon quimen i le amal Ur, cwent
e caldeo, kale itzet i.
29 Ma Abram umewen nin e bantz tu Sarai. Nin nchatz Nacor umewen nin e
bantz tu Milca, yi mel Harán, yi stzicy Isca. 30 Ma yi Sarai, yi txkel Abram, qui
nin jal tal, na quic talbil i.
31 Inti yi Taré nin cyaj tilol yi tnum Ur, cwent e caldeo, tan benen le amal yi
na biaj Canaán. Ej nin el tcyal yi cyajl yi Abram, tu Lot yi mam i, nin nchatz
Sarai yi tlib. Poro yi cyoponen le tnum Harán, tanewen nintzun e bantz te
chipyaj. Ej nin yastzun e najewetz. 32 Chon tzun quimen Taré-tz le amalatz. At
i tul cob cient tu o yob yi quimen.
Yi jen xtxaol Ryos Abram
12 1 Itzun bantz yi telen tiemp nintzun jilon Ryos tetz Abram. l
Itzun taltz:
“Il cyen yi atanum. Nchatz il cyen yi najbil ataj. Ilwe cyen yi axonl.
Ej nin tzinchaje junt amal tzatz kale cẍat cunt. 2 Tan ara axonl, tzimbne jun
chumam tnum. m
Swake imbanl tzawibaj nin sjalok akej. Ej nin tan aẍ tu jun ara
axonl n
sjalok chibanl cyakil jilwutz wunak wi munt. 3 Swake imbanl squibaj yi e
yil cyak akej, nin swake imbanl squibaj yi e yil cyak kej axonl. Che incawse
chicyakil yi e yil choc tan telsen akej scyuch yi e axonl. Ej nin tan aẍ lwakwit
imbanl squibaj cyakil jilwutz wunak benen tzin wi munt.”
4 I nintzun tulej Abram quib yi tal Ryos tetz. Nin cyaj cyen tilol yi luwar. At i
tul nicy cient tu junak o yob yi cyajen cyen tilol yi jun luwaratz, tan toponen
Canaán. Xomij Sarai yi txkel tej tu Lot yi cyajl yi stzicy. 5 Nchatz el tzaj tcyal
cyakil mebil scyuch cyakil yi e mos yi ate tuch, yi e mosatz yi e oc jak cawl
i te yi at tzaj i le tnum Harán.
6 Yi cyoponen Canaán e icyak tcul winin amal, jalen yi cyoponen nakajil yi
tnum yi na biaj Siquem. Chon tzun cyaten xe jun wi bakch yi at wi jun ẍkajlaj
yi na biaj More. Yi jun wi tzeatz chin xan nin. Te yi jun tiempatz najlche yi e
aj Canaán tul cyakil yi amalatz. 7 Ej nin yastzun yi amal kale ẍchaj wit tib Ryos
swutz Abram. Itzun taltz: “Cyakil yi amalej swake scyetz e axonl,” o
stzun Ryos
bantz tetz. Tantu yi ẍchajol tib Ryos swutz Abram nintzun oc i tan nuclen jun
patbil xtxixwatz tan tkol kajsbil tetz Ryos.
8 Itzun bantz yi xonen tiemp nin cyaj cyen tilol Abram yi jun amalatz. Chon
tzun toponentz wiwtz, swutzlen yi tnum Betel. Yastzun jet nucult yi tetz
GÉNESIS 11, 12
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 22. 16
p 12:13 Gn 20:2; 26:7. q 13:5 “Yi xonl i” na elepont “tío” le castiy.
mantial. Chon tzun cyajen cyen yi tnum Hai swutzlen yi jun luwaratz. Ej nin
yastzun e cwet tetz cobox kej. Nin oc Abram tan nuclen junt patbil xtxixwatz
tetz Kataj Ryos. Ej nin octz tan nawsen bi i. 9 Chebelen cuntu tzun quicyen
Abram jalen cyoponen le amal yi na biaj Néguev.
Yi toponen Abram Egipto
10 Itzun bantz te yi jun tiempatz, nintzun cu jun chin wutzilen wej. Quic
muẍ tal chiwa yi wunak jal. Chastzun te e ben Abram jalen Egipto tan najewen
tetz cobox tiemp. 11 Te yi txant tan cyocomponen jalen Egipto, nintzun tal Abram
tetz Sarai yi txkel: “Sarai, na el intxum tetz yi aẍ jun xnan yi chin yuben nin.
12 Ej nin yil quil yi e aj Egipto ayubil scyale: ‘I jun chin xnanej, yastzun txkel
nocxej,’ chech sbne. Ej nin chocopon tzun tan imbiylen cun bantz acyajen
cyentz chikab. 13 Ma jalu tan qui inquimen cyan, banaj pawor tan talchen
scyetz yi kitzun kutzicy kib tzawuch,” p
stzun Abram bantz. 14 Yi cyoponen
Abram Egipto, nintzun quil yi e aj Egipto yi chin yuben nin Sarai. 15 Nchatz quil
yi e mas ajcaw xlaj yi faraón, yi chireyil yi e aj Egipto, yi chin yuben nin Sarai.
Chibenen tzuntz tan talchen tetz yi chin yuben nin yi jun xnan yi xomij te
Abram. Nintzun ben quicyaltz xe cal rey.
16 Tantu yi toquen klo Sarai tetz txkel yi rey nintzun toy i winin echk taklen
tetz Abram, winin cneru, winin wacẍ, nin winin buru scyuch camey. Nchatz
toy i winin yaj tu xnan tetz mos Abram. 17 Poro nchatz tan paj yi toquen klo
Sarai tetz txkel yi rey ja tak Ryos jun chin wutzilen yabil tetz, tuml najal i.
18 Chastzun te nin ben mantar rey tan ẍchaklen Abram. Itzun taltz: “¿Nxac ncu
atxumul yi jun awajtzaklej? ¿Nxac qui mawal yi mero bintzi swetz yi ko awuxkel
yi jun chin xnanej? 19 Na je bin awalej: ‘Wanub tu i.’ Chastzun te mmoc klo i
tetz wuxkel. Ma jalu je awuxkelej. Cyaj nin. Quitelenk wok.” 20 Cawunen tzun
yi rey scyetz e ẍchakum tan cyelen chilajul Abram tu txkel tuml cyakil yi at
tuch le tnum Egipto.
Yi chijatxol quib Abram tu Lot
13 1 Itzun bantz yi telen tzaj Abram Egipto tu txkel, tu cyakil yi mebil,
nintzun e opontz junt tir le amal Néguev. Nchatz Lot yi titzun xomnin
tej. 2 Ma yi Abram chin ric nin i. At or tuch. At sakal tuch. Ej nin winin tawun
i. 3 Ma yi telen tiemp nintzun cyaj cyen tilol yi amal Néguev. Ej nin chebcun tu
toponent le tnum Betel. Itzun yi telentz le tnum Betel nintzun opontz junt tir
le amal xol Betel tu Hai, kale atit tzaj i yi ntaxk ben Egipto. 4 Yi jun amalatz
yastzun yi amal kale mbnixnakit yi jun patbil xtxixwatzatz tan. Yi toponen,
nintzun oc i tan nawsen bi Kataj Ryos.
5 Ej nin nchatz Lot, chin ric nin i. Nicun riquil i tu wutzilen Abram yi xonl
i. q
At winin cneru, winin wacẍ. Ej nin nchatz winin mos xomche tej. 6 Poro
yi luwar kale najlchet tu Abram qui nin xcye tan taklen chiwa cyakil cyawun.
7 Chastzun te quit jal puntil tan chinajewen junit, na yi e pstor Abram tu yi e
pstor wacẍ Lot chilab quib. Wech te yi jun tiempatz najlchet nin yi e aj Canaán
scyuch yi e ferezeo yi e chicontr Abram tu Lot. 8 Benen tzun talol Abram tetz
GÉNESIS 12, 13
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 23. 17
r 13:10 Gn 2:10. s 13:15 Hch 7:5; Gl 3:16. t 14:3 “Yi mar yi chin ca nin tan atzum” nka yi “Mar
Muerto” le castiy, itz jun chin lawun yi at winin atzum tul. Ej nin chin xkolum nin. Poro tzantzaj yil
tzul tzaj Jesucristo tan cawun tzocopon yi mar muerto tetz balaj a (Ez 47:8-12).
Lot: “I bin jalu Lot, kaxonl cunin kib tzawuch, chastzun te qui na yub ko at
oyintzi skaxol, nin ẍchixol ara pstor scyuch yi e wetz. 9 Jej, ilnin cyakil yi
amalej. Banaj pawor, txaaj yi awajbil tan kajatxol kib tzawuch. Ko na awaj
cẍben toquen tzin, ban tzun naj wetz telen tzin. Ko na awaj cẍben telen tzin,
naj wetz toquen tzin,” stzun Abram bantz.
10 Benen tzun xmayil Lot yi ẍkajlaj kale na icyak cunt yi a Jordán. Yi jun
ẍkajlajatz winin a tul, nin chin yuben nin. r
Ej nin cyakil yi luwaratz jalen le
tnum Zoar nicuntz chi i cunink cojbil Ryos. Nicun yi jun amalatz chi tanen
yi balaj amal Egipto. Yastzun tanen yi jun luwaratz te yi ntaxk cu xitul Ryos
yi amal Sodoma tu Gomorra. 11 Jen tzun xtxaol Lot yi jun ẍkajlajatz kale na
icyak cunt yi a Jordán. Chon tzun tajen tetz Lot jalen lilen. Ma yi Abram,
chon tzun cyajen cyentz Canaán nicy yi cwen chijatxol quib tu Lot. 12 Ma tetz
Lot, chon tzun tajentz tan najwen nakajil Sodoma, ẍchixol yi e aldey yi ate
wi ẍkajlajatz. 13 Poro yi e wunak yi najlche wi jun ẍkajlajatz, chin mal nin e.
Chin witz juchul il nin e swutz Ryos.
14 Itzun bantz, te yi nsken wit aj Lot, nintzun jilon Kataj Ryos tetz Abram.
Itzun taltz: “I bin jalu Abram, xmaynin jen tzin, nin cwen tzin. Ej nin xmaynin
telen tzin nin toquen tzin. 15 Cyakil yi amalej yi na axmaynin, swake tzatz
nin scyetz e ara axonl tetz ben kej ben sak. s 16 Jepon tajlal ara axonl wan chi
tanen yi tajlal yi samlicy yi at wuxtxotx. Cyal nin jun na xcye tan tajlen yi
samlicyatz. Nchatz cunin ẍchibne ara xonl, cyal nin jun nink xcye tan cyajlen.
17 Ma jalu quilok tan xon stziak yi luwarej, yi ja inchaj tzatz, na swoye tzatz,”
stzun Kataj bantz tetz Abram.
18 Toquen tzun Abram tan weklen yi bech tetz, nin bentz tan najewen nakajil
yi tnum Hebrón. Chon cyajen i tul jun amal tetz jun yaj yi na biaj Mamre, kale
atit winin wi bakch. Chon tzun toquen i tan nuclen junt patbil xtxixwatz tan
tkol i yi kajsbil tetz Kataj.
Yi toquen Abram tan colpenel tzaj Lot
14 1 Itzun bantz te yi tiempatz yi chijatxol quib Abram tu Lot, at tzaj Amrafel
tetz rey yi tnum Sinar. Nin nchatz at tzaj Arioc tetz rey yi tnum yi na biaj
Elasar. Nchatz at tzaj Quedorlaomer tetz rey yi tnum yi na biaj Elam, nin at tzaj
Tidal tetz rey yi tnum yi na biaj Goim. 2 Yi cyaj reyatz e oc tan oyintzi tu Bera, rey
tetz yi tnum Sodoma, nin te Birsa, rey tetz yi tnum Gomorra, ej nin te Sinab rey tetz
yi tnum Adma. Nchatz e oc tan oyintzi te Semeber, rey tetz yi tnum Zeboim, nin te
yi rey tetz yi tnum Bela, yi nchatz na biaj Zoar. 3 Yi o reyatz chon tzun chichamol
quib scyuch chisanlar wi jun ẍkajlaj yi na biaj Sidim, kale atit yi jun mar yi na
biaj “Yi mar yi chin ca nin tan atzum”. t 4 Nsken wit el coblajix yob yi cyoclenix
jak cawl yi rey Quedorlaomer. Poro itzun bantz tul yi oxlajin yob nintzun e txum yi
o reyatz tan cyoquen tan oyintzi tu Quedorlaomer tan cyelen klo liwr jak cawl i.
5 Itzun bantz, le cyajlajin yob nintzun ben Quedorlaomer scyuch yi e rey yi
xomij chiwi tej, tan oyintzi le jun amal yi na biaj Astarot Karnaim. Chon tzun
GÉNESIS 13, 14
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 24. 18
u 14:18 “Melquisedec”, itz biaj jun pale tentz. Heb 5:6—7:17. v 14:18 Yi yol “pale” tul yol Kataj na jop
jun akol chitxixwatz wunak. Nkeratz nicun e scyuch yi e pale católico tetz jalu.
xcyewen i scyej yi e aj Refa le jun amalatz. Nchatz xcye i scyej yi e Zuzitas
le amal yi na biaj Ham. Ej nin xcye scyej yi e aj Emit le amal yi na biaj Save-
quiriataim. 6 Nchatz xcye i scyej yi e aj Hor le wiwtz Seir, nin e xom nin tan
chibiylen cun jalen wi ẍkajlaj Parán, yi chon at nakajil yi luwar yi tzinunin
tu. 7 Yi chipakxen tzaj yi rey Quedorlaomer scyuch yi e yi xomche tej, chon
tzun cyoponentz le amal yi na biaj En-mis-pat, yi nchatz na biaj Cades. Ma yi
quicyaken le amal cwent yi e xonl kajtzun Amalec, cyaj cyen chixitul cyakil
echk taklen yi nojquen ẍchiwutz. Nchatz iten nin e bantz scyej yi e amorreo
yi najlche le amal Hazezon-tamar.
8-9 Ma yi e rey tetz Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboim tu Bela, chon tzun
chichamwit quib le jun ẍkajlaj yi na biaj Sidim. Chon tzun cyoquentz yi o
reyatz tan oyintzi tu Quedorlaomer scyuch yi e mas rey, yi na chibiaj Tidal,
Amrafel tu Arioc. Yastzun yi e rey tetz tnum Elam, Goim, Sinar tu Elasar.
10 Ej itzun le jun amalatz kale mbajet yi jun oyintziatz at winin echk jul yi
nojnak tan ẍpupu. Ej nin yi cyelen klo ojkuj yi e rey tetz Sodoma tu Gomorra,
chon chibenen mulkuj tul echk julatz yi nojnak tan ẍpupu. Ma yi oxt rey, e el
ojk xolak xtze tan colon ib.
11 Ma yi e rey yi sken chitxacon nintzun e oc tan telsen tzaj cyakil yi ixin
triw, tu echk taklen yi winin jamel yi at le tnum Sodoma tu Gomorra. 12 Nchatz
nin ben quicyal Lot, yi titzun Abram yi chon najlij Sodoma. Nin chatz el
quicyal cyakil yi mebil Lot.
13 At tzun cobox aj Sodoma yi e clax cyen chikab e contratz. Ej nin jun scyeri
eatz opon swutz Abram yi hebrey, tan talchen tetz yi mbi cun bajij Sodom tu
Gomorra. Chon nin najlij Abram xol yi jun coloj wi bakch yi at tuch yaj yi na
biaj Mamre, yi amorreo. Quitzun quitzicy quib i tu Escol tu Aner. Yi ox yajatz
xomij chiwi te Abram.
14 Ma yi tbital Abram yi sken ben yi titzun pres, nintzun octz tan chichamlen
nin tan chiweklen yi e tetz mos yi chon quitzen tuch, yi chusijchet tan
oyintzi. Ox cient tu waxaklaj chixonen e mosatz. Ej nin yi wit bnixen tan,
nintzun xomnin Abram scyuch yi e mosatz tan chitzamlen yi e contratz.
Chon chitxamxen cyan jalen tzin le amal yi na biaj Dan. Yastzun chitxamxet
cyan. 15 Lakbalinen tzun cyoquen Abram tan oyintzi scyuch yi e reyatz. Qui
cunin tzun tzicy scyetz yi cyocomponen Abram tan chibiylen cun. Ej nin yi
cyelen ojkuj nintzun e xom nin Abram tan chibiylen jalen le tnum Hoba, yi at
swutzen Damasco. 16 Yi xcyewen Abram scyej, nintzun el tzaj majol cyakil yi
echk taklen yi nsken el tzaj cyalkal. Nchatz, xcye i tan colpen Lot tu yi najal
i. Ej nin nchatz yi e mas pres yi ate ẍchikab, e el tzaj liwr takun Abram.
Yi tkol Melquisedec banl tibaj Abram
17 Itzun bantz, yi pakxen tzaj Abram te yi nsken wit xcye scyej yi rey
Quedorlaomer scyuch e mas rey yi xomche tej, nintzun el tzaj chireyil yi e aj
Sodoma tan culchen wi jun ẍkajlaj yi na biaj Save, nka “wi chiẍkajlaj yi e rey.”
18 Nchatz opon Melquisedec, u
yi rey tetz yi tnum Salem, i jun witz pale v
swutz
GÉNESIS 14
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 25. 19
w 15:1 “Jun balaj oy”. At e traductor yi na cyal “swake jun coloj cunin axonl” (Sal 127:3) nka
“sjamelank awakun”.
yi Witz Ryos, yi bnol tetz yi wuxtxotx tu yi tcyaj. Yi jun paleatz opontz tan
culchen Abram. Nintzun el tzaj tcyal pam tu win tan toyen tetz Abram. 19 Ej nin
tak i banltz tib Abram tan yi yolej:
“I bin jalu, tak tzaj yi witz Ryos,
yi jun yi bnon tetz yi tcyaj tu wuxtxotx, yi banl tzawibaj.
20 Kake kakajsbil tetz,
na tan tu yi porer yi witz Ryosatz nxcyewet scyej e acontr.”
Benen tzun tkol Abram muẍ oy tetz Melquisedec. Ja toy lajuj te jujun cient te
cyakil echk taklen yi ncambaj scyej e contr. 21 Ma yi rey tetz Sodoma nintzun
ben tloltz tetz Abram:
—I bin jalu ta Abram, qui na waj yi echk taklen yi ncambaju scyej e contr.
Teru sbne cyakil. Ntin na waj yi e wunak yi nchiclax tanu, stzun yi rey tetz
Sodoma bantz tetz Abram.
22 Sajen tzun stzawel Abram:
—Qui ta. Sak swutz yi Intaj Jehová, yi Witz Ryos, yi ja wit wal tetz: “Cyakil
yi e wunak tuml yi echk taklen yi mincambaj tej, tetz chireyil yi e aj Sodoma
sbne.” 23 Qui na waj siquierk jun tal piẍ nok nka jun tal tzum tan calchen wutz
inxajab. Na qui na waj yil tzocu tan talchen: “In nchinjalsan riquil nocx Abram.”
24 Qui na waj nink tzintzamen jun echk taklen te yi mincambaj, ma na ntin yi
muẍ ixin yi ja wit xcon tetz chigast e inmos. Poro yi ox yajej yi ja chicheyan
swej, yi na chibiaj Aner, Escol tu Mamre, tajwen jatxlij cyetz te yi echk taklen
yi ja kaxcye tan majlen scyetz e kacontr, stzun Abram bantz.
Yi contrat yi bnix tan Ryos tu Abram
15 1 Itzun bantz yi nsken bajij cyakil echk taklenasej, nintzun jilon Kataj
tetz Abram le wutzicy. Itzun taltz:
—Abram, quil cxob te yi mbi sbajok tzawej, na in colol awetz. Ej nin swake
jun balaj oy w
tzatz.
2-3 Talol tzun Abram tetz Jehová, yi Cawl tetz:
—Ilu Kataj, ilu Cawl wetz, chumbalaj nin yi jun oyatz yi na tzanu tan
sukin swetz, poro quic ltak swetz na na tilu yi quic jun tal ẍutuj incyajl. Yi
nink ltaku jun tal incyajl, tetz klo i sbne cyakil yi inmebil. Ma na yi jun yil
scambok tej itz Eliezer, yi martoma squibaj e inmos, i awer nak tu, na i jun aj
Damasco. Nin i jun esclaw tu, stzun Abram tetz Ryos.
4 —Qui, nketz jun awer nak scambank yi amebil na yi jun yil tetzaj cyakil
amebil itz jun mero acyajl, stzun Ryos.
5 Telen tzaj tzun tcyal Kataj yi Abram xe tal pach, yi mantial tu, itzun taltz:
—Il nin echk txuml yi ate tcyaj. Cyal jun yi nink xcye tan tajlen, na jun
coloj cunin e. Chatz cunin ẍchibne tajlal araxonl. Cyal jun xcyek tan cyajlen,
stzun Ryos bantz.
6 Tocsal tzun Abram cyakil yi mbi cun tal Ryos tetz. Ej nin tantu yi tocsal,
winin tzun stzatzinen Ryos tej. Chastzun te jalen yi balajil i swutz Ryos.
7 Benen tzun tlol Ryos tetz Abram:
GÉNESIS 14, 15
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 26. 20
x 15:18 Yi “Eufrates”, itz jun chumam tzanla yi na xetij le amal Turquía nin na icy tul Siria tu Irak
jalen yi na tzajpon Irán nin na oc tul yi Golfo Pérsico.
—I inatz in Jehová. Ej nin i inatz yi jun yi ncẍelsan tzaj le amal Ur, chicwent
e caldeo, tan wukol yi amalej tzatz.
8 —Ta, ilu Cawl wetz, ilu Kataj Jehová. Poro cuyu impaj, ¿ẍen tzel intxum
tetz yi kol swetzaje cyakil yi amalej?
9 Stzawel tzun Ryos tetz:
—Cyajwetzaj jun tal neẍ wacẍ, nin jun chiw, nin jun tal neẍ cner tan ox yob
yi jujun. Ej nin cyaj tzaj jun tal sluk tu jun tal neẍ plomẍ.
10 Sajen tzun tcyal Abram yi e txucatz swutz Kataj Ryos. Ej nintzun e cu
cabsal, nin cu tkol jalajchak wuxtxotx. Ej nin swutz yi jalajatz, cu tkol jalajtz.
Ma yi sluk tu tal neẍ plomẍ, qui e cu cabsaltz.
11 Itzun yi e kus nintzun e baj cuultz tan bajsen klo chiwankil e txucatz.
Poro nin oc Abram tan chilajen len. 12 Ma yi cwen yup, nsken tzun kexij i, nin
saj jun chin watl tej. Nin chin tzotz nin tunin tzun bantz xlaj. Nintzun saj jun
chin xow tej. 13 Benen tzun tlol Kataj tetz:
—Tajwen yil tzel atxum tetz yi xtxolbilej. Ẍchinajank araxonl ẍchixol jun
txakaj awer nak tetz cyaj cient yob. Chocopon araxonl tetz chimos yi e awer
nakatz nin ẍchibuchlok cyan. 14 Poro swake chicaws yi e awer nakatz tan paj
yi chocopon yi e araxonl tetz chimos. Poro yil tzak yi cyaj cient yobatz cyan,
chelepon liwr, nin chin ric nin ẍchibne. 15 Ma aẍ awetz Abram, yil cẍtijin cun,
tzatzin cun lẍquim nin cẍaj scyej kajtzun ataj, tu kajtzun atxu. 16 Yi sken wit
icy cyajix wekl araxonl ẍchipakxok junt tir le amalej. Quil chul chan, na txen
opon kejlal yil jepon tamp yi ẍchonal yi quil yi e wunak yi najlche tzonej, yi e
amorreo, stzun Ryos bantz.
17 Itzun yi toquen akbal, chin tzotz nin tu nin bantz. Nintzun ẍchaj tib jun
ẍwok yi winin na juquin sib tul, tu jun kak. Ja chixon nicyal yi chiwankil yi e
txucatz yi cabsanche tan Abram. 18 Yastzun yi bixewet yi trat Ryos tej Abram.
Ej nin je yol Ryosej:
—Cyakil yi luwarej swake scyetz yi e araxonl. Xetok tzaj stzi a cwent Egipto,
nin tzelepon jalen lilen tzin, stzi yi nim a yi na biaj Eufrates. x 19 Itz chiluwar
yi e ceneo tu e cenezeo nin scyuch e cadmoneo, 20 nin chiluwar e hitita nin e
ferezeo scyuch e rafaíta, 21 e amorreo tu e cananeo nin e gergeseo, scyuch yi e
jebuseo. Tircun yi echk amalatz swake scyetz araxonl, stzun Ryos bantz.
Agar tu Ismael
16 1 Itzun bantz yi telen tiemp quinin tzun jal tal Sarai yi txkel Abram na
quic talbil i. Poro at tzun jun mos i yi najlij scyuch, yi aj Egipto i, nin
yi bi i itz Agar. 2 Benen tzun tlol Sarai tetz Abram:
—Qui nin ntak Ryos amal swetz tan chijalen wal, chastzun te na cu inwutz
teru ta tan cyokbel quibu tu inmos Agar, nin yil jal chinitxajilu tuch ban tzun
tzoctz chi kajbil wal.
Nintzun cu-tz swutz Abram yi xtxumun Sarai. 3 Ej nintzun saj tcyal Sarai
yi mosatz tetz Abram. Yi bajen yi xtxolbilas yastzun yi nsken el lajujix yob yi
chinajlenix Canaán.
GÉNESIS 15, 16
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 27. 21
y 16:11 “Ismael” na elepont “na tbit Ryos” le hebrey. z 16:14 Gn 24:62; 25:11. a 16:15 Gl 4:22.
4 Itzun yi chiwitbej quib Abram tu Agar nintzun tekaj pwokil jun ni. Poro yi
telen xtxum Agar tetz yi ẍen tanen i, nintzun oc tan xbajtzijen Sarai yi patrón.
5 Ma Sarai nintzun taltz tetz Abram:
—Aẍ aj paj yi na tzan Agar tan telsen inkej wech na in tenin nnakon tzatz
tan toquen tetz awuxkel, ma jalu tantu yi sjalok tal, na tocsaj tib nim tzinwutz.
Nin quic wetz inxac swutz i. Ma jalu chon sak swutz Ryos naj scyetz aj paj
skaxol tzawuch, aẍ pelo atz nka in tzun wetz, stzun Sarai tetz Abram.
6 —Yi amos chon at jak acawl, banaj bin awajbil tej, stzun Abram bantz.
Yi tbital Sarai yi yol Abram nintzun xetijtz tan jislen nin tan buchlen Agar,
jalen cun yi telen ojkujtz.
7 Itzun te yi telen ojkuj Agar, chon tzun nojen quen i swutz jun ángel tetz
Ryos le jun amal yi tzinunin tu, xlaj jun tal bom, cyanl tetz yi be yi na opon
jalen Shur. 8 Nintzun ben jakol yi ángel tetz:
—¡Agar! Aẍ jun coloj mos Sarai, ¿Na ncẍsajet, nin na ncẍbenet? stzun ángel
Ryos tetz Agar.
—Ojken bin mimbaneltzaj wetz swutz wutzilen na Sarai yi impatrón.
9 Benen tzun tlol yi ángel tetz Ryos tetz:
—Quilok, ban ẍpakxijt tuch yi apatrón nin nquen culutxum jak cawl i. Nin
ban tzaban cyakil yi mbil tal i tzatz.
10 Ej nchatz tal yi ángel tetz Ryos tetz:
“Ẍchipucunk cyakil yi e axonl wan,
nin cyal nin jun nink xcye tan cyajlen.
11 Bintzij nin, ekan pwokil jun ni awan.
Ej nin xicy sbne yi awal.
Nin yil tzul itzok ban tzoc bi awan tetz Ismael. y
Yastzun bi sbne-tz na ja opon tok yi atzi yi akul swutz Ryos.
12 Chin maclen nin sbne yi awal.
Nicun sbne tu jun txuc yi chin smaron nin.
Stzoyintzink scyej cyakil wunak.
Ej nin cyakil wunak ẍchoyintzink tej i.
Yi e xonl i ẍchijunaje quib scyuch e titzun.
Ej nin chon ẍchatok jalen lilen tzin,” stzun ángel bantz.
13 Ej nin tantu yi ja chijilon Agar tu Kataj nin jalt junt bi Ryos tan. Ej nin itz:
“Yi Ryos yi na ko til.” Na nin tal i-tz “Ja chin til Ryos, poro qui nin nchinquim
tan, na itzinet.” 14 Chastzun te toquen bi yi jun aatz tan tetz: “A tetz yi jun yi
itz, z
nin yi na ko til.” Yi jun aatz chon at xol Cades tu Bered. 15 Ej itzun bantz
yi tulen yos tu Agar, nintzun oc tkol Abram yi bi yi ni tetz Ismael. a 16 At tzun
Abram tul jun mutx tu kak yob yi titzen Ismael.
Yi bixewen yi circuncisión tetz quiwel chitrat Ryos tu Abram
17 1 Itzun te yi at tzaj Abram tul jun mutx tu belujlaj yob, nintzun ẍchaj tib
yi Kataj Jehová junt tir swutz i. Itzun taltz tetz:
—I inatz yi Ryos yi cyal jun na xcye swej. Ej nin yi wajbil itz yil cẍoc tetz
jun yaj yi chin tzaknak cun, yi quic muẍ tal paltil. 2 Ej nin ko yatz tzaban,
GÉNESIS 16, 17
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 28. 22
b 17:5 Yi biaj “Abraham” na elepont “Chitaj winin jilwutz wunak”. c 17:5 Ro 4:17-18. d 17:7 Lc 1:55.
e 17:8 Hch 7:5-6. f 17:10 Yi “circuncidar” na elepont “circuncisión” le castiy itz jun cawl tak Ryos
tetz Abraham tetz jun techl yi ja bixe jun contrat te i scyuch yi e tetz xonl tan Ryos. Nin yi jun
techlatz itz yi tajwen tan telen cuxij muẍ stzumlil te yi ẍchiol nka wankil jun ni yi xicy. Hch 7:8;
Ro 4:11. g 17:15 Yi biaj “Sara” nka “Sarai” na elepont “princesa”, yi na elepont “mel rey”.
bixek cunin jun contrat skaxol tzawuch. Je xtxolbilej: chijepon impucsal winin
axonl, stzun Ryos bantz tetz.
3 Te yi na tzan Ryos tan yol cwen tzun joklok Abram jalen cun yi cwen ponen
yi wutz plaj wuxtxotx. Ej nin nchatz tal Ryos:
4 —Ẍocopon wan tetz chitaj winin jilwutz wunak. 5 Ej nin yi abi nketz
Abram sbne ma na Abraham b
, na cẍocopon tetz chitaj winin jilwutz wunak. c
6 Ẍchipucunk cyakil yi araxonl wan. Qui nin ajlben cyetz sbne. Ej nin tan aẍ
ẍchijalet winin witz ajcaw nin winin lmak tnum. 7 Ej nin yi contratej yi bixek
cun skaxol stzawuch nin scyuch e araxonl tzantzaj, d
itz, yi in tenin iRyosil
sbne, scyuch araxonl tetz ben kej ben sak. 8 Swake tzatz cyakil yi luwarej
cwent Canaán kale najlquixet jalu. Nchatz swake scyetz e araxonl tetz ben kej
ben sak. e
Ej nin yi in wetz in iRyosil sbne-tz.
9 —Ej nin na waj yil tzaban tanen yi xtxolbilej yi swale cyen tzatz. Ej nin
nchatz yi e axonl tajwen yil chixom tej sbne opon tunintz. 10 Je yi xtxolbilej
yi na waj tzibanwok tanen scyuch yi e axonl: Tajwen tan chibajen circuncidar f
cyakil yi e yaj tzixolwok. 11 Ban bin tzicaplen muẍ tal te yi stzuml iwankil,
na yi techlatz xconk tan ẍchajlen yi ja bixe yi katratej skaxol tzituch. 12 Sbne
opon tunintz tajwen tan chibajen circuncidar cyakil yi e xicy yi na chitzij
tzixolwok. Mpe chicyajl yi e imos yi lokij chet itan scyetz awer nak. Tajwen
tan chibajen len circuncidar. Banwok yi xtxolbilej le waxakin kej yi titzlenix
jun ni. 13 Tajwen tan chibajen circuncidar yi e anitxa scyuch e chinitxa yi e
amos yi lokijt che awan. Ej nin yi jun techlatz yi tzocopon te iwankil yastzun
xe incontrat yi ja bixe wan tzituch tetz ben kej ben sak. 14 Poro ko at jun
tzixolwok yi quil sban tanen incawlej chin tajwen cunin tan telen lajun tzixol
wok, na i pajol cawl.
15 Nchatz tal Ryos tetz Abraham:
—Inti Sarai yi awuxkel quit lbiaj Sarai, ma na sbiajk Sara. g 16 Swake
imbanl tibaj, na chon stzitzok acyajl tej. Jun cun yol swake imbanl tibaj,
na tzocopon i tetz chitxu jun coloj jilwutz wunak. Ej nin ẍchixol yi xonl i
ẍchijalok winin witz ajcaw, nin winin lmak tnum, stzun Ryos bantz.
17 Cwen tzun joklok Abraham swutz Ryos jalen cun cwen ponen lajpuj yi plaj
wuxtxotx. Ej nin te yi joklij, nintzun saj jun chin tzeen tej, tcul cuntu: “Iẍkaj
at tzunk rmeril tan jalen innitxa na na chinxon tul jun cient yob. Nchatz Sara,
iẍkaj atk rmeril tan talal jun tal, na na xon i tul jun mutx tu lajuj yob,” stzun
Abraham. Winin tzun stzeenen i-tz tcul cuntu. 18 Jilonen tzun Abraham tetz
Ryos, itzun taltz:
—Chumbalaj nin klo Ta yi chonk ltaku banlu tibaj Ismael.
19 Stzawel tzun Ryos yol Abraham:
—Jun cun yol na walnin tzatz, stzitzok jun acyajl tej Sara, yi mero atz
awuxkel. Nin ban tzawak quen bi tetz Isaac. Na tej i, nin scyej xonl i, lbixewet
yi tratej tetz ben kej ben sak.
GÉNESIS 17
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 29. 23
h 18:2 Heb 13:2. i 18:10 Ro 9:9.
20 ”Inti tetz Ismael, swake imbanl tibaj. Sjalok winin nitxajil i wan. Tzocopon
i tetz chitaj coblaj witz ajcaw. Nin tan i ljalet jun chin wutzilen tnum. 21 Poro
yi wetz intrat chon sbixek wan tu Isaac yi acyajl, yi chon tzitzok tej Sara
chwanin le junt yob, stzun Ryos bantz tetz.
22 Yi stzajen wi yol Ryos tu Abraham ajen nintzun bantz.
23 Itzun te iten nin kejatz toquen Abraham tan banlen circuncidar Ismael
scyuch cyakil yi e mos yi nchitzij tuch, cyuml yi e yi lokij che tan. Tircun
tzun e yajatz e bajij circuncidar tan, quib yi tal Ryos tetz. 24 At tzaj tzun
Abraham tul jun mutx tu belujlaj yob yi banol circuncidar tib. 25 Ma Ismael at tul
oxlaj yob yi bajen circuncidar. 26 Iten nintzun kejatz yi chibnol tanen Abraham
tu Ismael yi circuncisión. 27 Ej nin nchatz cyakil yi e yaj yi najlche tu Abraham,
e bajij circuncidar, tuml yi e mos yi e itzij tuch, scyuch cyakil yi e mos yi
lokij che tan, tircun tzun e bajij circuncidar te yi jun kejatz.
Yi sukil Ryos tetz Abraham yi sjalok jun cyajl i
18 1 Itzun bantz te yi at tzaj Abraham wiwtz xol bakch cwent Mamre.
Chon tzun ẍchajol tib Ryos swutz Abraham. Chon tzun colchij swutz tal
pach yi mantial tu. Echk chajcun kej nin lo.
2 Te yi colchij i, nintzun ben xmayil ox yaj yi txiclche nakajil. Lajkel nintzun
benentz tan chiculchen, h
nin cu jokloktz ẍchiwutz. 3 Itzun taltz:
—Wajcaw, max culu, in ẍchakumu, na cu inwutz teru, yi quik tzicy chanu,
nink cyaju jun rat swuch. 4 ¿Qui pe na cyaju yi nink ben quil tetz muẍ a tan
xtxajlen quikanu nin lchujeu jun tkuj tmujil jun wi tzeej? 5 ¿Qui pe na cyaju
yi nink chimben tan ticylen tzaj cobox chiwau? Na ja lo chikexiju nin na
lo chiquimu tan wej. Ban tcun chiwank ninu, na ja bin chulu swuch, stzun
Abraham scyetz.
—Ban bin, chech e bantz.
6 Lajkel nintzun benen Abraham xe chipach nintzun taltz tetz Sara:
—Or cyajtzaj cob arow arin, nin or tzawoquen tan xyulken. Ej nin banaj
cobox kapam, nin tzaskajsaj tan yi xew kak yi at cyentz.
7 Ntin nin xtalol tzaj Abraham tetz Sara, lajkel nintzun benentz kale atet yi
wacẍ i, nin je xtxaol jun tal neẍ wacẍ, nin taktz tetz jun scyeri mos tan toquen
tan banlen ban tetz. 8 Ma yi bnixen chiwa, nintzun bentz tan taklen scyetz yi
e yaj. Poro nketz ntin chibaj tu pam tak scyetz ma na nchatz tak i ques tu
lech. Ej nin te yi na chiwan yi ox yajatz tmujil tze, list cuntunin tanen Abraham
ẍchiwutz na ko taklen bi chijak tzaj tetz. 9 Ej, itzun yi chiwit wanen nintzun e
octz tan jaklen tetz Abraham. Itzun cyaltz:
—¿Na atitet Sara yi awuxkel?
—At i tzin xe kapach.
10 Benen tzun tlol jun scyeri ox yajatz.
—I bin jalu Abraham, chwanin le junt yob nult jun tir tan axajsen. Ej nin yil
nultzaj, nsken wit jal jun tal Sara, i
stzun yaj bantz.
Ma yi Sara chon tzun na xkukenel tzaj wutz coc yi puertil chipach tan tbiten
chiyol yi ox yajatz. 11 Poro te yi tiempatz nsken wit chitijin cunin Abraham tu
GÉNESIS 17, 18
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 30. 24
j 18:12 1P 3:6. k 18:14 Jer 32:16-27; Lc 1:37; Ro 9:9.
Sara. Sken wit tzaj wi yi yablil Sara. 12 Yi tbital Sara yi yolatz quib yi tal yaj
tetz Abraham, nintzun saj jun chin tzeen tcul cuntu. Ej nin chatz nin xtxum
i-tz: “¿Mbi rmeril jal jun wal? Na ja wit chimbiẍin cunin, j
nin nchatz tanen
wutzilen wajcaw Abraham,” stzun i bantz tcul cuntu. 13 Benen tzun jakol Kataj
tetz Abraham:
—¿Mbi xac na tzeen Sara te inyol? Na ja tal i tcul cuntu: “¿Mbi rmeril tan
jalen jun wal? na ja wit chimbiẍin cunin.” 14 Poro swale tzatz: ¿At pelo jun echk
taklen yi quil xcye Ryos tej? Ma jalu Abraham, chwanin le junt yob nult junt tir
tan axajsen. Ej nin yil nult, nsken wit jal jun tal Sara, k
stzun Ryos bantz tetz.
15 Yi tbital Sara yi yol Ryos nintzun xob i-tz nin taltz:
—Qui Ta, qui na chintzeen wetz.
—Nketz bintzij na awaltzaj. Cẍchij tu, na jun cun ja cẍtzeen, stzun Ryos
bantz.
Yi jakol Abraham cuybil chipaj yi e aj Sodoma tetz Ryos
16 Itzun yi stzajen wi chiyol, chijen tzun txiclok yi ox yajatz nin e icytz tan
cyoponen Sodoma. Xom nin jun tkuj Abrahamtz scyej. 17 Nintzun oc Ryos tan
xtxumlen: “Ban tcun swale tetz Abraham clar cunin yi mbitz tzimbne. 18 Na
tan i ljalet chibanl cyakil wunak benen tzin wi munt. 19 Ej nin chatz txaijt i
wan tan toquen tan chicawen yi e tetz nitxajil scyuch yi e xonl, tan cyoquen
jak incawl nin tan chibnol cyakil echk taklen balaj, bantz welen cun tej cyakil
yi ja wit insuk tetz,” stzun Ryos tcul cuntu. 20 Sajen tzun tlol Ryos tetz:
—Ma jalu Abraham ja wit jun xtxolbil yi cyakil yi e wunak yi najlche Sodoma
tu Gomorra, chin juntlen nin e tu cyajtzakl. 21 Chon tzun nchimbentz tan
quilwen yi ko bintzij nin yi chin cachi nin e, nin yi ko chin juntlen nin cyajtzakl
quib yi mmalchij swetz, stzun Ryos bantz tetz Abraham.
22 Chon tzun chibenen cob scyeri yi e yajatz jalen Sodoma. Ma tetz Abraham
nintzun cyaj cyen tan yol tetz Kataj Ryos. 23 Toquen tzun ẍkansal tib muẍt swutz
Ryos nintzun oc tan jaklen:
—Ta yil tzocu tan chibiylen yi e juchul il ¿ẍchitzajk cunin polo yi e yi quic
quil? 24 Na qui cunin batz at nicy cient wunak Sodoma yi quic cyetz quil. ¿Stzajk
cunin polo cyakil yi tnumatz tanu? ¿Qui polo scuyu chipaj tan tu yi ko at nicy
cient balaj ẍchixol? 25 Qui lo Ta, na el intxum teru yi quil sbanu yi junatz
yi tul chitzaben nin tu e balaj wunak scyej yi e juchul il, na nketz nicy nin
tu e juchul il. ¡Quil sbanu junatz Ta! Na yi ilu teru ilu jun balaj juez yi chin
tzaknak cun. Nin yi ilu teru quil xubsiju tan chibanlen tanen cyakil wunak
benen tzin wi munt. Ej nin ko yatz, nink che jatxcyenu e balaj. Ntink e juchul
il che cawsaju, stzun Abraham tetz Ryos.
26 Stzawel tzun Ryos yi yol Abraham itzun taltz:
—Yi nink chijal nicy cient wunak wan yi nketz e juchul il, tan tu yi nicy
cientatz tzincuye chipaj cyakil e aj Sodoma, stzun Ryos tetz Abraham.
27 Jilonent tzun junt tir Abraham tetz Ryos. Itzun taltz:
—Cuyu impaj Ta, quic nin intxix yi na chinjilon quen teru, nin yi na injak
quen yi echk taklenatz teru. Na yi ilu teru, ilu Ryos, yi cawl wetz, ma yi in
GÉNESIS 18
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
- 31. 25
l 19:1 “Cob ángelatz”, iten nin eas yi cob yaj yi na jal kan tul Gn 18:22.
wetz in tu wunak, in tu txotx, quic ekan wan. 28 Poro Ta yi ko cawunak o-
ten yi qui tzaknak yi nicy cientatz, ¿ẍchitzajk cunin polo cyakil yi e wunakatz
tanu tan tu yi cawunak o-tatz yi quict?
Stzawel tzun Kataj yi yol Abraham:
—Yi nink chijal cawunak o wan yi nketz e juchul il, quil chisotz wakun.
29 Jakol tzun Abraham junt tir:
—¿Ma tzun yi ko at cawunak ntzi yi nketz e juchul il?
—Quil che insotzaj tantu yi cawunakatz, stzun Kataj bantz tetz.
30 Benen tzun jakol junt tir Abraham tetz Ryos itzun taltz:
—Cuyu impaj Ta na cu inwutz teru yi quik lje swutzu yi chin chinchuj nin
tu nin in tan jaklen quen iten nin xtxolbilatz teru. Poro ¿mbi tzun sbanu-tz yi
ntink junaklaj ntzi balaj lchijal tanu?
Stzawel tzun Katajtz, itzun taltz:
—Yi nink chijal junaklaj balaj wan, tan tu junaklajatz tzincuye chipaj yi e
mal nak nin quil chisotz wan.
31 Toquen tzun jakol Abraham junt tir tetz Ryos itzun taltz:
—Ilu Wajcaw, quic nin intxix yi na injakquen yi echk taklenej teru. Poro
¿mbi sbanu yi ntink junak ntzi balaj lchijal tanu?
Sajen tzun tzawel Ryos tetz:
—Yi nink chijal junak ntzi balaj wan quil chisotz yi e wunakatz wakun.
Tzincuye chipaj.
32 Chin chinchuj nintzun ban Abraham tan yol tetz Ryos i tzun taltz:
—Ilu Wajcaw cuyu impaj quik tzoyintzin culu swej yi na chin jilonquen
teru, poro jaltatz witzbil tir yi tzinjake teru, nin quit tzinxuxu mas. ¿Mbil
sbanu yi ko ntin lchijal lajuj ntzi balaj tanu?
Sajen tzun stzawel, i tzun taltz:
—Yi ate nink yi lajuj balajatz ẍchixol, quil chisotz wan. Tzincuye chipaj,
stzun Ryos bantz.
33 Yi wit chijilonen Ryos tu Abraham ajen nintzun ban i-tz. Ma Abraham nin
pakxijtz xe pach yi mantial tu.
Yi cwen sotzal Kataj yi tnum Sodoma tu Gomorra
19 1 Itzun bantz yi nsken oc yupcan yi cyocomponen yi cob ángelatz le tnum
Sodoma. Chon tzun colchij Lot tzi sawanil yi tnum kale na chimolwit
quib cyakil yi e wunak. Jalt cuntunin yi chibenen tilol yi cob ángelatz l
nintzun je
txicloktz tan chiculchen. Nin cu jokloktz ẍchiwutz. 2 Nintzun taltz scyetz:
—Eu wajcaw, max chiculu swibaj. Yi in wetz, in chixconsbetzu. Ej nin na
cu inwutz scyeru tan chicyajen cyenu xe incal te akbalej. Choktzaju swuch,
na at a tan xtxajlen quikanu. Nin eklen jalchan chicyajtu chibeu, stzun i
bantz scyetz.
Sajen tzun chitzaweltz, itzun cyaltz.
—Qui lo ta, ntyoẍtu teru. Ban tcun kawitok cyen ketz tbe te jun akbalej.
3 Poro quinin tzun tane Lot tan chimoxen jalen cun chicujij tan chicyajen
cyen xe cal i. Ej itzun yi cyocoponen xe cal nintzun cawunin Lot tan banlen
GÉNESIS 18, 19
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.