SlideShare a Scribd company logo
1 of 1284
Download to read offline
Yi Antiw Testament
Yi Acaj Testament
Las Escrituras en Aguacateco
Veintiseis Libros del Antiguo Testamento y
El Nuevo Testamento
en el idioma Aguacateco de Guatemala
Primera Edición del Antiguo Testamento
© 2003, Wycliffe Bible Translators, Inc.
Primera Edición del Nuevo Testamento
© 1993, International Bible Society
Segunda Edición del Nuevo Testamento
© 2009, Wycliffe Bible Translators, Inc.
Primer Edición de las Escrituras
(Veintiseis Libros del Antiguo Testamento y
El Nuevo Testamento)
© 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
www.ScriptureEarth.org
Creative Commons
	 Atribución-No Comercial-No Derivadas 3.0 Unported
Eres libre de:
copiar, distribuir y comunicar públicamente la obra
Bajo las condiciones siguientes:
•	 Atribución — Debes reconocer la autoría de la obra en los términos especificados por el propio
autor o licenciante.
•	 No comercial — No puedes utilizar esta obra para fines comerciales.
•	 No Derivadas — No está permitido que alteres, transformes o generes una obra derivada a
partir de esta obra.
Entendiendo que:
•	 Renuncia — Alguna de estas condiciones puede no aplicarse si se obtiene el permiso del titular
de los derechos de autor.
•	 Otros derechos — Los derechos siguientes no quedan afectados por la licencia de ninguna
manera:
•	Los derechos derivados de usos legítimosu otras limitaciones reconocidas por ley no se ven
afectados por lo anterior;
•	Los derechos morales del auto;
•	Derechos que pueden ostentar otras personas sobre la propia obra o su uso, como por ejemplo
derechos de imagen o de privacidad.
•	 Aviso — Al reutilizar o distribuir la obra, tiene que dejar bien claro los términos de la licencia
de esta obra.
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0
Las Escrituras en Aguacateco
Antiguo Testamento
Nuevo Testamento
Génesis .................... Gn ........ 1
Éxodo....................... Ex....... 88
Levítico.................... Lv ..... 158
Josué........................ Jos.... 208
Jueces ...................... Jue.... 246
Rut........................... Rut ... 289
Bajx Samuel ............. 1S ..... 295
Caꞌp Samuel............. 2S..... 350
Esdras ...................... Esd ... 397
Nehemías................. Neh....413
Ester......................... Est .... 439
Salmos ..................... Sal .... 452
Proverbios................ Pro ... 598
Daniel ...................... Dn .... 647
Oseas ....................... Os......674
Joel.......................... Jl ...... 689
Amós........................ Am ... 696
Abdías...................... Abd... 709
Jonás........................ Jon ... 712
Miqueas ................... Miq... 716
Nahum..................... Nah .. 727
Habacuc................... Hab .. 731
Sofonías ................... Sof.... 736
Hageo ...................... Hag....742
Zacarías ................... Zac ... 746
Malaquías ................ Mal... 762
Mateo....................... Mt..... 771
Marcos..................... Mr .... 837
Lucas........................ Lc ..... 878
Juan......................... Jn ..... 946
Hechos..................... Hch... 996
Romanos.................. Ro... 1055
Bajx Corintios .......... 1 Co 1082
Caꞌp Corintios .......... 2 Co.1107
Gálatas..................... Gl ....1123
Efesios...................... Ef.....1133
Filipenses................. Fil....1142
Colosenses ............... Col...1149
Bajx Tesalonicenses . 1 Ts..1155
Caꞌp Tesalonicenses . 2 Ts..1160
Bajx Timoteo............ 1 Ti..1163
Caꞌp Timoteo ........... 2 Ti..1171
Tito .......................... Tit....1176
Filemón.................... Flm..1180
Hebreos.................... Heb..1182
Santiago................... Stg.. 1203
Bajx Pedro ............... 1 Pe 1209
Caꞌp Pedro ............... 2 Pe .1217
Bajx Juan................. 1 Jn 1222
Caꞌp Juan................. 2 Jn 1229
Toxiꞌn Juan .............. 3 Jn 1231
Judas........................ Jud . 1233
Apocalipsis .............. Ap... 1236
Mapas .............................. 1268
iv
Yi Antiw Testament
El Antiguo Testamento
Yi Tajlal Xak Uꞌj Kale Na
Jaleꞌt Jujun Liwr
pág.
vi
Génesis .......................... Gn ................................ 1
Éxodo ............................ Ex............................... 88
Levítico.......................... Lv............................. 158
Josué ............................. Jos............................ 208
Jueces............................ Jue ........................... 246
Rut................................. Rut ........................... 289
Bajx Samuel................... 1S............................. 295
Caꞌp Samuel................... 2S............................. 350
Esdras............................ Esd........................... 397
Nehemías....................... Neh .......................... 413
Ester .............................. Est............................ 439
Salmos........................... Sal............................ 452
Proverbios ..................... Pro ........................... 598
Daniel............................ Dn............................ 647
Oseas............................. Os..............................674
Joel................................ Jl.............................. 689
Amós ............................. Am........................... 696
Abdías ........................... Abd .......................... 709
Jonás ............................. Jon........................... 712
Miqueas......................... Miq .......................... 716
Nahum........................... Nah .......................... 727
Habacuc......................... Hab .......................... 731
Sofonías......................... Sof............................ 736
Hageo ............................ Hag ...........................742
Zacarías......................... Zac........................... 746
Malaquías...................... Mal .......................... 762
1
Yi xetzbil wuxtxotx
1 1 Yi tcyaj tu yi wuxtxotx, Ryos ncu xtxumul tetz le xetzbil tzaj. 2 Poro yi
wuxtxotx quic xtxolbil tanen. Na a cun pilij tibaj cyakil luwar. Ej nin
tzotz nintunin benen tzin. Quic jun taklen at. Poro yi Porer Ryos na nin xon
teratz tibaj yi a yi pilij.
3 Itzun bantz, nin tal Ryos: “Na waj yil jal yi tkan skil.” a
Jalen nintzun ban
tkan skil. b 4 Nintzun til Ryos yi chumbalaj nin yi jalen tkan skil. Ej nin cu jatxol
yi tkan skil, tu yi tzotz. 5 Nin oc tkol Ryos bi tkan skil tetz “skejl,” ma yi tzotz,
“lakbal” tzun ban bi-tz tan. Icyen nintzun ban yi bajx kej.
6 Ej itzun tal i le cap kej: “Tajwen yil jatx tib yi a yi pilij tibaj cyakil luwar,
bantz at a sban tul cob amal.” Ej i nintzun bantz chi yi tal i. 7 Bnix yi jatxbil xol yi
a tan. Jun txakaj a cyaj tzak yi jatxbil tetz. Ej nin junt txakaj a cyaj cyen tibaj.
8 Yi jatxbil xol yi a, “tcyaj”, c
ban bi tan Ryos. Icyen nintzun ban yi cap kej.
9 Ej itzun tal i le toxin kej: “Yi a yi at wuxtxotx, na waj yil ẍchamcun tib tul
jun ntzi amal, bantz jalen jun amal yi skej.” I nintzun bantz. 10 Yi amal yi skej,
kale quiclet a, “txotx” tzun ban bi-tz tan. Ma yi a yi pilij, “mar” tzun ban bi-
tz. Nin til Ryos yi ban atitet cyakil.
GÉNESIS
Txolbil Xol Yi Liwrej
Yi yol Génesis na elepont “xetzbil” le ketz kayol. Ej nin yastzun yi bajx liwr yi na jal kan
tul yi Bíblia. Yi chusun yi na jal kan tul cyakil yi liwr itz yi Kataj Ryos, i xtxumul tetz
cyakil yi echk taklen yi at. Nin nchatz na xtxol yi ocnak Ryos tan chicawsen yi e pajol
cawl. Poro nchatz na xtxol yi ocnak Ryos tan chiquicylen yi e yi na chipek tan banlen
tanen tetz cawl.
Yi Weklil Yi Liwrej
Yi bajx wekl (Cap. 1–11) na xtxol sketz yi xetzbil yi echk taklen yi at, nin yi ẍen cun
bnixen yi bajx wunak tan Ryos. Na xtxol yi xetzbil tetz yi ilcol. Na xtxol yi ẍen ban
yi cwen jun chin wutzilen abal yi xcye tan chitzotzajen cyakil e wunak te tiemp
tetz Noé. Nchatz na xtxol yi mbi mbajij te yi tiemp yi xiten yi torre tetz “Babel”.
Yi cap wekl (Cap. 12–50) na xtxol yi ẍen cun ban yi xeten yi tanum Ryos te Abram,
tu Isaac, nin Jacow. Nchatz na xtxol yi ẍen cun e ban yi coblaj cyajl Jacow; nin yi
ẍen cun jalen kej Ẍep ẍchiwutz yi e tetz stzicyatz; nin yi ẍen cun ban yi tponen
yi tanum Ryos jalen Egipto.
a 1:3 2Co 4:6. b 1:1-3 Jn 1:1-3. c 1:6-8 2P 3:5.
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
2
d 1:26 1Co 11:7. e 1:27 Mt 19:4; Mc 10:6. f 1:27-28 Gn 5:1-2.
11 Nchatz tal i: “Na waj yil txaxan cyakil yi wuxtxotx. Nin na waj yil jal
cyakil jilwutz ujul yil tak tijal. Na waj yil jal echk jilwutz itzaj yil tak wutz. Nin
na waj yil jal echk jilwutz tze yil tak lobaj.” Nin yatz nin bantz chi tal i. 12 Jal
cyakil jilwutz ujul. Nin nchatz jal echk jilwutz itzaj yi na tak tijal. Nin jal echk
jilwutz tze yi na tak lobaj. Nin til Ryos yi ban atitet cyakil. 13 Icyen nintzun
ban yi toxin kej.
14-15 Ej itzun taltz le cyajin kej: “Na waj yil lajluchax yi echk txekbil tcyaj tan
xtxeken yi wuxtxotx, nin tan jatxlen yi skejl tu yi lakbal. Nchatz tan ẍchajlen
yi echk yob tu echk kejlal.” Nin yatz nin bantz.
16 Yi bnixen yi echk txekbilatz, ja bnix cob lmak txekbil tan. Yi jun yi mas
na txekun yastzun yi jun yi na xcon tan xtxeken tkan skil. Ma yi junt yi quic
mas na txekun, yastzun na xcon tan xtxeken lakbal, nin nchatz bnix yi echk
txuml tan. 17 Cyakil yi echk txekbil yi at tcyaj, Ryos txumul tetz tan xtxeken
yi wuxtxotx. 18 Ryos txumul tetz yi echk txekbilatz tan xconen tetz katxekbil,
nin nchatz tan jatxlen xol yi skejl tu lakbal. Ej nin til Ryos yi ban atit. 19 Icyen
nintzun ban yi cyajin kej.
20 Ej itzun taltz le toen kej: “Na waj yil jal winin txuc xe a. Nchatz na waj
yil jal winin jilwutz txuc yi ban chixicyin.” I nintzun banatz chi tal i. 21 Ryos
txumul tetz cyakil jilwutz txuc yi at xe mar. Lmak lotz, cochk lotz, i txumul
tetz tircun. Nchatz i txumul tetz cyakil jilwutz txuc yi ban na chixicyin. 22 Yi
tilol Ryos yi ban atitet cyakil, tkol tzun i banl squibaj. Nintzun tal i-tz: “Na waj
yil pucun chiwutz cyakil yi txuquej. Na waj yil noj xe mar cyakun. Nchatz na
waj yil jal winin jilwutz txuc yil chixicyin tcyaj.” 23 Icyen nintzun ban yi toin
kej.
24 Ej itzun taltz le kakin kej: “Nchatz na waj yil jal winin txuc wuxtxotx. Na
waj yil chijal txuc tetz awunan, nin na waj yil chijal smaron txuc. Nchatz na
waj yil chijal txuc yi tul chijutnin tu quib wuxtxotx.” I nintzun banas chi tal i.
25 Ryos mbanon tetz cyakil jilwutz txucatz. Nin til i yi chumbalaj nin cyakil.
26 Ej nintzun taltz: “Nchatz skabne wunak. Nicun che kulej chi kutanen
ketz. d
Nin e ajcaw sbne scyej cyakil jilwutz txuc, nin scyej cyakil jilwutz cay,
nin scyej cyakil jilwutz txuc yi na chixicyin tcyaj. Nin e ajcaw sbne scyej
cyakil yi e yi na chijutnin tu quib wuxtxotx.”
	 27	Itzun bantz yi cwen xtxumul Ryos yi e wunak, chon cun e tulej chi tanen
i tetz. Yaj tu xnan e tulej. e
	 28	Ej nin tak Ryos banl squibaj. Nin tal i scyetz: “Na waj yil cxpucunwok. Na
waj yil xcawunwok tzonej wuxtxotx. Axwok ajcaw sbne scyej cyakil
jilwutz txuc, chi tanen cay, nin cyakil yi e txuc yi na chixicyin, nin scyej
cyakil yi e txuc yi na chibiknin quib nka yi na chijut nin quib wuxtxotx,”
chij i bantz. f
29 Ej nin nchatz tal i junt xtxolbil scyetz: “Bitwok tzaj. Cyakil jilwutz chim tu
tze yi na tak wutz, yastzun ban baj itan tetz iwa. 30 Ma yi e txuc, chim cun
sbajk cyan, tu echk jilwutz xtze,” chij Ryos bantz. I nintzun bantz chi tal Ryos
scyetz. 31 Winin stzatzinen Ryos te cyakil yi akun yi mbnix tan. Icyen nintzun
ban yi wukakin kej.
GÉNESIS 1
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
3
g 2:2 Ex 20:11; Heb 4:4. h 2:9 Ap 2:7; 22:2, 14. i 2:17 Ro 6:23; 5:12; 1Co 15:21.
2 1 Yastzun ban Ryos tan banlen yi tcyaj tu yi wuxtxotx, tu cyakil yi echk
taklen yi at benen tzin wi munt. 2 Ej ma le jukin kej, ujewen nin ban, g
na nsken wit bnix cyakil tan. 3 Nin tak i banl tib yi jukin kejatz. Chin xan
nintzun yi jun kejatz bantz tan na yas tzun kej yi tujewen i.
Yi ate tzaj Adán le Edén
4 Je xtxolbilej te yi ẍen cun bnixen yi tcyaj tu yi wuxtxotx.
Yi bnixen yi tcyaj tu yi wuxtxotx tan Kataj Ryos, 5 quic jun jilwutz xtze at. Ej nin
quic nin jun jilwutz ujul at, na ntaxk saj abal tan Kataj. Nin nchatz quic jun wunak at
wuxtxotx tan akun. 6 Poro yi bnixen yi tcyaj tu yi wuxtxotx, nintzun jeul mulkuj
yi a tan, tan sijlen yi wuxtxotx tan jalen echk jilwutz xtze. 7 Toquen tzun Kataj tan
banlen yi bajx wunak. Txotx xcon tan, tan banlen. Ej nin yi bnixen tan, nintzun oc
juclul yi xewtz. Ma yi toquen juclul yi xewtz, oquen nin bantz tetz jun wunak yi itz.
8 Itzun bantz nintzun oc Kataj tan banlen jun chum balaj cojbil jalen lilen, tul
yi amal yi na biaj Edén. Chon tzun toponen yi yaj yi nsken bnix tan tul yi jun
cojbilatz. 9 Kataj jalsan cyakil jilwutz tze tul yi jun cojbilatz. Chum balaj tze jal
tan yi na tak wutz, h
nin yi ban na bajsij. Ej nin nicyal yi jun amalatz bnix jun
balaj wi tze yi na tak itzajbil. Nin nchatz bnix junt wi tze yi na xcye wutz tan
telen katxum te echk taklen balaj nin te echk taklen cachi.
10 Ej nin tul yi jun amalatz yi na biaj Edén at jun a yi xcon tan sijlen cyakil
yi amal. Te yi jun aatz cyaj cun kab na el. 11 Pisón bi yi bajx, yi na icyak tul
cyakil amal Havila, kale atitet winin oro. 12 Nin nchatz tul yi jun amalatz, at
perfum yi chin coc nin. Nin nchatz at echk balaj cub yi na biaj ónice. 13 Ma yi
cap scyeri aatz, Gihón bi nin itz yi a yi na icyak tul cyakil amal cwent Cus.
14 Yi toxin scyeri yi aatz, Tigris bi, nin itz yi a yi na icyak swutzlen yi amal
cwent Asiria. Ma yi cyajen kab yi jun aatz Eufrates bi.
15 Nintzun tak Kataj Ryos amal tetz Adán tan taten tul yi jun amalatz, nin
tan toquen tan cojlen wutz. 16 Itzun tal Kataj tetz: “Ban lbaj cyakil yi echk lobaj
awan yi at tzonej. 17 Poro quic rmeril tan abajsal yi wutz yi jun wi tze yi na
xcye tan ẍchajlen yi echk taklen balaj tu echk taklen cachi. Kol baj awan, jun
cun yol ẍquimok,” i
stzun Ryos.
18 Toquen tzun Kataj tan xtxumlen yi qui na yub yi ẍchuc yi yaj at. “Tajwen
noc tan banlen jun xkajlab yi ban tetz i, nin yi ban xcon tan ẍcheyen,” stzun
Ryos tcul cuntu. 19 Ma yi e txuc yi nsken chibaj bnix tan Kataj, yi e yi na
chixon wuxtxotx, scyuch yi e yi na chixicyin tcyaj, txotx tu xcon tan tan
chibanlen. Ej nin e opon cyakil yi e txucatz tan Kataj swutz yi yaj tan toquen
i tan tocsen chibi. Yi chibi yi e txuc yi e baj oc tan, i nin chibiatz at jalu.
20 I ocsan chibi yi e txuc yi ban tetz awun, nin i ocsan chibi yi e txuc yi na
chixicyin, nin i ocsan chibi yi smaron txuc. Poro quic nin jun scyeri e txuc yi
oc chibi tan yi nink xcon tetz xkajlab i, nka nink xcon tan ẍcheyen.
21 Joyol tzun Kataj puntil, nin cu watzal yi yaj. Nin te yi na wit, nin eltzaj tcyal
jun tembl. Ma yi telen tzaj tcyal, iten nin ban cyen yi ẍchibel yi yaj tan Kataj
chitanen nin. 22 Te yi jun tembl yaj yi eltzaj tcyal Kataj, bnix jun xnan tan. Yi
bnixen yi xnan toponen tzun tan Ryos swutz yi yaj.
GÉNESIS 2
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
4
j 2:24 Mt 19:5; Mc 10:7-8; 1Co 6:16; Ef 5:31. k 3:1 Ap 12:9; 20:2, 10. l 3:6 Ro 5:12. m 3:13 2Co 11:3;
1Ti 2:14.
23 Yi benen tilol yaj yi xnan nintzun taltz: “Yi junej itz mero imbakil, itz
mero inwankil. Xnan tzalchok tetz, na chon mmeltzaj tinwankil tan Kataj,”
stzun i bantz.
24 Chastzun te cyakil yi e yaj, yi na oc quixkel na quil cyen chitaj chitxu, tan
chinajewen tu quixkel. j
Ej nin yi jun lmujatz yi na cyokbej quib, junit na ban
chiwankil.
25 Yi bnixen yaj tu xnan tan Kataj txanlche cuntu, poro quic muẍ tal nak
chitxixwij squibil quib.
Yi chipajol Adán tu Eva yi cawl Ryos
3 1 Ẍchixol cyakil txuc yi bnix tan Kataj Ryos, at tzun jun lubaj. k
Chin list
nin i ẍchiwutz cyakil smaron txuc. Nintzun opon yi jun lubajatz te Eva,
nintzun taltz:
—¿Bintzij pe yi ko ja tal Ryos tzitetz yi quic cuj tan ibajsal jun scyeri echk
jilwutz lobaj te yi at tzonej? stzun lubaj tetz.
2 Sajen tzun tlol Eva tetz:
—Qui, at cuj tan kabajsal alchok jilwutz lobaj. 3 Poro ntinatz jun yi quic cuj
tan kabajsal wutz, itz yi jun wi lobaj yi at nicyal yi cojbilej. Na ja tal Ryos yi
ntin yi kol kamacquen skaquimok tan i.
4 —Nketz bintzi. Quil xquimwok. 5 Na je yi puntilej, na na til Ryos yi kol baj
itan sjalok itajtzakl. Tzelepon itxum tetz ech balaj ajtzakl, nin tzelepon itxum
tetz ech ajtzakl cachi. Chon sbne itxumun chi tanen xtxumun Ryos. Chastzun
te qui na taj i yil baj yi jun lobajatz itan, stzun Bayban ban tetz Eva.
6 Toquen tzun yi xnan tan xmayen yi lobaj. Chin elsbil alma nin, na chin
yuben nin, nin ban na bajsij. Toquen tzun tan xtxumlen tan bajen jun tan, l
tan
jalen yi tetz tajtzakl. Sajen tzun stzutul jun nin je bajsaltz, nin ben tkol jun tetz yi
chmil. Nin nchatz yi chmil nin bajtz tan. 7 Yi wit bajen yi lobaj cyan telen tzun
pacxuj yi wutz yi cyajtzakl. Chinachonen tzuntz tej yi txanl che cuntu. Cyoquen
tzuntz tan stzislen xak ibẍ tan toquen wutz quikan tan joplen chiwankil.
8 Itzun bantz yi cwen kej nin ben quibital yi na xon Kataj Ryos wi cojbil.
Cyewal tzun quib xolak tze. 9 Jilonen tzaj tzun Kataj Ryos scyetz itzun taltz:
—¡Adán! ¿Na atiẍet?
10 Sajen tzun stzawel Adán:
—Ja ben wital yi na xonu Ta. Nin tantu yi txanl chin cuntu ja chinxob,
chastzun te ja wew wib, chij Adán tetz Kataj.
11 —¿Na tzun chij tzatz yi txanl quiẍ cuntu? ¿Ja pe baj yi lobaj awan, yi
walnak yi quic cuj tan abajsal?
12 —Ja Ta, na yi xnan yi ntaku tetz wuxkajlab, i nmakon yi lobaj swetz tan
bajen wan, stzun Adán bantz tetz Kataj Ryos.
13 Benen tzun jakol Kataj Ryos tetz yi xnan:
—¿Mbi tzun ncu anucul atz?
—“Bajsen yi lobaj,” chij lubaj mban swetz. Ja tzun xcye i tan insublen, m
nin
ja baj yi lobaj wan, chij xnan tetz Ryos.
GÉNESIS 2​, ​3
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
5
n 3:15 Ap 12:17. o 3:17-18 Ro 8:20; Heb 6:8. p 3:22 Ap 22:14. q 3:24 Yi e querubim, nicun muẍ e
scyuch yi e ángel, poro at len chixicy. Ex 25:20; Ez 10:5; Heb 9:5. r 4:4 Heb 11:4.
14 Benen tzun tlol Kataj Ryos tetz yi lubaj:
—Tan yi awil yi ncu ajuchul, swake acaws. Nin swake mas acaws ẍchiwutz
cyakil yi e mas txuc. Tajwen yil tzabiknin acul wuxtxotx sbne opon tunintz.
Nin nchatz sbajk txotx awan. 15 Nin je ẍwulejej: Icontr itib sbne tu yi xnan.
Ej nin nchatz chicontr quib sbne yi e ara xonl scyuch yi e xonl yi xnan. Nin
yi awi, sloonk tan yi xonl yi xnan. Ma yi xonl yi xnan ntin ẍchus tkan sloonk
awan, n
chij Kataj Ryos bantz.
16 Itzun ben tlol Kataj tetz xnan:
—Ma aẍ atz, quixcuj tzawalaj jun awal. Ej nin yi tajbil yi awankil tetz yi
awuchmil sbne. Nchatz ajcaw sbne i tzawej.
17 Itzun ben tlol Kataj tetz yi yaj:
—Ma jalu, tan paj yi ja cxom te tajtzakl yi awuxkel, nin tan paj yi ja baj yi
lobaj awan yi walnak yi quic cuj tan abajsal, spotok yi wuxtxotx wan. Tan
awil yi ncu ajuchul, sbne opon tunintz chin quixcujnin ljalet awa swutz yi
txotx. 18 Tan apaj sjalok winin txix nin xtze wuxtxotx. o
Sbajk echk jilwutz
xtze awan tetz awa. 19 Ej nin tan tu yi mapaj incawl, tajwen tzel a te awi
tan awanen. Yastzun cẍwulej jalen yil cẍoc junt tir tetz txotx. Na txotx tu
ncẍbnixet, nin txotxten nin cẍtzajpont, stzun Ryos bantz.
20 Toquen tzun bi txkel Adán tan tetz Eva, na i chitxucyex cyakil jilwutz
wunak benen tzin. 21 Nintzun oc Kataj Ryos tan banlen bech cyetz. Stzuml txuc
xcon tan. Yi bnixen tan nin octz tan chiweklen.
22 Itzun tal Kataj Ryos: “Nicun cyajtzakl jalu chi kutanen ketz, na na el
chitxum tetz naj scyetz echk ajtzakl balaj, nin na el chitxum tetz naj scyetz
echk ajtzakl cachi. Lastum kol baj wutz yi tze cyan, yi tze yi na tak itzajbil p
tetz ben kej ben sak, na kol baj cyan quit chiquim sbne pon tunintz,” stzun Ryos
bantz.
23 Chastzun te cyelen lajul Kataj Ryos, le cojbilatz, yi na biaj Edén. E el
lajul tan quicyen tul junt amal, tan cyakujen wi txotx, wech na txotx ten
e. 24 Yi cyelen lajul Ryos, nintzun cyaj tkol cobox querubim q
swutz yi jun balaj
cojbilatz. Nchatz cyaj tkol jun spar yi nternin na tzan kakl, nin yi lajkelnin na
weltin tutz tan quicylen yi jun wi tzeatz, yi na tak itzajbil. Yastzun tulejtz
tan qui cyocomponen tej.
Caín tu Abel
4 1 Itzun bantz yi chiwitbel quib Adán tu txkel, tekal tzun Eva pwokil jun ni.
Yi titzen yi jun niatz nin oc bi tetz Caín. Nintzun tal Eva: “Tan tu banl
talma Ryos ja jal jun tal wal yi xicy,” stzun i bantz. 2 Ej nin yi telen tiemp nin jal
junt tal Eva, yi na biaj Abel.
Itzun yi chichuyen yi cob tal Eva, pstor cner tzun ban tetz Abel, ma tetz Caín
akunwil ban wi cojbil. 3 Ma yi telen tiemp, nin ben tcyal Caín jun oy swutz
Kataj. Yi toy i itz wutz tetz tujul. 4 Nchatz Abel nin ben tcyal jun oy swutz
Kataj. r
Yi tetz toy yi ben tcyal itz cobox scyeri e bajx cyal e cner, poro yi e yi
mas balaj. Ej winin tzun stzatzinen Kataj ban te Abel nin te yi tetz toy. 5 Ma tetz
GÉNESIS 3​, ​4
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
6
s 4:8 Mt 23:35; Lc 11:51; 1Jn 3:12. t 4:10 Heb 12:24.
Caín quinin tzatzin Ryos tej, pyor te yi toy. Nintzun je swutz Caín, nin winin
ẍchichen cul bantz. 6 Benen tzun jakol Kataj tetz “¡Caín! ¿Mbi na chich acul
tej? ¿Mbitz na chukin awutz tej? 7 Yi nink cxom te balaj xtxolbil, cẍtzatzink
tzun. Poro tan paj yi qui na cxom tej, list yi ayabl tan toquen tetz ajcaw tzawej.
Poro nketz tajwen tan xcyewen tzawej. Tin tu quit tzawak amal tetz,” stzun
Ryos bantz tetz Caín.
8 Itzun bantz nin ben moxol Caín yi Abel tan chibenen tan xon xol wutz. Te yi
na chixon, nintzun oc Caín tan biylen cun Abel yi titzun. s
9 Itzun te yi nsken quim Abel tan Caín, nintzun jak Kataj tetz:
—¡Caín! ¿Na tzun atitet Abel yi awitzun?
—Cuquen Ta, qui na wil wetz. ¿Iẍkaj in tzunk quicylom te yi witzun?
10 —¡Yaj! chin juntlen nin yi awajtzakl yi ncu anucul. Na yi ẍchel yi awitzun
yi mmel kojxuj wuxtxotx, na tzan tan aẍochlen tzinwutz. t 11 Chastzun te
swake acaws. Tajwen cẍel swutz yi txotxej yi ntzubun yi ẍchel awitzun. 12 Ej
nin mpe lok cẍoc tan cojlen wutz txotx quit ltak balaj cosech tzatz. Jalt xon
tzabne benen tzin wi munt, nin quil cẍuje, stzun Ryos tetz Caín.
13 Stzawel tzun Caín yol Kataj:
—¿Ẍen lwulej Ta? Quil chinxcye tan muclen yi incaws yi ntaku swetz, na
tajwen tan welen tul yi amalej, nin quic rmeril tan wilolt wutzu. 14 Jalt xon
tzimbne benen tzin. Quil natij tul junt amal, nin awer nak tzimbne kale nat
cunt. Alchok scyetz yil chinnoj quen swutz chinquimok tan, stzun Caín bantz
tetz Ryos.
15 Sajen tzun stzawel Kataj:
—Alchok scyetz yil tzoc tan abiylen cun swake juk tir mas yi caws tzawutz,
stzun Kataj bantz.
Toquen tzun jun techl Caín tan Kataj, bantz cyal jun tzoc tan biylen cun.
16 Telen tzun Caín tul yi amal kale e jilonet tu Kataj. Chon tzun toponen tan
najewen tul yi amal yi na biaj Nod. Yi jun amalatz chon at swutzlen Edén.
Yi e xonl Caín
17 Itzun bantz, nintzun chiwitbej quib Caín tu txkel. Tekal tzun yi txkel pwokil
jun ni. Yi telen tiemp nin itzij yi jun niatz, nin oc bi tetz Enoc. Yi pucunen
chiwutz yi e xonl Caín nin bnix jun tnum tan. Enoc ban yi bi yi tnumatz. I
ten bi yi cyajl Caín ja oc tkol tetz bi yi tnum. 18 Enoc yastzun taj Irad, Irad
yastzun taj Mehujael, Mehujael yastzun taj Metusael, nin Metusael yastzun taj
Lamec. 19 Cob txkel Lamec banak, Ada bi jun, ma junt Zila bi. 20 Yi Ada yastzun
xtxu Jabal, ma yi jun Jabalatz yastzun chimam chite yi e wunak yi mantial tu
chical, nin yi awunan wacẍ cyan. 21 Jal jun titzun Jabal yi Jubal bi. Yi Jubalatz
yastzun yi ntxumun tetz yi bajx kbetz. Chastzun te yi oc i tetz chimam chite
tanen cyakil yi e aj kbetzum, chi tanen yi e yi na xconsan arpa tu echk jilwutz
chirimiy. 22 Nchatz Zila yi cap txkel Lamec, jal jun tal yi na biaj Tubal-caín. Yi
Tubal-caínatz i jun txakol chich banak. Ja xcon hierro tan tu jun jilwutz chich
yi kan yubil, yi na biaj brons. Ej nin nchatz jal jun tanub Tubal-caín yi na biaj
Naama.
GÉNESIS 4
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
7
u 5:1-2 Gn 1:27-28; Mt 19:4; Mc 10:6.
23 Inti Lamec nintzun ben tlol scyetz e txkel: “I bin jalu, na waj chinjilon
tzitetz. At jun yaj yi ja quim wan tan tu yi nchinquixpij tan. Xicyet i, poro ja
quim wan tan tu yi nchinloon muẍ tal ni tan. 24 Talnak Ryos yi tzaklok juk tir
chicaws yi e yil biyon cun Caín. Poro pyor cun yi e yil choc tan imbiylen wetz,
na yi in wetz swake oxcal tu juklaj tir chicaws,” stzun Lamec bantz.
Yi titzen yi toxin chinitxa Adán tu Eva
25 Itzun bantz nin chiwitbej quib Adán tu Eva. Tekal tzun pwokil Eva junt ni. Yi
titzen yi ni nin oc bi i tetz Set. Itzun tal yi xnantz, “Ryos mmakon junt walej,
tetz xel Abel yi quimnak tan Caín.”
26 Itzun bantz, yi yajinen Set nin jal jun cyajl yi na biaj Enós. Te yi at tzaj Enós
wuxtxotx, yastzun cyoquen tan xconsen yi bi “Jehová” tan nawsen Kataj
Ryos.
Yi e xonl Adán
5 1 Cyakil yi echk biajej yi kocopon tan xtxumlen, e cun xonl Adán.
Itzun yi bnixen cun yi bajx wunak tan Ryos, nicun tulej chi tanen i.
2 Yaj tu xnan e bnix tan. Nin yi chibnixen, toquen tzun chibi takun tetz Adán. u
Nin tak i banl squibaj.
3 Ma Adán, atij jun cient tu junaklaj yob yi ntaxk itzij junt cyajl i. I cunin
yubil Adán cyan tan yi titzen. Toquen tzun bi yi jun niatz tan tetz Set.
4 Wajxakt cient yob atijt Adán yi nsken itzij Set. Ej nin te yi tiempatz jalen nin
ban mas nitxajil i. 5 Quimen nintzun ban Adán yi stzaken beluj cient tu junaklaj
yob tan.
6 Ma Set, atij jun cient tu o yob yi ntaxk itzij yi cyajl yi na biaj Enós.
7 Wajxakt cient tu juk yob atijt Set yi nsken itzij yi cyajlatz. Ej nin te yi jun
tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. 8 Quimen nintzun ban Set yi stzaken
beluj cient tu coblaj yob tan.
9 Ma Enós, atij jun mutx tu lajuj yob te yi ntaxk itzij yi cyajl yi na biaj
Cainán. 10 Wajxakt cient tu olaj yob atijt Enós te yi nsken itzij Cainán. Ej nin te
yi tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. 11 Quimen nintzun ban Enós yi stzaken
beluj cient yob tan.
12 Ma Cainán nsken tzak oxcal tu lajuj yob yi titzen yi cyajl i yi na biaj
Mahalaleel. 13 Wajxakt cient tu cawunak yob atijt Cainán yi nsken itzij
Mahalaleel. Ej nin te yi waxak cient tu cawunak yobatz, jalen nin ban mas
nitxajil i-tz. 14 Quimen nintzun ban Cainán yi stzaken beluj cient tu lajuj yob tan.
15 Ma Mahalaleel, atij oxcal tu o yob yi ntaxk itzijt yi cyajl i yi na biaj Jared.
16 Wajxakt cient tu junaklaj yob atij Mahalaleel yi nsken itzij Jared nin te yi
tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i-tz. 17 Quimen nintzun ban Mahalaleel yi
stzaken waxak cient tu jun mutx tu olaj yob tan.
18 Ma Jared, nsken tzak jun cient tu oxcal tu cob yob tan yi titzen yi cyajl
i yi na biaj Enoc. 19 Wajxakt cient yob atijt Jared yi nsken itzij Enoc, nin te yi
tiempatz, jalen nin ban mas nitxajil i. 20 Quimen nintzun ban Jared yi stzaken
beluj cient tu oxcal tu cob yob tan.
GÉNESIS 4​, ​5
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
8
v 5:24 Heb 11:5; Jud 14. w 5:29 Yi na elepont yi biaj “Noé” le chiyol yi e hebrey itz “ujlen”. x 6:2 “Yi
e nitxajil Ryos.” At e yi na cyal yi na jilon scyej e ángel, nin at e na cyal yi na jilon scyej chinitxajil
yi e balaj nak. Nchatz at e yi na cyal yi na elepont yi e nitxajil yi e rey, yi e cyocsaj quib tetz Ryos.
y 6:8 Mt 24:37; Lc 17:26; 1P 3:20. z 6:9 2P 2:5.
21 Ma Enoc, atij oxcal tu o yob te yi ntaxk itzij yi cyajl i yi na biaj
Matusalén. 22 Oxt cient yob atijt Enoc yi nsken itzij Matusalén. Nin te yi
tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. Ej nin te yi tiemp yi atij Enoc wuxtxotx,
xom i te tajbil Ryos. 23 Ox cient tu oxcal tu o yob atij Enoc wuxtxotx. 24 Poro
qui nin quim, na tan tu yi xom i te tajbil Ryos ntxakx cuntu, na Ryos icyan nin
i. v
25 Ma Matusalén, sken tzak jun cient tu jun mutx tu juk yob tan yi titzen yi
cyajl i yi na biaj Lamec. 26 Jukt cient tu jun mutx tu cob yob atijt Matusalén te
yi sken itzij Lamec. Nin te jun tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. 27 Quimen
nintzun ban Matusalén yi stzaken beluj cient tu oxcal tu beluj yob tan.
28 Ma Lamec, sken tzak jun cient tu jun mutx tu cob yob tan yi titzen jun
cyajl. 29 Noé w
tzun ban bi takun, na talnak Lamec: “Potnakt yi txotx tan Kataj
Ryos, chastzun te tajwen tan kakujen swutz tan kacachal kib, poro tan yi jun
niej skujek tan,” stzun Lamec bantz. 30 Ot cient tu jun mutx tu olaj yob atijt
Lamec yi nsken itzij Noé. Nin tul yi jun tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i.
31 Quimen nintzun ban Lamec yi stzaken juk cient tu oxcal tu juklaj yob tan.
32 Ma Noé, yi stzaken o cient yob tan, kalenas tzun jalen ox cyajl i yi na
chibiaj Sem, Cam nin Jafet.
Yi ẍen cun e ban wunak yi chipucunen
6 1 Itzun bantz yi chipucunen wunak wuxtxotx, nintzun jal winin chinitxa,
nin winin balaj xun ban ẍchixol. 2 Ej nin yi quilol yi e nitxajil Ryos x
yi chumbalaj nin e xunatz, cyoquen tzuntz tan joylen yi cyajbil chixol tan
cyokbel quib scyuch. 3 Poro yi tilol Kataj Ryos, itzun taltz: “Ja wit icy impaj
scyej cyakil wunak. Quit noc il tan maklen chiwutz na qui na choc jak incawl.
Ntin na cyak amal tetz cyajtzakl cachi. Iẍnin cuntunin ate jak cawl yi tajbil
chiwankil. Chastzun te, junt cuntu cient tu junak yob swake scyetz tan cyaten
wuxtxotx.”
4 Itzun bantz yi cyokbel quib yi e nitxajil Ryosatz scyuch yi e xunatz,
nintzun jal chinitxajil scyuch. Yi chinitxajilatz yi jal, chin wutz quikan nin e
ban. Ej nin yi e nitxaatz yi e jal, ilenin na kanawsaj, tantu yi mbi cun banake
tentz.
5 Itzun bantz yi tilol Ryos yi chin juntlen nin cyajtzakl cyakil wunak, yi ntin
echk ajtzakl cachi na chitxum, 6 nintzun saj jun chin bis te talma. Itzun taltz:
“Quik e mbnix yi e wunakej wan. 7 Ban tcun chisotzok chicyakil cun wan.
Nin nchatz chicopon insotzal cyakil e jilwutz txuc. Chisotzok tircun wan, na
ban tcun quick e cu imbnol.”
8 Ntin jun tal wunak yi tzatzin Kataj Ryos tej, itz Noé. y
Yi mbi cun banak Noé
9 I bin jalu je xtxolbilej te yi mbi cun banak Noé. Chumbalaj nin i banak, na
nin xom i te cawl Ryos. Ntin cun i jal culutxumil swutz Ryos. z
GÉNESIS 5​, ​6
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
9
a 6:22 Heb 11:7. b 7:1 Gn 6:9; 15:6; Lc 2:25. c 7:7 Mt 24:38-39; Lc 17:27.
10 Ej nin e jal ox cyajl. At jun na biaj Sem, nin at junt na biaj Cam, nin at junt
yi Jafet bi. 11-12 Chum balaj nintzun banak Noé swutz Ryos, ma yi e mas wunak
chin juntlen nin cyetz cyajtzakl. E len cun mal nak.
Itzun yi tilol Ryos yi mbi cunin na chitzan wunak tan banlen, 13 nintzun
ben tlol tetz Noé: “Ja wit bixe wan tan chisotzajen cyakil wunak, na ntin na
chibiy quib squibil quib. Chastzun te chicopon insotzal tuml cyakil jilwutz txuc
tu cyakil echk taklen yi at wuxtxotx. 14 Ma aẍatz Noé, banaj jun xombil wi
a. Ban xcon jun jilwutz tze awan yi at kolil. Nin banaj echk cuart tul yi jun
xombilatz. Ma yil bnix, tajwen tzanojsaj yi ẍchubil tze tan jun jilwutz kol yi na
biaj brea, bantz quil tzoc a tul. Okquen yi kol awan tcul, nin nchatz soltej tan
qui toquen a tul.
15 ”Ej nin je tzawulejej: Yi ẍkinewen, jun cient tu junak olaj metr tzawulej.
Ma yi wutz, junak cob metr tu nic tzawulej. Ej nin oxlaj metr tu nic tzawulej yi
wutz tkan. 16 Ej nin ox chup tzawulej tcul yi jun barcatz. Nin ban tzaban jun
wentanu tzak yi tzujbil, takun me war. Ej nin ban tzaban jun puert xlaj.
17 ”Tajwen tzaban yi jun xombilatz na tzul abal wan wi munt tan
chisotzajen cyakil wunak, nin cyakil txuc. Chicyakil cun ẍchiquimok yil noj
benen tzin wuxtxotx tan a.
18 ”Ma aẍatz Noé, swale jun xtxolbil tzatz. Ja wit imbixbaj yi xtxolbilej
tzawuch. Ẍclaxok wan tuml anajal, na cẍocopon tul yi barc scyuch e acyajl,
tu awuxkel, scyuch e awulib. 19 Nchatz na waj yil choc jujun lmuj txuc tzitej le
barc, jun mam nin jun tij. Na na waj yil chiclax, chi sbajok tzitej itetz. 20 Tajwen
tan cyoquen jujun lmuj txuc tzitej te cyakil jilwutz txuc yi at benen tzin wi
munt. Jujun lmuj scyeri e yi tetz awunan, nin jujun lmuj scyeri e yi tu na chijut
nin quib wuxtxotx. Yastzun wajbil, bantz quil chisotz yi txucatz. 21 Poro tajwen
cxoc tan ẍchamlen iwa, nin chiwa yi e txuc. Ej nin tajwen tan acolol tul barc
bantz quil xquimwok tan wej,” stzun Ryos bantz tetz Noé.
22 Bnix cyakil echk taklenatz tan Noé, quib yi talnak Kataj tetz. a
Yi cwen mulen jun chin wutzilen abal
7 1 Itzun bantz yi telen tiemp nintzun tal Ryos tetz Noé: “Ma jalu Noé,
ẍchixol cyakil wunak yi ate wuxtxotx, ntin cun aẍ, aẍ balaj. b
Nquen bin
le barc cyuml e anitxa tu awuxkel nin e awulib. 2 Ma yi e txuc yi nketz xan, yi
at cuj tan bajen itan, tajwen tan cyoquen le barc tzitej, juk chak lmuj te jujun
jilwutz txucatz, ma yi e txuc yi xan tan bajen itan, choken jun ntzi lmuj awan
te jujun jilwutz. 3 Nchatz yi e txuc yi na chixicyin tcyaj tajwen choc, juk chak
lmuj te jujun jilwutz bantz chiclaxen. 4 Na le jukt kej xetok abal wan. Cawunak
kej nin cawunak akbal sbne yi abalatz. Na yi wetz wajbil itz tan chisotzajen
cyakil wunak nin cyakil txuc yi bnixnak wan,” stzun Kataj Ryos bantz tetz Noé.
5 Ej nin quib yi talnak Ryos tetz, i nin tzun tulejtz.
6 At Noé tul wukak cient yob yi cwen yi jun chin abal tan nojsen yi
wuxtxotx. 7 Toquen tzun i le barc tan colol tib tkab yi abal, nin xomquen yi
txkel tej, scyuch e cyajl tu quixkel. c 8 Nchatz e baj oc cyakil jilwutz txuc. E
oc yi e txuc yi at cuj tan chibajen cyan. Ej nin e oc yi e txuc yi quic cu tan
GÉNESIS 6​, ​7
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
10
d 7:11 Lc 17:26; 2P 3:6.
chibajsal. Nchatz e oc yi e yi na chixicyin tcyaj nin yi e yi na chijut nin quib
wuxtxotx. 9 Quicobenlen baj cyoquen takun. Jun mam nin jun tij e baj octz
tan, i nintzun tulej i-tz, quib yi tal Ryos tetz. 10 Yi jemponen yi jukin kej yi
cyocomponen tul barc nintzun xetij yi abal wuxtxotx.
11 Ja xetij yi jun abalatz te yi na xon Noé tul wukak cient yob, le juklaj tajlal
yi cap xaw te yi jun yobatz. Nintzun saj kojxuj winin abal tcyaj. d
Nin nchatz
jeul mulkuj winin a xe mar. 12 Cawunak kej nin cawunak akbal ban yi abal.
13 Poro te iten nin kejatz yi xeten abal yastzun cyoquen Noé tu txkel le barc
tu yi ox cyajl yi na chibiaj Sem, Cam nin Jafet. Nchatz e oc xomok yi quixkel
yi e cyajolatz. 14 Oquen nin e bantz scyuch cyakil e smaron txuc, nin cyakil
txuc yi ban tetz awunan. Nchatz e oc cyakil jilwutz txuc yi na chixicyin tcyaj,
scyuch yi e txuc yi tu na chijut nin tu quib wuxtxotx. 15 Quicobenlen baj
cyoquen cyakil jilwutz txucatz tej Noé le barc. 16 Quib yi tal Kataj tetz Noé i
nintzun tulej. Yi wit cyoquen cyakil, nintzun cu lamol Kataj yi puertil yi barc.
17 Cawunak kej nin cawunak akbal ban yi abal. Yi ẍchuyen yi a wuxtxotx
nin je palol yi barc. 18 Chuyen nin ban yi a nin palij yi barc tan. 19 Yi ẍchuyen
yi a ja xcye tan joplen yi echk wutz yi chin wutz tkan nin. 20 Juk metr icy yi a
tibaj yi echk wutzatz.
21 Yi bajen yi xtxolbilasej, yastzun chiquimen cyakil wunak yi ate
wuxtxotx, nin yastzun chiquimen cyakil jilwutz smaron txuc, nin yastzun
chiquimen cyakil txuc yi ban tetz awunan scyuch yi e yi na chijut nin quib
wuxtxotx. 22 Cyakil yi wunakatz nin cyakil txucatz e baj quim len. 23 Ntinatz
e, e clax yi e yi e oc tej Noé le barc. Ma yi e mas wunak e baj quim. Nchatz
yi e mas smaron txuc, nin e mas txuc yi ban tetz awunan e baj quim. E baj
quim yi e txuc yi na chixicyin, scyuch yi e yi na chijut nin quib wuxtxotx.
24 Xkancap tzun cient kej atij a wi txotx.
Yi makxen yi jun chun wutzilen abal nin yi tajen cun yi a
8 1 Poro Noé scyuch yi e txuc yi ate tcul yi barc, quinin e el te cul Ryos.
Chastzun te xtxumul i tan sajen jun cyekek tan tajsen cun yi a. 2 Nchatz yi
abal, makxen nintzun bantz. Nin nchatz quict a jeul mulkuj xe mar. 3 Yi makxen
ech ẍchun a nsken el xkancap cient kej cyakun Noé tul barc, nintzun xetij yi a
tan tajen cun. 4 Juklaj tajlal yi jukin xaw yastzun yi cwen ponen lajpuj yi barc
tibaj jun scyeri echk wutz cwent luwar yi na biaj Ararat. 5 Jun tzunin tajen cun yi
a. Ej nin yi tucumulen yi bajx kej te yi lajujin xaw sken tzun lajluchax wiak wutz.
6 Ẍchiwal tzun Noé cawunakt kej. Kalenas tzun jen jakol yi wentanuil yi
barc. 7 Yi jakxen yi wentanu nintzun eltzaj stzakpul jun joj. Poro tunin na xicyin
cuntunin i-tz tcyaj, tan ẍchiwen jalen yi skejen wuxtxotx. 8 Yi sken eltzaj yi
joj, nchatz nin eltzaj stzakpul Noé jun sluk tan telen xtxum i tetz yi ko sken skej
yi wuxtxotx. 9 Poro tan paj yi iẍnin pilij yi a wuxtxotx, cyal nin jalet amal
tan yi sluk tan tujewen. Chastzun te nin opont junt tir kale eltzit tzakpun. Ej
nin list Noé tan xtxoblen quen junt tir tul barc.
10 Nintzun ẍchiw Noé jukt kej, kalenas tzun telent stzakpul junt tir yi tal
slukatz. 11 Yi telent stzakpul sken nintzun cu kej yi pakxent junt tir. Cyan jun
GÉNESIS 7​, ​8
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
11
e 9:1 Gn 1:28. f 9:4 Lv 7:26; 17:10-14; Dt 12:16, 23; 15:23.
tal xak oliw tan yi tocomponen. Nin tan tu yi cyan yi xak tzeatz tan, nin el
xtxum Noé tetz yi tzan skejen wuxtxotx. 12 Itzun te yi nsken ocopon junt tir yi
tal sluk, nintzun ẍchiw Noé jukt kej, kalenatz tzun telent tzakpultz, poro quit
pakxij yi tal slukatz.
13 Itzun bantz yi na xon tzaj Noé tul kak cient tu jun yob, yi bajx kej te acaj
yob, telen tzun tcyal i muẍ wi yi barc. Yi telen tan nintzun tiltz yi sken skej yi
wuxtxotx.
14 Itzun le junak juk tajlal te yi cap xaw teri yobatz, nternin chin skejt ban yi
wuxtxotx. 15 Nintzun tal Kataj Ryos tetz Noé: 16 “Ban cxelwok le barc jalu. Ban
tzel awuxkel nin e anitxa scyuch e awulib. 17 Nchatz ban chel yi e txuc yi
ate tzawej le barc. Ban chel chicyakil yi e yi ban chixiquin, scyuch yi e yi
ban tetz awunan, nin ban chel yi e yi tu na chijut nin quib wuxtxotx. Tajwen
tan cyelen chicyakil bantz chibenen benen tzin wuxtxotx, na yi wajbil itz tan
chipucunen,” stzun Ryos bantz tetz Noé.
18 Cyelen tzaj tzun Noé le barc. Xomel tzaj yi txkel, cyuml yi e cyajl scyuch
e tlib. 19 Nchatz yi e txuc yi ban tetz awunan, e baj eltzaj. Nchatz e smaron
txuc e baj eltzaj. Ej nin e baj eltzaj yi e txuc yi tu na chijut nin quib, scyuch yi
e txuc yi na chixicyin. Chicyakil cun e baj eltzaj.
20 Toquen tzun Noé tan weklen cobox cub tetz patbil chitxixwatz. Yi bnixen
nintzun e baj saj stzamol Noé jujun scyeri e txuc yi ban tetz chitxixwatz. Ej
nin pat Noé yi e txucatz tetz toy tetz Ryos. 21 Itzun yi toponen yi cocal yi toy i
swutz Kataj, nintzun tal Kataj tetz: “Quit noc tan sotzajen cyakil echk taklen
yi at wuxtxotx tan a tan chipaj e wunak, na yi e wunak, e cun juchul il yi
chijuyil tzaj. Quit sotz junt tir yi echk taklenatz wan tan a tan chipaj. Nchatz
e txuc, quit chisotz junt tir wan, chi mimban te jun tirej.
	 22	”Jalen pek atitet yi wuxtxotx,
tzocopon ujul nin sjalok cosech.
Sjalok jujun tiemp tza,
nin jujun tiemp chew.
Sjalok jujun tiemp abal,
nin jujun tiemp cresum.
Nchatz yi skejl tu lakbal,
iten nin sbne chi tanen nin,”
chij Ryos bantz tetz Noé.
Yi acaj xtxolbil yi tal Ryos tetz Noé
9 1 Ej nin nchatz tak Ryos banl tib Noé scyuch e nitxajil tan yi yolej: “Sjalok
winin initxa bantz jalen winin wunak benen tzin wuxtxotx. e 2 Cyakil
jilwutz txuc yi at benen tzin wi munt chocopon jak icawl. Ẍchixobok tzitetz.
Yi e yi ate xe mar scyuch yi e yi na chixicyin tcyaj, chicyakil cun ẍchixobok
tzitetz. 3 Swake amal tzitetz tan chibajsen alchok scyetz scyeri e txucatz nin
alchok jilwutz itzaj yi na el italma tej. 4 Ntinatz jun taklen yi quic rmeril tan
bajen itan, itz yi chichibel yi e txuc yi qui na el chiẍchel yi na chiquim. Na
yi stzajbil jun txuc nka jun yaj chon at le ẍchel. f 5 Ej nin cyakil wunak, nin
GÉNESIS 8​, ​9
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
12
g 9:6 Gn 1:26; Ex 20:13. h 9:7 Gn 1:28. i 9:13 Yi “arco iris” na biaj “lubaj”, nka “ẍchejcan” le kayol.
Nchatz at e yi na cyal “soj” tetz.
cyakil txuc yi na choc tan biylen cun jun cyuch, banij cyetz chicawsatz wan.
Na alchok scyetz jun yil sbiy cun jun tuch, stake cwent tzinwutz nin banij tetz
cawsatz wan. 6 Alchok scyetz yil sbiy cun junt wunak g
tajwen yil cu biyij tetz,
na axwok cun welblal. 7 Nchatz axwok itetz, ban chijal winin initxajil bantz
chibenen loon wunak benen tzin wi munt,” h
stzun Ryos bantz.
8 Nchatz tal Ryos tetz Noé scyuch e cyajl: 9 “Bitwok tzaj. Ja bixe jun acaj
xtxolbil wan tetz itetz. Poro nketz ntin tetz itetz ma na nchatz scyetz cyakil
ixonl yi ẍchijalok tzantzaj. 10 Yi jun acaj xtxolbilatz itz tetz itetz nin scyetz
cyakil yi e txuc yi xomche tzitej yi ncxelwok tzaj le barc. Quic na ban mpe ik e
txuc yi na chixicyin, nka e txuc yi ban tetz awunan. Quic na ban ko e smaron
txuc nka qui, na yi jun acaj xtxolbilatz yi ja bixe wan itz tetz cyakil jilwutz
txuc. 11 Ej nin quic rmeril tan xiten yi jun acaj xtxolbilatz. Je xtxolbilej: Ja wit
bixe wan yi quit noc tan chisotzajen cyakil wunak tan a. Quit saj abal wan
tan sotzajen yi echk taklen yi at wuxtxotx. 12 Nin je jun techlej tan ẍchajlen
tzitetz scyuch cyakil txuc yi nelk cun te inyol. 13 Ja wit je yi arco iris i
wan
tcyaj, yastzun yi techl yi ja wit bixe jun xtxolbilatz wan skaxol tzituch. 14 Ej
nin sbne opon tunintz, yil smoltzaj tib sbak wan, ilenin ẍchaje tib yi jun arco
irisatz. 15 Ej nin cyakil tir yil ẍchaj tib, swile, nin tzul txakx tincul yi xtxolbil
yi ja wit bixe wan skaxol tzituch, nin scyuch cyakil txuc. Quit tzun saj junt tir
abal wan tan isotzajen. 16 Yil ẍchaj tib yi arco iris tul sbak, tzul tzun txakxuj
tincul yi xtxolbil yi ja bixe wan skaxol tzituch nin skaxol scyuch cyakil txuc
yi ate benen tzin wi munt. 17 Yi arco irisatz yastzun quiwel yi xtxolbil yi ja
bixe wan tzituch nin scyuch cyakil txuc yi ate wuxtxotx,” stzun Ryos bantz.
Yi chibi e cyajl Noé
18 Je chibi yi e cyajl Noé yi e eltzaj tej le barc: Sem, Cam, nin Jafet. Yi
Camatz, yastzun taj Canaán. 19 Nin tan chixonl yi ox cyajl Noé-atz, ja noj junt
tir yi wuxtxotx cyan wunak.
20 Itzun bantz yi xonen tiemp nintzun xetij Noé tan akun wi cojbil, nin cu
tawal jalaj uva. 21 Ej nin yi jalen wutz yi uva nintzun je tcajal yi win yi bnix tan
te yi wutz uvajatz, nin oc a twi. Yi toquen a twi nintzun cyaj cutxlok nicyal
tal pach yi mantial tu. Quic bech tetz at. 22 Ma Cam, yi taj Canaán, nintzun ben
tilol yi cutxlij yi taj, nin quic yi bech tetz. Telen tzaj tzun tan talchen scyetz
Sem tu Jafet. 23 Yi quibital nintzun ben quicyal jun xbuk. Nin je nin chikol wi
chixulchub. Nin wutzcoquenlen e benentz tuch tan joplen yi wankil prow
chitaj. Yastzun e bantz tan qui quilol wankil i.
24 Itzun yi tulen yos tu Noé, nin yi tbital yi mbi cun ban yi ẍchip, nintzun
taltz:
	 25	“I bin jalu cawsok Canaán. Tzocopon tetz chimos yi e mos yi e stzicy.”
	 26	Ej nin nchatz tal Noé: “Tak tzaj Kataj Ryos yi banl tibaj Sem. Ma tetz
Canaán, ban tzoc tetz mos i.
	 27	Ej nin nchatz nink tak Ryos amal tetz Jafet tan benen loon yi tetz xtxotx.
Ej nin snajank i ẍchixol yi e xonl Sem. Ma Canaán, mos tu Jafet sbne.”
GÉNESIS 9
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
13
j 10:25 “Peleg”, itz yi jun biaj yi na elepont “jatxon ib”.
28 Itzun yi nsken icy yi jun chin wutzilen abalatz, atij Noé oxt cient tu nicy
yob wuxtxotx. 29 At Noé tul beluj cient tu nicy yob yi quimen.
Yi chixonl yi e cyajl Noé
10 1 I bin jalu katxume chixonl yi e cyajl Noé. Yi nsken icypon yi jun chin
wutzilen abalatz, jalen nintzun ban chinitxajil yi e cyajl Noé, yi Sem,
Cam tu Jafet.
2 Itzun yi e cyajl Jafet, ja chibiaj: Gomer, Magog, Madai, Javán, Tubal, Mesec
tu Tiras. 3 Ma yi e cyajl Gomer, yi bajx cyajl Jafet, ja chibiaj: Askenas, Rifat tu
Togarma. 4 Ma yi e cyajl Javán, yi cyajen cyajl Jafet, ja chibiaj Elisa, Tarsis,
Quitim tu Rodanim. 5 Cyakil yi e biajatz, e cun xonl Jafet banake. Chon
najlche cwen tzin tziak mar. Ej nin at len chitnumil, nin apartchk len chiyol
jujun txakaj.
6 Ma yi e cyajl Cam ja chibiaj, Cus, Mizraim, Fut tu Canaán. 7 Ma yi e cyajl
Cus ja chibiaj, Seba, Havila, Sabta, Raama tu Sabteca. Ma yi e cyajl Raama yi
cyajen cyajl Cus ja chibiaj, Seba tu Dedán. 8 Inti Cus, nchatz i taj Nimrod, yi
bajx yaj yi moc tetz ajcaw squibaj wunak. 9 Ej nin i jun chin witz aj txuquinl
tantu porer Kataj Ryos. Chastzun te na cyal wunak yi jun xtxolbilej: “Tak tzaj
Kataj awajtzakl tan awoquen tetz jun witz aj txuquinl chi banak kataj Nimrod,”
chech tzun. 10 Bajx toquen i tan chicawen yi echk tnum yi na chibiaj Babel,
Erec, Acad tu Calne. Cyakil echk tnumatz chon at le amal yi na biaj Sinar. 11 Yi
xonen tiemp ja cyaj cyen tilol Nimrod yi jun amalatz nin ja opon le luwar yi na
biaj Asiria kale ocnak i tan nuclen yi echk tnum yi na biaj Nínive, Rehobot-
Ir tu Cala. 12 Nchatz ocnak i tan nuclen yi chumam tnum yi na biaj Resén, yi
chon at nicyal yi tnum Nínive tu Cala.
13 Ma Mizraim, yi cap cyajl Cam, i chitaj yi e ludeo, yi e anameo, yi e
lehabita, tu yi e naftuhita. 14 Nchatz yi Mizraimatz i chitaj yi e patruseo tu e
casluhita, tu yi e caftorita, yi chimam chite yi e filistey.
15 Ma Canaán, Sidón bi yi bajx cyajl i. Ma yi cap cyajl, Het bi. 16 Nchatz yi e
jebuseo, e amorreo, tu yi e gergeseo, 17 e heveo, e araceo, e sineo, 18 e arvadeo,
e zemareo, scyuch e hamateo, e cun xonl Canaán. Ma yi xonen tiemp nintzun
e ben loon benen tzin. 19 Yi chiluwar yi e xonl Canaánatz ja opon joylaj jalen yi
amal cwent Gera. Ja xetij stzi chitxotx le tnum yi na biaj Sidón, ej nin ja opon
tampuj te yi tnum yi na biaj Gaza. Ej nin yi ja icyak mojomil chitxotx nakajil yi
echk tnum yi na biaj Sodoma, Gomorra, Adma tu chitanum yi e aj Zebo, jalen yi
mpon tampuj te yi tnum Lasa. 20 Cyakil yi e wunakatz yi ja kil chibi, e cun xonl
Cam. At len chitnumil nin apart chak len chiyol jujun txakaj.
21 Ma Sem, yi stzicy Jafet, nchatz jal nitxajil i. Na cyakil yi e xonl Heber e
cun xonl Sem. 22 Ma chibi yi e cyajl Sem itz Elam, Asur, Arfaxad, Lud tu Aram.
23 Ma yi e cyajl Aram itz Uz, Hul, Geter tu Mas. 24 Ma Arfaxad, jun scyeri yi e
cyajl Sem, i taj yi yaj yi na biaj Sala. Ma Sala i taj Heber. 25 Ma Heber ja chijal
cob tetz nitxajil. Yi jun na biaj Peleg. j
Ej nin ja oc yi jun biajatz, yi titzen, na
yas tzun tiemp yi cwen chijatxol quib e wunak wi munt. Ma yi junt cyajl Heber
na biaj Joctán. 26 Ej nin yi Joctánatz, i chitaj yi e wunakej: Almodad, Selef,
GÉNESIS 9​, ​10
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
14
k 11:9 “Babel” na elepont “quic xtxolbil chijilon” squibil quib.
Hazar, Mavet, Jera, 27 Adoram, Uzal, Dicla, 28 Obal, Abimael, Seba, 29 Ofir, Havila
tu Jobab. Cyakil cun yi e wunakatz e cun nitxajil Joctán. 30 Chon chinajewen
le amal yi na icypon nin cwent Mesa, jalen le amal cwent Sefar. Yi jun amalatz
chon at jalen lilen tzin, nin wiwtz cunin cyakil luwar. 31 Cyakil yi e wunakatz
yi ja kil chibi e cun xonl Sem. At len chitnumil. Ej nin apart chak len chiyol.
32 Cyakil yi e najalatz yi ja wit kil, e cun xonl yi e cyajl Noé. Nin yi echk
luwaratz yi ja wit kil yastzun cyetz chitnumil kale najlchet. Na yi nsken wit
cu yi jun chin wutzilen abalatz tan Ryos ja chiben loon yi e chixonl yi e cyajl
Noé benen tzin. Tan tu e, ja jal cyakil jilwutz wunak yi ate wi munt jalu.
Yi muyc kale cwet sukij chiyol wunak
11 1 Itzun bantz le xetzbil tzaj, junit chiyol cyakil wunak. 2 Ej nin yi cyelen
tzaj lilen tzin, jal jun chin ẍkajlaj cyan le amal cwent Sinar. Yastzun e
atetz.
3 Itzun bantz nintzun cyal cobox squibil quib: “Kabne lagris nin ban kapat.” Ej
nin yi bnixen cyan ja xcon tetz xel cub tan banlen chical. Nchatz ja xcon jun
jilwutz ẍpupu cyan tetz ẍchib lagris. 4 Yi xonen tiemp at e cyal: “Or itetz kabne
jun chin tnum nin jun chin wutzilen muyc tzonej, yil jepon jalen tzin tcyaj.
Sjalok winin kakej tan. Ej nin qui tajwen tan kelen xit benen tzin wi munt.”
5 Inti Ryos nin cuul tan xmayen yi jun tnumatz tu yi jun chin muyc yi na
chitzan wunak tan banlen. 6 Toquen tzun i-tz tan xtxumlen, nintzun taltz:
“Tampaj yi junit e, nin junit chiyol, ja choc tan banlen yi akunej. Nin cyal jun
yi nink xcye tan xiten chitxumun. 7 Ban tcun kacuk ẍchixol tan suklen cun
chiyol, bantz quit tzel chitxum squibil quib.”
8 I nintzun tulejtz. Ej nin cyaj cyen quilol yi akun tan banlen yi jun muycatz,
na quit na el chitxum tetz chiyol squibil quib. Ej nin e el xit benen tzin wi munt
tan Kataj Ryos. 9 Yastzun cwen sukul Kataj chiyol cyakil wunak. Ej nin yastzun yi
cyelen xit benen tzin wi munt. Chastzun te ja oc bi yi jun tnumatz tetz Babel. k
Yi e xonl Sem
10 Je tzun yi e xonl Sem banake. Te yi nsken el cobix yob yi ticylenix yi jun
chin wutzilen abalatz, at tzun Sem tul jun cient yob. Ej nin yastzun yi titzen yi
cyajl yi na biaj Arfaxad. 11 Atij Sem o-t cient yob yi nsken itzij Arfaxad. Ej nin
tul yi jun tiempatz e jal mas nitxajil i.
12 At Arfaxad tul junak olaj yob yi titzen Sala yi cyajl i. 13 Nin atij cyaj cient
tu oxt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
14 At Sala tul junaklaj yob yi titzen Heber yi cyajl. 15 Nin atij cyaj cient tu oxt
yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
16 At Heber tul junak cyajlaj yob yi titzen Peleg yi cyajl i. 17 Nin atij cyaj cient
tu junaklajt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
18 At Peleg tul junaklaj yob yi titzen Reu yi cyajl i. 19 Nin atij cob cient tu
belujt yob, nin te yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
20 At Reu tul junak coblaj yob yi titzen Serug yi cyajl i. 21 Nin atij cob cient tu
jukt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
GÉNESIS 10​, ​11
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
15
l 12:1 Hch 7:2; Heb 11:8. m 12:2 “Tnum” na elepont jun nación. Na jop yi e wunak. Gn 13:15-17.
n 12:2 “Ara axonl” na jop Jesucristo. Gl 3:16. o 12:7 Hch 7:5; Gl 3:16.
22 At Serug tul junaklaj yob yi titzen Nacor yi cyajl i. 23 Nin atij cobt cient
yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
24 At Nacor tul junak beluj yob yi titzen Taré yi cyajl i. 25 Nin atij jun cient tu
belujt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i.
26 At Taré tul oxcal tu lajuj yob yi quitzen yi e nitxajil yi na chibiaj: Abram,
Nacor, tu Harán.
Yi e xonl Taré
27 I bin jalu je chibi e xonl Taré yi chitaj Abram, Nacor tu Harán, yi taj Lot.
28 Yi Haránatz bajx quimen i swutz yi taj, na chon quimen i le amal Ur, cwent
e caldeo, kale itzet i.
29 Ma Abram umewen nin e bantz tu Sarai. Nin nchatz Nacor umewen nin e
bantz tu Milca, yi mel Harán, yi stzicy Isca. 30 Ma yi Sarai, yi txkel Abram, qui
nin jal tal, na quic talbil i.
31 Inti yi Taré nin cyaj tilol yi tnum Ur, cwent e caldeo, tan benen le amal yi
na biaj Canaán. Ej nin el tcyal yi cyajl yi Abram, tu Lot yi mam i, nin nchatz
Sarai yi tlib. Poro yi cyoponen le tnum Harán, tanewen nintzun e bantz te
chipyaj. Ej nin yastzun e najewetz. 32 Chon tzun quimen Taré-tz le amalatz. At
i tul cob cient tu o yob yi quimen.
Yi jen xtxaol Ryos Abram
12 1 Itzun bantz yi telen tiemp nintzun jilon Ryos tetz Abram. l
Itzun taltz:
“Il cyen yi atanum. Nchatz il cyen yi najbil ataj. Ilwe cyen yi axonl.
Ej nin tzinchaje junt amal tzatz kale cẍat cunt. 2 Tan ara axonl, tzimbne jun
chumam tnum. m
Swake imbanl tzawibaj nin sjalok akej. Ej nin tan aẍ tu jun ara
axonl n
sjalok chibanl cyakil jilwutz wunak wi munt. 3 Swake imbanl squibaj yi e
yil cyak akej, nin swake imbanl squibaj yi e yil cyak kej axonl. Che incawse
chicyakil yi e yil choc tan telsen akej scyuch yi e axonl. Ej nin tan aẍ lwakwit
imbanl squibaj cyakil jilwutz wunak benen tzin wi munt.”
4 I nintzun tulej Abram quib yi tal Ryos tetz. Nin cyaj cyen tilol yi luwar. At i
tul nicy cient tu junak o yob yi cyajen cyen tilol yi jun luwaratz, tan toponen
Canaán. Xomij Sarai yi txkel tej tu Lot yi cyajl yi stzicy. 5 Nchatz el tzaj tcyal
cyakil mebil scyuch cyakil yi e mos yi ate tuch, yi e mosatz yi e oc jak cawl
i te yi at tzaj i le tnum Harán.
6 Yi cyoponen Canaán e icyak tcul winin amal, jalen yi cyoponen nakajil yi
tnum yi na biaj Siquem. Chon tzun cyaten xe jun wi bakch yi at wi jun ẍkajlaj
yi na biaj More. Yi jun wi tzeatz chin xan nin. Te yi jun tiempatz najlche yi e
aj Canaán tul cyakil yi amalatz. 7 Ej nin yastzun yi amal kale ẍchaj wit tib Ryos
swutz Abram. Itzun taltz: “Cyakil yi amalej swake scyetz e axonl,” o
stzun Ryos
bantz tetz. Tantu yi ẍchajol tib Ryos swutz Abram nintzun oc i tan nuclen jun
patbil xtxixwatz tan tkol kajsbil tetz Ryos.
8 Itzun bantz yi xonen tiemp nin cyaj cyen tilol Abram yi jun amalatz. Chon
tzun toponentz wiwtz, swutzlen yi tnum Betel. Yastzun jet nucult yi tetz
GÉNESIS 11​, ​12
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
16
p 12:13 Gn 20:2; 26:7. q 13:5 “Yi xonl i” na elepont “tío” le castiy.
mantial. Chon tzun cyajen cyen yi tnum Hai swutzlen yi jun luwaratz. Ej nin
yastzun e cwet tetz cobox kej. Nin oc Abram tan nuclen junt patbil xtxixwatz
tetz Kataj Ryos. Ej nin octz tan nawsen bi i. 9 Chebelen cuntu tzun quicyen
Abram jalen cyoponen le amal yi na biaj Néguev.
Yi toponen Abram Egipto
10 Itzun bantz te yi jun tiempatz, nintzun cu jun chin wutzilen wej. Quic
muẍ tal chiwa yi wunak jal. Chastzun te e ben Abram jalen Egipto tan najewen
tetz cobox tiemp. 11 Te yi txant tan cyocomponen jalen Egipto, nintzun tal Abram
tetz Sarai yi txkel: “Sarai, na el intxum tetz yi aẍ jun xnan yi chin yuben nin.
12 Ej nin yil quil yi e aj Egipto ayubil scyale: ‘I jun chin xnanej, yastzun txkel
nocxej,’ chech sbne. Ej nin chocopon tzun tan imbiylen cun bantz acyajen
cyentz chikab. 13 Ma jalu tan qui inquimen cyan, banaj pawor tan talchen
scyetz yi kitzun kutzicy kib tzawuch,” p
stzun Abram bantz. 14 Yi cyoponen
Abram Egipto, nintzun quil yi e aj Egipto yi chin yuben nin Sarai. 15 Nchatz quil
yi e mas ajcaw xlaj yi faraón, yi chireyil yi e aj Egipto, yi chin yuben nin Sarai.
Chibenen tzuntz tan talchen tetz yi chin yuben nin yi jun xnan yi xomij te
Abram. Nintzun ben quicyaltz xe cal rey.
16 Tantu yi toquen klo Sarai tetz txkel yi rey nintzun toy i winin echk taklen
tetz Abram, winin cneru, winin wacẍ, nin winin buru scyuch camey. Nchatz
toy i winin yaj tu xnan tetz mos Abram. 17 Poro nchatz tan paj yi toquen klo
Sarai tetz txkel yi rey ja tak Ryos jun chin wutzilen yabil tetz, tuml najal i.
18 Chastzun te nin ben mantar rey tan ẍchaklen Abram. Itzun taltz: “¿Nxac ncu
atxumul yi jun awajtzaklej? ¿Nxac qui mawal yi mero bintzi swetz yi ko awuxkel
yi jun chin xnanej? 19 Na je bin awalej: ‘Wanub tu i.’ Chastzun te mmoc klo i
tetz wuxkel. Ma jalu je awuxkelej. Cyaj nin. Quitelenk wok.” 20 Cawunen tzun
yi rey scyetz e ẍchakum tan cyelen chilajul Abram tu txkel tuml cyakil yi at
tuch le tnum Egipto.
Yi chijatxol quib Abram tu Lot
13 1 Itzun bantz yi telen tzaj Abram Egipto tu txkel, tu cyakil yi mebil,
nintzun e opontz junt tir le amal Néguev. Nchatz Lot yi titzun xomnin
tej. 2 Ma yi Abram chin ric nin i. At or tuch. At sakal tuch. Ej nin winin tawun
i. 3 Ma yi telen tiemp nintzun cyaj cyen tilol yi amal Néguev. Ej nin chebcun tu
toponent le tnum Betel. Itzun yi telentz le tnum Betel nintzun opontz junt tir
le amal xol Betel tu Hai, kale atit tzaj i yi ntaxk ben Egipto. 4 Yi jun amalatz
yastzun yi amal kale mbnixnakit yi jun patbil xtxixwatzatz tan. Yi toponen,
nintzun oc i tan nawsen bi Kataj Ryos.
5 Ej nin nchatz Lot, chin ric nin i. Nicun riquil i tu wutzilen Abram yi xonl
i. q
At winin cneru, winin wacẍ. Ej nin nchatz winin mos xomche tej. 6 Poro
yi luwar kale najlchet tu Abram qui nin xcye tan taklen chiwa cyakil cyawun.
7 Chastzun te quit jal puntil tan chinajewen junit, na yi e pstor Abram tu yi e
pstor wacẍ Lot chilab quib. Wech te yi jun tiempatz najlchet nin yi e aj Canaán
scyuch yi e ferezeo yi e chicontr Abram tu Lot. 8 Benen tzun talol Abram tetz
GÉNESIS 12​, ​13
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
17
r 13:10 Gn 2:10. s 13:15 Hch 7:5; Gl 3:16. t 14:3 “Yi mar yi chin ca nin tan atzum” nka yi “Mar
Muerto” le castiy, itz jun chin lawun yi at winin atzum tul. Ej nin chin xkolum nin. Poro tzantzaj yil
tzul tzaj Jesucristo tan cawun tzocopon yi mar muerto tetz balaj a (Ez 47:8-12).
Lot: “I bin jalu Lot, kaxonl cunin kib tzawuch, chastzun te qui na yub ko at
oyintzi skaxol, nin ẍchixol ara pstor scyuch yi e wetz. 9 Jej, ilnin cyakil yi
amalej. Banaj pawor, txaaj yi awajbil tan kajatxol kib tzawuch. Ko na awaj
cẍben toquen tzin, ban tzun naj wetz telen tzin. Ko na awaj cẍben telen tzin,
naj wetz toquen tzin,” stzun Abram bantz.
10 Benen tzun xmayil Lot yi ẍkajlaj kale na icyak cunt yi a Jordán. Yi jun
ẍkajlajatz winin a tul, nin chin yuben nin. r
Ej nin cyakil yi luwaratz jalen le
tnum Zoar nicuntz chi i cunink cojbil Ryos. Nicun yi jun amalatz chi tanen
yi balaj amal Egipto. Yastzun tanen yi jun luwaratz te yi ntaxk cu xitul Ryos
yi amal Sodoma tu Gomorra. 11 Jen tzun xtxaol Lot yi jun ẍkajlajatz kale na
icyak cunt yi a Jordán. Chon tzun tajen tetz Lot jalen lilen. Ma yi Abram,
chon tzun cyajen cyentz Canaán nicy yi cwen chijatxol quib tu Lot. 12 Ma tetz
Lot, chon tzun tajentz tan najwen nakajil Sodoma, ẍchixol yi e aldey yi ate
wi ẍkajlajatz. 13 Poro yi e wunak yi najlche wi jun ẍkajlajatz, chin mal nin e.
Chin witz juchul il nin e swutz Ryos.
14 Itzun bantz, te yi nsken wit aj Lot, nintzun jilon Kataj Ryos tetz Abram.
Itzun taltz: “I bin jalu Abram, xmaynin jen tzin, nin cwen tzin. Ej nin xmaynin
telen tzin nin toquen tzin. 15 Cyakil yi amalej yi na axmaynin, swake tzatz
nin scyetz e ara axonl tetz ben kej ben sak. s 16 Jepon tajlal ara axonl wan chi
tanen yi tajlal yi samlicy yi at wuxtxotx. Cyal nin jun na xcye tan tajlen yi
samlicyatz. Nchatz cunin ẍchibne ara xonl, cyal nin jun nink xcye tan cyajlen.
17 Ma jalu quilok tan xon stziak yi luwarej, yi ja inchaj tzatz, na swoye tzatz,”
stzun Kataj bantz tetz Abram.
18 Toquen tzun Abram tan weklen yi bech tetz, nin bentz tan najewen nakajil
yi tnum Hebrón. Chon cyajen i tul jun amal tetz jun yaj yi na biaj Mamre, kale
atit winin wi bakch. Chon tzun toquen i tan nuclen junt patbil xtxixwatz tan
tkol i yi kajsbil tetz Kataj.
Yi toquen Abram tan colpenel tzaj Lot
14 1 Itzun bantz te yi tiempatz yi chijatxol quib Abram tu Lot, at tzaj Amrafel
tetz rey yi tnum Sinar. Nin nchatz at tzaj Arioc tetz rey yi tnum yi na biaj
Elasar. Nchatz at tzaj Quedorlaomer tetz rey yi tnum yi na biaj Elam, nin at tzaj
Tidal tetz rey yi tnum yi na biaj Goim. 2 Yi cyaj reyatz e oc tan oyintzi tu Bera, rey
tetz yi tnum Sodoma, nin te Birsa, rey tetz yi tnum Gomorra, ej nin te Sinab rey tetz
yi tnum Adma. Nchatz e oc tan oyintzi te Semeber, rey tetz yi tnum Zeboim, nin te
yi rey tetz yi tnum Bela, yi nchatz na biaj Zoar. 3 Yi o reyatz chon tzun chichamol
quib scyuch chisanlar wi jun ẍkajlaj yi na biaj Sidim, kale atit yi jun mar yi na
biaj “Yi mar yi chin ca nin tan atzum”. t 4 Nsken wit el coblajix yob yi cyoclenix
jak cawl yi rey Quedorlaomer. Poro itzun bantz tul yi oxlajin yob nintzun e txum yi
o reyatz tan cyoquen tan oyintzi tu Quedorlaomer tan cyelen klo liwr jak cawl i.
5 Itzun bantz, le cyajlajin yob nintzun ben Quedorlaomer scyuch yi e rey yi
xomij chiwi tej, tan oyintzi le jun amal yi na biaj Astarot Karnaim. Chon tzun
GÉNESIS 13​, ​14
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
18
u 14:18 “Melquisedec”, itz biaj jun pale tentz. Heb 5:6—7:17. v 14:18 Yi yol “pale” tul yol Kataj na jop
jun akol chitxixwatz wunak. Nkeratz nicun e scyuch yi e pale católico tetz jalu.
xcyewen i scyej yi e aj Refa le jun amalatz. Nchatz xcye i scyej yi e Zuzitas
le amal yi na biaj Ham. Ej nin xcye scyej yi e aj Emit le amal yi na biaj Save-
quiriataim. 6 Nchatz xcye i scyej yi e aj Hor le wiwtz Seir, nin e xom nin tan
chibiylen cun jalen wi ẍkajlaj Parán, yi chon at nakajil yi luwar yi tzinunin
tu. 7 Yi chipakxen tzaj yi rey Quedorlaomer scyuch yi e yi xomche tej, chon
tzun cyoponentz le amal yi na biaj En-mis-pat, yi nchatz na biaj Cades. Ma yi
quicyaken le amal cwent yi e xonl kajtzun Amalec, cyaj cyen chixitul cyakil
echk taklen yi nojquen ẍchiwutz. Nchatz iten nin e bantz scyej yi e amorreo
yi najlche le amal Hazezon-tamar.
8-9 Ma yi e rey tetz Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboim tu Bela, chon tzun
chichamwit quib le jun ẍkajlaj yi na biaj Sidim. Chon tzun cyoquentz yi o
reyatz tan oyintzi tu Quedorlaomer scyuch yi e mas rey, yi na chibiaj Tidal,
Amrafel tu Arioc. Yastzun yi e rey tetz tnum Elam, Goim, Sinar tu Elasar.
10 Ej itzun le jun amalatz kale mbajet yi jun oyintziatz at winin echk jul yi
nojnak tan ẍpupu. Ej nin yi cyelen klo ojkuj yi e rey tetz Sodoma tu Gomorra,
chon chibenen mulkuj tul echk julatz yi nojnak tan ẍpupu. Ma yi oxt rey, e el
ojk xolak xtze tan colon ib.
11 Ma yi e rey yi sken chitxacon nintzun e oc tan telsen tzaj cyakil yi ixin
triw, tu echk taklen yi winin jamel yi at le tnum Sodoma tu Gomorra. 12 Nchatz
nin ben quicyal Lot, yi titzun Abram yi chon najlij Sodoma. Nin chatz el
quicyal cyakil yi mebil Lot.
13 At tzun cobox aj Sodoma yi e clax cyen chikab e contratz. Ej nin jun scyeri
eatz opon swutz Abram yi hebrey, tan talchen tetz yi mbi cun bajij Sodom tu
Gomorra. Chon nin najlij Abram xol yi jun coloj wi bakch yi at tuch yaj yi na
biaj Mamre, yi amorreo. Quitzun quitzicy quib i tu Escol tu Aner. Yi ox yajatz
xomij chiwi te Abram.
14 Ma yi tbital Abram yi sken ben yi titzun pres, nintzun octz tan chichamlen
nin tan chiweklen yi e tetz mos yi chon quitzen tuch, yi chusijchet tan
oyintzi. Ox cient tu waxaklaj chixonen e mosatz. Ej nin yi wit bnixen tan,
nintzun xomnin Abram scyuch yi e mosatz tan chitzamlen yi e contratz.
Chon chitxamxen cyan jalen tzin le amal yi na biaj Dan. Yastzun chitxamxet
cyan. 15 Lakbalinen tzun cyoquen Abram tan oyintzi scyuch yi e reyatz. Qui
cunin tzun tzicy scyetz yi cyocomponen Abram tan chibiylen cun. Ej nin yi
cyelen ojkuj nintzun e xom nin Abram tan chibiylen jalen le tnum Hoba, yi at
swutzen Damasco. 16 Yi xcyewen Abram scyej, nintzun el tzaj majol cyakil yi
echk taklen yi nsken el tzaj cyalkal. Nchatz, xcye i tan colpen Lot tu yi najal
i. Ej nin nchatz yi e mas pres yi ate ẍchikab, e el tzaj liwr takun Abram.
Yi tkol Melquisedec banl tibaj Abram
17 Itzun bantz, yi pakxen tzaj Abram te yi nsken wit xcye scyej yi rey
Quedorlaomer scyuch e mas rey yi xomche tej, nintzun el tzaj chireyil yi e aj
Sodoma tan culchen wi jun ẍkajlaj yi na biaj Save, nka “wi chiẍkajlaj yi e rey.”
18 Nchatz opon Melquisedec, u
yi rey tetz yi tnum Salem, i jun witz pale v
swutz
GÉNESIS 14
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
19
w 15:1 “Jun balaj oy”. At e traductor yi na cyal “swake jun coloj cunin axonl” (Sal 127:3) nka
“sjamelank awakun”.
yi Witz Ryos, yi bnol tetz yi wuxtxotx tu yi tcyaj. Yi jun paleatz opontz tan
culchen Abram. Nintzun el tzaj tcyal pam tu win tan toyen tetz Abram. 19 Ej nin
tak i banltz tib Abram tan yi yolej:
“I bin jalu, tak tzaj yi witz Ryos,
yi jun yi bnon tetz yi tcyaj tu wuxtxotx, yi banl tzawibaj.
	 20	Kake kakajsbil tetz,
na tan tu yi porer yi witz Ryosatz nxcyewet scyej e acontr.”
Benen tzun tkol Abram muẍ oy tetz Melquisedec. Ja toy lajuj te jujun cient te
cyakil echk taklen yi ncambaj scyej e contr. 21 Ma yi rey tetz Sodoma nintzun
ben tloltz tetz Abram:
—I bin jalu ta Abram, qui na waj yi echk taklen yi ncambaju scyej e contr.
Teru sbne cyakil. Ntin na waj yi e wunak yi nchiclax tanu, stzun yi rey tetz
Sodoma bantz tetz Abram.
22 Sajen tzun stzawel Abram:
—Qui ta. Sak swutz yi Intaj Jehová, yi Witz Ryos, yi ja wit wal tetz: “Cyakil
yi e wunak tuml yi echk taklen yi mincambaj tej, tetz chireyil yi e aj Sodoma
sbne.” 23 Qui na waj siquierk jun tal piẍ nok nka jun tal tzum tan calchen wutz
inxajab. Na qui na waj yil tzocu tan talchen: “In nchinjalsan riquil nocx Abram.”
24 Qui na waj nink tzintzamen jun echk taklen te yi mincambaj, ma na ntin yi
muẍ ixin yi ja wit xcon tetz chigast e inmos. Poro yi ox yajej yi ja chicheyan
swej, yi na chibiaj Aner, Escol tu Mamre, tajwen jatxlij cyetz te yi echk taklen
yi ja kaxcye tan majlen scyetz e kacontr, stzun Abram bantz.
Yi contrat yi bnix tan Ryos tu Abram
15 1 Itzun bantz yi nsken bajij cyakil echk taklenasej, nintzun jilon Kataj
tetz Abram le wutzicy. Itzun taltz:
—Abram, quil cxob te yi mbi sbajok tzawej, na in colol awetz. Ej nin swake
jun balaj oy w
tzatz.
2-3 Talol tzun Abram tetz Jehová, yi Cawl tetz:
—Ilu Kataj, ilu Cawl wetz, chumbalaj nin yi jun oyatz yi na tzanu tan
sukin swetz, poro quic ltak swetz na na tilu yi quic jun tal ẍutuj incyajl. Yi
nink ltaku jun tal incyajl, tetz klo i sbne cyakil yi inmebil. Ma na yi jun yil
scambok tej itz Eliezer, yi martoma squibaj e inmos, i awer nak tu, na i jun aj
Damasco. Nin i jun esclaw tu, stzun Abram tetz Ryos.
4 —Qui, nketz jun awer nak scambank yi amebil na yi jun yil tetzaj cyakil
amebil itz jun mero acyajl, stzun Ryos.
5 Telen tzaj tzun tcyal Kataj yi Abram xe tal pach, yi mantial tu, itzun taltz:
—Il nin echk txuml yi ate tcyaj. Cyal jun yi nink xcye tan tajlen, na jun
coloj cunin e. Chatz cunin ẍchibne tajlal araxonl. Cyal jun xcyek tan cyajlen,
stzun Ryos bantz.
6 Tocsal tzun Abram cyakil yi mbi cun tal Ryos tetz. Ej nin tantu yi tocsal,
winin tzun stzatzinen Ryos tej. Chastzun te jalen yi balajil i swutz Ryos.
7 Benen tzun tlol Ryos tetz Abram:
GÉNESIS 14​, ​15
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
20
x 15:18 Yi “Eufrates”, itz jun chumam tzanla yi na xetij le amal Turquía nin na icy tul Siria tu Irak
jalen yi na tzajpon Irán nin na oc tul yi Golfo Pérsico.
—I inatz in Jehová. Ej nin i inatz yi jun yi ncẍelsan tzaj le amal Ur, chicwent
e caldeo, tan wukol yi amalej tzatz.
8 —Ta, ilu Cawl wetz, ilu Kataj Jehová. Poro cuyu impaj, ¿ẍen tzel intxum
tetz yi kol swetzaje cyakil yi amalej?
9 Stzawel tzun Ryos tetz:
—Cyajwetzaj jun tal neẍ wacẍ, nin jun chiw, nin jun tal neẍ cner tan ox yob
yi jujun. Ej nin cyaj tzaj jun tal sluk tu jun tal neẍ plomẍ.
10 Sajen tzun tcyal Abram yi e txucatz swutz Kataj Ryos. Ej nintzun e cu
cabsal, nin cu tkol jalajchak wuxtxotx. Ej nin swutz yi jalajatz, cu tkol jalajtz.
Ma yi sluk tu tal neẍ plomẍ, qui e cu cabsaltz.
11 Itzun yi e kus nintzun e baj cuultz tan bajsen klo chiwankil e txucatz.
Poro nin oc Abram tan chilajen len. 12 Ma yi cwen yup, nsken tzun kexij i, nin
saj jun chin watl tej. Nin chin tzotz nin tunin tzun bantz xlaj. Nintzun saj jun
chin xow tej. 13 Benen tzun tlol Kataj tetz:
—Tajwen yil tzel atxum tetz yi xtxolbilej. Ẍchinajank araxonl ẍchixol jun
txakaj awer nak tetz cyaj cient yob. Chocopon araxonl tetz chimos yi e awer
nakatz nin ẍchibuchlok cyan. 14 Poro swake chicaws yi e awer nakatz tan paj
yi chocopon yi e araxonl tetz chimos. Poro yil tzak yi cyaj cient yobatz cyan,
chelepon liwr, nin chin ric nin ẍchibne. 15 Ma aẍ awetz Abram, yil cẍtijin cun,
tzatzin cun lẍquim nin cẍaj scyej kajtzun ataj, tu kajtzun atxu. 16 Yi sken wit
icy cyajix wekl araxonl ẍchipakxok junt tir le amalej. Quil chul chan, na txen
opon kejlal yil jepon tamp yi ẍchonal yi quil yi e wunak yi najlche tzonej, yi e
amorreo, stzun Ryos bantz.
17 Itzun yi toquen akbal, chin tzotz nin tu nin bantz. Nintzun ẍchaj tib jun
ẍwok yi winin na juquin sib tul, tu jun kak. Ja chixon nicyal yi chiwankil yi e
txucatz yi cabsanche tan Abram. 18 Yastzun yi bixewet yi trat Ryos tej Abram.
Ej nin je yol Ryosej:
—Cyakil yi luwarej swake scyetz yi e araxonl. Xetok tzaj stzi a cwent Egipto,
nin tzelepon jalen lilen tzin, stzi yi nim a yi na biaj Eufrates. x 19 Itz chiluwar
yi e ceneo tu e cenezeo nin scyuch e cadmoneo, 20 nin chiluwar e hitita nin e
ferezeo scyuch e rafaíta, 21 e amorreo tu e cananeo nin e gergeseo, scyuch yi e
jebuseo. Tircun yi echk amalatz swake scyetz araxonl, stzun Ryos bantz.
Agar tu Ismael
16 1 Itzun bantz yi telen tiemp quinin tzun jal tal Sarai yi txkel Abram na
quic talbil i. Poro at tzun jun mos i yi najlij scyuch, yi aj Egipto i, nin
yi bi i itz Agar. 2 Benen tzun tlol Sarai tetz Abram:
—Qui nin ntak Ryos amal swetz tan chijalen wal, chastzun te na cu inwutz
teru ta tan cyokbel quibu tu inmos Agar, nin yil jal chinitxajilu tuch ban tzun
tzoctz chi kajbil wal.
Nintzun cu-tz swutz Abram yi xtxumun Sarai. 3 Ej nintzun saj tcyal Sarai
yi mosatz tetz Abram. Yi bajen yi xtxolbilas yastzun yi nsken el lajujix yob yi
chinajlenix Canaán.
GÉNESIS 15​, ​16
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
21
y 16:11 “Ismael” na elepont “na tbit Ryos” le hebrey. z 16:14 Gn 24:62; 25:11. a 16:15 Gl 4:22.
4 Itzun yi chiwitbej quib Abram tu Agar nintzun tekaj pwokil jun ni. Poro yi
telen xtxum Agar tetz yi ẍen tanen i, nintzun oc tan xbajtzijen Sarai yi patrón.
5 Ma Sarai nintzun taltz tetz Abram:
—Aẍ aj paj yi na tzan Agar tan telsen inkej wech na in tenin nnakon tzatz
tan toquen tetz awuxkel, ma jalu tantu yi sjalok tal, na tocsaj tib nim tzinwutz.
Nin quic wetz inxac swutz i. Ma jalu chon sak swutz Ryos naj scyetz aj paj
skaxol tzawuch, aẍ pelo atz nka in tzun wetz, stzun Sarai tetz Abram.
6 —Yi amos chon at jak acawl, banaj bin awajbil tej, stzun Abram bantz.
Yi tbital Sarai yi yol Abram nintzun xetijtz tan jislen nin tan buchlen Agar,
jalen cun yi telen ojkujtz.
7 Itzun te yi telen ojkuj Agar, chon tzun nojen quen i swutz jun ángel tetz
Ryos le jun amal yi tzinunin tu, xlaj jun tal bom, cyanl tetz yi be yi na opon
jalen Shur. 8 Nintzun ben jakol yi ángel tetz:
—¡Agar! Aẍ jun coloj mos Sarai, ¿Na ncẍsajet, nin na ncẍbenet? stzun ángel
Ryos tetz Agar.
—Ojken bin mimbaneltzaj wetz swutz wutzilen na Sarai yi impatrón.
9 Benen tzun tlol yi ángel tetz Ryos tetz:
—Quilok, ban ẍpakxijt tuch yi apatrón nin nquen culutxum jak cawl i. Nin
ban tzaban cyakil yi mbil tal i tzatz.
	 10	Ej nchatz tal yi ángel tetz Ryos tetz:
“Ẍchipucunk cyakil yi e axonl wan,
nin cyal nin jun nink xcye tan cyajlen.
	 11	Bintzij nin, ekan pwokil jun ni awan.
Ej nin xicy sbne yi awal.
Nin yil tzul itzok ban tzoc bi awan tetz Ismael. y
Yastzun bi sbne-tz na ja opon tok yi atzi yi akul swutz Ryos.
	 12	Chin maclen nin sbne yi awal.
Nicun sbne tu jun txuc yi chin smaron nin.
Stzoyintzink scyej cyakil wunak.
Ej nin cyakil wunak ẍchoyintzink tej i.
Yi e xonl i ẍchijunaje quib scyuch e titzun.
Ej nin chon ẍchatok jalen lilen tzin,” stzun ángel bantz.
13 Ej nin tantu yi ja chijilon Agar tu Kataj nin jalt junt bi Ryos tan. Ej nin itz:
“Yi Ryos yi na ko til.” Na nin tal i-tz “Ja chin til Ryos, poro qui nin nchinquim
tan, na itzinet.” 14 Chastzun te toquen bi yi jun aatz tan tetz: “A tetz yi jun yi
itz, z
nin yi na ko til.” Yi jun aatz chon at xol Cades tu Bered. 15 Ej itzun bantz
yi tulen yos tu Agar, nintzun oc tkol Abram yi bi yi ni tetz Ismael. a 16 At tzun
Abram tul jun mutx tu kak yob yi titzen Ismael.
Yi bixewen yi circuncisión tetz quiwel chitrat Ryos tu Abram
17 1 Itzun te yi at tzaj Abram tul jun mutx tu belujlaj yob, nintzun ẍchaj tib
yi Kataj Jehová junt tir swutz i. Itzun taltz tetz:
—I inatz yi Ryos yi cyal jun na xcye swej. Ej nin yi wajbil itz yil cẍoc tetz
jun yaj yi chin tzaknak cun, yi quic muẍ tal paltil. 2 Ej nin ko yatz tzaban,
GÉNESIS 16​, ​17
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
22
b 17:5 Yi biaj “Abraham” na elepont “Chitaj winin jilwutz wunak”. c 17:5 Ro 4:17-18. d 17:7 Lc 1:55.
e 17:8 Hch 7:5-6. f 17:10 Yi “circuncidar” na elepont “circuncisión” le castiy itz jun cawl tak Ryos
tetz Abraham tetz jun techl yi ja bixe jun contrat te i scyuch yi e tetz xonl tan Ryos. Nin yi jun
techlatz itz yi tajwen tan telen cuxij muẍ stzumlil te yi ẍchiol nka wankil jun ni yi xicy. Hch 7:8;
Ro 4:11. g 17:15 Yi biaj “Sara” nka “Sarai” na elepont “princesa”, yi na elepont “mel rey”.
bixek cunin jun contrat skaxol tzawuch. Je xtxolbilej: chijepon impucsal winin
axonl, stzun Ryos bantz tetz.
3 Te yi na tzan Ryos tan yol cwen tzun joklok Abram jalen cun yi cwen ponen
yi wutz plaj wuxtxotx. Ej nin nchatz tal Ryos:
4 —Ẍocopon wan tetz chitaj winin jilwutz wunak. 5 Ej nin yi abi nketz
Abram sbne ma na Abraham b
, na cẍocopon tetz chitaj winin jilwutz wunak. c
6 Ẍchipucunk cyakil yi araxonl wan. Qui nin ajlben cyetz sbne. Ej nin tan aẍ
ẍchijalet winin witz ajcaw nin winin lmak tnum. 7 Ej nin yi contratej yi bixek
cun skaxol stzawuch nin scyuch e araxonl tzantzaj, d
itz, yi in tenin iRyosil
sbne, scyuch araxonl tetz ben kej ben sak. 8 Swake tzatz cyakil yi luwarej
cwent Canaán kale najlquixet jalu. Nchatz swake scyetz e araxonl tetz ben kej
ben sak. e
Ej nin yi in wetz in iRyosil sbne-tz.
9 —Ej nin na waj yil tzaban tanen yi xtxolbilej yi swale cyen tzatz. Ej nin
nchatz yi e axonl tajwen yil chixom tej sbne opon tunintz. 10 Je yi xtxolbilej
yi na waj tzibanwok tanen scyuch yi e axonl: Tajwen tan chibajen circuncidar f
cyakil yi e yaj tzixolwok. 11 Ban bin tzicaplen muẍ tal te yi stzuml iwankil,
na yi techlatz xconk tan ẍchajlen yi ja bixe yi katratej skaxol tzituch. 12 Sbne
opon tunintz tajwen tan chibajen circuncidar cyakil yi e xicy yi na chitzij
tzixolwok. Mpe chicyajl yi e imos yi lokij chet itan scyetz awer nak. Tajwen
tan chibajen len circuncidar. Banwok yi xtxolbilej le waxakin kej yi titzlenix
jun ni. 13 Tajwen tan chibajen circuncidar yi e anitxa scyuch e chinitxa yi e
amos yi lokijt che awan. Ej nin yi jun techlatz yi tzocopon te iwankil yastzun
xe incontrat yi ja bixe wan tzituch tetz ben kej ben sak. 14 Poro ko at jun
tzixolwok yi quil sban tanen incawlej chin tajwen cunin tan telen lajun tzixol
wok, na i pajol cawl.
15 Nchatz tal Ryos tetz Abraham:
—Inti Sarai yi awuxkel quit lbiaj Sarai, ma na sbiajk Sara. g 16 Swake
imbanl tibaj, na chon stzitzok acyajl tej. Jun cun yol swake imbanl tibaj,
na tzocopon i tetz chitxu jun coloj jilwutz wunak. Ej nin ẍchixol yi xonl i
ẍchijalok winin witz ajcaw, nin winin lmak tnum, stzun Ryos bantz.
17 Cwen tzun joklok Abraham swutz Ryos jalen cun cwen ponen lajpuj yi plaj
wuxtxotx. Ej nin te yi joklij, nintzun saj jun chin tzeen tej, tcul cuntu: “Iẍkaj
at tzunk rmeril tan jalen innitxa na na chinxon tul jun cient yob. Nchatz Sara,
iẍkaj atk rmeril tan talal jun tal, na na xon i tul jun mutx tu lajuj yob,” stzun
Abraham. Winin tzun stzeenen i-tz tcul cuntu. 18 Jilonen tzun Abraham tetz
Ryos, itzun taltz:
—Chumbalaj nin klo Ta yi chonk ltaku banlu tibaj Ismael.
19 Stzawel tzun Ryos yol Abraham:
—Jun cun yol na walnin tzatz, stzitzok jun acyajl tej Sara, yi mero atz
awuxkel. Nin ban tzawak quen bi tetz Isaac. Na tej i, nin scyej xonl i, lbixewet
yi tratej tetz ben kej ben sak.
GÉNESIS 17
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
23
h 18:2 Heb 13:2. i 18:10 Ro 9:9.
20 ”Inti tetz Ismael, swake imbanl tibaj. Sjalok winin nitxajil i wan. Tzocopon
i tetz chitaj coblaj witz ajcaw. Nin tan i ljalet jun chin wutzilen tnum. 21 Poro
yi wetz intrat chon sbixek wan tu Isaac yi acyajl, yi chon tzitzok tej Sara
chwanin le junt yob, stzun Ryos bantz tetz.
22 Yi stzajen wi yol Ryos tu Abraham ajen nintzun bantz.
23 Itzun te iten nin kejatz toquen Abraham tan banlen circuncidar Ismael
scyuch cyakil yi e mos yi nchitzij tuch, cyuml yi e yi lokij che tan. Tircun
tzun e yajatz e bajij circuncidar tan, quib yi tal Ryos tetz. 24 At tzaj tzun
Abraham tul jun mutx tu belujlaj yob yi banol circuncidar tib. 25 Ma Ismael at tul
oxlaj yob yi bajen circuncidar. 26 Iten nintzun kejatz yi chibnol tanen Abraham
tu Ismael yi circuncisión. 27 Ej nin nchatz cyakil yi e yaj yi najlche tu Abraham,
e bajij circuncidar, tuml yi e mos yi e itzij tuch, scyuch cyakil yi e mos yi
lokij che tan, tircun tzun e bajij circuncidar te yi jun kejatz.
Yi sukil Ryos tetz Abraham yi sjalok jun cyajl i
18 1 Itzun bantz te yi at tzaj Abraham wiwtz xol bakch cwent Mamre.
Chon tzun ẍchajol tib Ryos swutz Abraham. Chon tzun colchij swutz tal
pach yi mantial tu. Echk chajcun kej nin lo.
2 Te yi colchij i, nintzun ben xmayil ox yaj yi txiclche nakajil. Lajkel nintzun
benentz tan chiculchen, h
nin cu jokloktz ẍchiwutz. 3 Itzun taltz:
—Wajcaw, max culu, in ẍchakumu, na cu inwutz teru, yi quik tzicy chanu,
nink cyaju jun rat swuch. 4 ¿Qui pe na cyaju yi nink ben quil tetz muẍ a tan
xtxajlen quikanu nin lchujeu jun tkuj tmujil jun wi tzeej? 5 ¿Qui pe na cyaju
yi nink chimben tan ticylen tzaj cobox chiwau? Na ja lo chikexiju nin na
lo chiquimu tan wej. Ban tcun chiwank ninu, na ja bin chulu swuch, stzun
Abraham scyetz.
—Ban bin, chech e bantz.
6 Lajkel nintzun benen Abraham xe chipach nintzun taltz tetz Sara:
—Or cyajtzaj cob arow arin, nin or tzawoquen tan xyulken. Ej nin banaj
cobox kapam, nin tzaskajsaj tan yi xew kak yi at cyentz.
7 Ntin nin xtalol tzaj Abraham tetz Sara, lajkel nintzun benentz kale atet yi
wacẍ i, nin je xtxaol jun tal neẍ wacẍ, nin taktz tetz jun scyeri mos tan toquen
tan banlen ban tetz. 8 Ma yi bnixen chiwa, nintzun bentz tan taklen scyetz yi
e yaj. Poro nketz ntin chibaj tu pam tak scyetz ma na nchatz tak i ques tu
lech. Ej nin te yi na chiwan yi ox yajatz tmujil tze, list cuntunin tanen Abraham
ẍchiwutz na ko taklen bi chijak tzaj tetz. 9 Ej, itzun yi chiwit wanen nintzun e
octz tan jaklen tetz Abraham. Itzun cyaltz:
—¿Na atitet Sara yi awuxkel?
—At i tzin xe kapach.
10 Benen tzun tlol jun scyeri ox yajatz.
—I bin jalu Abraham, chwanin le junt yob nult jun tir tan axajsen. Ej nin yil
nultzaj, nsken wit jal jun tal Sara, i
stzun yaj bantz.
Ma yi Sara chon tzun na xkukenel tzaj wutz coc yi puertil chipach tan tbiten
chiyol yi ox yajatz. 11 Poro te yi tiempatz nsken wit chitijin cunin Abraham tu
GÉNESIS 17​, ​18
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
24
j 18:12 1P 3:6. k 18:14 Jer 32:16-27; Lc 1:37; Ro 9:9.
Sara. Sken wit tzaj wi yi yablil Sara. 12 Yi tbital Sara yi yolatz quib yi tal yaj
tetz Abraham, nintzun saj jun chin tzeen tcul cuntu. Ej nin chatz nin xtxum
i-tz: “¿Mbi rmeril jal jun wal? Na ja wit chimbiẍin cunin, j
nin nchatz tanen
wutzilen wajcaw Abraham,” stzun i bantz tcul cuntu. 13 Benen tzun jakol Kataj
tetz Abraham:
—¿Mbi xac na tzeen Sara te inyol? Na ja tal i tcul cuntu: “¿Mbi rmeril tan
jalen jun wal? na ja wit chimbiẍin cunin.” 14 Poro swale tzatz: ¿At pelo jun echk
taklen yi quil xcye Ryos tej? Ma jalu Abraham, chwanin le junt yob nult junt tir
tan axajsen. Ej nin yil nult, nsken wit jal jun tal Sara, k
stzun Ryos bantz tetz.
15 Yi tbital Sara yi yol Ryos nintzun xob i-tz nin taltz:
—Qui Ta, qui na chintzeen wetz.
—Nketz bintzij na awaltzaj. Cẍchij tu, na jun cun ja cẍtzeen, stzun Ryos
bantz.
Yi jakol Abraham cuybil chipaj yi e aj Sodoma tetz Ryos
16 Itzun yi stzajen wi chiyol, chijen tzun txiclok yi ox yajatz nin e icytz tan
cyoponen Sodoma. Xom nin jun tkuj Abrahamtz scyej. 17 Nintzun oc Ryos tan
xtxumlen: “Ban tcun swale tetz Abraham clar cunin yi mbitz tzimbne. 18 Na
tan i ljalet chibanl cyakil wunak benen tzin wi munt. 19 Ej nin chatz txaijt i
wan tan toquen tan chicawen yi e tetz nitxajil scyuch yi e xonl, tan cyoquen
jak incawl nin tan chibnol cyakil echk taklen balaj, bantz welen cun tej cyakil
yi ja wit insuk tetz,” stzun Ryos tcul cuntu. 20 Sajen tzun tlol Ryos tetz:
—Ma jalu Abraham ja wit jun xtxolbil yi cyakil yi e wunak yi najlche Sodoma
tu Gomorra, chin juntlen nin e tu cyajtzakl. 21 Chon tzun nchimbentz tan
quilwen yi ko bintzij nin yi chin cachi nin e, nin yi ko chin juntlen nin cyajtzakl
quib yi mmalchij swetz, stzun Ryos bantz tetz Abraham.
22 Chon tzun chibenen cob scyeri yi e yajatz jalen Sodoma. Ma tetz Abraham
nintzun cyaj cyen tan yol tetz Kataj Ryos. 23 Toquen tzun ẍkansal tib muẍt swutz
Ryos nintzun oc tan jaklen:
—Ta yil tzocu tan chibiylen yi e juchul il ¿ẍchitzajk cunin polo yi e yi quic
quil? 24 Na qui cunin batz at nicy cient wunak Sodoma yi quic cyetz quil. ¿Stzajk
cunin polo cyakil yi tnumatz tanu? ¿Qui polo scuyu chipaj tan tu yi ko at nicy
cient balaj ẍchixol? 25 Qui lo Ta, na el intxum teru yi quil sbanu yi junatz
yi tul chitzaben nin tu e balaj wunak scyej yi e juchul il, na nketz nicy nin
tu e juchul il. ¡Quil sbanu junatz Ta! Na yi ilu teru ilu jun balaj juez yi chin
tzaknak cun. Nin yi ilu teru quil xubsiju tan chibanlen tanen cyakil wunak
benen tzin wi munt. Ej nin ko yatz, nink che jatxcyenu e balaj. Ntink e juchul
il che cawsaju, stzun Abraham tetz Ryos.
26 Stzawel tzun Ryos yi yol Abraham itzun taltz:
—Yi nink chijal nicy cient wunak wan yi nketz e juchul il, tan tu yi nicy
cientatz tzincuye chipaj cyakil e aj Sodoma, stzun Ryos tetz Abraham.
27 Jilonent tzun junt tir Abraham tetz Ryos. Itzun taltz:
—Cuyu impaj Ta, quic nin intxix yi na chinjilon quen teru, nin yi na injak
quen yi echk taklenatz teru. Na yi ilu teru, ilu Ryos, yi cawl wetz, ma yi in
GÉNESIS 18
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
25
l 19:1 “Cob ángelatz”, iten nin eas yi cob yaj yi na jal kan tul Gn 18:22.
wetz in tu wunak, in tu txotx, quic ekan wan. 28 Poro Ta yi ko cawunak o-
ten yi qui tzaknak yi nicy cientatz, ¿ẍchitzajk cunin polo cyakil yi e wunakatz
tanu tan tu yi cawunak o-tatz yi quict?
Stzawel tzun Kataj yi yol Abraham:
—Yi nink chijal cawunak o wan yi nketz e juchul il, quil chisotz wakun.
29 Jakol tzun Abraham junt tir:
—¿Ma tzun yi ko at cawunak ntzi yi nketz e juchul il?
—Quil che insotzaj tantu yi cawunakatz, stzun Kataj bantz tetz.
30 Benen tzun jakol junt tir Abraham tetz Ryos itzun taltz:
—Cuyu impaj Ta na cu inwutz teru yi quik lje swutzu yi chin chinchuj nin
tu nin in tan jaklen quen iten nin xtxolbilatz teru. Poro ¿mbi tzun sbanu-tz yi
ntink junaklaj ntzi balaj lchijal tanu?
Stzawel tzun Katajtz, itzun taltz:
—Yi nink chijal junaklaj balaj wan, tan tu junaklajatz tzincuye chipaj yi e
mal nak nin quil chisotz wan.
31 Toquen tzun jakol Abraham junt tir tetz Ryos itzun taltz:
—Ilu Wajcaw, quic nin intxix yi na injakquen yi echk taklenej teru. Poro
¿mbi sbanu yi ntink junak ntzi balaj lchijal tanu?
Sajen tzun tzawel Ryos tetz:
—Yi nink chijal junak ntzi balaj wan quil chisotz yi e wunakatz wakun.
Tzincuye chipaj.
32 Chin chinchuj nintzun ban Abraham tan yol tetz Ryos i tzun taltz:
—Ilu Wajcaw cuyu impaj quik tzoyintzin culu swej yi na chin jilonquen
teru, poro jaltatz witzbil tir yi tzinjake teru, nin quit tzinxuxu mas. ¿Mbil
sbanu yi ko ntin lchijal lajuj ntzi balaj tanu?
Sajen tzun stzawel, i tzun taltz:
—Yi ate nink yi lajuj balajatz ẍchixol, quil chisotz wan. Tzincuye chipaj,
stzun Ryos bantz.
33 Yi wit chijilonen Ryos tu Abraham ajen nintzun ban i-tz. Ma Abraham nin
pakxijtz xe pach yi mantial tu.
Yi cwen sotzal Kataj yi tnum Sodoma tu Gomorra
19 1 Itzun bantz yi nsken oc yupcan yi cyocomponen yi cob ángelatz le tnum
Sodoma. Chon tzun colchij Lot tzi sawanil yi tnum kale na chimolwit
quib cyakil yi e wunak. Jalt cuntunin yi chibenen tilol yi cob ángelatz l
nintzun je
txicloktz tan chiculchen. Nin cu jokloktz ẍchiwutz. 2 Nintzun taltz scyetz:
—Eu wajcaw, max chiculu swibaj. Yi in wetz, in chixconsbetzu. Ej nin na
cu inwutz scyeru tan chicyajen cyenu xe incal te akbalej. Choktzaju swuch,
na at a tan xtxajlen quikanu. Nin eklen jalchan chicyajtu chibeu, stzun i
bantz scyetz.
Sajen tzun chitzaweltz, itzun cyaltz.
—Qui lo ta, ntyoẍtu teru. Ban tcun kawitok cyen ketz tbe te jun akbalej.
3 Poro quinin tzun tane Lot tan chimoxen jalen cun chicujij tan chicyajen
cyen xe cal i. Ej itzun yi cyocoponen xe cal nintzun cawunin Lot tan banlen
GÉNESIS 18​, ​19
El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco
Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco

More Related Content

More from HolyBibles

Bible in cora, presidio de los reyes, mesa del nayar, c. de jesús, c. de san ...
Bible in cora, presidio de los reyes, mesa del nayar, c. de jesús, c. de san ...Bible in cora, presidio de los reyes, mesa del nayar, c. de jesús, c. de san ...
Bible in cora, presidio de los reyes, mesa del nayar, c. de jesús, c. de san ...HolyBibles
 
Bible in cora, el nayar & mesa del nayar
Bible in cora, el nayar & mesa del nayarBible in cora, el nayar & mesa del nayar
Bible in cora, el nayar & mesa del nayarHolyBibles
 
Bible in chontal, highland (sierra de oaxaca), taquistlateco de las montañas,...
Bible in chontal, highland (sierra de oaxaca), taquistlateco de las montañas,...Bible in chontal, highland (sierra de oaxaca), taquistlateco de las montañas,...
Bible in chontal, highland (sierra de oaxaca), taquistlateco de las montañas,...HolyBibles
 
Bible in chol, tumbalá, chol de sabanilla
Bible in chol, tumbalá, chol de sabanillaBible in chol, tumbalá, chol de sabanilla
Bible in chol, tumbalá, chol de sabanillaHolyBibles
 
Bible in chol, tila
Bible in chol, tilaBible in chol, tila
Bible in chol, tilaHolyBibles
 
Bible in chipaya, puquina
Bible in chipaya, puquinaBible in chipaya, puquina
Bible in chipaya, puquinaHolyBibles
 
Bible in chinantec, usila
Bible in chinantec, usilaBible in chinantec, usila
Bible in chinantec, usilaHolyBibles
 
Bible in chinantec, sochiapam
Bible in chinantec, sochiapamBible in chinantec, sochiapam
Bible in chinantec, sochiapamHolyBibles
 
Bible in chinantec, quiotepec, c. de la sierra
Bible in chinantec, quiotepec, c. de la sierraBible in chinantec, quiotepec, c. de la sierra
Bible in chinantec, quiotepec, c. de la sierraHolyBibles
 
Bible in chinantec, palantla, c. de santiago tlatepusco
Bible in chinantec, palantla, c. de santiago tlatepuscoBible in chinantec, palantla, c. de santiago tlatepusco
Bible in chinantec, palantla, c. de santiago tlatepuscoHolyBibles
 
Bible in chinantec, ozumacín, c. de ayotzintepec
Bible in chinantec, ozumacín, c. de ayotzintepecBible in chinantec, ozumacín, c. de ayotzintepec
Bible in chinantec, ozumacín, c. de ayotzintepecHolyBibles
 
Bible in chinantec, lealao, c. de latani
Bible in chinantec, lealao, c. de lataniBible in chinantec, lealao, c. de latani
Bible in chinantec, lealao, c. de lataniHolyBibles
 
Bible in chinantec, lalana
Bible in chinantec, lalanaBible in chinantec, lalana
Bible in chinantec, lalanaHolyBibles
 
Bible in chayahuita, balsapuertino, cahuapa, chawi, chayabita, chayawita, cha...
Bible in chayahuita, balsapuertino, cahuapa, chawi, chayabita, chayawita, cha...Bible in chayahuita, balsapuertino, cahuapa, chawi, chayabita, chayawita, cha...
Bible in chayahuita, balsapuertino, cahuapa, chawi, chayabita, chayawita, cha...HolyBibles
 
Bible in chatino, west higland (zona alta occidental), c. de panixtlahuaca, c...
Bible in chatino, west higland (zona alta occidental), c. de panixtlahuaca, c...Bible in chatino, west higland (zona alta occidental), c. de panixtlahuaca, c...
Bible in chatino, west higland (zona alta occidental), c. de panixtlahuaca, c...HolyBibles
 
Bible in chácobo
Bible in chácoboBible in chácobo
Bible in chácoboHolyBibles
 
Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua...
Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua...Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua...
Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua...HolyBibles
 
Bible in carrier
Bible in carrierBible in carrier
Bible in carrierHolyBibles
 
Bible in carapana, carapana tapuya, karapaná, karapanã, karapano, mextã, moch...
Bible in carapana, carapana tapuya, karapaná, karapanã, karapano, mextã, moch...Bible in carapana, carapana tapuya, karapaná, karapanã, karapano, mextã, moch...
Bible in carapana, carapana tapuya, karapaná, karapanã, karapano, mextã, moch...HolyBibles
 
Bible in caquinte, cachomashiri, caquinte campa, poyenisati
Bible in caquinte, cachomashiri, caquinte campa, poyenisatiBible in caquinte, cachomashiri, caquinte campa, poyenisati
Bible in caquinte, cachomashiri, caquinte campa, poyenisatiHolyBibles
 

More from HolyBibles (20)

Bible in cora, presidio de los reyes, mesa del nayar, c. de jesús, c. de san ...
Bible in cora, presidio de los reyes, mesa del nayar, c. de jesús, c. de san ...Bible in cora, presidio de los reyes, mesa del nayar, c. de jesús, c. de san ...
Bible in cora, presidio de los reyes, mesa del nayar, c. de jesús, c. de san ...
 
Bible in cora, el nayar & mesa del nayar
Bible in cora, el nayar & mesa del nayarBible in cora, el nayar & mesa del nayar
Bible in cora, el nayar & mesa del nayar
 
Bible in chontal, highland (sierra de oaxaca), taquistlateco de las montañas,...
Bible in chontal, highland (sierra de oaxaca), taquistlateco de las montañas,...Bible in chontal, highland (sierra de oaxaca), taquistlateco de las montañas,...
Bible in chontal, highland (sierra de oaxaca), taquistlateco de las montañas,...
 
Bible in chol, tumbalá, chol de sabanilla
Bible in chol, tumbalá, chol de sabanillaBible in chol, tumbalá, chol de sabanilla
Bible in chol, tumbalá, chol de sabanilla
 
Bible in chol, tila
Bible in chol, tilaBible in chol, tila
Bible in chol, tila
 
Bible in chipaya, puquina
Bible in chipaya, puquinaBible in chipaya, puquina
Bible in chipaya, puquina
 
Bible in chinantec, usila
Bible in chinantec, usilaBible in chinantec, usila
Bible in chinantec, usila
 
Bible in chinantec, sochiapam
Bible in chinantec, sochiapamBible in chinantec, sochiapam
Bible in chinantec, sochiapam
 
Bible in chinantec, quiotepec, c. de la sierra
Bible in chinantec, quiotepec, c. de la sierraBible in chinantec, quiotepec, c. de la sierra
Bible in chinantec, quiotepec, c. de la sierra
 
Bible in chinantec, palantla, c. de santiago tlatepusco
Bible in chinantec, palantla, c. de santiago tlatepuscoBible in chinantec, palantla, c. de santiago tlatepusco
Bible in chinantec, palantla, c. de santiago tlatepusco
 
Bible in chinantec, ozumacín, c. de ayotzintepec
Bible in chinantec, ozumacín, c. de ayotzintepecBible in chinantec, ozumacín, c. de ayotzintepec
Bible in chinantec, ozumacín, c. de ayotzintepec
 
Bible in chinantec, lealao, c. de latani
Bible in chinantec, lealao, c. de lataniBible in chinantec, lealao, c. de latani
Bible in chinantec, lealao, c. de latani
 
Bible in chinantec, lalana
Bible in chinantec, lalanaBible in chinantec, lalana
Bible in chinantec, lalana
 
Bible in chayahuita, balsapuertino, cahuapa, chawi, chayabita, chayawita, cha...
Bible in chayahuita, balsapuertino, cahuapa, chawi, chayabita, chayawita, cha...Bible in chayahuita, balsapuertino, cahuapa, chawi, chayabita, chayawita, cha...
Bible in chayahuita, balsapuertino, cahuapa, chawi, chayabita, chayawita, cha...
 
Bible in chatino, west higland (zona alta occidental), c. de panixtlahuaca, c...
Bible in chatino, west higland (zona alta occidental), c. de panixtlahuaca, c...Bible in chatino, west higland (zona alta occidental), c. de panixtlahuaca, c...
Bible in chatino, west higland (zona alta occidental), c. de panixtlahuaca, c...
 
Bible in chácobo
Bible in chácoboBible in chácobo
Bible in chácobo
 
Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua...
Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua...Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua...
Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua...
 
Bible in carrier
Bible in carrierBible in carrier
Bible in carrier
 
Bible in carapana, carapana tapuya, karapaná, karapanã, karapano, mextã, moch...
Bible in carapana, carapana tapuya, karapaná, karapanã, karapano, mextã, moch...Bible in carapana, carapana tapuya, karapaná, karapanã, karapano, mextã, moch...
Bible in carapana, carapana tapuya, karapaná, karapanã, karapano, mextã, moch...
 
Bible in caquinte, cachomashiri, caquinte campa, poyenisati
Bible in caquinte, cachomashiri, caquinte campa, poyenisatiBible in caquinte, cachomashiri, caquinte campa, poyenisati
Bible in caquinte, cachomashiri, caquinte campa, poyenisati
 

Bible in awakateko, aguacatec, aguacateco

  • 1. Yi Antiw Testament Yi Acaj Testament Las Escrituras en Aguacateco
  • 2. Veintiseis Libros del Antiguo Testamento y El Nuevo Testamento en el idioma Aguacateco de Guatemala Primera Edición del Antiguo Testamento © 2003, Wycliffe Bible Translators, Inc. Primera Edición del Nuevo Testamento © 1993, International Bible Society Segunda Edición del Nuevo Testamento © 2009, Wycliffe Bible Translators, Inc. Primer Edición de las Escrituras (Veintiseis Libros del Antiguo Testamento y El Nuevo Testamento) © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc. www.ScriptureEarth.org Creative Commons Atribución-No Comercial-No Derivadas 3.0 Unported Eres libre de: copiar, distribuir y comunicar públicamente la obra Bajo las condiciones siguientes: • Atribución — Debes reconocer la autoría de la obra en los términos especificados por el propio autor o licenciante. • No comercial — No puedes utilizar esta obra para fines comerciales. • No Derivadas — No está permitido que alteres, transformes o generes una obra derivada a partir de esta obra. Entendiendo que: • Renuncia — Alguna de estas condiciones puede no aplicarse si se obtiene el permiso del titular de los derechos de autor. • Otros derechos — Los derechos siguientes no quedan afectados por la licencia de ninguna manera: • Los derechos derivados de usos legítimosu otras limitaciones reconocidas por ley no se ven afectados por lo anterior; • Los derechos morales del auto; • Derechos que pueden ostentar otras personas sobre la propia obra o su uso, como por ejemplo derechos de imagen o de privacidad. • Aviso — Al reutilizar o distribuir la obra, tiene que dejar bien claro los términos de la licencia de esta obra. http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0
  • 3. Las Escrituras en Aguacateco Antiguo Testamento Nuevo Testamento Génesis .................... Gn ........ 1 Éxodo....................... Ex....... 88 Levítico.................... Lv ..... 158 Josué........................ Jos.... 208 Jueces ...................... Jue.... 246 Rut........................... Rut ... 289 Bajx Samuel ............. 1S ..... 295 Caꞌp Samuel............. 2S..... 350 Esdras ...................... Esd ... 397 Nehemías................. Neh....413 Ester......................... Est .... 439 Salmos ..................... Sal .... 452 Proverbios................ Pro ... 598 Daniel ...................... Dn .... 647 Oseas ....................... Os......674 Joel.......................... Jl ...... 689 Amós........................ Am ... 696 Abdías...................... Abd... 709 Jonás........................ Jon ... 712 Miqueas ................... Miq... 716 Nahum..................... Nah .. 727 Habacuc................... Hab .. 731 Sofonías ................... Sof.... 736 Hageo ...................... Hag....742 Zacarías ................... Zac ... 746 Malaquías ................ Mal... 762 Mateo....................... Mt..... 771 Marcos..................... Mr .... 837 Lucas........................ Lc ..... 878 Juan......................... Jn ..... 946 Hechos..................... Hch... 996 Romanos.................. Ro... 1055 Bajx Corintios .......... 1 Co 1082 Caꞌp Corintios .......... 2 Co.1107 Gálatas..................... Gl ....1123 Efesios...................... Ef.....1133 Filipenses................. Fil....1142 Colosenses ............... Col...1149 Bajx Tesalonicenses . 1 Ts..1155 Caꞌp Tesalonicenses . 2 Ts..1160 Bajx Timoteo............ 1 Ti..1163 Caꞌp Timoteo ........... 2 Ti..1171 Tito .......................... Tit....1176 Filemón.................... Flm..1180 Hebreos.................... Heb..1182 Santiago................... Stg.. 1203 Bajx Pedro ............... 1 Pe 1209 Caꞌp Pedro ............... 2 Pe .1217 Bajx Juan................. 1 Jn 1222 Caꞌp Juan................. 2 Jn 1229 Toxiꞌn Juan .............. 3 Jn 1231 Judas........................ Jud . 1233 Apocalipsis .............. Ap... 1236 Mapas .............................. 1268
  • 4. iv
  • 5. Yi Antiw Testament El Antiguo Testamento
  • 6. Yi Tajlal Xak Uꞌj Kale Na Jaleꞌt Jujun Liwr pág. vi Génesis .......................... Gn ................................ 1 Éxodo ............................ Ex............................... 88 Levítico.......................... Lv............................. 158 Josué ............................. Jos............................ 208 Jueces............................ Jue ........................... 246 Rut................................. Rut ........................... 289 Bajx Samuel................... 1S............................. 295 Caꞌp Samuel................... 2S............................. 350 Esdras............................ Esd........................... 397 Nehemías....................... Neh .......................... 413 Ester .............................. Est............................ 439 Salmos........................... Sal............................ 452 Proverbios ..................... Pro ........................... 598 Daniel............................ Dn............................ 647 Oseas............................. Os..............................674 Joel................................ Jl.............................. 689 Amós ............................. Am........................... 696 Abdías ........................... Abd .......................... 709 Jonás ............................. Jon........................... 712 Miqueas......................... Miq .......................... 716 Nahum........................... Nah .......................... 727 Habacuc......................... Hab .......................... 731 Sofonías......................... Sof............................ 736 Hageo ............................ Hag ...........................742 Zacarías......................... Zac........................... 746 Malaquías...................... Mal .......................... 762
  • 7. 1 Yi xetzbil wuxtxotx 1 1 Yi tcyaj tu yi wuxtxotx, Ryos ncu xtxumul tetz le xetzbil tzaj. 2 Poro yi wuxtxotx quic xtxolbil tanen. Na a cun pilij tibaj cyakil luwar. Ej nin tzotz nintunin benen tzin. Quic jun taklen at. Poro yi Porer Ryos na nin xon teratz tibaj yi a yi pilij. 3 Itzun bantz, nin tal Ryos: “Na waj yil jal yi tkan skil.” a Jalen nintzun ban tkan skil. b 4 Nintzun til Ryos yi chumbalaj nin yi jalen tkan skil. Ej nin cu jatxol yi tkan skil, tu yi tzotz. 5 Nin oc tkol Ryos bi tkan skil tetz “skejl,” ma yi tzotz, “lakbal” tzun ban bi-tz tan. Icyen nintzun ban yi bajx kej. 6 Ej itzun tal i le cap kej: “Tajwen yil jatx tib yi a yi pilij tibaj cyakil luwar, bantz at a sban tul cob amal.” Ej i nintzun bantz chi yi tal i. 7 Bnix yi jatxbil xol yi a tan. Jun txakaj a cyaj tzak yi jatxbil tetz. Ej nin junt txakaj a cyaj cyen tibaj. 8 Yi jatxbil xol yi a, “tcyaj”, c ban bi tan Ryos. Icyen nintzun ban yi cap kej. 9 Ej itzun tal i le toxin kej: “Yi a yi at wuxtxotx, na waj yil ẍchamcun tib tul jun ntzi amal, bantz jalen jun amal yi skej.” I nintzun bantz. 10 Yi amal yi skej, kale quiclet a, “txotx” tzun ban bi-tz tan. Ma yi a yi pilij, “mar” tzun ban bi- tz. Nin til Ryos yi ban atitet cyakil. GÉNESIS Txolbil Xol Yi Liwrej Yi yol Génesis na elepont “xetzbil” le ketz kayol. Ej nin yastzun yi bajx liwr yi na jal kan tul yi Bíblia. Yi chusun yi na jal kan tul cyakil yi liwr itz yi Kataj Ryos, i xtxumul tetz cyakil yi echk taklen yi at. Nin nchatz na xtxol yi ocnak Ryos tan chicawsen yi e pajol cawl. Poro nchatz na xtxol yi ocnak Ryos tan chiquicylen yi e yi na chipek tan banlen tanen tetz cawl. Yi Weklil Yi Liwrej Yi bajx wekl (Cap. 1–11) na xtxol sketz yi xetzbil yi echk taklen yi at, nin yi ẍen cun bnixen yi bajx wunak tan Ryos. Na xtxol yi xetzbil tetz yi ilcol. Na xtxol yi ẍen ban yi cwen jun chin wutzilen abal yi xcye tan chitzotzajen cyakil e wunak te tiemp tetz Noé. Nchatz na xtxol yi mbi mbajij te yi tiemp yi xiten yi torre tetz “Babel”. Yi cap wekl (Cap. 12–50) na xtxol yi ẍen cun ban yi xeten yi tanum Ryos te Abram, tu Isaac, nin Jacow. Nchatz na xtxol yi ẍen cun e ban yi coblaj cyajl Jacow; nin yi ẍen cun jalen kej Ẍep ẍchiwutz yi e tetz stzicyatz; nin yi ẍen cun ban yi tponen yi tanum Ryos jalen Egipto. a 1:3 2Co 4:6. b 1:1-3 Jn 1:1-3. c 1:6-8 2P 3:5. El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 8. 2 d 1:26 1Co 11:7. e 1:27 Mt 19:4; Mc 10:6. f 1:27-28 Gn 5:1-2. 11 Nchatz tal i: “Na waj yil txaxan cyakil yi wuxtxotx. Nin na waj yil jal cyakil jilwutz ujul yil tak tijal. Na waj yil jal echk jilwutz itzaj yil tak wutz. Nin na waj yil jal echk jilwutz tze yil tak lobaj.” Nin yatz nin bantz chi tal i. 12 Jal cyakil jilwutz ujul. Nin nchatz jal echk jilwutz itzaj yi na tak tijal. Nin jal echk jilwutz tze yi na tak lobaj. Nin til Ryos yi ban atitet cyakil. 13 Icyen nintzun ban yi toxin kej. 14-15 Ej itzun taltz le cyajin kej: “Na waj yil lajluchax yi echk txekbil tcyaj tan xtxeken yi wuxtxotx, nin tan jatxlen yi skejl tu yi lakbal. Nchatz tan ẍchajlen yi echk yob tu echk kejlal.” Nin yatz nin bantz. 16 Yi bnixen yi echk txekbilatz, ja bnix cob lmak txekbil tan. Yi jun yi mas na txekun yastzun yi jun yi na xcon tan xtxeken tkan skil. Ma yi junt yi quic mas na txekun, yastzun na xcon tan xtxeken lakbal, nin nchatz bnix yi echk txuml tan. 17 Cyakil yi echk txekbil yi at tcyaj, Ryos txumul tetz tan xtxeken yi wuxtxotx. 18 Ryos txumul tetz yi echk txekbilatz tan xconen tetz katxekbil, nin nchatz tan jatxlen xol yi skejl tu lakbal. Ej nin til Ryos yi ban atit. 19 Icyen nintzun ban yi cyajin kej. 20 Ej itzun taltz le toen kej: “Na waj yil jal winin txuc xe a. Nchatz na waj yil jal winin jilwutz txuc yi ban chixicyin.” I nintzun banatz chi tal i. 21 Ryos txumul tetz cyakil jilwutz txuc yi at xe mar. Lmak lotz, cochk lotz, i txumul tetz tircun. Nchatz i txumul tetz cyakil jilwutz txuc yi ban na chixicyin. 22 Yi tilol Ryos yi ban atitet cyakil, tkol tzun i banl squibaj. Nintzun tal i-tz: “Na waj yil pucun chiwutz cyakil yi txuquej. Na waj yil noj xe mar cyakun. Nchatz na waj yil jal winin jilwutz txuc yil chixicyin tcyaj.” 23 Icyen nintzun ban yi toin kej. 24 Ej itzun taltz le kakin kej: “Nchatz na waj yil jal winin txuc wuxtxotx. Na waj yil chijal txuc tetz awunan, nin na waj yil chijal smaron txuc. Nchatz na waj yil chijal txuc yi tul chijutnin tu quib wuxtxotx.” I nintzun banas chi tal i. 25 Ryos mbanon tetz cyakil jilwutz txucatz. Nin til i yi chumbalaj nin cyakil. 26 Ej nintzun taltz: “Nchatz skabne wunak. Nicun che kulej chi kutanen ketz. d Nin e ajcaw sbne scyej cyakil jilwutz txuc, nin scyej cyakil jilwutz cay, nin scyej cyakil jilwutz txuc yi na chixicyin tcyaj. Nin e ajcaw sbne scyej cyakil yi e yi na chijutnin tu quib wuxtxotx.” 27 Itzun bantz yi cwen xtxumul Ryos yi e wunak, chon cun e tulej chi tanen i tetz. Yaj tu xnan e tulej. e 28 Ej nin tak Ryos banl squibaj. Nin tal i scyetz: “Na waj yil cxpucunwok. Na waj yil xcawunwok tzonej wuxtxotx. Axwok ajcaw sbne scyej cyakil jilwutz txuc, chi tanen cay, nin cyakil yi e txuc yi na chixicyin, nin scyej cyakil yi e txuc yi na chibiknin quib nka yi na chijut nin quib wuxtxotx,” chij i bantz. f 29 Ej nin nchatz tal i junt xtxolbil scyetz: “Bitwok tzaj. Cyakil jilwutz chim tu tze yi na tak wutz, yastzun ban baj itan tetz iwa. 30 Ma yi e txuc, chim cun sbajk cyan, tu echk jilwutz xtze,” chij Ryos bantz. I nintzun bantz chi tal Ryos scyetz. 31 Winin stzatzinen Ryos te cyakil yi akun yi mbnix tan. Icyen nintzun ban yi wukakin kej. GÉNESIS 1 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 9. 3 g 2:2 Ex 20:11; Heb 4:4. h 2:9 Ap 2:7; 22:2, 14. i 2:17 Ro 6:23; 5:12; 1Co 15:21. 2 1 Yastzun ban Ryos tan banlen yi tcyaj tu yi wuxtxotx, tu cyakil yi echk taklen yi at benen tzin wi munt. 2 Ej ma le jukin kej, ujewen nin ban, g na nsken wit bnix cyakil tan. 3 Nin tak i banl tib yi jukin kejatz. Chin xan nintzun yi jun kejatz bantz tan na yas tzun kej yi tujewen i. Yi ate tzaj Adán le Edén 4 Je xtxolbilej te yi ẍen cun bnixen yi tcyaj tu yi wuxtxotx. Yi bnixen yi tcyaj tu yi wuxtxotx tan Kataj Ryos, 5 quic jun jilwutz xtze at. Ej nin quic nin jun jilwutz ujul at, na ntaxk saj abal tan Kataj. Nin nchatz quic jun wunak at wuxtxotx tan akun. 6 Poro yi bnixen yi tcyaj tu yi wuxtxotx, nintzun jeul mulkuj yi a tan, tan sijlen yi wuxtxotx tan jalen echk jilwutz xtze. 7 Toquen tzun Kataj tan banlen yi bajx wunak. Txotx xcon tan, tan banlen. Ej nin yi bnixen tan, nintzun oc juclul yi xewtz. Ma yi toquen juclul yi xewtz, oquen nin bantz tetz jun wunak yi itz. 8 Itzun bantz nintzun oc Kataj tan banlen jun chum balaj cojbil jalen lilen, tul yi amal yi na biaj Edén. Chon tzun toponen yi yaj yi nsken bnix tan tul yi jun cojbilatz. 9 Kataj jalsan cyakil jilwutz tze tul yi jun cojbilatz. Chum balaj tze jal tan yi na tak wutz, h nin yi ban na bajsij. Ej nin nicyal yi jun amalatz bnix jun balaj wi tze yi na tak itzajbil. Nin nchatz bnix junt wi tze yi na xcye wutz tan telen katxum te echk taklen balaj nin te echk taklen cachi. 10 Ej nin tul yi jun amalatz yi na biaj Edén at jun a yi xcon tan sijlen cyakil yi amal. Te yi jun aatz cyaj cun kab na el. 11 Pisón bi yi bajx, yi na icyak tul cyakil amal Havila, kale atitet winin oro. 12 Nin nchatz tul yi jun amalatz, at perfum yi chin coc nin. Nin nchatz at echk balaj cub yi na biaj ónice. 13 Ma yi cap scyeri aatz, Gihón bi nin itz yi a yi na icyak tul cyakil amal cwent Cus. 14 Yi toxin scyeri yi aatz, Tigris bi, nin itz yi a yi na icyak swutzlen yi amal cwent Asiria. Ma yi cyajen kab yi jun aatz Eufrates bi. 15 Nintzun tak Kataj Ryos amal tetz Adán tan taten tul yi jun amalatz, nin tan toquen tan cojlen wutz. 16 Itzun tal Kataj tetz: “Ban lbaj cyakil yi echk lobaj awan yi at tzonej. 17 Poro quic rmeril tan abajsal yi wutz yi jun wi tze yi na xcye tan ẍchajlen yi echk taklen balaj tu echk taklen cachi. Kol baj awan, jun cun yol ẍquimok,” i stzun Ryos. 18 Toquen tzun Kataj tan xtxumlen yi qui na yub yi ẍchuc yi yaj at. “Tajwen noc tan banlen jun xkajlab yi ban tetz i, nin yi ban xcon tan ẍcheyen,” stzun Ryos tcul cuntu. 19 Ma yi e txuc yi nsken chibaj bnix tan Kataj, yi e yi na chixon wuxtxotx, scyuch yi e yi na chixicyin tcyaj, txotx tu xcon tan tan chibanlen. Ej nin e opon cyakil yi e txucatz tan Kataj swutz yi yaj tan toquen i tan tocsen chibi. Yi chibi yi e txuc yi e baj oc tan, i nin chibiatz at jalu. 20 I ocsan chibi yi e txuc yi ban tetz awun, nin i ocsan chibi yi e txuc yi na chixicyin, nin i ocsan chibi yi smaron txuc. Poro quic nin jun scyeri e txuc yi oc chibi tan yi nink xcon tetz xkajlab i, nka nink xcon tan ẍcheyen. 21 Joyol tzun Kataj puntil, nin cu watzal yi yaj. Nin te yi na wit, nin eltzaj tcyal jun tembl. Ma yi telen tzaj tcyal, iten nin ban cyen yi ẍchibel yi yaj tan Kataj chitanen nin. 22 Te yi jun tembl yaj yi eltzaj tcyal Kataj, bnix jun xnan tan. Yi bnixen yi xnan toponen tzun tan Ryos swutz yi yaj. GÉNESIS 2 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 10. 4 j 2:24 Mt 19:5; Mc 10:7-8; 1Co 6:16; Ef 5:31. k 3:1 Ap 12:9; 20:2, 10. l 3:6 Ro 5:12. m 3:13 2Co 11:3; 1Ti 2:14. 23 Yi benen tilol yaj yi xnan nintzun taltz: “Yi junej itz mero imbakil, itz mero inwankil. Xnan tzalchok tetz, na chon mmeltzaj tinwankil tan Kataj,” stzun i bantz. 24 Chastzun te cyakil yi e yaj, yi na oc quixkel na quil cyen chitaj chitxu, tan chinajewen tu quixkel. j Ej nin yi jun lmujatz yi na cyokbej quib, junit na ban chiwankil. 25 Yi bnixen yaj tu xnan tan Kataj txanlche cuntu, poro quic muẍ tal nak chitxixwij squibil quib. Yi chipajol Adán tu Eva yi cawl Ryos 3 1 Ẍchixol cyakil txuc yi bnix tan Kataj Ryos, at tzun jun lubaj. k Chin list nin i ẍchiwutz cyakil smaron txuc. Nintzun opon yi jun lubajatz te Eva, nintzun taltz: —¿Bintzij pe yi ko ja tal Ryos tzitetz yi quic cuj tan ibajsal jun scyeri echk jilwutz lobaj te yi at tzonej? stzun lubaj tetz. 2 Sajen tzun tlol Eva tetz: —Qui, at cuj tan kabajsal alchok jilwutz lobaj. 3 Poro ntinatz jun yi quic cuj tan kabajsal wutz, itz yi jun wi lobaj yi at nicyal yi cojbilej. Na ja tal Ryos yi ntin yi kol kamacquen skaquimok tan i. 4 —Nketz bintzi. Quil xquimwok. 5 Na je yi puntilej, na na til Ryos yi kol baj itan sjalok itajtzakl. Tzelepon itxum tetz ech balaj ajtzakl, nin tzelepon itxum tetz ech ajtzakl cachi. Chon sbne itxumun chi tanen xtxumun Ryos. Chastzun te qui na taj i yil baj yi jun lobajatz itan, stzun Bayban ban tetz Eva. 6 Toquen tzun yi xnan tan xmayen yi lobaj. Chin elsbil alma nin, na chin yuben nin, nin ban na bajsij. Toquen tzun tan xtxumlen tan bajen jun tan, l tan jalen yi tetz tajtzakl. Sajen tzun stzutul jun nin je bajsaltz, nin ben tkol jun tetz yi chmil. Nin nchatz yi chmil nin bajtz tan. 7 Yi wit bajen yi lobaj cyan telen tzun pacxuj yi wutz yi cyajtzakl. Chinachonen tzuntz tej yi txanl che cuntu. Cyoquen tzuntz tan stzislen xak ibẍ tan toquen wutz quikan tan joplen chiwankil. 8 Itzun bantz yi cwen kej nin ben quibital yi na xon Kataj Ryos wi cojbil. Cyewal tzun quib xolak tze. 9 Jilonen tzaj tzun Kataj Ryos scyetz itzun taltz: —¡Adán! ¿Na atiẍet? 10 Sajen tzun stzawel Adán: —Ja ben wital yi na xonu Ta. Nin tantu yi txanl chin cuntu ja chinxob, chastzun te ja wew wib, chij Adán tetz Kataj. 11 —¿Na tzun chij tzatz yi txanl quiẍ cuntu? ¿Ja pe baj yi lobaj awan, yi walnak yi quic cuj tan abajsal? 12 —Ja Ta, na yi xnan yi ntaku tetz wuxkajlab, i nmakon yi lobaj swetz tan bajen wan, stzun Adán bantz tetz Kataj Ryos. 13 Benen tzun jakol Kataj Ryos tetz yi xnan: —¿Mbi tzun ncu anucul atz? —“Bajsen yi lobaj,” chij lubaj mban swetz. Ja tzun xcye i tan insublen, m nin ja baj yi lobaj wan, chij xnan tetz Ryos. GÉNESIS 2​, ​3 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 11. 5 n 3:15 Ap 12:17. o 3:17-18 Ro 8:20; Heb 6:8. p 3:22 Ap 22:14. q 3:24 Yi e querubim, nicun muẍ e scyuch yi e ángel, poro at len chixicy. Ex 25:20; Ez 10:5; Heb 9:5. r 4:4 Heb 11:4. 14 Benen tzun tlol Kataj Ryos tetz yi lubaj: —Tan yi awil yi ncu ajuchul, swake acaws. Nin swake mas acaws ẍchiwutz cyakil yi e mas txuc. Tajwen yil tzabiknin acul wuxtxotx sbne opon tunintz. Nin nchatz sbajk txotx awan. 15 Nin je ẍwulejej: Icontr itib sbne tu yi xnan. Ej nin nchatz chicontr quib sbne yi e ara xonl scyuch yi e xonl yi xnan. Nin yi awi, sloonk tan yi xonl yi xnan. Ma yi xonl yi xnan ntin ẍchus tkan sloonk awan, n chij Kataj Ryos bantz. 16 Itzun ben tlol Kataj tetz xnan: —Ma aẍ atz, quixcuj tzawalaj jun awal. Ej nin yi tajbil yi awankil tetz yi awuchmil sbne. Nchatz ajcaw sbne i tzawej. 17 Itzun ben tlol Kataj tetz yi yaj: —Ma jalu, tan paj yi ja cxom te tajtzakl yi awuxkel, nin tan paj yi ja baj yi lobaj awan yi walnak yi quic cuj tan abajsal, spotok yi wuxtxotx wan. Tan awil yi ncu ajuchul, sbne opon tunintz chin quixcujnin ljalet awa swutz yi txotx. 18 Tan apaj sjalok winin txix nin xtze wuxtxotx. o Sbajk echk jilwutz xtze awan tetz awa. 19 Ej nin tan tu yi mapaj incawl, tajwen tzel a te awi tan awanen. Yastzun cẍwulej jalen yil cẍoc junt tir tetz txotx. Na txotx tu ncẍbnixet, nin txotxten nin cẍtzajpont, stzun Ryos bantz. 20 Toquen tzun bi txkel Adán tan tetz Eva, na i chitxucyex cyakil jilwutz wunak benen tzin. 21 Nintzun oc Kataj Ryos tan banlen bech cyetz. Stzuml txuc xcon tan. Yi bnixen tan nin octz tan chiweklen. 22 Itzun tal Kataj Ryos: “Nicun cyajtzakl jalu chi kutanen ketz, na na el chitxum tetz naj scyetz echk ajtzakl balaj, nin na el chitxum tetz naj scyetz echk ajtzakl cachi. Lastum kol baj wutz yi tze cyan, yi tze yi na tak itzajbil p tetz ben kej ben sak, na kol baj cyan quit chiquim sbne pon tunintz,” stzun Ryos bantz. 23 Chastzun te cyelen lajul Kataj Ryos, le cojbilatz, yi na biaj Edén. E el lajul tan quicyen tul junt amal, tan cyakujen wi txotx, wech na txotx ten e. 24 Yi cyelen lajul Ryos, nintzun cyaj tkol cobox querubim q swutz yi jun balaj cojbilatz. Nchatz cyaj tkol jun spar yi nternin na tzan kakl, nin yi lajkelnin na weltin tutz tan quicylen yi jun wi tzeatz, yi na tak itzajbil. Yastzun tulejtz tan qui cyocomponen tej. Caín tu Abel 4 1 Itzun bantz yi chiwitbel quib Adán tu txkel, tekal tzun Eva pwokil jun ni. Yi titzen yi jun niatz nin oc bi tetz Caín. Nintzun tal Eva: “Tan tu banl talma Ryos ja jal jun tal wal yi xicy,” stzun i bantz. 2 Ej nin yi telen tiemp nin jal junt tal Eva, yi na biaj Abel. Itzun yi chichuyen yi cob tal Eva, pstor cner tzun ban tetz Abel, ma tetz Caín akunwil ban wi cojbil. 3 Ma yi telen tiemp, nin ben tcyal Caín jun oy swutz Kataj. Yi toy i itz wutz tetz tujul. 4 Nchatz Abel nin ben tcyal jun oy swutz Kataj. r Yi tetz toy yi ben tcyal itz cobox scyeri e bajx cyal e cner, poro yi e yi mas balaj. Ej winin tzun stzatzinen Kataj ban te Abel nin te yi tetz toy. 5 Ma tetz GÉNESIS 3​, ​4 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 12. 6 s 4:8 Mt 23:35; Lc 11:51; 1Jn 3:12. t 4:10 Heb 12:24. Caín quinin tzatzin Ryos tej, pyor te yi toy. Nintzun je swutz Caín, nin winin ẍchichen cul bantz. 6 Benen tzun jakol Kataj tetz “¡Caín! ¿Mbi na chich acul tej? ¿Mbitz na chukin awutz tej? 7 Yi nink cxom te balaj xtxolbil, cẍtzatzink tzun. Poro tan paj yi qui na cxom tej, list yi ayabl tan toquen tetz ajcaw tzawej. Poro nketz tajwen tan xcyewen tzawej. Tin tu quit tzawak amal tetz,” stzun Ryos bantz tetz Caín. 8 Itzun bantz nin ben moxol Caín yi Abel tan chibenen tan xon xol wutz. Te yi na chixon, nintzun oc Caín tan biylen cun Abel yi titzun. s 9 Itzun te yi nsken quim Abel tan Caín, nintzun jak Kataj tetz: —¡Caín! ¿Na tzun atitet Abel yi awitzun? —Cuquen Ta, qui na wil wetz. ¿Iẍkaj in tzunk quicylom te yi witzun? 10 —¡Yaj! chin juntlen nin yi awajtzakl yi ncu anucul. Na yi ẍchel yi awitzun yi mmel kojxuj wuxtxotx, na tzan tan aẍochlen tzinwutz. t 11 Chastzun te swake acaws. Tajwen cẍel swutz yi txotxej yi ntzubun yi ẍchel awitzun. 12 Ej nin mpe lok cẍoc tan cojlen wutz txotx quit ltak balaj cosech tzatz. Jalt xon tzabne benen tzin wi munt, nin quil cẍuje, stzun Ryos tetz Caín. 13 Stzawel tzun Caín yol Kataj: —¿Ẍen lwulej Ta? Quil chinxcye tan muclen yi incaws yi ntaku swetz, na tajwen tan welen tul yi amalej, nin quic rmeril tan wilolt wutzu. 14 Jalt xon tzimbne benen tzin. Quil natij tul junt amal, nin awer nak tzimbne kale nat cunt. Alchok scyetz yil chinnoj quen swutz chinquimok tan, stzun Caín bantz tetz Ryos. 15 Sajen tzun stzawel Kataj: —Alchok scyetz yil tzoc tan abiylen cun swake juk tir mas yi caws tzawutz, stzun Kataj bantz. Toquen tzun jun techl Caín tan Kataj, bantz cyal jun tzoc tan biylen cun. 16 Telen tzun Caín tul yi amal kale e jilonet tu Kataj. Chon tzun toponen tan najewen tul yi amal yi na biaj Nod. Yi jun amalatz chon at swutzlen Edén. Yi e xonl Caín 17 Itzun bantz, nintzun chiwitbej quib Caín tu txkel. Tekal tzun yi txkel pwokil jun ni. Yi telen tiemp nin itzij yi jun niatz, nin oc bi tetz Enoc. Yi pucunen chiwutz yi e xonl Caín nin bnix jun tnum tan. Enoc ban yi bi yi tnumatz. I ten bi yi cyajl Caín ja oc tkol tetz bi yi tnum. 18 Enoc yastzun taj Irad, Irad yastzun taj Mehujael, Mehujael yastzun taj Metusael, nin Metusael yastzun taj Lamec. 19 Cob txkel Lamec banak, Ada bi jun, ma junt Zila bi. 20 Yi Ada yastzun xtxu Jabal, ma yi jun Jabalatz yastzun chimam chite yi e wunak yi mantial tu chical, nin yi awunan wacẍ cyan. 21 Jal jun titzun Jabal yi Jubal bi. Yi Jubalatz yastzun yi ntxumun tetz yi bajx kbetz. Chastzun te yi oc i tetz chimam chite tanen cyakil yi e aj kbetzum, chi tanen yi e yi na xconsan arpa tu echk jilwutz chirimiy. 22 Nchatz Zila yi cap txkel Lamec, jal jun tal yi na biaj Tubal-caín. Yi Tubal-caínatz i jun txakol chich banak. Ja xcon hierro tan tu jun jilwutz chich yi kan yubil, yi na biaj brons. Ej nin nchatz jal jun tanub Tubal-caín yi na biaj Naama. GÉNESIS 4 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 13. 7 u 5:1-2 Gn 1:27-28; Mt 19:4; Mc 10:6. 23 Inti Lamec nintzun ben tlol scyetz e txkel: “I bin jalu, na waj chinjilon tzitetz. At jun yaj yi ja quim wan tan tu yi nchinquixpij tan. Xicyet i, poro ja quim wan tan tu yi nchinloon muẍ tal ni tan. 24 Talnak Ryos yi tzaklok juk tir chicaws yi e yil biyon cun Caín. Poro pyor cun yi e yil choc tan imbiylen wetz, na yi in wetz swake oxcal tu juklaj tir chicaws,” stzun Lamec bantz. Yi titzen yi toxin chinitxa Adán tu Eva 25 Itzun bantz nin chiwitbej quib Adán tu Eva. Tekal tzun pwokil Eva junt ni. Yi titzen yi ni nin oc bi i tetz Set. Itzun tal yi xnantz, “Ryos mmakon junt walej, tetz xel Abel yi quimnak tan Caín.” 26 Itzun bantz, yi yajinen Set nin jal jun cyajl yi na biaj Enós. Te yi at tzaj Enós wuxtxotx, yastzun cyoquen tan xconsen yi bi “Jehová” tan nawsen Kataj Ryos. Yi e xonl Adán 5 1 Cyakil yi echk biajej yi kocopon tan xtxumlen, e cun xonl Adán. Itzun yi bnixen cun yi bajx wunak tan Ryos, nicun tulej chi tanen i. 2 Yaj tu xnan e bnix tan. Nin yi chibnixen, toquen tzun chibi takun tetz Adán. u Nin tak i banl squibaj. 3 Ma Adán, atij jun cient tu junaklaj yob yi ntaxk itzij junt cyajl i. I cunin yubil Adán cyan tan yi titzen. Toquen tzun bi yi jun niatz tan tetz Set. 4 Wajxakt cient yob atijt Adán yi nsken itzij Set. Ej nin te yi tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. 5 Quimen nintzun ban Adán yi stzaken beluj cient tu junaklaj yob tan. 6 Ma Set, atij jun cient tu o yob yi ntaxk itzij yi cyajl yi na biaj Enós. 7 Wajxakt cient tu juk yob atijt Set yi nsken itzij yi cyajlatz. Ej nin te yi jun tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. 8 Quimen nintzun ban Set yi stzaken beluj cient tu coblaj yob tan. 9 Ma Enós, atij jun mutx tu lajuj yob te yi ntaxk itzij yi cyajl yi na biaj Cainán. 10 Wajxakt cient tu olaj yob atijt Enós te yi nsken itzij Cainán. Ej nin te yi tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. 11 Quimen nintzun ban Enós yi stzaken beluj cient yob tan. 12 Ma Cainán nsken tzak oxcal tu lajuj yob yi titzen yi cyajl i yi na biaj Mahalaleel. 13 Wajxakt cient tu cawunak yob atijt Cainán yi nsken itzij Mahalaleel. Ej nin te yi waxak cient tu cawunak yobatz, jalen nin ban mas nitxajil i-tz. 14 Quimen nintzun ban Cainán yi stzaken beluj cient tu lajuj yob tan. 15 Ma Mahalaleel, atij oxcal tu o yob yi ntaxk itzijt yi cyajl i yi na biaj Jared. 16 Wajxakt cient tu junaklaj yob atij Mahalaleel yi nsken itzij Jared nin te yi tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i-tz. 17 Quimen nintzun ban Mahalaleel yi stzaken waxak cient tu jun mutx tu olaj yob tan. 18 Ma Jared, nsken tzak jun cient tu oxcal tu cob yob tan yi titzen yi cyajl i yi na biaj Enoc. 19 Wajxakt cient yob atijt Jared yi nsken itzij Enoc, nin te yi tiempatz, jalen nin ban mas nitxajil i. 20 Quimen nintzun ban Jared yi stzaken beluj cient tu oxcal tu cob yob tan. GÉNESIS 4​, ​5 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 14. 8 v 5:24 Heb 11:5; Jud 14. w 5:29 Yi na elepont yi biaj “Noé” le chiyol yi e hebrey itz “ujlen”. x 6:2 “Yi e nitxajil Ryos.” At e yi na cyal yi na jilon scyej e ángel, nin at e na cyal yi na jilon scyej chinitxajil yi e balaj nak. Nchatz at e yi na cyal yi na elepont yi e nitxajil yi e rey, yi e cyocsaj quib tetz Ryos. y 6:8 Mt 24:37; Lc 17:26; 1P 3:20. z 6:9 2P 2:5. 21 Ma Enoc, atij oxcal tu o yob te yi ntaxk itzij yi cyajl i yi na biaj Matusalén. 22 Oxt cient yob atijt Enoc yi nsken itzij Matusalén. Nin te yi tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. Ej nin te yi tiemp yi atij Enoc wuxtxotx, xom i te tajbil Ryos. 23 Ox cient tu oxcal tu o yob atij Enoc wuxtxotx. 24 Poro qui nin quim, na tan tu yi xom i te tajbil Ryos ntxakx cuntu, na Ryos icyan nin i. v 25 Ma Matusalén, sken tzak jun cient tu jun mutx tu juk yob tan yi titzen yi cyajl i yi na biaj Lamec. 26 Jukt cient tu jun mutx tu cob yob atijt Matusalén te yi sken itzij Lamec. Nin te jun tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. 27 Quimen nintzun ban Matusalén yi stzaken beluj cient tu oxcal tu beluj yob tan. 28 Ma Lamec, sken tzak jun cient tu jun mutx tu cob yob tan yi titzen jun cyajl. 29 Noé w tzun ban bi takun, na talnak Lamec: “Potnakt yi txotx tan Kataj Ryos, chastzun te tajwen tan kakujen swutz tan kacachal kib, poro tan yi jun niej skujek tan,” stzun Lamec bantz. 30 Ot cient tu jun mutx tu olaj yob atijt Lamec yi nsken itzij Noé. Nin tul yi jun tiempatz jalen nin ban mas nitxajil i. 31 Quimen nintzun ban Lamec yi stzaken juk cient tu oxcal tu juklaj yob tan. 32 Ma Noé, yi stzaken o cient yob tan, kalenas tzun jalen ox cyajl i yi na chibiaj Sem, Cam nin Jafet. Yi ẍen cun e ban wunak yi chipucunen 6 1 Itzun bantz yi chipucunen wunak wuxtxotx, nintzun jal winin chinitxa, nin winin balaj xun ban ẍchixol. 2 Ej nin yi quilol yi e nitxajil Ryos x yi chumbalaj nin e xunatz, cyoquen tzuntz tan joylen yi cyajbil chixol tan cyokbel quib scyuch. 3 Poro yi tilol Kataj Ryos, itzun taltz: “Ja wit icy impaj scyej cyakil wunak. Quit noc il tan maklen chiwutz na qui na choc jak incawl. Ntin na cyak amal tetz cyajtzakl cachi. Iẍnin cuntunin ate jak cawl yi tajbil chiwankil. Chastzun te, junt cuntu cient tu junak yob swake scyetz tan cyaten wuxtxotx.” 4 Itzun bantz yi cyokbel quib yi e nitxajil Ryosatz scyuch yi e xunatz, nintzun jal chinitxajil scyuch. Yi chinitxajilatz yi jal, chin wutz quikan nin e ban. Ej nin yi e nitxaatz yi e jal, ilenin na kanawsaj, tantu yi mbi cun banake tentz. 5 Itzun bantz yi tilol Ryos yi chin juntlen nin cyajtzakl cyakil wunak, yi ntin echk ajtzakl cachi na chitxum, 6 nintzun saj jun chin bis te talma. Itzun taltz: “Quik e mbnix yi e wunakej wan. 7 Ban tcun chisotzok chicyakil cun wan. Nin nchatz chicopon insotzal cyakil e jilwutz txuc. Chisotzok tircun wan, na ban tcun quick e cu imbnol.” 8 Ntin jun tal wunak yi tzatzin Kataj Ryos tej, itz Noé. y Yi mbi cun banak Noé 9 I bin jalu je xtxolbilej te yi mbi cun banak Noé. Chumbalaj nin i banak, na nin xom i te cawl Ryos. Ntin cun i jal culutxumil swutz Ryos. z GÉNESIS 5​, ​6 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 15. 9 a 6:22 Heb 11:7. b 7:1 Gn 6:9; 15:6; Lc 2:25. c 7:7 Mt 24:38-39; Lc 17:27. 10 Ej nin e jal ox cyajl. At jun na biaj Sem, nin at junt na biaj Cam, nin at junt yi Jafet bi. 11-12 Chum balaj nintzun banak Noé swutz Ryos, ma yi e mas wunak chin juntlen nin cyetz cyajtzakl. E len cun mal nak. Itzun yi tilol Ryos yi mbi cunin na chitzan wunak tan banlen, 13 nintzun ben tlol tetz Noé: “Ja wit bixe wan tan chisotzajen cyakil wunak, na ntin na chibiy quib squibil quib. Chastzun te chicopon insotzal tuml cyakil jilwutz txuc tu cyakil echk taklen yi at wuxtxotx. 14 Ma aẍatz Noé, banaj jun xombil wi a. Ban xcon jun jilwutz tze awan yi at kolil. Nin banaj echk cuart tul yi jun xombilatz. Ma yil bnix, tajwen tzanojsaj yi ẍchubil tze tan jun jilwutz kol yi na biaj brea, bantz quil tzoc a tul. Okquen yi kol awan tcul, nin nchatz soltej tan qui toquen a tul. 15 ”Ej nin je tzawulejej: Yi ẍkinewen, jun cient tu junak olaj metr tzawulej. Ma yi wutz, junak cob metr tu nic tzawulej. Ej nin oxlaj metr tu nic tzawulej yi wutz tkan. 16 Ej nin ox chup tzawulej tcul yi jun barcatz. Nin ban tzaban jun wentanu tzak yi tzujbil, takun me war. Ej nin ban tzaban jun puert xlaj. 17 ”Tajwen tzaban yi jun xombilatz na tzul abal wan wi munt tan chisotzajen cyakil wunak, nin cyakil txuc. Chicyakil cun ẍchiquimok yil noj benen tzin wuxtxotx tan a. 18 ”Ma aẍatz Noé, swale jun xtxolbil tzatz. Ja wit imbixbaj yi xtxolbilej tzawuch. Ẍclaxok wan tuml anajal, na cẍocopon tul yi barc scyuch e acyajl, tu awuxkel, scyuch e awulib. 19 Nchatz na waj yil choc jujun lmuj txuc tzitej le barc, jun mam nin jun tij. Na na waj yil chiclax, chi sbajok tzitej itetz. 20 Tajwen tan cyoquen jujun lmuj txuc tzitej te cyakil jilwutz txuc yi at benen tzin wi munt. Jujun lmuj scyeri e yi tetz awunan, nin jujun lmuj scyeri e yi tu na chijut nin quib wuxtxotx. Yastzun wajbil, bantz quil chisotz yi txucatz. 21 Poro tajwen cxoc tan ẍchamlen iwa, nin chiwa yi e txuc. Ej nin tajwen tan acolol tul barc bantz quil xquimwok tan wej,” stzun Ryos bantz tetz Noé. 22 Bnix cyakil echk taklenatz tan Noé, quib yi talnak Kataj tetz. a Yi cwen mulen jun chin wutzilen abal 7 1 Itzun bantz yi telen tiemp nintzun tal Ryos tetz Noé: “Ma jalu Noé, ẍchixol cyakil wunak yi ate wuxtxotx, ntin cun aẍ, aẍ balaj. b Nquen bin le barc cyuml e anitxa tu awuxkel nin e awulib. 2 Ma yi e txuc yi nketz xan, yi at cuj tan bajen itan, tajwen tan cyoquen le barc tzitej, juk chak lmuj te jujun jilwutz txucatz, ma yi e txuc yi xan tan bajen itan, choken jun ntzi lmuj awan te jujun jilwutz. 3 Nchatz yi e txuc yi na chixicyin tcyaj tajwen choc, juk chak lmuj te jujun jilwutz bantz chiclaxen. 4 Na le jukt kej xetok abal wan. Cawunak kej nin cawunak akbal sbne yi abalatz. Na yi wetz wajbil itz tan chisotzajen cyakil wunak nin cyakil txuc yi bnixnak wan,” stzun Kataj Ryos bantz tetz Noé. 5 Ej nin quib yi talnak Ryos tetz, i nin tzun tulejtz. 6 At Noé tul wukak cient yob yi cwen yi jun chin abal tan nojsen yi wuxtxotx. 7 Toquen tzun i le barc tan colol tib tkab yi abal, nin xomquen yi txkel tej, scyuch e cyajl tu quixkel. c 8 Nchatz e baj oc cyakil jilwutz txuc. E oc yi e txuc yi at cuj tan chibajen cyan. Ej nin e oc yi e txuc yi quic cu tan GÉNESIS 6​, ​7 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 16. 10 d 7:11 Lc 17:26; 2P 3:6. chibajsal. Nchatz e oc yi e yi na chixicyin tcyaj nin yi e yi na chijut nin quib wuxtxotx. 9 Quicobenlen baj cyoquen takun. Jun mam nin jun tij e baj octz tan, i nintzun tulej i-tz, quib yi tal Ryos tetz. 10 Yi jemponen yi jukin kej yi cyocomponen tul barc nintzun xetij yi abal wuxtxotx. 11 Ja xetij yi jun abalatz te yi na xon Noé tul wukak cient yob, le juklaj tajlal yi cap xaw te yi jun yobatz. Nintzun saj kojxuj winin abal tcyaj. d Nin nchatz jeul mulkuj winin a xe mar. 12 Cawunak kej nin cawunak akbal ban yi abal. 13 Poro te iten nin kejatz yi xeten abal yastzun cyoquen Noé tu txkel le barc tu yi ox cyajl yi na chibiaj Sem, Cam nin Jafet. Nchatz e oc xomok yi quixkel yi e cyajolatz. 14 Oquen nin e bantz scyuch cyakil e smaron txuc, nin cyakil txuc yi ban tetz awunan. Nchatz e oc cyakil jilwutz txuc yi na chixicyin tcyaj, scyuch yi e txuc yi tu na chijut nin tu quib wuxtxotx. 15 Quicobenlen baj cyoquen cyakil jilwutz txucatz tej Noé le barc. 16 Quib yi tal Kataj tetz Noé i nintzun tulej. Yi wit cyoquen cyakil, nintzun cu lamol Kataj yi puertil yi barc. 17 Cawunak kej nin cawunak akbal ban yi abal. Yi ẍchuyen yi a wuxtxotx nin je palol yi barc. 18 Chuyen nin ban yi a nin palij yi barc tan. 19 Yi ẍchuyen yi a ja xcye tan joplen yi echk wutz yi chin wutz tkan nin. 20 Juk metr icy yi a tibaj yi echk wutzatz. 21 Yi bajen yi xtxolbilasej, yastzun chiquimen cyakil wunak yi ate wuxtxotx, nin yastzun chiquimen cyakil jilwutz smaron txuc, nin yastzun chiquimen cyakil txuc yi ban tetz awunan scyuch yi e yi na chijut nin quib wuxtxotx. 22 Cyakil yi wunakatz nin cyakil txucatz e baj quim len. 23 Ntinatz e, e clax yi e yi e oc tej Noé le barc. Ma yi e mas wunak e baj quim. Nchatz yi e mas smaron txuc, nin e mas txuc yi ban tetz awunan e baj quim. E baj quim yi e txuc yi na chixicyin, scyuch yi e yi na chijut nin quib wuxtxotx. 24 Xkancap tzun cient kej atij a wi txotx. Yi makxen yi jun chun wutzilen abal nin yi tajen cun yi a 8 1 Poro Noé scyuch yi e txuc yi ate tcul yi barc, quinin e el te cul Ryos. Chastzun te xtxumul i tan sajen jun cyekek tan tajsen cun yi a. 2 Nchatz yi abal, makxen nintzun bantz. Nin nchatz quict a jeul mulkuj xe mar. 3 Yi makxen ech ẍchun a nsken el xkancap cient kej cyakun Noé tul barc, nintzun xetij yi a tan tajen cun. 4 Juklaj tajlal yi jukin xaw yastzun yi cwen ponen lajpuj yi barc tibaj jun scyeri echk wutz cwent luwar yi na biaj Ararat. 5 Jun tzunin tajen cun yi a. Ej nin yi tucumulen yi bajx kej te yi lajujin xaw sken tzun lajluchax wiak wutz. 6 Ẍchiwal tzun Noé cawunakt kej. Kalenas tzun jen jakol yi wentanuil yi barc. 7 Yi jakxen yi wentanu nintzun eltzaj stzakpul jun joj. Poro tunin na xicyin cuntunin i-tz tcyaj, tan ẍchiwen jalen yi skejen wuxtxotx. 8 Yi sken eltzaj yi joj, nchatz nin eltzaj stzakpul Noé jun sluk tan telen xtxum i tetz yi ko sken skej yi wuxtxotx. 9 Poro tan paj yi iẍnin pilij yi a wuxtxotx, cyal nin jalet amal tan yi sluk tan tujewen. Chastzun te nin opont junt tir kale eltzit tzakpun. Ej nin list Noé tan xtxoblen quen junt tir tul barc. 10 Nintzun ẍchiw Noé jukt kej, kalenas tzun telent stzakpul junt tir yi tal slukatz. 11 Yi telent stzakpul sken nintzun cu kej yi pakxent junt tir. Cyan jun GÉNESIS 7​, ​8 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 17. 11 e 9:1 Gn 1:28. f 9:4 Lv 7:26; 17:10-14; Dt 12:16, 23; 15:23. tal xak oliw tan yi tocomponen. Nin tan tu yi cyan yi xak tzeatz tan, nin el xtxum Noé tetz yi tzan skejen wuxtxotx. 12 Itzun te yi nsken ocopon junt tir yi tal sluk, nintzun ẍchiw Noé jukt kej, kalenatz tzun telent tzakpultz, poro quit pakxij yi tal slukatz. 13 Itzun bantz yi na xon tzaj Noé tul kak cient tu jun yob, yi bajx kej te acaj yob, telen tzun tcyal i muẍ wi yi barc. Yi telen tan nintzun tiltz yi sken skej yi wuxtxotx. 14 Itzun le junak juk tajlal te yi cap xaw teri yobatz, nternin chin skejt ban yi wuxtxotx. 15 Nintzun tal Kataj Ryos tetz Noé: 16 “Ban cxelwok le barc jalu. Ban tzel awuxkel nin e anitxa scyuch e awulib. 17 Nchatz ban chel yi e txuc yi ate tzawej le barc. Ban chel chicyakil yi e yi ban chixiquin, scyuch yi e yi ban tetz awunan, nin ban chel yi e yi tu na chijut nin quib wuxtxotx. Tajwen tan cyelen chicyakil bantz chibenen benen tzin wuxtxotx, na yi wajbil itz tan chipucunen,” stzun Ryos bantz tetz Noé. 18 Cyelen tzaj tzun Noé le barc. Xomel tzaj yi txkel, cyuml yi e cyajl scyuch e tlib. 19 Nchatz yi e txuc yi ban tetz awunan, e baj eltzaj. Nchatz e smaron txuc e baj eltzaj. Ej nin e baj eltzaj yi e txuc yi tu na chijut nin quib, scyuch yi e txuc yi na chixicyin. Chicyakil cun e baj eltzaj. 20 Toquen tzun Noé tan weklen cobox cub tetz patbil chitxixwatz. Yi bnixen nintzun e baj saj stzamol Noé jujun scyeri e txuc yi ban tetz chitxixwatz. Ej nin pat Noé yi e txucatz tetz toy tetz Ryos. 21 Itzun yi toponen yi cocal yi toy i swutz Kataj, nintzun tal Kataj tetz: “Quit noc tan sotzajen cyakil echk taklen yi at wuxtxotx tan a tan chipaj e wunak, na yi e wunak, e cun juchul il yi chijuyil tzaj. Quit sotz junt tir yi echk taklenatz wan tan a tan chipaj. Nchatz e txuc, quit chisotz junt tir wan, chi mimban te jun tirej. 22 ”Jalen pek atitet yi wuxtxotx, tzocopon ujul nin sjalok cosech. Sjalok jujun tiemp tza, nin jujun tiemp chew. Sjalok jujun tiemp abal, nin jujun tiemp cresum. Nchatz yi skejl tu lakbal, iten nin sbne chi tanen nin,” chij Ryos bantz tetz Noé. Yi acaj xtxolbil yi tal Ryos tetz Noé 9 1 Ej nin nchatz tak Ryos banl tib Noé scyuch e nitxajil tan yi yolej: “Sjalok winin initxa bantz jalen winin wunak benen tzin wuxtxotx. e 2 Cyakil jilwutz txuc yi at benen tzin wi munt chocopon jak icawl. Ẍchixobok tzitetz. Yi e yi ate xe mar scyuch yi e yi na chixicyin tcyaj, chicyakil cun ẍchixobok tzitetz. 3 Swake amal tzitetz tan chibajsen alchok scyetz scyeri e txucatz nin alchok jilwutz itzaj yi na el italma tej. 4 Ntinatz jun taklen yi quic rmeril tan bajen itan, itz yi chichibel yi e txuc yi qui na el chiẍchel yi na chiquim. Na yi stzajbil jun txuc nka jun yaj chon at le ẍchel. f 5 Ej nin cyakil wunak, nin GÉNESIS 8​, ​9 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 18. 12 g 9:6 Gn 1:26; Ex 20:13. h 9:7 Gn 1:28. i 9:13 Yi “arco iris” na biaj “lubaj”, nka “ẍchejcan” le kayol. Nchatz at e yi na cyal “soj” tetz. cyakil txuc yi na choc tan biylen cun jun cyuch, banij cyetz chicawsatz wan. Na alchok scyetz jun yil sbiy cun jun tuch, stake cwent tzinwutz nin banij tetz cawsatz wan. 6 Alchok scyetz yil sbiy cun junt wunak g tajwen yil cu biyij tetz, na axwok cun welblal. 7 Nchatz axwok itetz, ban chijal winin initxajil bantz chibenen loon wunak benen tzin wi munt,” h stzun Ryos bantz. 8 Nchatz tal Ryos tetz Noé scyuch e cyajl: 9 “Bitwok tzaj. Ja bixe jun acaj xtxolbil wan tetz itetz. Poro nketz ntin tetz itetz ma na nchatz scyetz cyakil ixonl yi ẍchijalok tzantzaj. 10 Yi jun acaj xtxolbilatz itz tetz itetz nin scyetz cyakil yi e txuc yi xomche tzitej yi ncxelwok tzaj le barc. Quic na ban mpe ik e txuc yi na chixicyin, nka e txuc yi ban tetz awunan. Quic na ban ko e smaron txuc nka qui, na yi jun acaj xtxolbilatz yi ja bixe wan itz tetz cyakil jilwutz txuc. 11 Ej nin quic rmeril tan xiten yi jun acaj xtxolbilatz. Je xtxolbilej: Ja wit bixe wan yi quit noc tan chisotzajen cyakil wunak tan a. Quit saj abal wan tan sotzajen yi echk taklen yi at wuxtxotx. 12 Nin je jun techlej tan ẍchajlen tzitetz scyuch cyakil txuc yi nelk cun te inyol. 13 Ja wit je yi arco iris i wan tcyaj, yastzun yi techl yi ja wit bixe jun xtxolbilatz wan skaxol tzituch. 14 Ej nin sbne opon tunintz, yil smoltzaj tib sbak wan, ilenin ẍchaje tib yi jun arco irisatz. 15 Ej nin cyakil tir yil ẍchaj tib, swile, nin tzul txakx tincul yi xtxolbil yi ja wit bixe wan skaxol tzituch, nin scyuch cyakil txuc. Quit tzun saj junt tir abal wan tan isotzajen. 16 Yil ẍchaj tib yi arco iris tul sbak, tzul tzun txakxuj tincul yi xtxolbil yi ja bixe wan skaxol tzituch nin skaxol scyuch cyakil txuc yi ate benen tzin wi munt. 17 Yi arco irisatz yastzun quiwel yi xtxolbil yi ja bixe wan tzituch nin scyuch cyakil txuc yi ate wuxtxotx,” stzun Ryos bantz. Yi chibi e cyajl Noé 18 Je chibi yi e cyajl Noé yi e eltzaj tej le barc: Sem, Cam, nin Jafet. Yi Camatz, yastzun taj Canaán. 19 Nin tan chixonl yi ox cyajl Noé-atz, ja noj junt tir yi wuxtxotx cyan wunak. 20 Itzun bantz yi xonen tiemp nintzun xetij Noé tan akun wi cojbil, nin cu tawal jalaj uva. 21 Ej nin yi jalen wutz yi uva nintzun je tcajal yi win yi bnix tan te yi wutz uvajatz, nin oc a twi. Yi toquen a twi nintzun cyaj cutxlok nicyal tal pach yi mantial tu. Quic bech tetz at. 22 Ma Cam, yi taj Canaán, nintzun ben tilol yi cutxlij yi taj, nin quic yi bech tetz. Telen tzaj tzun tan talchen scyetz Sem tu Jafet. 23 Yi quibital nintzun ben quicyal jun xbuk. Nin je nin chikol wi chixulchub. Nin wutzcoquenlen e benentz tuch tan joplen yi wankil prow chitaj. Yastzun e bantz tan qui quilol wankil i. 24 Itzun yi tulen yos tu Noé, nin yi tbital yi mbi cun ban yi ẍchip, nintzun taltz: 25 “I bin jalu cawsok Canaán. Tzocopon tetz chimos yi e mos yi e stzicy.” 26 Ej nin nchatz tal Noé: “Tak tzaj Kataj Ryos yi banl tibaj Sem. Ma tetz Canaán, ban tzoc tetz mos i. 27 Ej nin nchatz nink tak Ryos amal tetz Jafet tan benen loon yi tetz xtxotx. Ej nin snajank i ẍchixol yi e xonl Sem. Ma Canaán, mos tu Jafet sbne.” GÉNESIS 9 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 19. 13 j 10:25 “Peleg”, itz yi jun biaj yi na elepont “jatxon ib”. 28 Itzun yi nsken icy yi jun chin wutzilen abalatz, atij Noé oxt cient tu nicy yob wuxtxotx. 29 At Noé tul beluj cient tu nicy yob yi quimen. Yi chixonl yi e cyajl Noé 10 1 I bin jalu katxume chixonl yi e cyajl Noé. Yi nsken icypon yi jun chin wutzilen abalatz, jalen nintzun ban chinitxajil yi e cyajl Noé, yi Sem, Cam tu Jafet. 2 Itzun yi e cyajl Jafet, ja chibiaj: Gomer, Magog, Madai, Javán, Tubal, Mesec tu Tiras. 3 Ma yi e cyajl Gomer, yi bajx cyajl Jafet, ja chibiaj: Askenas, Rifat tu Togarma. 4 Ma yi e cyajl Javán, yi cyajen cyajl Jafet, ja chibiaj Elisa, Tarsis, Quitim tu Rodanim. 5 Cyakil yi e biajatz, e cun xonl Jafet banake. Chon najlche cwen tzin tziak mar. Ej nin at len chitnumil, nin apartchk len chiyol jujun txakaj. 6 Ma yi e cyajl Cam ja chibiaj, Cus, Mizraim, Fut tu Canaán. 7 Ma yi e cyajl Cus ja chibiaj, Seba, Havila, Sabta, Raama tu Sabteca. Ma yi e cyajl Raama yi cyajen cyajl Cus ja chibiaj, Seba tu Dedán. 8 Inti Cus, nchatz i taj Nimrod, yi bajx yaj yi moc tetz ajcaw squibaj wunak. 9 Ej nin i jun chin witz aj txuquinl tantu porer Kataj Ryos. Chastzun te na cyal wunak yi jun xtxolbilej: “Tak tzaj Kataj awajtzakl tan awoquen tetz jun witz aj txuquinl chi banak kataj Nimrod,” chech tzun. 10 Bajx toquen i tan chicawen yi echk tnum yi na chibiaj Babel, Erec, Acad tu Calne. Cyakil echk tnumatz chon at le amal yi na biaj Sinar. 11 Yi xonen tiemp ja cyaj cyen tilol Nimrod yi jun amalatz nin ja opon le luwar yi na biaj Asiria kale ocnak i tan nuclen yi echk tnum yi na biaj Nínive, Rehobot- Ir tu Cala. 12 Nchatz ocnak i tan nuclen yi chumam tnum yi na biaj Resén, yi chon at nicyal yi tnum Nínive tu Cala. 13 Ma Mizraim, yi cap cyajl Cam, i chitaj yi e ludeo, yi e anameo, yi e lehabita, tu yi e naftuhita. 14 Nchatz yi Mizraimatz i chitaj yi e patruseo tu e casluhita, tu yi e caftorita, yi chimam chite yi e filistey. 15 Ma Canaán, Sidón bi yi bajx cyajl i. Ma yi cap cyajl, Het bi. 16 Nchatz yi e jebuseo, e amorreo, tu yi e gergeseo, 17 e heveo, e araceo, e sineo, 18 e arvadeo, e zemareo, scyuch e hamateo, e cun xonl Canaán. Ma yi xonen tiemp nintzun e ben loon benen tzin. 19 Yi chiluwar yi e xonl Canaánatz ja opon joylaj jalen yi amal cwent Gera. Ja xetij stzi chitxotx le tnum yi na biaj Sidón, ej nin ja opon tampuj te yi tnum yi na biaj Gaza. Ej nin yi ja icyak mojomil chitxotx nakajil yi echk tnum yi na biaj Sodoma, Gomorra, Adma tu chitanum yi e aj Zebo, jalen yi mpon tampuj te yi tnum Lasa. 20 Cyakil yi e wunakatz yi ja kil chibi, e cun xonl Cam. At len chitnumil nin apart chak len chiyol jujun txakaj. 21 Ma Sem, yi stzicy Jafet, nchatz jal nitxajil i. Na cyakil yi e xonl Heber e cun xonl Sem. 22 Ma chibi yi e cyajl Sem itz Elam, Asur, Arfaxad, Lud tu Aram. 23 Ma yi e cyajl Aram itz Uz, Hul, Geter tu Mas. 24 Ma Arfaxad, jun scyeri yi e cyajl Sem, i taj yi yaj yi na biaj Sala. Ma Sala i taj Heber. 25 Ma Heber ja chijal cob tetz nitxajil. Yi jun na biaj Peleg. j Ej nin ja oc yi jun biajatz, yi titzen, na yas tzun tiemp yi cwen chijatxol quib e wunak wi munt. Ma yi junt cyajl Heber na biaj Joctán. 26 Ej nin yi Joctánatz, i chitaj yi e wunakej: Almodad, Selef, GÉNESIS 9​, ​10 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 20. 14 k 11:9 “Babel” na elepont “quic xtxolbil chijilon” squibil quib. Hazar, Mavet, Jera, 27 Adoram, Uzal, Dicla, 28 Obal, Abimael, Seba, 29 Ofir, Havila tu Jobab. Cyakil cun yi e wunakatz e cun nitxajil Joctán. 30 Chon chinajewen le amal yi na icypon nin cwent Mesa, jalen le amal cwent Sefar. Yi jun amalatz chon at jalen lilen tzin, nin wiwtz cunin cyakil luwar. 31 Cyakil yi e wunakatz yi ja kil chibi e cun xonl Sem. At len chitnumil. Ej nin apart chak len chiyol. 32 Cyakil yi e najalatz yi ja wit kil, e cun xonl yi e cyajl Noé. Nin yi echk luwaratz yi ja wit kil yastzun cyetz chitnumil kale najlchet. Na yi nsken wit cu yi jun chin wutzilen abalatz tan Ryos ja chiben loon yi e chixonl yi e cyajl Noé benen tzin. Tan tu e, ja jal cyakil jilwutz wunak yi ate wi munt jalu. Yi muyc kale cwet sukij chiyol wunak 11 1 Itzun bantz le xetzbil tzaj, junit chiyol cyakil wunak. 2 Ej nin yi cyelen tzaj lilen tzin, jal jun chin ẍkajlaj cyan le amal cwent Sinar. Yastzun e atetz. 3 Itzun bantz nintzun cyal cobox squibil quib: “Kabne lagris nin ban kapat.” Ej nin yi bnixen cyan ja xcon tetz xel cub tan banlen chical. Nchatz ja xcon jun jilwutz ẍpupu cyan tetz ẍchib lagris. 4 Yi xonen tiemp at e cyal: “Or itetz kabne jun chin tnum nin jun chin wutzilen muyc tzonej, yil jepon jalen tzin tcyaj. Sjalok winin kakej tan. Ej nin qui tajwen tan kelen xit benen tzin wi munt.” 5 Inti Ryos nin cuul tan xmayen yi jun tnumatz tu yi jun chin muyc yi na chitzan wunak tan banlen. 6 Toquen tzun i-tz tan xtxumlen, nintzun taltz: “Tampaj yi junit e, nin junit chiyol, ja choc tan banlen yi akunej. Nin cyal jun yi nink xcye tan xiten chitxumun. 7 Ban tcun kacuk ẍchixol tan suklen cun chiyol, bantz quit tzel chitxum squibil quib.” 8 I nintzun tulejtz. Ej nin cyaj cyen quilol yi akun tan banlen yi jun muycatz, na quit na el chitxum tetz chiyol squibil quib. Ej nin e el xit benen tzin wi munt tan Kataj Ryos. 9 Yastzun cwen sukul Kataj chiyol cyakil wunak. Ej nin yastzun yi cyelen xit benen tzin wi munt. Chastzun te ja oc bi yi jun tnumatz tetz Babel. k Yi e xonl Sem 10 Je tzun yi e xonl Sem banake. Te yi nsken el cobix yob yi ticylenix yi jun chin wutzilen abalatz, at tzun Sem tul jun cient yob. Ej nin yastzun yi titzen yi cyajl yi na biaj Arfaxad. 11 Atij Sem o-t cient yob yi nsken itzij Arfaxad. Ej nin tul yi jun tiempatz e jal mas nitxajil i. 12 At Arfaxad tul junak olaj yob yi titzen Sala yi cyajl i. 13 Nin atij cyaj cient tu oxt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i. 14 At Sala tul junaklaj yob yi titzen Heber yi cyajl. 15 Nin atij cyaj cient tu oxt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i. 16 At Heber tul junak cyajlaj yob yi titzen Peleg yi cyajl i. 17 Nin atij cyaj cient tu junaklajt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i. 18 At Peleg tul junaklaj yob yi titzen Reu yi cyajl i. 19 Nin atij cob cient tu belujt yob, nin te yi tiempatz e jal mas nitxajil i. 20 At Reu tul junak coblaj yob yi titzen Serug yi cyajl i. 21 Nin atij cob cient tu jukt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i. GÉNESIS 10​, ​11 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 21. 15 l 12:1 Hch 7:2; Heb 11:8. m 12:2 “Tnum” na elepont jun nación. Na jop yi e wunak. Gn 13:15-17. n 12:2 “Ara axonl” na jop Jesucristo. Gl 3:16. o 12:7 Hch 7:5; Gl 3:16. 22 At Serug tul junaklaj yob yi titzen Nacor yi cyajl i. 23 Nin atij cobt cient yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i. 24 At Nacor tul junak beluj yob yi titzen Taré yi cyajl i. 25 Nin atij jun cient tu belujt yob, nin tul yi tiempatz e jal mas nitxajil i. 26 At Taré tul oxcal tu lajuj yob yi quitzen yi e nitxajil yi na chibiaj: Abram, Nacor, tu Harán. Yi e xonl Taré 27 I bin jalu je chibi e xonl Taré yi chitaj Abram, Nacor tu Harán, yi taj Lot. 28 Yi Haránatz bajx quimen i swutz yi taj, na chon quimen i le amal Ur, cwent e caldeo, kale itzet i. 29 Ma Abram umewen nin e bantz tu Sarai. Nin nchatz Nacor umewen nin e bantz tu Milca, yi mel Harán, yi stzicy Isca. 30 Ma yi Sarai, yi txkel Abram, qui nin jal tal, na quic talbil i. 31 Inti yi Taré nin cyaj tilol yi tnum Ur, cwent e caldeo, tan benen le amal yi na biaj Canaán. Ej nin el tcyal yi cyajl yi Abram, tu Lot yi mam i, nin nchatz Sarai yi tlib. Poro yi cyoponen le tnum Harán, tanewen nintzun e bantz te chipyaj. Ej nin yastzun e najewetz. 32 Chon tzun quimen Taré-tz le amalatz. At i tul cob cient tu o yob yi quimen. Yi jen xtxaol Ryos Abram 12 1 Itzun bantz yi telen tiemp nintzun jilon Ryos tetz Abram. l Itzun taltz: “Il cyen yi atanum. Nchatz il cyen yi najbil ataj. Ilwe cyen yi axonl. Ej nin tzinchaje junt amal tzatz kale cẍat cunt. 2 Tan ara axonl, tzimbne jun chumam tnum. m Swake imbanl tzawibaj nin sjalok akej. Ej nin tan aẍ tu jun ara axonl n sjalok chibanl cyakil jilwutz wunak wi munt. 3 Swake imbanl squibaj yi e yil cyak akej, nin swake imbanl squibaj yi e yil cyak kej axonl. Che incawse chicyakil yi e yil choc tan telsen akej scyuch yi e axonl. Ej nin tan aẍ lwakwit imbanl squibaj cyakil jilwutz wunak benen tzin wi munt.” 4 I nintzun tulej Abram quib yi tal Ryos tetz. Nin cyaj cyen tilol yi luwar. At i tul nicy cient tu junak o yob yi cyajen cyen tilol yi jun luwaratz, tan toponen Canaán. Xomij Sarai yi txkel tej tu Lot yi cyajl yi stzicy. 5 Nchatz el tzaj tcyal cyakil mebil scyuch cyakil yi e mos yi ate tuch, yi e mosatz yi e oc jak cawl i te yi at tzaj i le tnum Harán. 6 Yi cyoponen Canaán e icyak tcul winin amal, jalen yi cyoponen nakajil yi tnum yi na biaj Siquem. Chon tzun cyaten xe jun wi bakch yi at wi jun ẍkajlaj yi na biaj More. Yi jun wi tzeatz chin xan nin. Te yi jun tiempatz najlche yi e aj Canaán tul cyakil yi amalatz. 7 Ej nin yastzun yi amal kale ẍchaj wit tib Ryos swutz Abram. Itzun taltz: “Cyakil yi amalej swake scyetz e axonl,” o stzun Ryos bantz tetz. Tantu yi ẍchajol tib Ryos swutz Abram nintzun oc i tan nuclen jun patbil xtxixwatz tan tkol kajsbil tetz Ryos. 8 Itzun bantz yi xonen tiemp nin cyaj cyen tilol Abram yi jun amalatz. Chon tzun toponentz wiwtz, swutzlen yi tnum Betel. Yastzun jet nucult yi tetz GÉNESIS 11​, ​12 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 22. 16 p 12:13 Gn 20:2; 26:7. q 13:5 “Yi xonl i” na elepont “tío” le castiy. mantial. Chon tzun cyajen cyen yi tnum Hai swutzlen yi jun luwaratz. Ej nin yastzun e cwet tetz cobox kej. Nin oc Abram tan nuclen junt patbil xtxixwatz tetz Kataj Ryos. Ej nin octz tan nawsen bi i. 9 Chebelen cuntu tzun quicyen Abram jalen cyoponen le amal yi na biaj Néguev. Yi toponen Abram Egipto 10 Itzun bantz te yi jun tiempatz, nintzun cu jun chin wutzilen wej. Quic muẍ tal chiwa yi wunak jal. Chastzun te e ben Abram jalen Egipto tan najewen tetz cobox tiemp. 11 Te yi txant tan cyocomponen jalen Egipto, nintzun tal Abram tetz Sarai yi txkel: “Sarai, na el intxum tetz yi aẍ jun xnan yi chin yuben nin. 12 Ej nin yil quil yi e aj Egipto ayubil scyale: ‘I jun chin xnanej, yastzun txkel nocxej,’ chech sbne. Ej nin chocopon tzun tan imbiylen cun bantz acyajen cyentz chikab. 13 Ma jalu tan qui inquimen cyan, banaj pawor tan talchen scyetz yi kitzun kutzicy kib tzawuch,” p stzun Abram bantz. 14 Yi cyoponen Abram Egipto, nintzun quil yi e aj Egipto yi chin yuben nin Sarai. 15 Nchatz quil yi e mas ajcaw xlaj yi faraón, yi chireyil yi e aj Egipto, yi chin yuben nin Sarai. Chibenen tzuntz tan talchen tetz yi chin yuben nin yi jun xnan yi xomij te Abram. Nintzun ben quicyaltz xe cal rey. 16 Tantu yi toquen klo Sarai tetz txkel yi rey nintzun toy i winin echk taklen tetz Abram, winin cneru, winin wacẍ, nin winin buru scyuch camey. Nchatz toy i winin yaj tu xnan tetz mos Abram. 17 Poro nchatz tan paj yi toquen klo Sarai tetz txkel yi rey ja tak Ryos jun chin wutzilen yabil tetz, tuml najal i. 18 Chastzun te nin ben mantar rey tan ẍchaklen Abram. Itzun taltz: “¿Nxac ncu atxumul yi jun awajtzaklej? ¿Nxac qui mawal yi mero bintzi swetz yi ko awuxkel yi jun chin xnanej? 19 Na je bin awalej: ‘Wanub tu i.’ Chastzun te mmoc klo i tetz wuxkel. Ma jalu je awuxkelej. Cyaj nin. Quitelenk wok.” 20 Cawunen tzun yi rey scyetz e ẍchakum tan cyelen chilajul Abram tu txkel tuml cyakil yi at tuch le tnum Egipto. Yi chijatxol quib Abram tu Lot 13 1 Itzun bantz yi telen tzaj Abram Egipto tu txkel, tu cyakil yi mebil, nintzun e opontz junt tir le amal Néguev. Nchatz Lot yi titzun xomnin tej. 2 Ma yi Abram chin ric nin i. At or tuch. At sakal tuch. Ej nin winin tawun i. 3 Ma yi telen tiemp nintzun cyaj cyen tilol yi amal Néguev. Ej nin chebcun tu toponent le tnum Betel. Itzun yi telentz le tnum Betel nintzun opontz junt tir le amal xol Betel tu Hai, kale atit tzaj i yi ntaxk ben Egipto. 4 Yi jun amalatz yastzun yi amal kale mbnixnakit yi jun patbil xtxixwatzatz tan. Yi toponen, nintzun oc i tan nawsen bi Kataj Ryos. 5 Ej nin nchatz Lot, chin ric nin i. Nicun riquil i tu wutzilen Abram yi xonl i. q At winin cneru, winin wacẍ. Ej nin nchatz winin mos xomche tej. 6 Poro yi luwar kale najlchet tu Abram qui nin xcye tan taklen chiwa cyakil cyawun. 7 Chastzun te quit jal puntil tan chinajewen junit, na yi e pstor Abram tu yi e pstor wacẍ Lot chilab quib. Wech te yi jun tiempatz najlchet nin yi e aj Canaán scyuch yi e ferezeo yi e chicontr Abram tu Lot. 8 Benen tzun talol Abram tetz GÉNESIS 12​, ​13 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 23. 17 r 13:10 Gn 2:10. s 13:15 Hch 7:5; Gl 3:16. t 14:3 “Yi mar yi chin ca nin tan atzum” nka yi “Mar Muerto” le castiy, itz jun chin lawun yi at winin atzum tul. Ej nin chin xkolum nin. Poro tzantzaj yil tzul tzaj Jesucristo tan cawun tzocopon yi mar muerto tetz balaj a (Ez 47:8-12). Lot: “I bin jalu Lot, kaxonl cunin kib tzawuch, chastzun te qui na yub ko at oyintzi skaxol, nin ẍchixol ara pstor scyuch yi e wetz. 9 Jej, ilnin cyakil yi amalej. Banaj pawor, txaaj yi awajbil tan kajatxol kib tzawuch. Ko na awaj cẍben toquen tzin, ban tzun naj wetz telen tzin. Ko na awaj cẍben telen tzin, naj wetz toquen tzin,” stzun Abram bantz. 10 Benen tzun xmayil Lot yi ẍkajlaj kale na icyak cunt yi a Jordán. Yi jun ẍkajlajatz winin a tul, nin chin yuben nin. r Ej nin cyakil yi luwaratz jalen le tnum Zoar nicuntz chi i cunink cojbil Ryos. Nicun yi jun amalatz chi tanen yi balaj amal Egipto. Yastzun tanen yi jun luwaratz te yi ntaxk cu xitul Ryos yi amal Sodoma tu Gomorra. 11 Jen tzun xtxaol Lot yi jun ẍkajlajatz kale na icyak cunt yi a Jordán. Chon tzun tajen tetz Lot jalen lilen. Ma yi Abram, chon tzun cyajen cyentz Canaán nicy yi cwen chijatxol quib tu Lot. 12 Ma tetz Lot, chon tzun tajentz tan najwen nakajil Sodoma, ẍchixol yi e aldey yi ate wi ẍkajlajatz. 13 Poro yi e wunak yi najlche wi jun ẍkajlajatz, chin mal nin e. Chin witz juchul il nin e swutz Ryos. 14 Itzun bantz, te yi nsken wit aj Lot, nintzun jilon Kataj Ryos tetz Abram. Itzun taltz: “I bin jalu Abram, xmaynin jen tzin, nin cwen tzin. Ej nin xmaynin telen tzin nin toquen tzin. 15 Cyakil yi amalej yi na axmaynin, swake tzatz nin scyetz e ara axonl tetz ben kej ben sak. s 16 Jepon tajlal ara axonl wan chi tanen yi tajlal yi samlicy yi at wuxtxotx. Cyal nin jun na xcye tan tajlen yi samlicyatz. Nchatz cunin ẍchibne ara xonl, cyal nin jun nink xcye tan cyajlen. 17 Ma jalu quilok tan xon stziak yi luwarej, yi ja inchaj tzatz, na swoye tzatz,” stzun Kataj bantz tetz Abram. 18 Toquen tzun Abram tan weklen yi bech tetz, nin bentz tan najewen nakajil yi tnum Hebrón. Chon cyajen i tul jun amal tetz jun yaj yi na biaj Mamre, kale atit winin wi bakch. Chon tzun toquen i tan nuclen junt patbil xtxixwatz tan tkol i yi kajsbil tetz Kataj. Yi toquen Abram tan colpenel tzaj Lot 14 1 Itzun bantz te yi tiempatz yi chijatxol quib Abram tu Lot, at tzaj Amrafel tetz rey yi tnum Sinar. Nin nchatz at tzaj Arioc tetz rey yi tnum yi na biaj Elasar. Nchatz at tzaj Quedorlaomer tetz rey yi tnum yi na biaj Elam, nin at tzaj Tidal tetz rey yi tnum yi na biaj Goim. 2 Yi cyaj reyatz e oc tan oyintzi tu Bera, rey tetz yi tnum Sodoma, nin te Birsa, rey tetz yi tnum Gomorra, ej nin te Sinab rey tetz yi tnum Adma. Nchatz e oc tan oyintzi te Semeber, rey tetz yi tnum Zeboim, nin te yi rey tetz yi tnum Bela, yi nchatz na biaj Zoar. 3 Yi o reyatz chon tzun chichamol quib scyuch chisanlar wi jun ẍkajlaj yi na biaj Sidim, kale atit yi jun mar yi na biaj “Yi mar yi chin ca nin tan atzum”. t 4 Nsken wit el coblajix yob yi cyoclenix jak cawl yi rey Quedorlaomer. Poro itzun bantz tul yi oxlajin yob nintzun e txum yi o reyatz tan cyoquen tan oyintzi tu Quedorlaomer tan cyelen klo liwr jak cawl i. 5 Itzun bantz, le cyajlajin yob nintzun ben Quedorlaomer scyuch yi e rey yi xomij chiwi tej, tan oyintzi le jun amal yi na biaj Astarot Karnaim. Chon tzun GÉNESIS 13​, ​14 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 24. 18 u 14:18 “Melquisedec”, itz biaj jun pale tentz. Heb 5:6—7:17. v 14:18 Yi yol “pale” tul yol Kataj na jop jun akol chitxixwatz wunak. Nkeratz nicun e scyuch yi e pale católico tetz jalu. xcyewen i scyej yi e aj Refa le jun amalatz. Nchatz xcye i scyej yi e Zuzitas le amal yi na biaj Ham. Ej nin xcye scyej yi e aj Emit le amal yi na biaj Save- quiriataim. 6 Nchatz xcye i scyej yi e aj Hor le wiwtz Seir, nin e xom nin tan chibiylen cun jalen wi ẍkajlaj Parán, yi chon at nakajil yi luwar yi tzinunin tu. 7 Yi chipakxen tzaj yi rey Quedorlaomer scyuch yi e yi xomche tej, chon tzun cyoponentz le amal yi na biaj En-mis-pat, yi nchatz na biaj Cades. Ma yi quicyaken le amal cwent yi e xonl kajtzun Amalec, cyaj cyen chixitul cyakil echk taklen yi nojquen ẍchiwutz. Nchatz iten nin e bantz scyej yi e amorreo yi najlche le amal Hazezon-tamar. 8-9 Ma yi e rey tetz Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboim tu Bela, chon tzun chichamwit quib le jun ẍkajlaj yi na biaj Sidim. Chon tzun cyoquentz yi o reyatz tan oyintzi tu Quedorlaomer scyuch yi e mas rey, yi na chibiaj Tidal, Amrafel tu Arioc. Yastzun yi e rey tetz tnum Elam, Goim, Sinar tu Elasar. 10 Ej itzun le jun amalatz kale mbajet yi jun oyintziatz at winin echk jul yi nojnak tan ẍpupu. Ej nin yi cyelen klo ojkuj yi e rey tetz Sodoma tu Gomorra, chon chibenen mulkuj tul echk julatz yi nojnak tan ẍpupu. Ma yi oxt rey, e el ojk xolak xtze tan colon ib. 11 Ma yi e rey yi sken chitxacon nintzun e oc tan telsen tzaj cyakil yi ixin triw, tu echk taklen yi winin jamel yi at le tnum Sodoma tu Gomorra. 12 Nchatz nin ben quicyal Lot, yi titzun Abram yi chon najlij Sodoma. Nin chatz el quicyal cyakil yi mebil Lot. 13 At tzun cobox aj Sodoma yi e clax cyen chikab e contratz. Ej nin jun scyeri eatz opon swutz Abram yi hebrey, tan talchen tetz yi mbi cun bajij Sodom tu Gomorra. Chon nin najlij Abram xol yi jun coloj wi bakch yi at tuch yaj yi na biaj Mamre, yi amorreo. Quitzun quitzicy quib i tu Escol tu Aner. Yi ox yajatz xomij chiwi te Abram. 14 Ma yi tbital Abram yi sken ben yi titzun pres, nintzun octz tan chichamlen nin tan chiweklen yi e tetz mos yi chon quitzen tuch, yi chusijchet tan oyintzi. Ox cient tu waxaklaj chixonen e mosatz. Ej nin yi wit bnixen tan, nintzun xomnin Abram scyuch yi e mosatz tan chitzamlen yi e contratz. Chon chitxamxen cyan jalen tzin le amal yi na biaj Dan. Yastzun chitxamxet cyan. 15 Lakbalinen tzun cyoquen Abram tan oyintzi scyuch yi e reyatz. Qui cunin tzun tzicy scyetz yi cyocomponen Abram tan chibiylen cun. Ej nin yi cyelen ojkuj nintzun e xom nin Abram tan chibiylen jalen le tnum Hoba, yi at swutzen Damasco. 16 Yi xcyewen Abram scyej, nintzun el tzaj majol cyakil yi echk taklen yi nsken el tzaj cyalkal. Nchatz, xcye i tan colpen Lot tu yi najal i. Ej nin nchatz yi e mas pres yi ate ẍchikab, e el tzaj liwr takun Abram. Yi tkol Melquisedec banl tibaj Abram 17 Itzun bantz, yi pakxen tzaj Abram te yi nsken wit xcye scyej yi rey Quedorlaomer scyuch e mas rey yi xomche tej, nintzun el tzaj chireyil yi e aj Sodoma tan culchen wi jun ẍkajlaj yi na biaj Save, nka “wi chiẍkajlaj yi e rey.” 18 Nchatz opon Melquisedec, u yi rey tetz yi tnum Salem, i jun witz pale v swutz GÉNESIS 14 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 25. 19 w 15:1 “Jun balaj oy”. At e traductor yi na cyal “swake jun coloj cunin axonl” (Sal 127:3) nka “sjamelank awakun”. yi Witz Ryos, yi bnol tetz yi wuxtxotx tu yi tcyaj. Yi jun paleatz opontz tan culchen Abram. Nintzun el tzaj tcyal pam tu win tan toyen tetz Abram. 19 Ej nin tak i banltz tib Abram tan yi yolej: “I bin jalu, tak tzaj yi witz Ryos, yi jun yi bnon tetz yi tcyaj tu wuxtxotx, yi banl tzawibaj. 20 Kake kakajsbil tetz, na tan tu yi porer yi witz Ryosatz nxcyewet scyej e acontr.” Benen tzun tkol Abram muẍ oy tetz Melquisedec. Ja toy lajuj te jujun cient te cyakil echk taklen yi ncambaj scyej e contr. 21 Ma yi rey tetz Sodoma nintzun ben tloltz tetz Abram: —I bin jalu ta Abram, qui na waj yi echk taklen yi ncambaju scyej e contr. Teru sbne cyakil. Ntin na waj yi e wunak yi nchiclax tanu, stzun yi rey tetz Sodoma bantz tetz Abram. 22 Sajen tzun stzawel Abram: —Qui ta. Sak swutz yi Intaj Jehová, yi Witz Ryos, yi ja wit wal tetz: “Cyakil yi e wunak tuml yi echk taklen yi mincambaj tej, tetz chireyil yi e aj Sodoma sbne.” 23 Qui na waj siquierk jun tal piẍ nok nka jun tal tzum tan calchen wutz inxajab. Na qui na waj yil tzocu tan talchen: “In nchinjalsan riquil nocx Abram.” 24 Qui na waj nink tzintzamen jun echk taklen te yi mincambaj, ma na ntin yi muẍ ixin yi ja wit xcon tetz chigast e inmos. Poro yi ox yajej yi ja chicheyan swej, yi na chibiaj Aner, Escol tu Mamre, tajwen jatxlij cyetz te yi echk taklen yi ja kaxcye tan majlen scyetz e kacontr, stzun Abram bantz. Yi contrat yi bnix tan Ryos tu Abram 15 1 Itzun bantz yi nsken bajij cyakil echk taklenasej, nintzun jilon Kataj tetz Abram le wutzicy. Itzun taltz: —Abram, quil cxob te yi mbi sbajok tzawej, na in colol awetz. Ej nin swake jun balaj oy w tzatz. 2-3 Talol tzun Abram tetz Jehová, yi Cawl tetz: —Ilu Kataj, ilu Cawl wetz, chumbalaj nin yi jun oyatz yi na tzanu tan sukin swetz, poro quic ltak swetz na na tilu yi quic jun tal ẍutuj incyajl. Yi nink ltaku jun tal incyajl, tetz klo i sbne cyakil yi inmebil. Ma na yi jun yil scambok tej itz Eliezer, yi martoma squibaj e inmos, i awer nak tu, na i jun aj Damasco. Nin i jun esclaw tu, stzun Abram tetz Ryos. 4 —Qui, nketz jun awer nak scambank yi amebil na yi jun yil tetzaj cyakil amebil itz jun mero acyajl, stzun Ryos. 5 Telen tzaj tzun tcyal Kataj yi Abram xe tal pach, yi mantial tu, itzun taltz: —Il nin echk txuml yi ate tcyaj. Cyal jun yi nink xcye tan tajlen, na jun coloj cunin e. Chatz cunin ẍchibne tajlal araxonl. Cyal jun xcyek tan cyajlen, stzun Ryos bantz. 6 Tocsal tzun Abram cyakil yi mbi cun tal Ryos tetz. Ej nin tantu yi tocsal, winin tzun stzatzinen Ryos tej. Chastzun te jalen yi balajil i swutz Ryos. 7 Benen tzun tlol Ryos tetz Abram: GÉNESIS 14​, ​15 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 26. 20 x 15:18 Yi “Eufrates”, itz jun chumam tzanla yi na xetij le amal Turquía nin na icy tul Siria tu Irak jalen yi na tzajpon Irán nin na oc tul yi Golfo Pérsico. —I inatz in Jehová. Ej nin i inatz yi jun yi ncẍelsan tzaj le amal Ur, chicwent e caldeo, tan wukol yi amalej tzatz. 8 —Ta, ilu Cawl wetz, ilu Kataj Jehová. Poro cuyu impaj, ¿ẍen tzel intxum tetz yi kol swetzaje cyakil yi amalej? 9 Stzawel tzun Ryos tetz: —Cyajwetzaj jun tal neẍ wacẍ, nin jun chiw, nin jun tal neẍ cner tan ox yob yi jujun. Ej nin cyaj tzaj jun tal sluk tu jun tal neẍ plomẍ. 10 Sajen tzun tcyal Abram yi e txucatz swutz Kataj Ryos. Ej nintzun e cu cabsal, nin cu tkol jalajchak wuxtxotx. Ej nin swutz yi jalajatz, cu tkol jalajtz. Ma yi sluk tu tal neẍ plomẍ, qui e cu cabsaltz. 11 Itzun yi e kus nintzun e baj cuultz tan bajsen klo chiwankil e txucatz. Poro nin oc Abram tan chilajen len. 12 Ma yi cwen yup, nsken tzun kexij i, nin saj jun chin watl tej. Nin chin tzotz nin tunin tzun bantz xlaj. Nintzun saj jun chin xow tej. 13 Benen tzun tlol Kataj tetz: —Tajwen yil tzel atxum tetz yi xtxolbilej. Ẍchinajank araxonl ẍchixol jun txakaj awer nak tetz cyaj cient yob. Chocopon araxonl tetz chimos yi e awer nakatz nin ẍchibuchlok cyan. 14 Poro swake chicaws yi e awer nakatz tan paj yi chocopon yi e araxonl tetz chimos. Poro yil tzak yi cyaj cient yobatz cyan, chelepon liwr, nin chin ric nin ẍchibne. 15 Ma aẍ awetz Abram, yil cẍtijin cun, tzatzin cun lẍquim nin cẍaj scyej kajtzun ataj, tu kajtzun atxu. 16 Yi sken wit icy cyajix wekl araxonl ẍchipakxok junt tir le amalej. Quil chul chan, na txen opon kejlal yil jepon tamp yi ẍchonal yi quil yi e wunak yi najlche tzonej, yi e amorreo, stzun Ryos bantz. 17 Itzun yi toquen akbal, chin tzotz nin tu nin bantz. Nintzun ẍchaj tib jun ẍwok yi winin na juquin sib tul, tu jun kak. Ja chixon nicyal yi chiwankil yi e txucatz yi cabsanche tan Abram. 18 Yastzun yi bixewet yi trat Ryos tej Abram. Ej nin je yol Ryosej: —Cyakil yi luwarej swake scyetz yi e araxonl. Xetok tzaj stzi a cwent Egipto, nin tzelepon jalen lilen tzin, stzi yi nim a yi na biaj Eufrates. x 19 Itz chiluwar yi e ceneo tu e cenezeo nin scyuch e cadmoneo, 20 nin chiluwar e hitita nin e ferezeo scyuch e rafaíta, 21 e amorreo tu e cananeo nin e gergeseo, scyuch yi e jebuseo. Tircun yi echk amalatz swake scyetz araxonl, stzun Ryos bantz. Agar tu Ismael 16 1 Itzun bantz yi telen tiemp quinin tzun jal tal Sarai yi txkel Abram na quic talbil i. Poro at tzun jun mos i yi najlij scyuch, yi aj Egipto i, nin yi bi i itz Agar. 2 Benen tzun tlol Sarai tetz Abram: —Qui nin ntak Ryos amal swetz tan chijalen wal, chastzun te na cu inwutz teru ta tan cyokbel quibu tu inmos Agar, nin yil jal chinitxajilu tuch ban tzun tzoctz chi kajbil wal. Nintzun cu-tz swutz Abram yi xtxumun Sarai. 3 Ej nintzun saj tcyal Sarai yi mosatz tetz Abram. Yi bajen yi xtxolbilas yastzun yi nsken el lajujix yob yi chinajlenix Canaán. GÉNESIS 15​, ​16 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 27. 21 y 16:11 “Ismael” na elepont “na tbit Ryos” le hebrey. z 16:14 Gn 24:62; 25:11. a 16:15 Gl 4:22. 4 Itzun yi chiwitbej quib Abram tu Agar nintzun tekaj pwokil jun ni. Poro yi telen xtxum Agar tetz yi ẍen tanen i, nintzun oc tan xbajtzijen Sarai yi patrón. 5 Ma Sarai nintzun taltz tetz Abram: —Aẍ aj paj yi na tzan Agar tan telsen inkej wech na in tenin nnakon tzatz tan toquen tetz awuxkel, ma jalu tantu yi sjalok tal, na tocsaj tib nim tzinwutz. Nin quic wetz inxac swutz i. Ma jalu chon sak swutz Ryos naj scyetz aj paj skaxol tzawuch, aẍ pelo atz nka in tzun wetz, stzun Sarai tetz Abram. 6 —Yi amos chon at jak acawl, banaj bin awajbil tej, stzun Abram bantz. Yi tbital Sarai yi yol Abram nintzun xetijtz tan jislen nin tan buchlen Agar, jalen cun yi telen ojkujtz. 7 Itzun te yi telen ojkuj Agar, chon tzun nojen quen i swutz jun ángel tetz Ryos le jun amal yi tzinunin tu, xlaj jun tal bom, cyanl tetz yi be yi na opon jalen Shur. 8 Nintzun ben jakol yi ángel tetz: —¡Agar! Aẍ jun coloj mos Sarai, ¿Na ncẍsajet, nin na ncẍbenet? stzun ángel Ryos tetz Agar. —Ojken bin mimbaneltzaj wetz swutz wutzilen na Sarai yi impatrón. 9 Benen tzun tlol yi ángel tetz Ryos tetz: —Quilok, ban ẍpakxijt tuch yi apatrón nin nquen culutxum jak cawl i. Nin ban tzaban cyakil yi mbil tal i tzatz. 10 Ej nchatz tal yi ángel tetz Ryos tetz: “Ẍchipucunk cyakil yi e axonl wan, nin cyal nin jun nink xcye tan cyajlen. 11 Bintzij nin, ekan pwokil jun ni awan. Ej nin xicy sbne yi awal. Nin yil tzul itzok ban tzoc bi awan tetz Ismael. y Yastzun bi sbne-tz na ja opon tok yi atzi yi akul swutz Ryos. 12 Chin maclen nin sbne yi awal. Nicun sbne tu jun txuc yi chin smaron nin. Stzoyintzink scyej cyakil wunak. Ej nin cyakil wunak ẍchoyintzink tej i. Yi e xonl i ẍchijunaje quib scyuch e titzun. Ej nin chon ẍchatok jalen lilen tzin,” stzun ángel bantz. 13 Ej nin tantu yi ja chijilon Agar tu Kataj nin jalt junt bi Ryos tan. Ej nin itz: “Yi Ryos yi na ko til.” Na nin tal i-tz “Ja chin til Ryos, poro qui nin nchinquim tan, na itzinet.” 14 Chastzun te toquen bi yi jun aatz tan tetz: “A tetz yi jun yi itz, z nin yi na ko til.” Yi jun aatz chon at xol Cades tu Bered. 15 Ej itzun bantz yi tulen yos tu Agar, nintzun oc tkol Abram yi bi yi ni tetz Ismael. a 16 At tzun Abram tul jun mutx tu kak yob yi titzen Ismael. Yi bixewen yi circuncisión tetz quiwel chitrat Ryos tu Abram 17 1 Itzun te yi at tzaj Abram tul jun mutx tu belujlaj yob, nintzun ẍchaj tib yi Kataj Jehová junt tir swutz i. Itzun taltz tetz: —I inatz yi Ryos yi cyal jun na xcye swej. Ej nin yi wajbil itz yil cẍoc tetz jun yaj yi chin tzaknak cun, yi quic muẍ tal paltil. 2 Ej nin ko yatz tzaban, GÉNESIS 16​, ​17 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 28. 22 b 17:5 Yi biaj “Abraham” na elepont “Chitaj winin jilwutz wunak”. c 17:5 Ro 4:17-18. d 17:7 Lc 1:55. e 17:8 Hch 7:5-6. f 17:10 Yi “circuncidar” na elepont “circuncisión” le castiy itz jun cawl tak Ryos tetz Abraham tetz jun techl yi ja bixe jun contrat te i scyuch yi e tetz xonl tan Ryos. Nin yi jun techlatz itz yi tajwen tan telen cuxij muẍ stzumlil te yi ẍchiol nka wankil jun ni yi xicy. Hch 7:8; Ro 4:11. g 17:15 Yi biaj “Sara” nka “Sarai” na elepont “princesa”, yi na elepont “mel rey”. bixek cunin jun contrat skaxol tzawuch. Je xtxolbilej: chijepon impucsal winin axonl, stzun Ryos bantz tetz. 3 Te yi na tzan Ryos tan yol cwen tzun joklok Abram jalen cun yi cwen ponen yi wutz plaj wuxtxotx. Ej nin nchatz tal Ryos: 4 —Ẍocopon wan tetz chitaj winin jilwutz wunak. 5 Ej nin yi abi nketz Abram sbne ma na Abraham b , na cẍocopon tetz chitaj winin jilwutz wunak. c 6 Ẍchipucunk cyakil yi araxonl wan. Qui nin ajlben cyetz sbne. Ej nin tan aẍ ẍchijalet winin witz ajcaw nin winin lmak tnum. 7 Ej nin yi contratej yi bixek cun skaxol stzawuch nin scyuch e araxonl tzantzaj, d itz, yi in tenin iRyosil sbne, scyuch araxonl tetz ben kej ben sak. 8 Swake tzatz cyakil yi luwarej cwent Canaán kale najlquixet jalu. Nchatz swake scyetz e araxonl tetz ben kej ben sak. e Ej nin yi in wetz in iRyosil sbne-tz. 9 —Ej nin na waj yil tzaban tanen yi xtxolbilej yi swale cyen tzatz. Ej nin nchatz yi e axonl tajwen yil chixom tej sbne opon tunintz. 10 Je yi xtxolbilej yi na waj tzibanwok tanen scyuch yi e axonl: Tajwen tan chibajen circuncidar f cyakil yi e yaj tzixolwok. 11 Ban bin tzicaplen muẍ tal te yi stzuml iwankil, na yi techlatz xconk tan ẍchajlen yi ja bixe yi katratej skaxol tzituch. 12 Sbne opon tunintz tajwen tan chibajen circuncidar cyakil yi e xicy yi na chitzij tzixolwok. Mpe chicyajl yi e imos yi lokij chet itan scyetz awer nak. Tajwen tan chibajen len circuncidar. Banwok yi xtxolbilej le waxakin kej yi titzlenix jun ni. 13 Tajwen tan chibajen circuncidar yi e anitxa scyuch e chinitxa yi e amos yi lokijt che awan. Ej nin yi jun techlatz yi tzocopon te iwankil yastzun xe incontrat yi ja bixe wan tzituch tetz ben kej ben sak. 14 Poro ko at jun tzixolwok yi quil sban tanen incawlej chin tajwen cunin tan telen lajun tzixol wok, na i pajol cawl. 15 Nchatz tal Ryos tetz Abraham: —Inti Sarai yi awuxkel quit lbiaj Sarai, ma na sbiajk Sara. g 16 Swake imbanl tibaj, na chon stzitzok acyajl tej. Jun cun yol swake imbanl tibaj, na tzocopon i tetz chitxu jun coloj jilwutz wunak. Ej nin ẍchixol yi xonl i ẍchijalok winin witz ajcaw, nin winin lmak tnum, stzun Ryos bantz. 17 Cwen tzun joklok Abraham swutz Ryos jalen cun cwen ponen lajpuj yi plaj wuxtxotx. Ej nin te yi joklij, nintzun saj jun chin tzeen tej, tcul cuntu: “Iẍkaj at tzunk rmeril tan jalen innitxa na na chinxon tul jun cient yob. Nchatz Sara, iẍkaj atk rmeril tan talal jun tal, na na xon i tul jun mutx tu lajuj yob,” stzun Abraham. Winin tzun stzeenen i-tz tcul cuntu. 18 Jilonen tzun Abraham tetz Ryos, itzun taltz: —Chumbalaj nin klo Ta yi chonk ltaku banlu tibaj Ismael. 19 Stzawel tzun Ryos yol Abraham: —Jun cun yol na walnin tzatz, stzitzok jun acyajl tej Sara, yi mero atz awuxkel. Nin ban tzawak quen bi tetz Isaac. Na tej i, nin scyej xonl i, lbixewet yi tratej tetz ben kej ben sak. GÉNESIS 17 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 29. 23 h 18:2 Heb 13:2. i 18:10 Ro 9:9. 20 ”Inti tetz Ismael, swake imbanl tibaj. Sjalok winin nitxajil i wan. Tzocopon i tetz chitaj coblaj witz ajcaw. Nin tan i ljalet jun chin wutzilen tnum. 21 Poro yi wetz intrat chon sbixek wan tu Isaac yi acyajl, yi chon tzitzok tej Sara chwanin le junt yob, stzun Ryos bantz tetz. 22 Yi stzajen wi yol Ryos tu Abraham ajen nintzun bantz. 23 Itzun te iten nin kejatz toquen Abraham tan banlen circuncidar Ismael scyuch cyakil yi e mos yi nchitzij tuch, cyuml yi e yi lokij che tan. Tircun tzun e yajatz e bajij circuncidar tan, quib yi tal Ryos tetz. 24 At tzaj tzun Abraham tul jun mutx tu belujlaj yob yi banol circuncidar tib. 25 Ma Ismael at tul oxlaj yob yi bajen circuncidar. 26 Iten nintzun kejatz yi chibnol tanen Abraham tu Ismael yi circuncisión. 27 Ej nin nchatz cyakil yi e yaj yi najlche tu Abraham, e bajij circuncidar, tuml yi e mos yi e itzij tuch, scyuch cyakil yi e mos yi lokij che tan, tircun tzun e bajij circuncidar te yi jun kejatz. Yi sukil Ryos tetz Abraham yi sjalok jun cyajl i 18 1 Itzun bantz te yi at tzaj Abraham wiwtz xol bakch cwent Mamre. Chon tzun ẍchajol tib Ryos swutz Abraham. Chon tzun colchij swutz tal pach yi mantial tu. Echk chajcun kej nin lo. 2 Te yi colchij i, nintzun ben xmayil ox yaj yi txiclche nakajil. Lajkel nintzun benentz tan chiculchen, h nin cu jokloktz ẍchiwutz. 3 Itzun taltz: —Wajcaw, max culu, in ẍchakumu, na cu inwutz teru, yi quik tzicy chanu, nink cyaju jun rat swuch. 4 ¿Qui pe na cyaju yi nink ben quil tetz muẍ a tan xtxajlen quikanu nin lchujeu jun tkuj tmujil jun wi tzeej? 5 ¿Qui pe na cyaju yi nink chimben tan ticylen tzaj cobox chiwau? Na ja lo chikexiju nin na lo chiquimu tan wej. Ban tcun chiwank ninu, na ja bin chulu swuch, stzun Abraham scyetz. —Ban bin, chech e bantz. 6 Lajkel nintzun benen Abraham xe chipach nintzun taltz tetz Sara: —Or cyajtzaj cob arow arin, nin or tzawoquen tan xyulken. Ej nin banaj cobox kapam, nin tzaskajsaj tan yi xew kak yi at cyentz. 7 Ntin nin xtalol tzaj Abraham tetz Sara, lajkel nintzun benentz kale atet yi wacẍ i, nin je xtxaol jun tal neẍ wacẍ, nin taktz tetz jun scyeri mos tan toquen tan banlen ban tetz. 8 Ma yi bnixen chiwa, nintzun bentz tan taklen scyetz yi e yaj. Poro nketz ntin chibaj tu pam tak scyetz ma na nchatz tak i ques tu lech. Ej nin te yi na chiwan yi ox yajatz tmujil tze, list cuntunin tanen Abraham ẍchiwutz na ko taklen bi chijak tzaj tetz. 9 Ej, itzun yi chiwit wanen nintzun e octz tan jaklen tetz Abraham. Itzun cyaltz: —¿Na atitet Sara yi awuxkel? —At i tzin xe kapach. 10 Benen tzun tlol jun scyeri ox yajatz. —I bin jalu Abraham, chwanin le junt yob nult jun tir tan axajsen. Ej nin yil nultzaj, nsken wit jal jun tal Sara, i stzun yaj bantz. Ma yi Sara chon tzun na xkukenel tzaj wutz coc yi puertil chipach tan tbiten chiyol yi ox yajatz. 11 Poro te yi tiempatz nsken wit chitijin cunin Abraham tu GÉNESIS 17​, ​18 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 30. 24 j 18:12 1P 3:6. k 18:14 Jer 32:16-27; Lc 1:37; Ro 9:9. Sara. Sken wit tzaj wi yi yablil Sara. 12 Yi tbital Sara yi yolatz quib yi tal yaj tetz Abraham, nintzun saj jun chin tzeen tcul cuntu. Ej nin chatz nin xtxum i-tz: “¿Mbi rmeril jal jun wal? Na ja wit chimbiẍin cunin, j nin nchatz tanen wutzilen wajcaw Abraham,” stzun i bantz tcul cuntu. 13 Benen tzun jakol Kataj tetz Abraham: —¿Mbi xac na tzeen Sara te inyol? Na ja tal i tcul cuntu: “¿Mbi rmeril tan jalen jun wal? na ja wit chimbiẍin cunin.” 14 Poro swale tzatz: ¿At pelo jun echk taklen yi quil xcye Ryos tej? Ma jalu Abraham, chwanin le junt yob nult junt tir tan axajsen. Ej nin yil nult, nsken wit jal jun tal Sara, k stzun Ryos bantz tetz. 15 Yi tbital Sara yi yol Ryos nintzun xob i-tz nin taltz: —Qui Ta, qui na chintzeen wetz. —Nketz bintzij na awaltzaj. Cẍchij tu, na jun cun ja cẍtzeen, stzun Ryos bantz. Yi jakol Abraham cuybil chipaj yi e aj Sodoma tetz Ryos 16 Itzun yi stzajen wi chiyol, chijen tzun txiclok yi ox yajatz nin e icytz tan cyoponen Sodoma. Xom nin jun tkuj Abrahamtz scyej. 17 Nintzun oc Ryos tan xtxumlen: “Ban tcun swale tetz Abraham clar cunin yi mbitz tzimbne. 18 Na tan i ljalet chibanl cyakil wunak benen tzin wi munt. 19 Ej nin chatz txaijt i wan tan toquen tan chicawen yi e tetz nitxajil scyuch yi e xonl, tan cyoquen jak incawl nin tan chibnol cyakil echk taklen balaj, bantz welen cun tej cyakil yi ja wit insuk tetz,” stzun Ryos tcul cuntu. 20 Sajen tzun tlol Ryos tetz: —Ma jalu Abraham ja wit jun xtxolbil yi cyakil yi e wunak yi najlche Sodoma tu Gomorra, chin juntlen nin e tu cyajtzakl. 21 Chon tzun nchimbentz tan quilwen yi ko bintzij nin yi chin cachi nin e, nin yi ko chin juntlen nin cyajtzakl quib yi mmalchij swetz, stzun Ryos bantz tetz Abraham. 22 Chon tzun chibenen cob scyeri yi e yajatz jalen Sodoma. Ma tetz Abraham nintzun cyaj cyen tan yol tetz Kataj Ryos. 23 Toquen tzun ẍkansal tib muẍt swutz Ryos nintzun oc tan jaklen: —Ta yil tzocu tan chibiylen yi e juchul il ¿ẍchitzajk cunin polo yi e yi quic quil? 24 Na qui cunin batz at nicy cient wunak Sodoma yi quic cyetz quil. ¿Stzajk cunin polo cyakil yi tnumatz tanu? ¿Qui polo scuyu chipaj tan tu yi ko at nicy cient balaj ẍchixol? 25 Qui lo Ta, na el intxum teru yi quil sbanu yi junatz yi tul chitzaben nin tu e balaj wunak scyej yi e juchul il, na nketz nicy nin tu e juchul il. ¡Quil sbanu junatz Ta! Na yi ilu teru ilu jun balaj juez yi chin tzaknak cun. Nin yi ilu teru quil xubsiju tan chibanlen tanen cyakil wunak benen tzin wi munt. Ej nin ko yatz, nink che jatxcyenu e balaj. Ntink e juchul il che cawsaju, stzun Abraham tetz Ryos. 26 Stzawel tzun Ryos yi yol Abraham itzun taltz: —Yi nink chijal nicy cient wunak wan yi nketz e juchul il, tan tu yi nicy cientatz tzincuye chipaj cyakil e aj Sodoma, stzun Ryos tetz Abraham. 27 Jilonent tzun junt tir Abraham tetz Ryos. Itzun taltz: —Cuyu impaj Ta, quic nin intxix yi na chinjilon quen teru, nin yi na injak quen yi echk taklenatz teru. Na yi ilu teru, ilu Ryos, yi cawl wetz, ma yi in GÉNESIS 18 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.
  • 31. 25 l 19:1 “Cob ángelatz”, iten nin eas yi cob yaj yi na jal kan tul Gn 18:22. wetz in tu wunak, in tu txotx, quic ekan wan. 28 Poro Ta yi ko cawunak o- ten yi qui tzaknak yi nicy cientatz, ¿ẍchitzajk cunin polo cyakil yi e wunakatz tanu tan tu yi cawunak o-tatz yi quict? Stzawel tzun Kataj yi yol Abraham: —Yi nink chijal cawunak o wan yi nketz e juchul il, quil chisotz wakun. 29 Jakol tzun Abraham junt tir: —¿Ma tzun yi ko at cawunak ntzi yi nketz e juchul il? —Quil che insotzaj tantu yi cawunakatz, stzun Kataj bantz tetz. 30 Benen tzun jakol junt tir Abraham tetz Ryos itzun taltz: —Cuyu impaj Ta na cu inwutz teru yi quik lje swutzu yi chin chinchuj nin tu nin in tan jaklen quen iten nin xtxolbilatz teru. Poro ¿mbi tzun sbanu-tz yi ntink junaklaj ntzi balaj lchijal tanu? Stzawel tzun Katajtz, itzun taltz: —Yi nink chijal junaklaj balaj wan, tan tu junaklajatz tzincuye chipaj yi e mal nak nin quil chisotz wan. 31 Toquen tzun jakol Abraham junt tir tetz Ryos itzun taltz: —Ilu Wajcaw, quic nin intxix yi na injakquen yi echk taklenej teru. Poro ¿mbi sbanu yi ntink junak ntzi balaj lchijal tanu? Sajen tzun tzawel Ryos tetz: —Yi nink chijal junak ntzi balaj wan quil chisotz yi e wunakatz wakun. Tzincuye chipaj. 32 Chin chinchuj nintzun ban Abraham tan yol tetz Ryos i tzun taltz: —Ilu Wajcaw cuyu impaj quik tzoyintzin culu swej yi na chin jilonquen teru, poro jaltatz witzbil tir yi tzinjake teru, nin quit tzinxuxu mas. ¿Mbil sbanu yi ko ntin lchijal lajuj ntzi balaj tanu? Sajen tzun stzawel, i tzun taltz: —Yi ate nink yi lajuj balajatz ẍchixol, quil chisotz wan. Tzincuye chipaj, stzun Ryos bantz. 33 Yi wit chijilonen Ryos tu Abraham ajen nintzun ban i-tz. Ma Abraham nin pakxijtz xe pach yi mantial tu. Yi cwen sotzal Kataj yi tnum Sodoma tu Gomorra 19 1 Itzun bantz yi nsken oc yupcan yi cyocomponen yi cob ángelatz le tnum Sodoma. Chon tzun colchij Lot tzi sawanil yi tnum kale na chimolwit quib cyakil yi e wunak. Jalt cuntunin yi chibenen tilol yi cob ángelatz l nintzun je txicloktz tan chiculchen. Nin cu jokloktz ẍchiwutz. 2 Nintzun taltz scyetz: —Eu wajcaw, max chiculu swibaj. Yi in wetz, in chixconsbetzu. Ej nin na cu inwutz scyeru tan chicyajen cyenu xe incal te akbalej. Choktzaju swuch, na at a tan xtxajlen quikanu. Nin eklen jalchan chicyajtu chibeu, stzun i bantz scyetz. Sajen tzun chitzaweltz, itzun cyaltz. —Qui lo ta, ntyoẍtu teru. Ban tcun kawitok cyen ketz tbe te jun akbalej. 3 Poro quinin tzun tane Lot tan chimoxen jalen cun chicujij tan chicyajen cyen xe cal i. Ej itzun yi cyocoponen xe cal nintzun cawunin Lot tan banlen GÉNESIS 18​, ​19 El Nuevo Testamento en Aguacateco de Guatemala, 1ra ed. © 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc.