Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua, kakataibo

UPI BANA
NUCËN PAPA DIOSAN
Jesucristo ñui quicë
El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el idioma
cashibo
(cacataibo)

El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el idioma
cashibo
(cacataibo)
Primera edición, 1978
Segunda edición, 1995
Tercera edición, 2008
Publicado por
© La Liga Bíblica 2008
Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar públicamente
la obra bajo las condiciones siguientes:
· Reconocimiento. Debe reconocer los créditos de la Liga
Bíblica (pero no de una manera que sugiera que tiene su
apoyo o apoyan el uso que hace de su obra).
· No comercial. No puede utilizar esta obra para nes
comerciales.
· Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformar o
generar una obra derivada a partir de esta obra.
El Nuevo Testamento en Cashibo-Cacataibo del Perú, 3ra ed. ©2008, Liga Bíblica Internacional

CONTENIDO
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Mt.) · · · · · · · · · · · · · · · · · 7
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Mr.) · · · · · · · · · · · · · · · · · 79
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Lc.) · · · · · · · · · · · · · · · · · 121
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Jn.) · · · · · · · · · · · · · · · · · 195
· · · · · · · · · · · · · · · (Hch.) · · · · · · · · · · · · · · · · 244
quirica · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Ro.) · · · · · · · · · · · · · · · · · 308
quirica · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (1 Co.) · · · · · · · · · · · · · · · 339
quirica · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (2 Co.) · · · · · · · · · · · · · · · 368
quirica · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ( .) · · · · · · · · · · · · · · · · · 386
quirica · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Ef.) · · · · · · · · · · · · · · · · · 397
quirica · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Fil.) · · · · · · · · · · · · · · · · · 408
quirica · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Col.) · · · · · · · · · · · · · · · · 415
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (1 Ts.) · · · · · · · · · · · · · · · 422
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (2 Ts.) · · · · · · · · · · · · · · · 428
· · · · · · · · · (1 Ti.) · · · · · · · · · · · · · · · · 432
· · · · · (2 Ti.) · · · · · · · · · · · · · · · · 441
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Tit.) · · · · · · · · · · · · · · · · · 447
· · · · · · · · · · · · · · · (Flm.) · · · · · · · · · · · · · · · · 451
quirica · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (He.) · · · · · · · · · · · · · · · · · 453
· · · · · · (Stg.) · · · · · · · · · · · · · · · · 477
· · · · · · · · · · · · · · · · · (1 P.) · · · · · · · · · · · · · · · · 485
· · · · · · · · · · · · · · (2 P.) · · · · · · · · · · · · · · · · 493
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · (1 Jn.) · · · · · · · · · · · · · · · 498
· · · · · · · · · · · · · · · · (2 Jn.) · · · · · · · · · · · · · · · 506
· · · · · · (3 Jn.) · · · · · · · · · · · · · · · 507
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Jud.) · · · · · · · · · · · · · · · · 509
· · · · · · · · · · · · · · (Ap.) · · · · · · · · · · · · · · · · · 512

Camabi Nucën Papa Diosan banax ca anbia
sinánmicëxuan aín unicaman cuë .
, uisaira oquin cara
nan,
nan, uisax
nan, rabi
.
2 Timoteo 3.16

7
I.
QUIXUN ÑUIA BANA (1-2)
(Lc. 3.23-38)
1
1Jesucristo ax Davitan rëbúnqui
búnquiribi
. Jesucristonën raracama ca ënë
: 2Abraham ax ca
. Isaac ax ca
. Jacob ax ca
ëantun papa
. 3
, Tamar atun tita
. Fares ax ca Esromnën papa
. Esrom ax ca Aramnën papa
. 4Aram ax ca Aminadabnën papa
. Aminadab ax ca Naasonën papa
. Naasón ax ca Salmonën papa
. 5Salmón ax ca Booznën papa
, . Booz
, Rut aín tita
. Obed ax ca Isaínën papa
. 6Isaí ax ca David, ,
.
, aín titax ca Uríasnëan
.
7Salomón ax ca Roboamnën papa
. Roboam ax ca Abíasnën papa
. .
8 .
.
.
9 .
. Acaz
.
10Ezequías ax ca Manasésnën papa
. Manasés ax ca Amonën papa
. Amón ax ca Josíasnën papa
. 11Babilonia cacë nëtënu judíos
xucëncama bëchiacëxa.
12Babilonia nëtënuxun ca Jeconíasnën
Salatiel bëchiacëxa. Salatiel ax ca
. 13
. Abiud ax
. Eliaquim
. 14Azor ax
. Sadoc ax ca
. Aquim ax ca
. 15Eliud ax ca
. Eleazar ax ca
.
. 16Jacob ax ca
José . José ax ca María
an Jesús, Cristo cacë, a tuua, aín bënë
.
17Abraham ax ca judíos unibunën rara
. An bëchicëxun aín bëchicënën
canitancëxun bëchipacëxun aín bëchicë
nënribi canitancëxun bëchipacëx anuax
cuanx Davidnu sënën ca Davitan
chaitiocë . David an
bëchicëxun aín bëchicënën canitancë
xun bëchipacëxun aín bëchicënënribi
canitancëxun bëchipacëx anuax cuanx
anun Babilonia cacë nëtënu judíos

8
unicama buan nëtë anúan Jeconías
bacëan, a nëtë sënën ca Jeconíasnën
chaitiocë . Jeconías
an bëchipacëxun aín bëchicënën
canitancëxun bëchipacëxun aín bëchicë
nënribi canitancëxun bëchipacëx anuax
cuanx anúan Cristo bacëncë nëtë sënën
ca aín chaitiocë .
Jesucristo bacëan
(Lc. 2.1-7)
18Ënë menua Jesucristo uti ca ësai
: María ax ca Josénën binuxun
. José
. 19 .
.
20 nën
shi isacëxa. Iscëxun ca cacëxa:
—José, Davitan rëbúnqui, cana mi
cain.
xë
.
. 21 shi bacë .
Bacë
.
tërënquin Nucën Papa Diosan iscëxa upí
ë .
.
22An Nucën Papa Dios quicë bana uni
ñuixuncë unían cuënëosabi oquin ca
. A bana
ca ësai quia:
23 Xanu achú
ënti
.
.
Emanuel quicë ax ca “Nucën Papa Dios
.
24
sabi oquin Josénën
. 25Biaxbi
, aín rë
bac
María biacëxa. A bac
Josénën Jesús caquin anëacëxa.
2
1
, Belén cacë, anuax
Jesús bacëancëxa. Belénuaxa Jesús
bacëan ca aucüaxa bari urucë anuax an
,
Jerusalén ëmanu cuancëxa. 2Cuani
bë cëxa:
—¿Uinu cara axa judíos unibunën
ë ? Aucüaxa
bari urucë anuxun cananuna anun a
tsian. A isbëtsini
tsini a rabi ain.
3Usaía quia a bana cuati ca Herodes
nuituti,
. 4
Herodesnën camabi judíos sacerdotenën
cuë
unicamaribi camicëx ricuatsianxa
timë cëxa, uinuax caraisa Cristo
axa utia judíos unibunën caíncë, ax
bacë . 5
cacëxa:
—Belén cacë ëma, ,
anuax ca bacë . An Nucën Papa
Dios quicë bana uni ñuixuncë unin ca
Belén ñuiquin ësoquin cuënëocëxa:
6 Belén, ,
uni achú
unibu, Israelnën rëbúnquicama, a
bë . Usa
.
7Quia cuatancëxun ca Herodesnën an
ñu mëëxuncë unicama —uni itsin
isnunma camina unë
1 2

9
—quixun cacëxa.
cëxa, añu
.
8 tancëxun ca Herodesnën
xuacëxa. Xuquin ca ësaquin cacëxa:
—
quixun istancë
—quixun.
9
bari cuancëxa. Cuancëbë ca aucüaxa
anúan a unicamax cuanti anúnbi
cuancëxa.
. 10A isi
cuancëxa. 11
niracëcë xubu anu atsínxun ca anua a
racëxa.
Mërai rantin puruni tsóbuquin ca Jesús
rabiacëxa.
tsë
. 12
miquin Nucën Papa Diosan anua
bai itsin cuantancëx aín nëtënu
bëbacëxa.
13
cuantë
miquin cacëxa:
—
.
.
ëxmi
utëcë .
14
aín titacé ë
Egipto menu cuancëxa. 15Anu ca
.
xuan aín unin
cuë . A
banax ca ësai quia:
Bë .
Tuácama rënun quixun Herodesnën ca
16 —
—quiax
. Nishquin
ë baritia aín
bacë .
, camabi
ë baritia cama
ë baritia
nuaribi bariquin cëñunun quixun.
17 bë ca Jeremíasnën cuënëo
. A banax ca
ësai quia:
18
inia cuacanxa. Ax ca Jacob
rëbúnqui a xanucamaxa aín
. Aín
ëmisamai
ianxa.
19
quin Josénën Nucën
shi isacëxa.
20Iscëxun ca amiribishi cacëxa:
—
bibiani amiribishi Israel nëtënu
cuantëcëntan.
unicama ca bamaxa.
cuantë .
21
tënu
cuantëcëancëxa. 22
cuantë —Herodes axa bama
chicë Arquelao, ax Judea
—quixun ñuia cuax anu
cuantëcënti racuëacëxa. Racuëti ca
2

10
quin istancëx Judea me anu
cuancëxa, cësabi oi. 23Galilea
menu bëbatancëx ca Nazaret ëmanu
tsoti cuancëxa,
Papa Dios quicë bana uni ñuixuncë
unicaman ñuiasabi oi. A banax ca ësai
quia,
quixun ca unin caia.
II. GALILEA MENUXUAN JESUSAN
BANA ÑUIXUAN (3-20)
unicama bana ñuixuan
(Mr. 1.1-8; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28)
3
1 , an
unicama nashimicë, ax Judea
në
. Anuxun ca an bana ñuia cuati
cuania unicama bana ñuixuancëxa.
2Bana ñuixunquin ca cacëxa:
—Anun Nucën Papa Diosan abë upí
.
.
3Juan ax ca a Isaíasnën Nucën Papa
. Ësai
ca a bana quia:
bana ñui ca a unix ësai quia:
, camina axa
anun uti bai mëníoquin racanati
.
4
cërë
. Aín piti ca curuchinti
. 5
cëxa.
baca, ,
Juanën bana ñuixunia cuati cuancëxa.
6
cëxa.
7
nashiminun quiax anu uacëxa. Aia
isquin ca Juanën cacëxa:
—
saribiti runu,
an uni picë, .
unicama atumi nishquin masóti nëtën
masó
quixun uin mitsu cax? 8Unían mitsux
camina asé
. 9—Nux Abrahamnën
rë
—quixun
. Asérabi cana
mitsu cain,
Abrahamnën rë . 10Ca
. A rëti aín manë ruë tuíanx a
rapasu niracëquin ca an upí oquin
tuacëma icama rëtancëxun xanania unin
tsin nëënia. Usaribi oquin ca
bënënquinshi mitsúxmi sinanati ami
. 11
.
. Axa upíira
.
. Axira uquin ca uni aín Bëru
.
quirucënën ñu
soquin aín cushin aín nuitunua
. 12 cë unin
.
. .
tancëxun ca bimia bitsia. Bitancë
2 3

11
xun ca bucúnxun chacaia. Chacaquian
.
Pucëbë ca aín bëru ax tiquia.
bërúanxun bixun bucúntancëxun ca aín
cama tsi rëquirucë bë
nëënia. Usaribi oquin ca axa uti an aín
, upí unicama
.
(Mr. 1.9-11; Lc. 3.21-22)
13
Jesús Judea në ,
cacë, , anu cuancëxa,
anuxuan Juanën nashiminun. 14Cuanxa
bëbaiabi ca Juanën nashimisama
tanquin Jesús cacëxa:
—
?
15Cacëxunbi ca Jesusan cacëxa:
—Uisai cara Nucën Papa Dios quia,
.
.
Cacëxun ca Juanën —
—quixun caxun Jesús nashimiacëxa.
16Usoquin Juanën nashimicëx ca Jesús
.
rabëcë
bëtan isquin anuax numacuru tinax
. 17 bëtan
ca Jesusan naínuaxa banaia cuacëxa,
ësai qui:
bacë bë . Ami sinani cana
marua tani cuëë .
(Mr. 1.12-13; Lc. 4.1-13)
4
1
Diosan Bëru Ñunshin Upitan Jesús
cëxa,
.
2 san añu ñubi
cuarenta imë
. Ñu piima ca panancëxa.
3
ësaquin cacëxa:
—Asérabi Diosan Bë
.
—Ësai ca Nucën Papa Diosan bana
cuënëo quia: tima
. Uisai cara Nucën Papa Dios quia a
.
5Usotancë
. xun ca anuxun
Nucën Papa Dios rabiti xubu aín
mascuan sënë .
6 xun ca cacëxa:
—Diosan bana cuënëo ca ësai quia:
rúanmia.
Bë
cënan biquin mi
.
asérabi Diosan Bë
tan.
—Ësairibi ca aín bana quia: “Nucën
ë
.
8Usotancë
cëncatsi quixun
aín bashi chairucë manan Jesús
. xun ca anuxun
.
9Ismiquin ca cacëxa:
—
rabicëxun cana ënë mecama, camabi
.
10Usaquian cacëxun ca Jesusan
cacëxa:
3 4

12
— , ënuax ca
cuantan. Nucën Papa Diosan bana
cuënëo ca ësai quia: shi
. Rabiquin camina ashi
ax cuëëncë .
11Usoquian cacëx ca ñunshin
.
Cuancëbëtan ca Nucën Papa Diosan
.
(Mr. 1.14-15; Lc. 4.14-15)
12 , an uni nashimicë,
. Juan
sipuacë ñuicania cuabiani ca Jesús
Judea nëtënuax Galilea nëtënu
cuantëcëancëxa. 13Anu cuanx Nazaret
ëmanu bëbatancëx ca a ëbiani Galilea
,
Capernaúm, . A me anu
. 14Anu ca Jesús
xun Isaíasnën cuënëocëxa,
ësaquin:
15 , a
,
cuanti bai acamax ca Galilea me,
anu judíosma unibu bucucë, anu
. 16
cuëëncë
.
.
17Bana ñuixuntabaquin ca Capernaúm
ësaquin cacëxa:
—Anun Nucën Papa Diosan abë upí
.
sinanati ami sinan. Usaquian anuxun
bana ñuixunquin cacësabi oquin ca
ñuixuancëxa.
An tsatsa bicë uni rabë ë
Jesusan abë cuanun ca
(Mr. 1.16-20; Lc. 5.1-11)
18Parúmpapa Galilea cuëtani
cuanquinbi ca Jesusan rabë uni
mëracëxa. A uni rabëtax ca achúshi
,
aín xucë . A
rabë
ricania ca Jesusan mëracëxa. 19Më
quin ca cacëxa:
— .
catamë
.
20Usaquian Jesusan cacëxuinshi aín
rica ëbiani ca abë cuancëxa.
21A uni rabë bibiani cuanquinbi ca
Jesusan bëtsi uni rabëribi,
bëchicë,
Juan, tan
nuntinuxun rica mëníoia mëracëxa.
22Mëraquian cuënquin Jesusan abëa
cuanun cacëxëshi ca nuntinubi aín papa
ëbiani Jesúsbë cuancëxa.
Galilea nëtënuxun Jesusan
(Lc. 6.17-19)
23
anuax cuanxun Galilea mecamanuxun
anua judíos unicama timë
nuxun bana ñuixuancëxa. —Nucën Papa
Diosan ca ami catamëcë unicama abë
—quixun caquin
upí bana unicama ñuixuanan ca uni
ñucëcama pëxcüacëxa. 24
Jesús chanioia cuaquin ca Siria nëtënu
cama Jesusan
.
Bëtsi bëtsi ñucë
4

13
ñucë nirucuainquinbi tancëma,
aín nami nimëti saquiquicë acama anu
xun ca Jesusan pëxcüacëxa.
25Usoquin bana ñuixuanan unicama
Jesús nuibiancëxa.
nuaxribi ucë unicaman ca abë
cuanquin Jesús nuibiancëxa.
Matánu tsóxun Jesusan
aín unicama bana ñuixuan
5
1
racëtancëx anu
tsó
nëbëtsioracëxa. 2Nëbëtsioracëxun ca
, ësaquin:
3An —
— , ax ca
tia Nucën Papa Diosan aín
,
marua tani cuëënia.
4
nëtë .
5Axa cëruti banacëma uni ax ca
ñu
, an cacësabi oi.
marua cuëënia.
6
cuëëncë uni,
.
7
.
marua tani
cuëënia.
8Axa aín nuitu Nucën Papa Diosan
. Usai
marua
tani cuëënia.
9An raíri uni bëtsibë nishananíma
Papa Diosan — chicë
— . Usa unix ca
10Nucën Papa Dios cuëëncë
cupía, uni itsin tëmëramicë uni, ax ca
—
aín në —quixun sinani
11
.
12Usaribi oquin ca an Nucën Papa Dios
quicë bana uni ñuixuncë unicama unin
bëtsi bëtsi ocëxa.
camina cuëënquin, Nucën Papa Diosan
në
marua tani
.
(Mr. 9.50; Lc. 14.34-35)
13Ësaquinribi ca Jesusan cacëxa:
—Mitsux camina ënë në
. Tashin ca anun tashíncëxun
. Usaribi oquin
. Tashi axa aín muca
nëtëtia ca unin uisaxunbi amiribishi
mucotë .
tashi muca .
, putia unin
cëx ca nëtëtia. Mitsun upiti
ñuma
.
4 5

14
14
.
nun
. .
tima, a ca camabi unin
isia. 15Usaribi oquin ca unin lamparín
bimitancë
mapuquin nanima. Usoquinma ca
pë . 16Usaribi
. Mitsun ñu upí
.
Nucën Papa Diosan bana cuënëo
17 , Moisésnën
cuë
Diosan aín unibu cuënëomia banacama
quicë
.
cuënëo banacama quicë
ënë nëtënu uacën. 18Cana mitsu asérabi
cain, cëma
.
ca achú
. 19
banacama achúshirabi —a bana
—quixun caquin
nun
, ax ca Nucën Papa Diosan
në , bëtsi unicamabëtan
sënë .
a banacama quicë
uni, ax Nucën Papa Diosan nëtënu
, raíri unicamabë sënë
. 20Cana mitsu cain, mitsun an
Moisésnën cuë
samaira oquin Nucën Papa Diosan
bana quicë
tënu abë
.
(Lc. 12.15-59)
21Moisésnën mitsun raracama
ñuixuan bana unin ñuixunia camina
cuan, ësai quicë:
.
. A bana unin mitsu ñuixunia
camina cuan. 22
, axa uni itsi, aín xucënsa
. Axa uni itsi ñu cai
.
ca an ami nishquin uni itsi —ñunshin
—quixun cacë uni ax,
saribi
.
23
—uni itsi
—
24
anubi pain nanbiani cuanx, axa mimi
nishcë uni abë pain më .
Më
cuantë
.
25Bëtsi unían mimi nishquin, mitsun
, bain cuani camina
anu bë , abë
më . Mëníonancëxunma ca
cë . Usa
bë níonanti
. 26Cana mitsu asérabi cain, sipuacë
sabi oquin
curí . A pain ancëquin
. Usaquin
bë
unibë më .
5

15
ñuixuan bana unin ñuixunia camina
cuan, ësai quicë: “Uni itsin xanubë
. 28
,
ainanmabi xanu itsi isi aín nuitu mëu
cuëë .
29Min bëru më
.
min bëru achúshi ëchí
. Mix bëru rabë
tsinu anuax tëmërai cuantima cupími
. 30Min mëcën mëqueu anun
.
camina min mëcën achúshi tëaxun
. Mix mëcën rabëñu
mërai
cuantima cupími min mëcën achúshi
.
Uni aín xanubë ënanantima
(Mt. 19.9; Mr. 10.11-12; Lc. 16.18)
31Moisésnën cuënëo bana ca ësairibi
quia: “Ui unin cara aín xanu ëinsa tania
an ca —
—quixun quirica a cuënëoxunti
. 32Usaía Moisésnën cuënëo bana
, an aín
mabi ëncë unin ca
. Usaribiti ca an uni
, uni
saribiti.
—Cëmëma ca —quiti bana Jesusan ñuia
nëoxuan bana unin
mitsu ñuixunia camina cuan, ësai quicë:
“Unin aín bana ca asé
nun —
ismainun cana mi cain, asé
cacë —
camina asérabi mix quicë
, Nucën Papa Diosan ca mi isia
. 34
mitsu cain, —Nucën Papa Diosan
ismainun cana mi cain —qui camina
.
—naitan cuamainun cana cëmëquinma
asérabi mi cain — ,
, .
35 —menbi cuamainun
cana cëmëquinma asérabi mi cain —qui
, mecama ca Nucën Papa
, .
—Jerusalénu
caman cuamainun cana cëmëquinma
asérabi mi cain — ,
,
. 36 —
mëquinma asérabi mi
cain — .
,
. Nucën Papa Diosan
.
. 37Usai quima camina
cë .
Cëmë —Nucën Papa
Diosan ismainun cana asérabi mi cain
— . A ñunshin
banaia.
(Lc. 6.29-30)
38Moisésnëan mitsun rara ñuixuan,
ësaia quicë bana a camina cuan: “An
. An uni
. 39
,
5

16
xunbi camina ami nishquin cupiquin
.
camina mitsua mëqueu bë xun
. 40 nun
quixun policía cacë uni a camina min
.
41Unían mi achúshi kilometro aín ñu
xun camina rabë
. 42An mi ñu
cë uni a camina
. An —min ñu ca mi bëxuntë
cë —cacë uni a camina
.
—
—quicë bana Jesusan ñuia
(Lc. 6.27-28, 32-36)
43Ësai quicë banaribia ñuia camina
cuan: “Axa mimi nishcë uni
nuibaquinma camina axa mibë
. 44Usai
, axa
mimi nishcë unicama nuibaquin
bëtsi ocë unicama Nucën Papa Dios
. 45
camina asérabi mitsun Papa Dios axa
. An ca camabi uni,
upíma uni aribia pë
cë chabónun
mia. Usaribi oquin camina
.
46Mitsúnmi an mitsu nuibacëma
unicama nuibaquinma an mitsu nuibacë
unicamaishi nuibatia ca Nucën Papa
Diosan mitsu upí isima.
uni a nuibananquinia. Mitsun camina an
mitsu nuibacë unishima camabi uni
. 47
. Atun ca
aín aintsishi sinania.
, Nucën Papa Dios cuëëncësabi
oquin. 48
Dios, , saribi
.
6
1
cana ñu
. An
, an
upí isima. 2 ñuma uni
. Unin atu
rabiti cuëënquin ca anu judíos unicama
timë
ribi camabi unin isnun ñuñuma uni ñu
.
iscë unicaman a rabiquin, ax ca upí uni
. Unicaman usa uni
rabiabi ca Nucën Papa Diosan a upí
isima. 3 bëbi camina
. Min ñuñuma uni
, min abë nuibanancë uni abi
. 4Raíri unin isnunma
. Usaquinmi
, an camabi
, .
.
Ësai ca aín uni Nucën Papa Diosbë
(Lc. 11.2-4)
5Mitsux Nucën Papa Diosbë banai
. Atux ca unían a isnun quiax
anua judíos unicama timëti xubunuax
Nucën Papa Diosbë banaia. Asérabi cana
mitsu cain, a unicamaxa usai Nucën
5 6

17
Papa Diosbë banaia iscë unicaman —ax
— .
Usaquin rabiabi ca Nucën Papa Diosan a
upí isima. 6 bëbi
. Mitsux
atsínquin camina min xëcuë xë .
Xëputancëx camina, min Papa Diosribi
, abë banati
. Mitsua unin isiamabi ca min Papa
Dios, an camabi ñu isanan camabi sinan
, ax mixmi abë banaia cuati
. Cuëënquin ca mitsu upí
.
7Mitsux Nucën Papa Diosbë banai
.
Atux ca —nux usai banaia ca Nucën
— , uisai
quiti cara quixun sinanimabi. 8Usa uníxa
. Mitsun Papa
. 9
:
Nucën Papa Dios, , mix
camina asérabi min sinan upíira
.
. 10
camabi unin mi rabiti cana
cuëënin.
. Min nëtë
saribi
oquian ënë nëtënuxun unicaman
mix cuëëncë
cuëënin. 11Camabi nëtë
ribi oquin camina ënë nëtënribi
nun piti anun nux tsóti a nu
. 12
ñucama nu tërënxunquin manuti
. 13
camina nu bë . Nun ñu
ë . Mix
.
cuëënin.
14
usaribi oquin cupiquinma a manumi abë
cama tërënquin
. 15
cama
tërë .
Uníxa Nucën Papa Diosmi
16Mitsux Nucën Papa Diosbë upiti
bananuxun piima camina an uni
. A
unicamax ca —Nucën Papa Diosmi
— nun quiax
. Usai
rinën a rabiabi ca Nucën Papa
Diosan a upí isima. 17A unicama usai
bëbi camina mitsux Nucën Papa
Diosmi sinani samatibi mëníocati min
bu mëníonan bë . 18Unían
níocaxmi
samatia ca mitsun Papa Dios, an camabi
, ainshi mitsu isti
. Isi cuëënquin ca upí oquin mitsu
.
,
Nucën Papa Diosan nëtënu
(Lc. 12.33-34)
19Ënë nëtënuax ñu
6

18
ca bëtsi bëtsi ñu nacuaxan cëñumainun
bëtsi bëtsi ñuxa puibuax chëquimainun
bëtsi bëtsi ñu an ñu mëcamacë unin
unëxun xubunu atsínxun mëcamatia.
. 20Ënë nëtënuaxa
sai ca Nucën Papa Diosan nëtë naínu
, an ñu
, anuax ca
,
an xubunu atsínxun ñu mëcamacë uni
.
Nucën Papa Dios cuëëncë
. tënu abë
, mitsu cupíira oquin
marua cuëë . 21Uisa
ñun cara cuëënia, a ñuishi ca unin
sinania. Axa ënë në
.
cupíoquin aín nëtë marua
cuëënun ax cuëëncë
sinania.
Aín unicama xabánu nicësa
(Lc. 11.34-36)
22,23Lamparínën pëcacëbëtan ca unin
bëruñu cupíshi an pëcacë ñucama
.
camina upí oquin isquin min ñu mëëti
.
, nuxun
. Usaribiti
sinan an pë .
. Ami
.
—Ñuñu unix ca Nucën Papa Diosmi
sinanima —
(Lc. 16.13)
24Ësa ca: Achúshi unin ca rabë uni ñu
mëë . Rabë uni ñu mëë
tsishi nuibaquin upí oquin
. Usa
shinën bana cuaquin bëtsían
cacëxun aín bana parë . Usaribiti
ca uni curí
Diosmi upiti sinanima.
Nucën Papa Diosan ca aín unicama
(Lc. 12.22-31)
25 , añu
, añu chupa caramina
. Mitsun pitisamaira
,
, ¿usa cat? An
mitsúxmi ënë nëtënu tsoti oquin unio
Nucën Papa Dios, ainshi ca a mi piti ñu
nan a mi pañuti chuparibi
. 26Mitsun camina axa
. Atun ca
nan bimi bucunuxun bitsima.
, ax naínu
, . An ñu pëchiu
. 27Nucën Papa
.
28Usaribi oquin camina añu chupa
. , ro
uacama ax ca ñu mëëanan chupa
onuxun risi oí . 29A
,
6

19
. 30
unin tsin nëëncëx ca a ro ua cëñutia.
.
, samaira
oquin ca an mitsúnmi pañuti chupa
. Mitsux usaquin
Papa Diosmi catamë . 31Usai
—¿añu ñu
? —quianan
— ?
— .
32
nan aín
nan aín chupa bitishi
sinania.
, mitsux chupa ñu
quixun. 33
ax cuëëncë .
bëtan ca an anúnmi mitsux
. 34 —imëishi
, bëtsi nëtënribi
—
. A nëtë ucëbëtainshi
.
—
—
(Lc. 6.37-38; 41-42)
7
1Nucën Papa Diosanma mitsuribi
,
.
2
unínribi,
. Mitsun —min usa ñu
—quixun uni itsi cacë
. 3
. Ënëx ca ësa
. Bëtsi uníxa aín bëru xamënu i sani
chamaratsu
mitsux i mo mitsun bëru xamë
.
bëru xamë
ënu
? 4¿Mitsun bëru
xamë níoquin bicëma
—i sani
chamaratsu min bëru xamë
—quixun bëtsi uni
? 5Mitsun pain mitsun bëru
xamë xun camina
upí oquin isquin bëtsi uni aín bëru
xamë
.
6An Nucën Papa Dios timaquin aín
,
ñuixuncëxbia atux Nucën Papa Dios
. Usa
unicamax ca an ñu upí pimicëxunbia
tinën ami nishquin picësaribi
. nënu niia
quin
chuoó .
Nucën Papa Diosbë banaquin
(Lc. 11.9-13; 6.31)
7,8 , ui unin cara
quin caia a uni ca
. Ësa ca: Bari
bariquin ca unin ñu mëraia.
unin bëtsi unían xëcuë taxcaia cuaquin
. Usaribi
quin cacëxun ca
mitsun bana cuaquin Nucën Papa
.
9
bëchicë cëxun maxax
6 7

20
? .
10 cëxun caramina runu
? .
11
mitsun bë . Mitsúnmi
samaira oquin ca Nucën Papa Dios
cë uni a upí ñu
.
12
, usaribi oquin
.
nën cuënëo bana quia.
Nucën Papa Dios quicë bana uni
ñuixuncë unicaman cuënëo banaribi
usai quia.
Rabë
(Lc. 13.24)
13,14Ësa ca. Anúan uni cuanti bai ca
rabë , . Bai
cha anun atsínti,
uni cuania. A bain cuanx ca uni anu
mërati, anu bë .
Bëtsi bai chucúma, anun atsínti
chucúma, .
A bain atsínquiani cuantancëx ca uni
nëtëtimoi Nucën Papa Diosan nëtë upí
. A bai chucúma anun
.
Aín bimi isquin uisa i cara quixun i
(Lc. 6.43-44)
15
tanquin —
cëxun cana mitsu bana ñuixunin
— .
Usa unin ñuicë bana camina cuatima
.
.
16
. Ësaribi ca. A
cuti bimi a ca aín bimi cutima i an
tuaíma. 17
.
. 18
.
.
19 cëxbia upiti bimiama ca unin i
rëtancëxun nëënia. 20Aín bimi isquin ca
, , cara
. Usaribi oquin
rabi cara
.
Camabi uníxira Nucën Papa Diosan
(Lc. 13.25-27)
21An —
—
aín në . An aín
cuëëncë
. 22Anun ënë
nëtëcama cëñú
:
min cushínbi bana ñuixuan, min cushin
. 23 :
.
.
Ca cuantan.
(Lc. 6.47-49; Mr. 1.22)
24,25
bana cuanan a bana quicë
. A unin
cë
quiquinbi
. 26
bana aín pabitan cuaxunbi a bana
7

21
quicë
. 27
cë
suñúan bëquiquin puxuaxa. Usoquin ca aín
camaribi tsasipaquin cëñuaxa.
28,29
Diosan cushínbi bana ñuixuancëxa. An
Moisésnën cuë
.
Jesusan bana ñuixunquin sënëoncëbë ca
an aín bana cuacë unicama ratuti —usa
—quiacëxa.
(Mr. 1. 10-45; Lc. 5.12-16)
8
1Bana ñuixunquin sënëontancëx
nuax cuantëcë
Jesús nuibiancëxa. 2Nuibiancëbë ca an
aín nami chëquí ñu unin
amiquiquiani cuani rantin puruni
tsóbuquin Jesús cacëxa:
—
.
3Cacëxun aín mëcënan ramëquin ca
:
— . Min nami ca upí
cëni motia.
Usaquian cacëxëshi moti ca aín ñucë
nëtëacëxa. 4Pëxcutia ca Jesusan a uni
sëquin cacëxa:
—
. Caíma cuanxun
camina min nami pëxcúcë judíos sacerdote
. Ismianan camina Nucën Papa
sabi oquin a ñu
, camina asérabi pëxcúa quixun
nun.
(Lc. 7.1-10)
5
ëmanu cuantëcëncë
shi, ax amiquiquiani
cuancëxa. 6Cuanquin ca ësaquin cacëxa:
—
nëti
.
7Quia ca Jesusan cacëxa:
— .
8Cacë nën cacëxa:
—
.
micë uni pëxcúnun
. 9
.
cacë .
. —ca
cuantan — .
—Ca ut — tsix
aia. xuncë uni —
— . Usaribiti
micë uni mixmi —ca
—quicëbë .
10
quia cuaquin ca Jesusan an a nuibiancë
unicama cacëxa:
—Asé , ënë
cë
judío uni achú . 11
cana mitsu cain,
unicamaxribi ca aucüaxa bari urucë
amiax uanan anúan bari cuabúcë
. Ai ca anua
Abraham, Isaac, Jacob,
, anu
acamabë Nucën Papa Diosan në
. 12
unicama axira Nucën Papa Diosan
në
tancë,
.
unicamabë tëmërai bë .
13Usaquin unicama catancëxun ca
:
— .
nun
7 8

22
sabi oi ca min uni
pëxcutia.
Jesús ësai quicëbëshi ca capitanën ñu
mëë
pëxcüacëxa.
(Mr. 1.29-31; Lc. 4.38-39)
14Usaquin cabiani Pedronën xubunu
cuanxun ca Jesusan Pedronën nachi
cë mëracëxa. 15Mëraxuan
aín mëcën mëëcëxë
nëtëacëxa. Usocëxëshi pëxcuti niruxun
ca atu pimiacëxa.
(Mr. 1.32-34; Lc. 4.40-41)
16A nëtënbi ca bari cuabúcëbëa
bë quishbucëbë
ñu unicama an
pëxcunun Jesúsnu bëacëxa. Bëia ca
ñucëcamaribi pëxcüacëxa. 17Isaías
, ësai
quicë: “An ca nun ñucë pëxcüanan an
nu paëocëcama nu tërë .
—
—quicë bana
(Lc. 9.57-62)
18 ëtsioracëxun
unicama cacëxa:
— .
19Usaquian cacëbë anu cuanquin ca an
Moisésnën cuë
achúshinën Jesús cacëxa:
—Uinu caramina mix cuani anuribi
.
20Cacëxun ca Jesusan cacëxa:
—Ñu pëchiñunëxbi ca anua batsi oti
.
quini .
,
.
.
21Caia ca bëtsi uniribi an aín bana
cuacë, an cacëxa:
—
pan cuainsa tanin.
.
—
.
sama tancë uni, an bamacë uni maínun
.
ëmia
(Mr. 4.35-41; Lc. 8.22-25)
23
bë ca
.
24
bë parúmpapa
bë
. 25
súnquin
cacëxa:
—Nu ca iëmit, cananuna nanëtin.
26Quia ca Jesusan bësuquin cacëxa:
—¿Uisacatsi caramina racuëtin?
Mitsun camina Nucën Papa Diosan ca
asérabi nu bë
sinaniman.
Cai niruquin ca suñúan —ca nëtët
—canan parúmpaparibi —ca bucubut
—quixun cacëxa. Cacëxëshia suñu
nëtëishimainun ca baca bëchúnribi
nëtëacëxa. 27
unicama ratuti canancëxa:
— ?
Suñúanënbi, .
ë Gadara
(Mr. 5.1-20; Lc. 8.26-39)
28
ca Gadara cacë menu bëbacëxa.
Bë quiani
8

23
ñu uni
rabëtan, anu uni maíncënuax uquin
Jesús mëracëxa. A uni rabëtan ca
.
29
cuëncënquin Jesús cacëxa:
—¿Uisati caramina Jesús, Diosan
Bëchicë, min nu ubíoin? ¿Anúnmi nu
nu ubíoi uan?
30
. 31
:
—Nu ënua xuquin camina nux
.
—Ca cuantan.
rabënuax chiquíquianx cuchicamanu
atsíancëxa. Atsíncëbë ca cuchicama
quiani cuanx
cuëtúnuax parúmpapanu rëucubuti
bacamiqui cëñúacëxa.
33Usacëbëtan ca an cuchi bërúancë
ñu uni rabë
cëxa. 34Ñuixunquin chanioia cuabiani
ëbiani Jesús isi riquiancëxa. Riquianxun
isquin ca camaxunbi atun nëtënuaxa
nun Jesús cacëxa.
Uni ñucë niruquinbi tancëma
(Mr. 2.1-12; Lc. 5.17-26)
9
1A menuaxbi nuntin cuantë
cëx ca Jesús aín ëmanu bëbacëxa.
2Bëbacë ëcëbëtan ca
raírinën uni achú
quinbi tancëma bacë
bëacëxa. Bëquin ca —Jesusan ca ënë
—quixun aín nuitu mëu
.
ca Jesusan ñucë uni cacëxa:
— .
tërë .
3
Moisésnën cuë
raí : Ënë unix ca anúan
Nucën Papa Diosaxëshi quiti banan
banaia. . Nucën Papa
ë .
4
cacëxa:
—¿Uisacasquin caramina mitsun
usaquin sinanin? 5
ë
. 6Nucën Papa
isquin camina asé , uni
ë .
bucë uni
cacëxa:
—Niruquiani ca min bacëti bibiani
min xubunu cuantan.
7Cacëxëshi ca niruquiani aín xubunu
cuancëxa. 8Usai niruquiani cuania isi ca
ëacëxa. Racuëquin
ca —Nucën Papa Diosan aín cushi
xun ca ënë unin ñucë uni
ëanxa
—
rabiacëxa.
[Ënëx ca
an ënë quirica cuënëo Mateo, .]
(Mr. 2.13-17; Lc. 5.27-32)
9Usobiani cuantëcënquinbi ca Jesusan
curíqui bicë anua tsócë mëracëxa.
Mëraquin ca cacëxa:
— .
Jesusan cacëxëshi ca Mateo
niruquiani ami sinani abë cuancëxa.
8 9

24
10
cë unicama aín xubunuxun pi cuanun
. bë atúxribi
qui
bana tancëma uni raírinëxribi atubëtan
pi bucüacëxa. 11Jesúsbëtan a unicaman
quin cacëxa:
—
qui bicë
unicamabë
bëtan pin?
12Usai quia cuaquin ca Jesusan
cacëxa:
—Paë tancëma uni , ax ca rucuturúan
a ronti cuëënima. Paë tancë uni, ax cuni
ca rucuturúan a ronti cuëënia. 13
—
—
catamë . Ama, an —
—
uacën.
, uisai quicë cara
quixun:
tërë
xaroia isi cuëëncësamaira oi cana atun
isi cuëë .
Pima samáti ñuiquin ñucácëxun
Jesusan uni ca
(Mr. 2.18-22; Lc. 5.33-39)
14 , an uni nashimicë,
Jesús cacëxa:
—Nux cananuna Nucën Papa Dios
sinani bëtsi bëtsi nëtën pima samatin.
Fariseo unibunëxribi ca usaribiti pima
samatia.
quinma
pin?
—
cara axa abë nuibanancë unicama ax a
?
. : An xanu
biti unin xanu biquin abëtan pi unun
camicëx ca axa abë nuibanancë unicama
nia. Xanu
bibiani cuanquian a unin ëbiancëxun
cuni ca axa abë nuibanancë unicaman
. Usaribiquin ca
quinma piia.
bicë
.
16Catancëxun ca aín banaxa fariseo
,
mëscúti rabanan Jesusan ësaquinribi a
unicama cacëxa:
— .
xanúnbi ca chupa xëni, chupa sani iotan
. Usocëxbi ca
chupa xëni ax chë
nipacëtia. .
17Ësaribi ca:
, axa
, anu ñu chë . Anu
xunbi ca ñu chëcacë ax cubini
. Axa
tuquicëbë ca chë
cubíncë ñu ax tutuqui nëtëtia.
ñu chëcacë,
, .
(Mr. 5.21-43; Lc. 8.40-56)
18
banacëbëbi ca anua judíos unicama
timë , Jairo cacë, ax
uacëxa. Uquin ca aín bë non rantin
purúnquin Jesús cacëxa:
— chicë ca bërí bamaxa.
9

25
. Min ramëcëxë
.
19Cacëx niruia abë cuancëbë ca aín
cuancëxa.
20,21Cuaniabi ca xanu achúshi ñucë,
ax mëcën rabë ë baritia
ëcëma, an —aín
—quixun
, a caxu cuanquin Jesusan
chupa cuëbí ticacëxa. 22Ticaia tani
niracëti cuainacëquin ca Jesusan a xanu
mëraquin cacëxa:
— .
rabi
sinani camina pëxcúan.
Cacëxëshi ca pëxcúacëxa.
23Usobiani cuanx ca anua judíos
unicama timë , Jairo,
aín xubunu bëbacëxa. Bëbaquin ca
Jesusan, xanu ñucë a maíncëbëtan an
sharatia cuaquin isacëxa. 24Usaria
isquin ca Jesusan cacëxa:
—Ënuax ca chiquít. A xu xanu ca
. .
Ësaquian cacë .
25
ëman xutancëx ca Jesús anua xu xanu
.
Bicëxëshi ca tsoruacëxa. 26
unicaman cuacëxa.
Bëxuñu uni rabëa Jesusan bëpë
27Usobiani anuax cuaniabi ca uni
bëxuñu rabëtan Jesús caticabianquin
munuma cuëncëonquin cacëxa:
—Davitan rëbúnqui, nu nuibaquin ca
nu pëxcut.
28Cacëxa xubunu atsíncëbë ca a bëxuñu
uni rabë
cuancëxa. Cuania ca Jesusan cacëxa:
—¿Mitsun caramina sinanin,
?
Cacëxun ca a unin cacëxa:
— .
29Cacëxun ca Jesusan aín bëru
mëëquin cacëxa:
— mënioti
sabi oquin cana mitsu
.
30Usaquian cacëx ca bënëtishi
bëmëniocacëxa. Bëmëniocatia ca
Jesusan cacëxa:
—
.
31Usaquian Jesusan cacëxunbi ca a
uni rabëtan cuanquin a në
unicama chaniocëxa.
Banañuma unia Jesusan banamia
32Bëxu taxa
cuancëbëtan ca uni raírinën achúshi uni
Jesúsnu bëacëxa. 33Bëia ca Jesusan a
.
Chiquíncëbë ca a uni bana
.
unicamax ratuti quiacëxa:
—Nun nëtë Israel anuxunbi ca uínbi
.
34Quia unicama ratúmainun ca fariseo
unibunëx quiacëxa:
—
.
bëtsi bëtsi ëmanu caun
35Usotancëxun ca ëma chacamanu
maracamanuribi
cuanquin anua judíos unicama timëti
xubucamanu atsínquin anu timëtia
Jesusan bana ñuixuancëxa. Bana
ñuixunquin ca — cë unicama
—quixun caquin upí bana unicama
9

26
ñuixuancëxa. Ñuixuanan ca uni ñucë
maribi pëxcuquin an paëocëcama
tërëcaxuancëxa. 36
.
an atu Nucën Papa Dios ñuiquin
nancë ñuinacan ubíocëxa
, an a bë
, bë
.
Jesusan a unicama nuibacëxa. 37
:
—
. nua
, . 38
camina Nucën Papa Dios,
, , an
xunun,
xucësaribi oquin.
Jesusan mëcën rabë
rabë uni caísa
(Mr. 3.13-19; Lc. 6.12-16)
10
1
ë
ë a timëxun cacëxa:
— . Anun
.
2
,
aín xucën Andrés.
nën bë
. 3Raírinëx ca Felipe
,
qui bicë, .
, Alfeonën bëchicë, a
. 4
judíos unibun rabanan nëëti banacë, a
, an Jesús uni
, .
Unicama bana ñuixunun Jesusan aín
(Mr. 6.7-13; Lc. 9.1-6; 10.3-11)
5 xun
ca unicama bana ñuixuntanun xunuxun
Jesusan ësaquin cacëxa:
—
në . Samaria nëtënu
. 6
. Atux
ñuma
. 7Cuanquin camina
—anúan Nucën Papa Diosan mitsu
—quixun
. 8Ñuixuanan
bamacë baísquimianan an aín nami
chëquí cënun
.
.
.
9Curí .
10
. Camina rabë
.
.
.
11Cuanx ëmanu bëbaquin camina isti
, ui unin cara upí oquin min bana
ñuixuncëxun cuaisa tania. A unin
, anúnmi a ëmanuax cuanti nëtëa
mainun. 12
cëx camina — —cai
.
9 10

27
13
.
. 14
cara,
cara mitsu biisama tanan mitsun bana
cuaisama tania, anuax cuani camina
, mitsun bana cuatíma
nun,
me cupúcë tacabiani bëtsi ëmanu cuanti
. 15Asé ,
bana cuaisama tancë cupí Nucën Papa
Diosan castícancëxa. Usamaira oquin
castí
.
16
nëbë .
Nëë
. Usaribi oquin ca axa
. bë
camina bë , saribiti.
Bërúancanan camina axa mitsumi
, saribiti. 17Axa
mitsumi nishcë unicaman ca judíos
. Usonan ca anua judíos
unicama timëti xubucamanuxun mitsu
.
tima bë
. 18
ca unin mitsumi nishquin judíosma
, ami
nuxun. Usocëxunbi
. 19A unicaman
xun camina
racuëquin —
— nan —uisa banan carana
— . Nucën
Papa Diosan ca mitsúxmi banacëbë
. 20
,
, Nucën Papa
.
21
sinania oquin aín xucënbi an uni
.
Usaribi oquin ca aín papan ami
nishquin aín bë
.
oquin aín bëchicënën ami nishquin aín
.
22
.
bë
unicamax Nucën Papa Diosan nëtënu
. 23Achúshi ëmanuxun bana
ñuixuniabi unin mitsun bana cuaisama
tanquin bëtsi bëtsi ocëx camina bëtsi
. Anuxunribi bana
ñuixunia unin mitsu bëtsi bëtsi ocëx
camina anuaxribi bëtsi ëmanu cuanti
. rabi mitsu cain, anu
.
24
. Usaribiquin ca an
uni ñu mëëxuncë uni an, an a ñu
mëëmicë uni inuima. 25
.
saribi oquin ca
.
10

28
, Beelzebú,
caquin anë
, .
Uími caranuna racuë
(Lc. 12.2-9)
26
cë unicama bana ñuixuntanun xuquin
cacëxa:
—Unían mitsu bëtsi bëtsi ocëxbi
camina an mitsu bëtsi bëtsi ocë
unicamami racuë . Unían uni
. Usaribiti ca
unían ñu upí unë
. 27
imëribi cacë banacama camina camabi
. Ñuianan
cacëcamaribi camabi unían cuanun
. 28An uni bëtsi bëtsi
oquin bamamicë unicamami camina
racuë .
. Usa
tima Nucën
Papa Dios, an uni aín cushínbi
bamamianan aín bëru ñunshínribi manë
tsi anuaxa xë mërati anua
ë .
29 qui
ë biti
. sha aín cupí
shi achúshi isia.
Usaquian bë
Dios cuëëncëbëma bamaima. 30An
cama bërúancë Nucën Papa Diosan
nan uiti buñu
. 31Mitsux
.
samaira oquin
Nucën Papa Diosan mitsu bërúanquin
isia.
bamamisa tancëxbi racuë .
—
—quiax quicë uni ñuicë bana
(Lc. 12.8-9)
32
cë unicama cacëxa:
—
, —
— ,
— —
. 33
, —
—quicë uni a ñuiquin, —ax
—
.
Axa ami sináncëma unix ca
(Lc. 12.51-53; 14.26-27)
34
— tsibë
bë
.
,
. 35
cëbë ca bëtsi bëtsi
. Usaribiti ca
xanu raí cëbë aín
.
cëbë ca xanux aín
. 36
catamëtia oquin unin aín aintsibi
.
37 , aín tita
. Nuibatibi ca atu nuibacë
.
.
samaira oquian
aín bë
. 38—
—
. 39Uix cara aín
10

29
tënu upitax
tsótishi sinania ax ca Nucën Papa
.
tënushi upitax tsóti
quicë
Nucën Papa Diosan në .
Uicama cara Nucën Papa Diosan
(Mr. 9.41)
40
—
banaribi cuatia.
an ca Nucën Papa Dios, an ënë në
xua, aín banaribi cuatia. 41Asé
, —a
banax ca asérabi Nucën Papa Diosan
—quixun.
Usaquin sinani ca a bana quicësabi oi
. Usa uni ca an bana ñuixuncë
unia iscësaribi oquin Nucën Papa
Diosan upí isia. Usaribi oquin ca an upí
uni isquin —ax ca asérabi Jesúsmi
catamë —
nuibaquin aín bana cuacë uni a Nucën
Papa Diosan upí isia, upí uni iscësaribi
oquin. 42
catamë mabi axa shimaia isquin
— —quixun
Nucën Papa Diosan upí isia.
(Lc. 7.18-35)
11
1
tanun catancëx ca Jesús anribi Galilea
ñuixunux cuancëxa.
2 ,
an uni nashimicë,
ñuicania cuacëxa. Cuaquin ca aín uni
nun quixun xuacëxa,
asérabi cara ax utia judíos unibunën
. 3Xucëx
cuanxun ca Juanën cacësabi oquin
quin Jesús cacëxa:
—¿Mix caramina asérabi axa uti nun
?
?
—
cama ñuixunquin Juan cai
. 5 :
Bëxuñu unínbi ca bërí isia, aín niti
bëtsicë uníxribi ca bërí upiti nitsia, an
aín nami chëquí ñu unix ca
pëxcutia, pabë unin ca bana cuatia,
bamacë uníxbi ca baísquia, ñuñuma
unínribi ca anun Nucën Papa Diosnan
ëti bana cuatia. 6Usaquin canan
camina,
,
cuëë
—quixun ca Jesusan Juanën xucë
unicama cacëxa.
7Juan, an unicama nashimicë, aín
unicama cuancëbëtan ca Jesusan anu
ñuiquin ësaquin cacëxa:
—¿Uisa uni isi caramina mitsux anu
? Bëtsi bëtsi
sha suñun
bë . ¿Usa uni isi caramina
cuancën? 8
cuancën? sha cupíira chupa
pañucë uni isi caramina cuancën?
Usama ca. , sha
. 9¿Usa uni isi cuanima
caramina añu isi cuancën? An Nucën
Papa Dios quicë bana uni ñuixuncë uni
a isi camina cuancën, ¿usa cat? Asérabi
, an Nucën Papa Dios
10 11

30
quicë bana unicama ñuixuncë unicaman
samaira ca Juanën uni
. 10Juan ñuiquian
ca Nucën Papa Diosan Isaías cuë
cëxa, ësai quicë:
.
Ax pain cuanquin ca anun cuanti
bai mëníoquin racanacësaribi
oquin camabi unían min bana
.
11Usaquin cuënëo bana ñuitancëxun ca
:
—Asé , an
samaira
.
. Usa
tënu
, unían ñuumara iscë
.
12,13
unicama ñuixuancëxa. A unicama caxu
, axa utia
judíos unicaman caíncë ax ca uaxa
quiax quiquin unicama ñuixuanxa. Usa
, cë unicama
sinania. 14Mitsun asérabi cuaisa tanquin
,
. A
sabi oi ca Juan, an unicama
nashimicë, ax Nucën Papa Diosan
mëníosabi oi uaxa. 15An aín pabitan ënë
bana cuacë unin ca aín nuitunënbi
.
16
unicama cacëxa:
—Ënë nëtënua bërí bucucë unicamax
. ratsucuxa cuaicë .
Cuainux timë
rinën
raíri ësaquin caia: 17“Cuai chirini
cuëënun nun paca bana ocëbëbi camina
. Cuaitisama
tancëbë nux —anpan caniacëcë
saribiti cananuna ini
—quicë
. 18Usaribi ca
ënë nëtë .
. —a
—quixun
caxa. 19 soquin
: A
. qui
ñu
unicamabë nuibanania —quixun.
bëbi
ca Nucën Papa Dios, an ënë menu unun
, . Usa
.
Axa bëtsi bëtsi ëmanuax ami sinántisama
tancë unicama Jesusan ca
(Lc. 10.13-15)
20Usaquin catancëxun ca Corazín
a ëmacamanuax ucë unicama, atun
ëmanuxun bana ñuixuanan uni itsin
bëbia aín bana cuati ami
sinanacëma, a unicama ësaquin Jesusan
cacëxa: 21—Corazín ëmanuax ucë
unicama, mitsu cana asérabi cain,
.
chupa chëquicë pañuanan chimaputan
11

31
. 22
mitsu cain, anúan an camabi uni aín ñu
samaira oquin Nucën
canti
. 23Capernaúmnuax ucë unicama,
¿mitsun caramina sinanin, camina
Nucën Papa Diosan në
quixun? Camina anuma, anua uni
, anu
.
.
24
samaira oquin Nucën Papa Diosan
.
samaira oquin
.
—
—quixun Jesusan ca
(Lc. 10.21-22)
25Catancëxun ca Jesusan Nucën Papa
Dios cacëxa:
— ,
rabin.
.
.
. 26—Ñu
—
camina cuëëan.
27Usaquin aín Papa Dios catancëxun
cacëxa:
—
.
.
.
unínbi,
. Aín Bëchicë,
,
. 28Nucën Papa
nëti
quin
. Cacëxun
cana a ñucama më
saribitimi upí oquin sinani
cuëë . 29Mitsúxmi
cuëë
. Ñu
caquinma cana tëmë
sënë
.
mashirua tani
. 30
.
Anun ñu mëëtima nëtëan Jesusan
piá ñuicë bana
(Mr. 2.23-28; Lc. 6.1-5)
12
1Usaquin catancëx ca anun ñu
mëëtima nëtën Jesús bain anu
cë naën cuancëxa. Abë
piisa tanquin trigo bëru pëcëcë
sirícaquin bixun piacëxa. 2Usoia isquin
ca fariseo unicaman Jesús cacëxa:
—Ca is, anun ñu mëëtima nëtën
.
—¿Mitsun caramina Davidnën ca
bë nëo
? 4Davidnën ca
Nucën Papa Dios rabiti xubunu atsínxun
, Nucën Papa Diosan isti
oquin nancë, a bixun piacëxa. A panëxa
11 12

32
mabi ca sacerdotenën
unicaman piisa tanquin piacëxa.
5¿Mitsun caramina judíos sacerdotecama
?
saribi oquin ca anun ñu
mëëtima nëtënribi anuxun Nucën Papa
. .
6 , anuxun Nucën
Papa Dios rabiti xubu Moisésnën
. 7Nucën Papa Diosan bana ca
ësai quia:
tërë
xaroia isi cuëëncësamaira oi cana atun
.
.
8
tima nëtën cara
.
(Mr. 3.1-6; Lc. 6.6-11)
9Anuax cuanx ca Jesús anua judíos
unicama timëti xubunu cuani
atsíancëxa. 10Anu ca uni achúshi aín
. A uni
isquin ca fariseo unicaman —Jesús, an
ca nux quicë —quiax
—¿anun ñu mëëtima nëtën uni ñucë
? —quixun
cëxa. 11Cacëxun ca Jesusan cacëxa:
—
ñu mëëtima nëtë
ñuina quininu nipacëtia biquinma
isë ? Camina isëshiquinma biti
, ¿usa cat? 12
.
mëë .
13Catancëxun ca Jesusan, uni aín
mëcënmi ñucë cacëxa:
—Ca mëshpat.
Cacëx mëshpatishi ca mëpëxcüacëxa,
nun. 14Usocë
bë chiquíquiani cuanx ca fariseo
ënancëxa.
An Nucën Papa Dios quicë bana uni
ñuixuncë unin Cristo
ñuiquin cuënëo bana
15 sënania
.
Cuancë .
Cuania ca Jesusan uni ñucëcama
pëxcuquin, 16—
—quixun cacëxa. 17Nucën Papa Diosan
xuan a ñuiquin Isaíasnën cuë
, ësai quicë:
18
. A isi cana cuëënin.
. xun ca
judíosma unicamaribi uisoquin
. Ñuixuanan
. 19Ax
ca unicamabë cuëbícanantima
, ca cë . Bain
cuani munuma cuëncëni banaquin
.
20Pëcú pëchi sitan oquin pë
.
chicënën uni
nun xutima
. Lamparín bënabuti cuíncësa
. Usa unibi ca
nun xutima
.
mainun ca
aín cushínbi ami catamëcë
12

33
. 21Judíosma
unibunëxribi ca ami catamëti
,
.
(Mr. 3.19-30; Lc. 11.14-23; 12.10)
22 bëtan ca uni achúshi ñunshin
xu
banañuma, a Jesúsnu unin bëacëxa. Bëia
Jesusan pëxcucëxun ca banaquin isacëxa.
23
:
—¿Ënë unix cara asérabi Davitan
rëbúnqui, axa uti nun caíncë, ?
24
cuati ca fariseo unibunëx quiacëxa:
— , Beelzebú,
xuinshi ca ënë unin ñunshin
.
25
Jesusan fariseo unicama cacëxa:
— . Achúshi menuxuan an
bucui bëtsibë bëtsibë nuibananima
.
unicamax bëtsibë bëtsibë nuibananima
nishanani upitax bucuima cëñutia.
Usaribiti ca aín aintsibë bucüaxbia
nishanancë unicamax amanu amanu
qui nëtëtia. 26Mitsux camina
quin, , ,
Beelzebúribi cacë, xun isana
. Usaími
chiquíncë
.
. 27
xun ñunshin
, ¿cara
xun ñunshin
? Mitsun
, ñunshin
xunma ca Nucën
xuinshi unin ñunshin
.
Usaquin cacë ,
asé . 28Nucën Papa
xun
, Nucën Papa Diosan
cë unicama ainan
quixun.
29Ësa ca. Ui unínbi ca cushi uni, aín
xubunu atsínxun aín ñu bicuanima. Aín
.
chiquinin.
30Ësaribi ca. Unían bërúanquin
timë
quia. Usaribi oquin ca
.
31 , Nucën
camabi tërë ,
banacëribi.
, a
rënima.
32
banacë uni a ca Nucën Papa Diosan aín
ë .
tërënima, bamatancëxribi ca xënibua
ë .
bana Jesusan ñuia
(Lc. 6.43-45)
33 : cëx ca aín
. cëx ca
12

34
. Aín bimi
, a i cara upí
, . Usaribi
, .
34
saribiti an
. Unix ca aín
saribi oi aín
cuëbitan banaia.
. 35Aín nuitu
.
, . 36
cana mitsu cain, anúan an camabi unin
Diosan uisai cara banaxa quixun
nan uisa banan cara sinanima
. 37Mitsun banacama
.
(Mr. 8.12; Lc. 11.29-32)
38Cacëxun ca an Moisésnën cuënëo
unicaman Jesús cacëxa:
—Min camina asérabi Nucën Papa
nun camina nun nu isnun uni itsían
.
—Unicama Nucën Papa Diosmi
. Usa
, rabi Nucën Papa
nun,
cë .
Ënëishi cana mitsu cain, saribiti
. 40
ë
achúshi nëtë, ë
achúshi imë . Usaribiti cana
,
rabë shi nëtë,
rabë shi imë
. 41Nínive
bana ñuixuncëxun cuati sinanati ami
.
. tënu bucucë
. Usa
,
Ní tënu
: Mitsun
Jesusan bana ñuixuncëxunbi cuacëma
—quixun. 42Salomón cacë uni,
,
cuancëxa. Cuanx bëbatancëxun ca
cuëënquin aín bana cuacëxa. Salomón
.
ënë nëtë
cuaisama tania.
isti nëtën,
, ënë nëtënu bucucë
xunbia
, .
(Lc. 11.24-26)
43Ësaquinribi ca Jesusan cacëxa:
—Uninuax chiquí
. Bariquinbi
mëraquinma ca sinania 44—
chiquía anubi cana cuantë
—quixun. baquinbi
ca xubua unin maënquin mëníocëx upí
chiquía uni aín nuitu isia. 45Isbiani
cuanxun mëcën achú ë
12

35
rabianquin buanx
ca anuaxa chiquía uni anubi abë
atsíntëcënia.
. saribiti ca ënë
në ,
.
Usaquin ca Jesusan cacëxa.
Jesusan ca amia sináncë
unicama aintsi oia quicë bana
(Mr. 3.31-35; Lc. 8.19-21)
46
ëantun —Jesúsbë
cananuna banacatsi —
uni cacëxa. 47Caia cuaquin ca achúshi
unin Jesús cacëxa:
— ëantu ca
. Ca mibë banatisa tania.
— ?
ë ?
49
unicama aín mëcë
cacëxa:
—
ë . 50Uicaman cara
,
.
Bana itsi ñuicësoi an ñu
(Mr. 4.1-9; Lc. 8.4-8)
13
1A nëtën xubunuax cuanx ca
Jesús parúmpapa cuëbí tsó
cëxa. 2Tsóbucë
nëbëtsiorati timëacëxa. Timëcëbë manë
mainun ca
unicamax masinu bucubuacëxa.
3
soquin
ñuiquin ësaquin cacëxa:
— cë uni ca aín naënu
quin ñu bëru sacai cuanxa. 4Sacacëx
ca raírinëx anúan uni nicë me iru anu
nipacëaxa. Nipacëcë isbëtsini uxun ca
ñuina pëchi . 5Raírinëx ca
maparañu menu nipacëaxa. Nipacëax ca
nëtishi cooxa.
6Coóxbi ca uruquian barin xarocëx aín
. 7Raírinëx ca
muxañu menu nipacëaxa. Nipacëax coi
.
coquin mapurucë .
8
nipacëaxa. Nipacëax coi canitancëxun
ca upí oquin tuaxa. Tuacëx ca raírinëx
, , raírinëxribi
, , raí
, treintaishi
. 9An aín pabitan ënë bana cuacë
.
Uisa cupí cara Jesusan bana itsi
ñuicësoquin bana ñuiacëxa quicë bana
(Mr. 4.10-12; Lc. 8,9-10)
10A bana ñuixuncë
cë unicaman Jesús nëbëtsioraxun
cëxa:
—¿Uisacasquin caramina bana itsi
ñuicësoquin ënë unicama bana
ñuixunin?
11 :
—
.
. 12
cuaquin a bana quicë
.
a,
a camabi Nucën Papa Diosan manumiti
. 13
sinanima. xun
12 13

36
cuaquinbi ca uisai quicë cara quixun
.
cuaisabi oquin ñuiquinma bana itsi
ñuicësoquin ñuin. 14Isaíasnëan a
unicama ñuiquin cuënëo bana quicësabi
, ësai quicë:
cuaquinbi camina uisai cara quia
. Mitsun
. 15
sama tanan ca judíos unicaman
atun pabitan cuaquinbi uisai
tania. Atun bë
.
ëmitsian.
.
16
sama tancëbëtanbi camina mitsun bërun
tin.
camina mitsun pabitan cuaquin mitsun
nuitu mëúribi upí oquin sinanin. Usa
marua tani cuëënin.
17Asérabi cana mitsu cain,
quicë bana uni ñuixuncë unicama
—
— nëo bana
,
. Uisa bana
.
(Mr. 4.13-20; Lc. 8.11-15)
18 cë uni ñui quicë bana
. 19Anúan uni
pabitan cuaquinbia uisai qui quicë cara
bëma uxun ca
ënquinshi
uni manumia. Usa banax ca anúan uni
niti me iru anua nipacëcë ñu bëru
. 20Mapara nua
ñu bëru nipacëcë asaribi ca raíri uni
. Usa unin ca Nucën Papa Diosan
bana cuati cuëënquin bënënquinshi —a
bana quicë —quixun
aín nuitunën sinania. 21Usaquin
ñu menu
nipacë ñuma
ëinshi sinania.
nan Nucën Papa
bë ami nishquian unin
xun a bana manuquin ënia.
22Muxañu menua nipacëcë ñu bëru
. A unicaman ca
Nucën Papa Diosan bana cuaquin —a
bana quicë —quixun
sinania. Usaquin sinanibi ca ënë menu
nan —
—quixun sinani,
nia.
cëa coiabi
bimi . 23Me upí anua ñu bëru
nipacë .
A unicamax ca Nucën Papa Diosan bana
asérabi cuaquin a bana quicësabi oquin
cë ñu bëru, axa
coi canitancëxun upí oquin tuacë,
. Raí , cien,
bimi , rinëxribi
, sesenta, bimi ,
raí , treinta,
bimi .
24Bana itsi ñuicësoquin ñuixunquin ca
cacëxa:
13

37
—
. Achúshi unin ca ñu bëru
. 25
, anu cuanxun axa
ami nishcë achúshi unin a naënu ñu
, biani ca
cuanxa. 26 cë ax
. Bimiñu
caniaxa. 27Usaía coia isibiani cuanxun
ca an ñu mëë
ësaquin caxa: Min camina min naënu ñu
. ¿Usa cat?
?
28Cacë :
. Cacëxun ca
an ñu mëëxuncë unicaman caxa: ¿Nunu
chiti cuanti cara
? 29 : A
ëchí cë aribi ëchiti, usa
. 30Anun
mainun abëbi
. A nëtë
ucëbë
: Chucucama pain
camina bë . Bëchíxun camina
nëë . cë
aín bimi bitancëxun camina anu ñu
bimi bucúnti xubu anu upí oquin
.
Mostaza bëru ñui quicë bana
(Mr. 4.30-32; Lc. 13.18-19)
cacëxa:
— , an cara
.
.
mostaza bëru bitancëxun unin aín
. 32Mostaza bëru ax ca
, bëtsi ñu bëru
,
cëx bëtsi ñu bëru canicësamaira
.
cëcëbë
max anu nooi aia. Usaribiti ca Nucën
nun uatia.
(Lc. 13.20-21)
cacëxa:
—
ñu ñui quin.
aín xëquíon mësioti rëncë ax chaia.
Usaribiti ca Nucën Papa Diosan
nun uatia.
Uisa cupí cara bana itsi ñuicësoquin bana
(Mr. 4.33-34)
34Usoquin ca Jesusan bana itsi
ñuicësoquin bëtsi bëtsi ñu ñuiquin anu
. Bëtsi
cëxa. 35Jesusan ca usaquin bana
Dios quicë bana uni ñuixuncë unix
bë , ësai qui:
soquin
,
ñuiquin cana unicama ñuixunti
.
quixun Jesusan ca
36Usoquin bana ñuixuntancëxun anu
xubunu atsíanacëxa. Atsinia ca aín
13

38
ëtsioraquin
Jesús cacëxa:
—
.
— cë uni asaribi
. 38 cë naë
. Ñu bëru
upí asaribi ca Nucën Papa Diosan
. Chucusaribi ca a ñunshin
. 39 cë uni asaribi ca
. Anun bimi
cënti
nëtë ñui quian. An bimi bicë unicama
. 40Anun ñu bimi
biti nëtëan unin chucu pain bëchítancë
utë . 41
bitancëxun 42manë tsi cha rëquirucë
.
43 bë ca barin uruquian
pë saribiti an Nucën Papa
. An aín pabitan ënë
bana cuacë unin ca aín nuitunënbi
.
ñu ñui quicë bana
44Catancëxun ca Jesusan ësaribi oquin
:
—
cë
ñu ñui ësai quin: Achúshi unin ca
cë ñu,
itsían unëa, mëraxa. Mëraquin ca
— —quixun sinani
cuëënquin maputëcëanxa. Mapubiani
cuanquin ca aín ñucama anun a me
maruti curíqui binuxun maruaxa.
Marutancëx curíqui bëi utëcënquin ca a
. Usaribiti ca
uni bëtsi ñu cuëëncësamaira oi Nucën
nia.
Perla cacë ñu cupíira cupí ñui quicë bana
45
. Achúshi uni an ñu marucë ax ca
murusa ñu, perla cacë, ax po namë
iscësa,
cupícë, a biisa tanquin bari nitsia.
46Bariquin mëraxun biisa tani ca anun
maruti curíqui binuxun aín ñucama
marui cuanxa. Cuanxun maruquin
curíqui bitancëx utëcënquin ca a perla
cë, .
Usaribi oi ca uni bëtsi ñu cuëëncë
cuëënia.
Anun tsatsa biti rica ñui quicë bana
47Catancëxun ca Jesusan ësaribi oquin
cacëxa:
—
tsatsa biti ñui ësai quin. An tsatsa bicë
unicaman ca aín rica bacanu
saracabianquin anun ñu bëaratia.
Usotancëxun ca anua cëñúruia tsatsa
. 48Bitancëxun masinu
xun upíbushi
caísquin biquin caquínu puruia.
Puruquin ca a pitima ñu a bacanu putia.
49 cënti nëtë
. cëncëbë uquin ca
bixun, 50manë tsi cha rëquirucë anu
13

39
.
Papa Diosan bana cuënëo ax
51Catancëxun ca ësaquinribi aín
:
— ?
Cacë
—cananuna cuatin —quixun cacëxa.
—
,
bana unicama ñuixuanan bë
ñuiquin cuënëo bana aribi ñuixunia. Ax
ca xubuñu unían a isi ucë uni aín ñu ió
, aribi
.
(Mr. 6.1-6; Lc. 4.16-30)
53Bana itsi ñuicësoquin unicama bana
ñuixunquin ancëbiani cuanx ca Jesús
anuaxa canicë menu bëbacëxa. 54Bë
tancëxun ca anua judíos unicama timëti
xubunu atsínxun bana ñuixunquin
. Usoquian bana ñuia cuati
:
—¿Uin cara ënë uni usaquian bana
? ¿Uin cushin cara ënë
? 55Ënëx
ca carpinteronën bë ,
. Jacobo, José,
Simón, .
56Aín chirabacëcamaribi ca ënu nubë
. xun cara ësaquin
?
57Usai canani ami nishcëxun isquin ca
Jesusan atu cacëxa:
—An Nucën Papa Dios quicë bana uni
ñuixuncë unían bana ñuixunia ca unin
cuatia.
unían anuaxa canicë menuxun bana
ñuixunia,
.
58Usaquian Jesús quicësabi oquin ca
—an ca asérabi
— .
.
Juan, , ax bama
(Mr. 6.14-29; Lc. 9.7-9)
14
1
, Herodes, an cuacëxa.
2Cuaquin ca Herodesnën ratúquin, an
ñu mëëmicë unicama cacëxa:
—Jesús, ax ca Juan, an uni nashimicë,
. Bamaxbi ca baísquiaxa. Usa
.
3,4An Juan aín uni të
usai Herodes quiacëxa. :
Herodes, an ca aín xucën Felipenën aín
xanu, Herodías, a biacëxa.
—
—quixun Juanën Herodes cacëxa.
Cacëxun ca Herodesnën aín unicama
Juan bimiacëxa. Bimixun ca nëamixun
sipuamiacëxa.
5
tanquinbi ca camabi unían —Juan an ca
Nucën Papa Dios quicë bana nu ñuixunia
— — mima
nishcania —
. 6 ëan nëtën
Heródesnën camicëx uxúan unicaman
pimainun,
ax upiti bairani ransacëxa.
.
7Cuëënquin ca xanu xuntacu cacëxa:
—
ñucati a cana asé .
Sinanatëcëntimoquin cana ashiquin mi
cain.
8Cacë tancëxun
ca aín titaxa quicësabi oquin cacëxa:
13 14

40
—Juan, an uni nashimicë, a të
.
9Usaquian cacë
tancëxa. —sinanatë
cëntimoquin cana mi cain —quixuan
cuacë cupí usoquian xanu xuntacu
nun aín uni cacëxa. 10Caquin ca
sipunuabia Juan tëbíscanun quixun aín
unicama xuacëxa. 11Xucëx cuanxun
tëbíscabë
.
.
12Usoquian tëbíscacë bixun maínbiani
Jesús ñuixuancëxa.
,
cinco mil uni pán pimia
(Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14)
13
ñuixuncëx ca Jesús anuax nuntin cuanx
. Usa
— —quixuan
cuancëxa. 14 bë
quianquin ca
unicama timëcë isquin Jesusan atu
nuibacëxa.
unicama pëxcüacëxa. 15 bëa
bari xupíbucëbë
unicaman anu cuanxun Jesús cacëxa:
—Bari ca xupíbutia, ënë mex ca anu
.
.
.
— . Mitsun ca piti
.
17Cacë
cacëxa:
—Nun piti ñura ca mëcën achú
ë .
— .
19Cacëxuan bëcëbëtan ca Jesusan
basinua bucubunun quixun unicama
cacëxa. Cacëxa bucubucëbëtan ca
Jesusan mëcën achú
rabë suquin isquin
Nucën Papa Dios — —catancë
. xun ca anu
tí .
20 xun biquin ca unicama
quin piacëxa.
quin pia sënë
mabia tëxë
unicaman mëcën rabë ë
caquin biacëxa. 21An
quin picë nucë bënëcamax ca
, .
quin piacëxa.
niquiani cuan
(Mr. 6.45-52; Jn. 6.16-21)
22Usotancë
unicama cabianmainuan, atux pain manë
nuntinu cëñú
xuacëxa. 23Xutancë
cabiani ca Jesús axë
Papa Diosbë banai cuancëxa. Nucën Papa
Diosbëa banamainun ca bari cuabuacëxa.
Bari atsíncëbëa baquíshcëbë Jesús axëshi
24
nëbë
moquin bëcacëxa. Bëcaia ca bëchunanribi
tisoquin
. 25Usomainuan pëcaracëbë ca
nanën niquiani Jesús
atunu cuancëxa. 26
nën niquiania Jesús cuania isi ca atun
14

41
bë nan pëqui racuëti —ñunshin sapi ca
— rui quiacëxa.
27Usai quia ca Jesusan atu cacëxa:
— . Racuëaxma
, .
28Cacëxun ca Pedronën cacëxa:
—Mix camina asé .
nanën
.
—Ca ut.
Cacëx ca Pedro manë nuntinuax
nanën
niquiani Jesúsnu cuancëxa. 30Cuanibi ca
suñúan upitan parúmpapa bëchúaian isi
racuëti nanëbuti cuëncëni quiacëxa:
—Cana bacamiquin, .
31Cuëncënquia cacëxun biquin ca
Jesusan cacëxa:
—
timan? Camina
.
32Jesúsbëa Pedro manë nuntinu
bë ca suñúan nëtëacëxa.
33Nëtë
buti
:
—Mix camina asérabi Nucën Papa
Diosan Bë .
Genesaret menuxuan Jesusan
(Mr. 6.53-56)
34
Genesaret cacë menu bëbacëxa. 35Bëbaia
—axa ucë
—
nun chaniocëxa.
Chaniocëbë cama
Jesúsnu bëacëxa. 36Bëcëxun ca ñucë
—Min chupa cuëbíshi ca nu ticamit.
Ësaquin caquin ticaí
unicamax pëxcúacëxa.
Aín nuitu upíma cupía unin
(Mr. 7.1-23)
15
1Fariseo unicamabëtan ca an
manribi Jerusalén ëmanuax ricuatsini
uxun Jesús cacëxa: 2—¿Uisacasquin
? A bana
shi piia.
3Cacë quin
cacëxa:
—¿Uisacatsi caramina mitsux mitsun
? 4Nucën Papa Dios ca
ësai quiacëxa: “Min papan bana, min
.
ca ësaribiti quiacëxa: “Axa aín papa, aín
. 5
mitsux ësai quin: Unin ca aín papa, aín
:
. 6Axa usai quicë uni an aín
quiax camina mitsux quin. Usai quiquin
quicë . 7Mitsux camina
. Isaíasnëan mitsu ñuiquin
cuënëo bana ca ësai quia:
8 Ënë unicaman ca aín cuë
rabia,
sinanima. 9Nucën Papa Diosan
bana isa quixun ca unínbi ñuicë
banaishi unicama ñuixunia. Usa
.
Isaíasnën cuënëo bana quicësabi oi
.
10Catancëxun ca ësaquinribi Jesusan
cuënxun unicama cacëxa:
— , bana ñuimainun ca upí oquin
cuacan. 11Aín ñu picë cupíma, aín
14 15

42
, aín
cuëbitan upíma banan banacë a cupí ca
Nucën Papa Diosan uni upíma isia.
12
unicaman Jesús nëbëtsioraxun cacëxa:
—¿Caramina isan, fariseo unicamx ca
usaquinmi unicama ñuixunia cuati mimi
nishaxa?
13Cacëxun ca Jeususan cacëxa:
—Uicamax cara Nucën Papa Dios
,
acamax ca asé
, aín tapúncëñunbi ëchícëxa i
. 14Fariseo
unicamaxa nishiabi camina isë .
Atun Nucën Papa Diosan bana uni itsi
. Ca bëxu .
Bëxuñu unin abë bëxuñu uni itsi
xu
, a
rabëtaxbi aman cuanx quininu nipacëti
.
15Usai quia cuaquinbi ca Pedronën
Jesús cacëxa:
—Unían picë ñu ñui quicë bana ax
ñuixun.
— xun
? 17Unían ñu aín
cuëbitan picëx ca aín pucunuishi
atsinia. Atsíntancëx ca amiribishi
chiquitia. ?
18 quin sinani
.
usai banaia.
. 19Aín
sinania, ,
, xanu cuaioti, uni itsin ñu
mëcamati, ,
. 20An usa
. Më
Nucën Papa Diosan uni upíma isima.
(Mr. 7.24-30)
21Anuax cuanx ca Jesús anua Tiro
menu bëbacëxa. 22Bë
Cananea xanu, an anu cuanquin
:
— , Davitan
rë .
.
.
23 xunbi ca Jesusan
. Caiama oquin ca aín
—an ca cuëncënquin nu nuia. Camina a
—quixun cacëxa.
24Usaquian cacëxun ca Jesusan xanu
cacëxa:
—Judíosma unibuma, judíos
.
tëcëncësaribi
nun quixun
.
25Cacë
rantin puruni tsóbuquin a xanun
cacëxa:
— .
26Cacëxun ca —judíos unicama pain
—
Jesusan ësaquin cacëxa:
—
.
27Cacëxun ca a xanun cacëxa:
—Usa ca. nan
tëmú
camunan piia.
—Mix camina asé
sinan.
.
15

43
Quixuan cacëbë
pëxcúacëxa.
Galilea menuxuan Jesusan
29
anuax cuanx ca Jesús parúmpapa Galilea
racëtancëx
anu tsóbuacëxa. 30Anua tsotan ca anu
, uni
. Axa aín niti
bë rumi ñucë
ñuma, a
pëxcüacëxa. 31Pëxcucëx ca banañuma
unicamax banacëxa. Banamainun ca axa
pëxcúacëxa. Pëxcúmainun ca axa aín
niti bëtsicë unicamax upiti niacëxa. Aín
bërumi ñucë unicamanribi ca
bëoquiquin isacëxa.
tanquin Nucën Papa Dios, a Israel
unicaman rabicë, a rabiacëxa.
,
cuatro mil uni pán pimia
(Mr. 8.1-10)
32
—Ënë unicamax ca ënu rabë
achú .
atun piti ñu .
.
Cuaníbima atux bainuax bëënania, usa
tanin.
33Cacë
cacëxa:
— .
¿Uinua caranuna ënë unicaman pimiti
?
34Cacëxuan Jesusan —
? — cëxun ca
—ënu ca
mëcën achú ë
—quixun cacëxa.
35Usaquin cacëxun ca Jesusan axa
timë bunun
quixun cacëxa. 36
ñun tsatsaribi bixun Nucën Papa Dios
— —catancëxun a piti ñu
.
unicama pinun mëtí .
, 37 quin
picëxbi. cëbëtan ca
achú ë caquin
tëxëcë piti biacëxa. 38An a piti picë nucë
bënë
.
quin piacëxa.
39Usoquin pimitancëxun a unicama
—cuanmainun ca cuan —quixun
cabiani ca Jesús manë nuntinu
cuancëxa.
Fariseo unicamabëtan saduceo
(Mr. 8.11-13; Lc. 12.54-56)
16
1
saduceo unicaman ca anu
cuanxun Nucën Papa Diosan cushin
, Jesús aín
sinanënbi isa unían iscëma ñu naínua
. 2Cacëxun ca
Jesusan cacëxa:
— . Bari cuabúcëbëtan naí
isi camina quin: “Nëtë ca upí cuabutia,
imëishi ca nëtë upí pë .
3Bëtsi nëtën camina bësuquin naí isi
15 16

44
quin: “Nëtë ca bëitia,
. Naí isquin camina uisai cara nëtë
.
, rabi
.
4Ënë unicama Nucën Papa Diosmi
. Usa
, rabi Nucën Papa
nun,
cë .
Ënëishi cana mitsu cain, saribiti
.
unicama ëbiani cuancëxa.
unibunën bana cuatima quicë bana
(Mr. 8.14-21)
5
. 6
biancëbë ca Jesusan cacëxa:
—
bë . 7Cacëx ca —
bëcëma cupí ca nu usaquin caia —quiax
.
8 :
—¿Uisa cupí caramina mitsux,
cananuna bë ?
cë .
9
?
unicama pimiami iscancë a manuan?
¿Ën mëcën achú xuan
cinco mil unin tëxëocë, mëcën rabë
ë caquin bixunbi
caramina sinaniman? 10¿Bëtsi nëtënribi
ë
pimicëxuan cuatro mil unin tëxëocë a
mëcën achú ë caquí
caquin bixunbi caramina sinaniman?
11
bërúancanun quixun mitsu can. Caíbi
. ¿Usaquin
?
12Cacë
—
banacama ca asé
nun nu caxa — .
(Mr. 8.27-30; Lc. 9.18-21)
13 rea de Filipo
quin cacëxa:
—
unicama quin?
14Cacëxun ca atun cacëxa:
—Raírinëx ca quia, mix ismina Juan,
an uni nashimicë, . Raírinëx ca
quia, . Raí
ribi ca quia, mix sapi ismina Jeremías a
,
Dios quicë bana unicama ñuixuan uni
.
15Cacë
Jesusan cacëxa:
—¿Atúxa usai quimainun caramina
?
16Quia ca Simón Pedronën cacëxa:
—Mix camina axa bamatimoi tsócë
Nucën Papa Dios aín Bëchicë, Cristo,
axa utinu nun caíncë, .
—Simón, Jonasan bëchicë, cana mi
cain,
.
16

45
nun mi
.
.
18Caxun ca mapara, griego banan
,
cacëxa:
— , mix camina Pedro
.
.
Bamatancëxbi cëñútimoi ca a unicamax
. 19
,
bana unicama ñuixunun.
ñuiquin bana ñuixuncëxun cuacë
. A cushínbi Nucën Papa Diosan
, aín
,
, ësa ñu
bëtan ca
, —usa ca
— .
20Usaquin Pedro catancëxun ca aín
:
—
.
—
—
(Mr. 8.31-9.1; Lc. 9.22-27)
21Ësaquin caquin sënëontancëxun ca
aín bamati ñuixuntabaquin Jesusan aín
:
— sabi oi cana
Jerusalénu cuanin. Cuanx bëbacë ca
Moisésnën cuë
.
.
cëx cana rabë caracëbë
.
22Usaria quia oquin ca Pedronën Jesús
amo nitsinaxun ñu caquin cacëxa:
— , Nucën Papa
.
23Usaquin cacëx cuainacëquin ca
Jesusan Pedro ñu caquin cacëxa:
—
, ,
sinanin. . Min
.
Papa Dios cuëëncë
.
24Catancë
unicama ësaquin Jesusan cacëxa:
—
. 25Uin cara
, ënë nëtënu
upitax tsótishi sinania, ax ca Nucën
.
tënushi
catamë , ax
tënu
. 26Unix ca ënë nëtënuax
,
. bë aín
. ¿Nucën
Papa Diosbë bamatimoi tsónuxun cara
? Anun cupíoti
. 27
Diosan nëtënu cuantancëx anu abë
. cëncëbë
. Uxun
cana unicama achúshi achúshi atun
.
28 rabi mitsu cain, axa ënu
rinën ca bamacëma pain
,
16

46
,
.
(Mr. 9.2-13; Lc. 9.28-36)
17
1
unicama catancëx ca mëcën
achú bë aín
, Pedrocëñun
,
.
2Anu cuantancëx ca a unicaman
ismainunbi Jesús bëtsiacëxa. Bëtsii ca
barin pë nan
ichúacëxa.
. 3
isanan ca Elíasbëa Moisés chiquiracëti
Jesúsbë banaia isacëxa. 4
banaia isquin ca Pedronën Jesús cacëxa:
— .
Mix cuëëncëbëtan cananuna rabë
. Ax
ca minan achú
achú shi
.
5Usaquian Pedronën cacëbëtainshi ca
acama cuin pëquicësanën tupëoncëxa.
Usocëxun ca Pedro, Jacobo, Juan
acaman nëtë cuin mëucüaxa ësai banaia
cuacëxa:
— ,
. Aín bana ca
cuacan.
6
buacëxa.
7 tan bamaiabi ca
Jesusan anu cuanquin ramëquin cacëxa:
—Ca nirucan, .
8Ësaquian cacëx bëpëqui chairuquin
sëshi
.
9 nuax cuanquin ca
—Mitsúnmi isanan cuacë ënë ñucama
.
,
bëtan cuni
camina ënë ñucama unicama ñuixunti
.
10Usaquin cacë
quin cacëxa:
—¿Mixmi asé
uisacatsi an Moisésnën cuënëo bana
,
quiax quin?
—
ax ca asé . Uxun ca unicama
, usai quicë banax ca asé .
12Asé , Elías
pain ca uaxa. Ucëbi ca judíos unicaman
.
. saribi
.
13Usaquian Jesusan cacëxun ca aín
, —Elías
, ax ca Juan, an uni
nashimicë, —quixun.
ërumiquin uni
(Mr. 9.14-29; Lc. 9.37-43)
14
uni timëcë anu Jesús bëbacëxa. Bëbacëbë
anu cuani aín bë non rantin puruni
tsóbuquin ca achúshi unin cacëxa:
15—
? Aín namix nimëti bërërui
saquiquiquin ca paë tania. Nimëti
nipacëtia. 16
bëan. .
17
unicama cacëxa:
—Mitsun camina Nucën Papa Dios ax
ca asé .
16 17

47
Camina ami catamëisama tanin.
¿Mitsúxmi ami catamënun carana uiti
? ¿Uitishi
? .
18Cacëxuan bëcëbëtan ca Jesusan a
nun
caquin chiquíancëxa. Chiquícëbë ca
.
19 xë
cëxa:
—
?
—Mitsun camina uisaira cushi cara
Nucën Papa Diosan cushi icë quixun
sinaniman.
.
, Ënë ñu
,
asérabi ami catamë quin camina
.
, , cacëx ca
. 21
quin Nucën Papa
.
—
—
(Mr. 9.30-32; Lc. 9.43-45)
22Usoxun ca abëa Galilea menu cuania
:
—
. 23
. ë nëtë
caracë .
Quixuan cacëxun cuati ca aín
.
Anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubu
anun mëníoti curíqui ñui quicë bana
24
bacëbëtan ca
an anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubu
anun mëníoti curíqui bicë unin anu
quin cacëxa:
— qui, anun
anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubu
mëníoti, ?
25Cacëxun ca Pedronën cacëxa:
— .
nux
xubunu atsinia ca Jesusan Simón Pedro
cëxa:
—Simón, ¿uisaquin caramina sinanin?
¿Ënë në
curí nun ui cain? ¿A curíqui
nun quixun cara aín aintsicama
cain? ¿A curí nun cara bëtsi
unicama cain?
26Cacëxun ca Simón Pedronën cacëxa:
—Aín aintsicamama, bëtsi unicama ca
a curí nun quixun caia.
Cacëxun ca Jesusan cacëxa:
— . Aín aintsicaman ca a
curí . 27 qui
qui bicë
. Camina
.
Mishquiquinmi a pain bicë tsatsa, aín
curíqui më . Mëraquin a curíqui
bixun camina an curí
. A curí , minan
.
Uix cara bëtsi unicamabëtan
sënë
(Mr. 9.33-37; Lc. 9.46-48)
18
1 bëtan ca anu cuanquin
quin cacëxa:
—¿Nucën Papa Diosan nëtënu cara
tan sënënmaira
?
2Cacëxun ca Jesusan, shi
cuënxun atu nëbëtsi nitsínxun cacëxa:
17 18

48
3—Asérabi cana mitsu cain, mitsux cha
.
bërúancë unimi catamëcë,
catamë
. 4Ui unix cara
catamëtia, ax ca Nucën Papa Dios naínu
.
5
—ñuumara ca —quixun
, .
(Mr. 9.42-48; Lc. 17.1-2)
6
.
. A
unix ca anun ñu rënti maxax ami
tëtëcërëcatancëxun parúnmapa nëbëtsi
nicëxa uni nanëcësamaira oi castícancë
. 7 . Bëtsi unían ñu
mëraia. Camabi
.
ñuira
, .
8Min mëcën,
.
min mëcëm,
. Mix mëcën rabë
min mëcën,
. 9
.
. Mix bëru rabë
.
Carnero nëtë
(Lc. 15.3-7)
10
. , ca ñuumama
. An a bë
. 11
,
ëminux.
12Ësaribi oquin ca Jesusan cacëxa:
— . ¿Cien carneroñua
shi amanu cuani nëtëtia
? Raíri noventa y
ëbianxun ca axa nëtë ,
¿usa cat? 13 rabi mitsu cain,
bariquin mërax ca bëtsi carnerocama
isia cuëëncësamaira oi axa nëtëcë a
mërax cuëënia. 14Usaribiti ca mitsun
achúshiratsunënbia a ënti cuëënima.
(Lc. 17.3)
15
— saribiti Nucën Papa
camina abëishi banaquin —ësai camina
— .
Usoquinmi cacëxun cuati sinanati ca
. 16Min cacëxuan
cuaisama tancëbë camina bëtsi uni an a
, a buani, axa mimi
nishcë uni anu cuantë . Abëmi
cuancë uni anribia cacëxun ca axa mimi
nishcë uni an, asérabi ca minmi ñuicë
.
18

49
nan ca mix camina asérabi abë upí
. 17Usaquin
xunbia min bana cuaisama tancëbë
cë Nucën
Papa Diosan unicamax timëcë a
. Ñuixuncëxun ca atúnribi a
. sëcëxunbia atun bana
cuaisama tania camina, a unix ca axa
qui bicë uni
.
18
mitsu cain, asé
,
—
—quixun canan —
—quixun cacëbëtan ca Nucën Papa
, an —usa ca —quixun
.
19,20
timë ë . Rabë
ëcëbë
ë .
rabëtaxribi timë
.
. Usa
,
mitsu rabë
xun an mitsu
.
mitsúnmi cacë
.
21
ñun cacëxun ca Pedronën Jesús cacëxa:
—
më ? ¿Carana
mëcën achú ë oi abë
më ?
—Mëcën achú ë
oquinmi manuminun cana mi caiman.
.
An uni ñu mëëxuncë unían
manumisama tan bana
23Jesusan ca ësaquinribi cacëxa:
—
: Achúshi unin ca an ñu mëëxuncë
unicama uiti curíqui cara achúshi
achúshi unin ribinia quixun istisa tanxa.
24Istisa tancëbëtan ca aín unin an
qui ribíncë
uni bëaxa. 25Bëcëx uxun ca curíquiñuma
. Cupíocëxunma ca
an ñu mëëmicë unin aín uni itsi caxa:
bëchicëcamaribi bëtsi unia ñu
mëë . Maruxun curíqui
bicë curí . 26Usaquian
cacë buquin
ca an ribíncë uni a ñu mëëmicë uni caxa:
,
ribíncë curíqui.
. 27Cacëxun
cuaquin ca an a ñu mëëmicë unin caxa:
.
. 28Cacëx
cuanquinbi ca an abëtan a uni ñu
mëëxuncë uni mëraxa. Mëraquin ca
— —
quia ribíncëxunbi aín
tëxatan biquin tëtsëcaquin caxa: Minmi
. 29Cacëxun ca
caxa: , camabi a
qui.
.
30Cacëxunbi ca caxa:
cupíonun cainiman. Caxun ca a ribíncë
curí
sipuaxa. 31
ca an abëtan ñu mëëxuncë uni
raíricamax an a ñu mëëmicë uni ñuixuni
cuanxa. 32Cuanxun ñuixuncëxun
cuaquin camicëxa ucë ca an ñu mëëmicë
unin an ribíncë uni caxa: Mix camina
18

50
. xun mi
. 33
saribi oi camina an mi ribíncë uni
a sipuamima upiti abë më .
34Cai ami nishquin ca an ñu mëëmicë
unin an sipu bërúancë uni caxa:
ribíncë curíquicama cupíoquin
sënëontamainun camina ënë uni sipunu
tëmëraminun xë —quixun.
35
,
,
.
Unix ca aín xanubë ënanántima
(Mr. 10.1-12; Lc. 16.18)
19
1Usaquin a ñucama ñuiquin
cabiani ca Jesús Galilea menuax
manan anu bëbacëxa. 2Bëbaquin ca
ëcëbëtan Jesusan
cama pëxcüacëxa.
3
timëxun Jesús uisai caraisa quia ami
quin
cacëxa:
—
?
4 :
—Camabi ñu unioquin ca Nucën Papa
.
¿Acama ñuiquin Nucën Papa Diosan
bana cuë ?
5Uniotancëxun ca Nucën Papa Diosan
cacëxa:
unin aín xanu biquin, aín titacëñun aín
papa ëni, aín xanubë ënananquinma
. A rabëtaxbi ca achúshisa
. 6
rabë . Usaia
achú
,
.
7Cacëxun ca fariseo unicaman Jesús
cacëxa:
—Mixmi quicë bana ënëxa asérabi
nëo banax ësai
quin, ënquin ca unin —ënë xanu ca bërí
—quixun quirica
.
¿Uisai cara usai quin?
—Judíos unicamaxa mitsusaribi
bana cuënëocëxa.
—unin ca
— .
9 , an aín
,
, aín
saribiti.
10Usaquian cacëxa fariseo unicamax
riquiancëbë
—
.
— ,
xirama, a Nucën Papa Diosan usai
, axë
. 12Bëtsi bëtsi unin ca aín nami
chima,
xanu bitsima. Bëtsi bëtsi unin ca uni itsían
axa bë
xanu bitsima. Bëtsi bëtsi unin ca Nucën
quicë
bitsima. Usa cupía axa xanu
tancë uni ax xanu .
Jesusan ramëquin tuácama
Nucën Papa Dios ñucáxuan
(Mr. 10.13-16; Lc. 18.15-17)
13
ramë xunun
18 19

51
racama Jesúsnu bëcancëxa.
an bëcëcama ñu caquin —
ënu bë —quixun
cacëxa. 14Caiabi ca Jesusan cacëxa:
—
. tia Nucën
.
15Usaquin catancëxun ca Jesusan a
cama ramëquin Nucën Papa Dios
xuancëxa.
anuax cuancëxa.
(Mr. 10.17-31; Lc. 18.18-30)
16
nën anu cuanquin Jesús cacëxa:
— .
, ëtimoi
?
—
? Nucën Papa
Diosaxëshi ca asé . Mix aín
në
bana quicë .
18Cacë :
—¿Uisaia ax quicë banacama carana
?
— . Uni itsin
. Uni itsin ñu
camina më . Camina bëtsi
. 19Min
papa, min titan bana camina upí oquin
. Mixmi bërúancacë
ribi oquin camina min aintsicama
.
20Cacë :
—
banacama quicë
.
?
—Mix Nucën Papa Dios cuëëncësabi
ñucama maruquin curíqui bixun
ñu . Usotancëx
camina mix ñu
. Usaquin
në
.
22Usaquian Jesusan cacëxun cuabiani
,
nuituti utënbuax cuancëxa.
23Usoquin cacëxa cuancëbëtan ca
:
— rabi micama cain,
. 24Amiribishi cana mitsu
cain, camello,
, anun
. A ñuina chaxa a
quinin atsíncasmacësamaira oi ca
.
25
unicamax, a banax ca asé
—asérabi a bana
ë —quiax canancëxa.
26Usai quia isquin ca Jesusan cacëxa:
— ëtisama
Nucën Papa Diosan ñuñu uniribi ainan
ë .
27Usaquian atu cacëxun ca Pedronën
Jesús cacëxa:
—Nun cananuna mibë ninuxun nun
ñucama ëan.
Papa Diosan në
?
28Cacë
unicama cacëxa:
—Asé , uni
,
19

52
mëníosabi oi nëtë iótëcëncë
, asé
bëchicë mëcën rabë ë aín
rëbúnqui judíoscamax cara atúan ñu
, .
29Ësaquinribi cana mitsu cain,
aín xucën, aín chirabacë, aín papa, aín
tita, aín bëchicë, aín naë, añu ñu cara,
abi ëanxa, a unix ca ëncë ñuñu
.
Nucën Papa Dios quicësabi oi aín
nëtënu abë nëtë . 30Usa
—
—
. ëxa
.
An uvas bimi bicë unicama
ñui quicë bana
20
1Ësaquinribi ca Jesusan aín
:
—
: Achúshi unix ca aín
.
ca pë , an a naë mëníoti
uni bari cuanxa. 2Bariquin mëraxun ca
atubëtan mëníotancëxun aín naënuxuan
ñu mëënun xuaxa. 3Xutancëx bari
cënxun ca raíri
uníxa ñu mëëti
ñu marucë anu bucucë isaxa. 4Isquin ca
caxa:
. Cuanxunmi ñu mëëia
cana mitsun ñu mëëcësabi oquin mitsu
. Cacëx ca ñu mëëi cuanxa.
5Bari xamarucëbë cuantëcënxun ca naë
bucucë mëraquin aín naënu ñu mëënun
quixun xuaxa. Bari cuanbucëbëtanribi
. 6Bari xupíbucëbë
ribi cuanquin ca uni raíriribi ñu mëëima
bucucë mëraxa. Mëraquin ca caxa:
¿Uisacatsi caramina mitsux ñu mëëima
ënuishi bucubaitin? 7Cacëxun ca a
unicaman caxa:
mëë
bucüan. Cacë :
. 8 bë
: An
xuncë unicama cuëntancëxun
. Axa
. Usotancëxun
camina raíri unicamaribi cupíotancëxun
axa bë
. 9Cacëxun ca axa bari
xupíbucëbë ucë unicama cuëncëx aia
achú .
10Usaquian cupíoia isquin ca an paían
ñu mëënun bicë unicaman —nun
cananuna a unicaman bicësamaira
oquin curí —quixun
. bucëbë
ucëcaman bicësaribi biaxa. 11Usoquin
12an atu ñu
mëëmicë uni caxa: Ënë unicaman ca
bënë .
atsíntamainunribi ñu mëëbaitiabi
camina an chucúmashi ñu mëëcë
saribi nu cupíon.
13Cacëxun ca an unicama ñu mëëmicë
unin caxa: .
Mibëtan mëníopuncësabi oquin cana mi
cupíon. 14 qui biax
. saribi
mashi ñu mëëxuncë
nin. 15
curí
cuëëncë xuncë
?
curí bëtan caramina nutsiquin
quin sinanin? 16A unin —ñuumara
19 20

53
—
Nucën Papa Diosan aín sinan upí
.
ë , a
.
bë
catamëcë ashi Nucën Papa Diosan ainan
.
— —quixun
Jesusan aín unicama catëcëan
(Mr. 10.32-34; Lc. 18.31-34)
17Anuaxa Jerusalénu Jesús cuancëbë
cuancëxa.
atubë
cë unicama cacëxa: 18—Mitsúnbi
camina isin, bërí cananuna Jerusalénu
cuanin. Anuxun ca,
,
, judíos sacerdotenën cushicamabë
tan an Moisésnën cuë
unicaman binun. xun ca atun —a
—quixun catancëxun
19
.
tancë
curú
.
cëx rabë caracëbë
.
(Mr. 10.35-45)
20 chicë
rabë, , aín tita
Jesús rapasu cuani a bë nain rantin
puruni tsóbuquin abë banatisa tancëxa.
21Abë banatisa tania isquin ca Jesusan
cacëxa:
—¿Añu caramina cuëënin?
Cacëxun ca cacëxa:
—
tsíxa min mëqueu
tsómainun bëtsix min mëmiu tsónun
, .
—
cain.
Jacobo cacëxa:
— saribi oquian unin mitsu
bëtsi bëtsi ocëxun caramina tanshiti
?
Cacëxun ca —usaribi oquin cananuna
—quixun cacëxa.
— saribi oquin camina bëtsi
. , mix
queu tsó
.
, uix cara anu
, an më .
24Usaquian aín titabë
bëchicë rabëtan Jesús caia cuati ca
, mëcën
rabë, ax a rabëmi nishacëxa. 25Usaria
isquin ca cuënxun Jesusan cacëxa:
— , judíosma
sabi oquin tëmëraquinbi ñu mëënun
. Aín cushi unin ca aín unicama ax
quicë . 26Usa
.
, an ca
mitsúxmi upitax bucunun ñu mëëquin
. 27
, an ca
, 28 saribi
oquin. Uni itsían ñu mëë
.
.
camabi uníxa Nucën Papa Diosbë upí
uacën.
20

54
Bëxuñu uni rabëa Jesusan bëpë
(Mr. 10.46-52; Lc. 18.35-43)
29Ësaquin catancëx ca Jesús abëa
cuancë unicamabë Jerusalénu cuani
Jericó ëmanu bëbacëxa. Bëbax
ribi a nuibiancëxa. 30Usaquian
nuibiania ca bai amo tsóxun, uni rabë
bëxuñu, an —Jesús ca aia —quixuan
ñuicania cuati cuëníshquin cacëxa:
—Davitan rëbúnqui,
Cristo, .
31
unicaman banaxma isa nëtënun quixun
cacëxa. Cacëxbi ca nëtëtima atúxa
samaira oi munuma cuëníshtëcëni
quiacëxa:
—Davitan rëbúnqui,
Cristo, .
32Usaía quia cuati niracëquin ca
Jesusan a uni rabë unun quixun cacëxa.
Cacëx aia ca Jesusan cacëxa:
— nin?
33Cacëxun ca cacëxa:
—Isnúnmi nu bëpëxcuti cananuna
cuëënin.
34Usaquian cacëxun nuibaquin ca
Jesusan atu bëmëëacëxa. Bëmëëcë
shi ca isacëxa. Isi cuëënquiani ca
Jesúsbë cuancëxa.
III. JERUSALENUXUAN JESUSAN BANA
(21-25)
(Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19)
21
1Jerusalénu cuani Betfagé ëma
ë
xuquin 2Jesusan cacëxa:
—Aúnu bësucë ëma, anu ca cuantan.
Cuanx anu bëbaquin camina burro xanu
achúshi tëcëracacë, cëñun mërati
. Mëraquin camina tububëtsinquin
. 3Mitsúnmi tubuia isquian bëtsi
cë :
cëñun
.
Bënënquinshi ca mi bëmitë .
Cacë : Ca
.
4 cama ax ca Nucën Papa
Diosan aín uni cuë
. Ësai ca a bana quia:
5 Sión cacë ëma,
: Bërí ca mitsun
, saríma
.
6
rabë
cacë . 7Burro aín
xun chupan
pucëbë ca anu
.
8Usaía burron cuancëbëtan ca
anúan mapú mainun
bëtsi bëtsi unin i pëchi chuíshcaxun
cëxa.
9 quiani unicama
cuancëxa, raírinëxa rëcuënmainun ca
raírinëxribi Jesús caxu cuanquin a rabi
cuëëni sharati quicancëxa:
—Davitan rë
.
ënëx bërí aia. A ca camabi unin rabiti
. , ,
.
10
—¿ui uni cara ënëx
? —quiax ratuti canancëxa. 11
cacëxa:
—Ënëx ca Jesús, an Nucën Papa Dios
quicë bana unicama ñuixuncë, ,
, Nazaret,
.
20 21

55
Anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubunua
(Mr. 11.15-19; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22)
12Jerusalénu bëbatancëx ca Jesús
anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubunu
atsíancëxa. Atsínquinbi anuxuan ñu
maruia isquin ca Jesusan a unicama
chiquínquin an curíqui cambioquin bicë
unicaman mesacama chashcaquin an
numacuru marucë unicamax anu tsócë
aribi chashcacëxa,
quixun. 13 :
—Nucën Papa Diosan bana cuënëo ca
ësai quia:
. Usaía cuë
camina mitsun anuxun ñu maruquin uni
ënuxun ñu maruin.
14Usaquin catancëx anuax cuancëma
xuñu unicama
tsicë unicamaribi
anua aia pëxcüacëxa. 15Unicama pëxcuia
—Davitan
rëbúnqui, ,
—
.
16 quin cacëxa:
—¿Ënë xucamaxa quicë bana
caramina cuatiman?
—Cana cuatin. ¿Mitsun caramina
cuënëo bana axa ënë ñui quicë a iscëma
? A bana ca ësai quia:
Xucamabë racamanribi min
xun upí oquin mi rabia.
17Usaquin cabiani ca Jesús Betania
.
,
(Mr. 11.12-14,20-26)
18
cuantëcëni ca Jesús panancëxa.
19Pananquiani cuanquin ca higuera cacë
i, bai cuëbí nicë, isbiani anu cuanquinbi
sha aín pëchishi ocëxa. Usa
:
—Min camina tuatë .
Usaquian cacëxëshi ca higuera i
. 20Usaquian cacëxa
—
bënëtishi xananx? —quixun.
— rabi mitsu cain, Nucën
quicë
— —quixun
—ca asé
— .
soquinshi
ribi “ënuax ca
. 22Mitsun
—asé
cacë —quixun sinania
cësabi oquin mitsu
.
(Mr. 11.27-33; Lc. 20.1-8)
23Jerusalénuxun ca Jesusan anuxun
Nucën Papa Dios rabiti xubunu atsínxun
.
cë
quin Jesús
cacëxa:
—¿Uin banan caramina min usa ñu
?
cax?
— .
xun
, uin banan
. 25¿Uin cara
Juan unicama nashiminun cacëx?
21

56
¿Nucën Papa Diosan cara cacëx? ¿Unin
?
quin cacëxbi ca
atúxbi ñucacanani quicancëxa:
— ? Nun
nu —Nucën Papa Diosan ca cacëxa
—
cacëxun nu —
—quixun nu
. 26Nun nu —unían unicama
—quixun cati,
unicamami racuëtin. Acaman ca aín
bana cuaquin —Nucën Papa Diosan ca
asérabi aín bana unicama ñuixunun
quixun Juan xuacëxa —quixun sinania.
27Usai canantancëxun ca Jesús cacëxa:
—
.
— cë
cë
.
ë ñui quicë bana
28Usaquin catancëxun ca Jesusan
cacëxa:
— ? ësai
quicë. Achúshi unix ca bëchicë rabëñu
. shi caxa: Bërí nëtën
.
29Cacëxun ca aín bëchicënën caxa: Cana
cuaniman. Usaquin caxbi ca sinanabiani
ñu mëëi cuanxa. 30Usaribiquin ca aín
bëchicë itsiribi aín papan caxa: Bërí
.
Cacëxun ca: Cana cuanin, caxa. Caxbi ca
. 31 xun
cara a uni rabë
cuëëncë ?
Cacëxun ca cacëxa: An —cana
cuanima —quixun caxbi cuancë, an ca
aín papa cuëëncë .
— rabi mitsu cain, mitsun
cuëëncë
qui
bicë,
ñu,
. 32Unicamaxa sinanati aín nuitu
asé
Juanën bana cuaisama tan. Mitsúnmi
uni, qui bicë
ñucamaxribi Juanën
.
isquinbi camina sinanaquin aín bana
.
(Mr. 12.1-12; Lc. 20.9-19)
33Usoquin caxun ca Jesusan, a
, ënë banaribi
:
—Bëtsi banaribi mitsu camainun
. . Achúshi
. xun
cënëtancëxun ca anuxun uvas baca biti
xaxu quinioquin naëxa.
anuxun naë bërúanti xuburibi
. xun
bëtsi uni aín naëa bërúanxunun quixun
.
34Cuantancëxun ca uvas bimicëbëtan
micë uni raíri
xuquin caxa: An naë bërúancë
unicamanu cuantancë
xú nun cati
. 35Cacëx cuanxa bëbaiabi ca an naë
bërúancë unicaman axa ucë unicama
bitancë tsiribi ami
mëparamëquin mëëanan bëtsiribishi
. 36Usocëxa bimi bëíma
cëbë
21

57
mëë cëanxa.
Xucëxa bëbaiabi ca an naë bërúancë
unicaman ax paían ucë unicama
.
37Usoquian an naë bërúancë
bëtan ca
— chicë ënë ca usaribi
—
xuaxa. 38Xucëx cuanxa bëbaia isi ca an
naë bërúancë unicamax canani quiaxa:
bë ca aín bëchicë
.
. 39Canantancëxun bibianquin naë
. 40¿Usoquian aín
bë
bë ?
41
:
—
. xun ca bëtsi
unicama aín naë bërúanxunun quixun
. Cacëx cuanxun ca a unicaman
.
—¿Nucën Papa Diosan bana cuënëo
ësai quicë a caramina mitsun iscëma
?:
An maxax xubuacë unían biquinma
,
upímia xubu cushicë usaribiti.
. An usoquin mëníocëx ca
.
cuënëo bana a caramina mitsun iscëma
? 43Cana mitsu cain, mitsúxmi judíos
bëma ca bëtsi
. 44
.
racaquin aín
namicama chacaia.
nuax nipacëquin maxaxan uni
chacaquin chëcaia.
45Usoquian cacëxun cuati ca judíos
fariseo unicamax —nu ñui ca bana itsi
ñuicësa oi quia —quixun sinani ami
nishacëxa. 46Nishquin sipuaisa
tanquinbi ca camabi unían, Jesusan ca
asé
aín bana unicama ñuixunia quixun
,
racuëacëxa. Racuë
.
unicama camia bana
22
1Anuxun Nucën Papa Dios rabiti
xubunuxun ca Jesusan judíos
unicama bana itsi ñuicësa oquin ënë
banaribi ñuiquin cacëxa: 2—Nucën Papa
. Achúshi
nuxun an
ñu mëë
aintsicamaxa pi unun quixun camiti
. 3
nun quixun aín uni raíri xuaxa.
Xucëx cuanxuan cacëxbi ca a cacë
.
4Usaquin camicëxbia ucëbëtanma ca
amiribishi aín ñu mëëmicë uni raíriribi
nun quixun caxa: Bë
ñucama mëníomian.
rëracacëribi rëmian. Camabi ca mëníocë
.
bëchicënëan xanu bicëbëtan, nubëtan pi
. 5
camicëxbi ca a camicë unicamax
cuainsama tanxa. Cuainsama tanía bëtsix
21 22

58
aín naënu cuantamainun ca bëtsix
anuxuan ñu marucë xubunu cuanxa.
6Raí micë uni
cuaniabi bixun mëëquin të .
7
nishaxa. Nishquin ca an aín ñu mëëmicë
nëë rucama xuaxa.
. 8 xun ca
micë unicama caxa: Piti
ca më .
camicë unicamax utima nuitu
. 9
cuantancëxun mitsúnmi bainua mëracë
.
10 cënquin
ca an ñu mëëxuncë unicaman bainua
mëraquin upíma unicamacëñunbi upí
unicama timëbëtsinquin bëaxa. Bëcëxun
ca xanu bicëbëtan pañuti chupa
pañucanxa. Pañutancëx atsini ca
.
11
ca anu achúshi uni xanu bicëbëtan pañuti
. 12
:
mix ënu atsí
mabi ënu atsían? Cacëxbi ca a uni
banaima tsóaxa. 13
mesanu piti nancë unicama caxa: Ënë uni
camina mëtanianan tatanitancëxun ëman
.
tëmërai bë . 14
,
nun Nucën Papa Diosan
catamëcë unicama axë .
(Mr. 12.13-17; Lc. 20.20-26)
15Jesusan bana ñuixunia cuatancëx,
, uisai cara
. 16 xun ca aín uni
nun quixun xuacëxa.
Xucëx cuanxun ca a unicaman Jesús
cacëxa:
— , min banax ca
asé . Uisai cara Nucën Papa
cëmëquinma asérabi ñuin, unían min a
bana ñuia cuati cuëëncëbëtanmabi. Min
tsibëtan sënën
.
ñuma unicama
ñuixunin. 17
, ¿Nucën Papa Diosax asérabi nun
, César, a curí
? ? ¿Uisa caramina
sinanin?
18Cacëxun ca Jesusan, —uisai
nuxun
—quixun
:
—
cain. 19Uisa cara isnun ca a César
qui achú
bëxun. Cacëxun ca bëacëxa. 20Bëia
isquin ca Jesusan cacëxa:
—¿Uin bë
? ¿Uin anë cara cuënëocë ënëx
?
21Cacëxun ca atun cacëxa:
—Ax ca Césarnën bë nan tanquian
.
Usaquin cacëxun ca Jesusan cacëxa:
—
, .
, axa
.
22

59
22Cacëxun cuati ratuti ca —¿uisa uni
? —quixun sinani a ñui
ëbiani cuancëxa.
(Mr. 12.18-27; Lc. 20.27-40)
23A nëtënbi ca Jesúsnu saduceo
unicamax cuancëxa. Saduceo unicaman
ca —
— .
quin
cacëxa: 24— ,
Moisés ca quiacëxa: “Uni achúshi
bë bëtan ca aín
xucënan an casunancë xanu bixun ami
bacë bë .
bëchicë ax aín xucënan bë
. 25 .
Nubë ca uni achúshi, mëcën achúshi
ca . Usa
.
chiaxmabi bamacëxa.
26Baman aín xucënan casunancë xanu
naxribi bacë bë
mabi bamacëxa. Usaribiti ca a xanu
tsíxribishi bamacëxa.
bamacëxa. 27Acamaxa bamai cëñúan ca
a xanúxribi bamacëxa. 28Camaxunbi ca
a xanu biacëxa.
unicamax baísquiti nëtën acama uinu
ë ?
—Usama ca. Mitsun Nucën Papa
Diosan bana cara uisaira quia quixun
. 30
,
aín ini bëchicëribi ca unin bënumitima
.
. 31Mitsúnmi —
—quixun sinania
cana mitsu ñucatin, ¿Nucën Papa
Diosan Moisés cuënëomia bana, ësaia
quicë, ? A banax
ca ësai quia: 32 ,
Isaac, .
A bana cuë ,
sha
. Ax
ca camabi aín unicaman rabicë Dios a
. 33Usaquian Jesusan bëtsi unin
samaira oquin uni bana ñuixunia
—ësa bana
—quixun sinani
ratúacëxa.
Nucën Papa Diosan bana raíri
Jesusan ñuia
(Mr. 12.28-34)
34Atun —uni bamacëcamax ca
—
bia — —quixun upí
oquin ñuixuncëxun ca saduceo
quin catëcëanma
. —Upí oquin ca ñuixuanxa
—
Jesús nëbëtsioracëxa. 35Nëbëtsioraquin
ca an Moisésnën cuë
uni achúshinën —
—
cëxa: 36—
Diosan bana cuënëo quicësa oíira
?
37Quixuan cacëxun ca Jesusan
ësaquin cacëxa:
—Axa quicë
ësai quia:
asérabi cuëëni cë . Usa
. 38Ënëx ca axa
quicë . 39Bëtsi
: “Mixmi
bërúancacësaribi oquin camina min
. 40Ënë rabë bana quicësabi
22

60
unicama Nucën Papa Diosan cuë
miacëxa. Uisa bana cara cuë
nan uni
raí .
(Mr. 12.35-37; Lc. 20.41-44)
41Fariseo unicamaxa abë timë
quin ësaquin cacëxa:
42— , axa
, ax uisa
? ¿Uin rë ?
Cacëxun ca cacëxa:
—Ax ca Davitan rë .
.
43,44Cacëxun ca Jesusan cacëxa:
—Davitax ca ësai quiacëxa:
caxa: Axa mimi nishcë unicama
.
Axa aín rë
David Nucën Papa Diosan Bëru Ñunshin
—
—quiax quiacëxa.
cara David usai quiacëx? 45¿Usaria
David,
, cara Cristo ax uisari Davitan
rë ?
46Usaquian fariseo unicama ñucatia
ca uínbi — —quixun
.
atun iscë
usai quia oxun a unicama amiribishi
të .
(Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54; 20.45-47)
23
1Usaquin catancëxun ca Jesusan
unicama ësaquin cacëxa: 2—An quirica
cuë
unibunënribi ca sinania, atux isa, an
Moisésnën cuë nun mitsu
ñuixunti, . 3Atun mitsu
ñuixuncësabi oquin camina Moisésnën
cuë .
atúan mitsu cacë
, , .
Atux ca unicama bana ñuixunibi an uni
ñuixuncë banaxa quicë .
4Moisésnën cuënëo banaishima atúnbi
.
cëxbi ca a banacamax ax quicësabi oi
. .
Atúan ñuixuncë bana quicësabi oquian
. 5Añu ñu
.
isnun quixun chupa aín cuëbí chooquin
cuë puncë pañuia. Pañuanan ca
cuënëo bana aín bë
pëñan mëmiu tëcërëcaia, a unicamax ca
nun
quixun. 6Pi timëxun ca anu aín
cushicama tsóti anu tsónuxun caisia,
.
judíos unicama timë
bë timëti, anua aín cushicamax tsóti
anu tsótishi cuëënia, camabi unínsa atu
isnun quiax. 7
marucë anuxuan a isquin bëtsi unin
— —quixun
cuëënia. —an ca nu
cuënëo bana ñuixunia —quixun cati
cuëënia.
8 bëbi camina mitsux
.
Mitsux camina xucë . Mitsux
camina achú , ax ca
22 23

61
. 9
menua Nucën Papa caquin anë ,
, ax cuni ca
asé , . 10
xë .
,
quixuan bëtsi uni mitsu canun quitima
. 11
raíribë sënë .
12Anbia rabíquin —
—
Diosan aín uni raíribë sënë
.
rabícëma uni a cuni Nucën Papa Diosan
.
13An Moisésnën cuë
,
.
. Mitsun
camina Nucën Papa Diosan bana
sabi oquian
bëtsi oquin ñuixunin. Mitsun camina a
bana quicë .
camina uni itsínribia a bana quicësabi
.
14 cë
xanun ñu bicuanquin cëñuin. Cëñuanan
nun quiax,
Papa Diosbë banain.
Papa Diosan,
castí .
,
.
raxun
nun
saribi
. Usaquinmi
.
Mitsúxmi anuaxmi tëmërati manë tsi
rë
samaira oi anuax tëmërai
.
Nucën Papa Diosan uisa cara mitsu oti
.
16Mitsun Nucën Papa Diosan bana
.
Bëxuñu unin ca uni itsi anun cuanti bai
. .
Mitsux camina ësai quin: Anuxun Nucën
asé
. —curi
anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubunu
cacë —quiax quiquin
asé . 17Usai qui camina
,
. Anuxun a rabiti xubunuxuan
unicaman a rabicëx ca Nucën Papa Dios
cuëënia.
cupíma, aín unicaman anuxun a rabiti
xubunuxun rabicë cupíshi ca Nucën
Papa Dios cuëënia. 18Usaribiti camina
mitsux ësai quin: Anuxun Nucën Papa
maxax bucúncë,
asé
.
—anuxun Nucën Papa Dios rabiquin
ñuina xaroti maxax bucúncë,
cacë —quiax quiquin
asé . 19Usai qui camina
,
. Anuxun ñuina xaroti maxax
bucúncë anuxun ca unicaman ñuina
rëxun xaroquin Nucën Papa Dios rabia.
Usaquian rabicëx ca Nucën Papa Dios
cuëënia.
23

62
shi ca ax
cuëënia. 20 , anuxun
ca unin anua xaroti nancë ñu aribi
sinania. 21Usaribi oquin ca axa aín bana
ca asé nun,
—anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubu
rabi mitsu cain
—quicë uni,
caia. 22Axa aín bana ca asé
nun —naí anu
asérabi mitsu cain —quicë uni ax ca anu
Papa Diosribi sinani quia.
,
. Mitsu ca Nucën Papa Diosan uisa
. Mitsun
camina an Nucën Papa Dios anuxun
, sabi oquin. Usa
, axa quicësabi
, , Nucën
Papa Diosmi upiti catamëanan ax
cuëëncë
unicama nuibaquin, ,
, acama.
.
mitsun ñu mësú
. 24Mitsun Nucën Papa Diosan
a bana uisai quicë cara quixun
. Bëxuñu unin ca uni itsi anun
. Usaribi camina
. . Chupan xanpa
bëpucëbë ca anua aín chua,
acamax bërú shi
.
,
camello, .
,
unicama paranin.
Nucën Papa Diosainsa mitsun nuitu upí
acama aín caxu chucain. Usaquin
upíma ñu sinanin.
nun quixun
cuëëncë ñu biti acama sinanin.
.
26Fariseo uni, bëxuñu unisa camina mix
. Xanpa aín namë pain chucacëx ca
aín caxuribi chua . Usaribi
më ,
.
,
unicama paranin. Anu uni maíncë me
ax ca upí oquin më
mëu, uni bamacë
chë . 28Usaribi camina
.
.
29An Moisésnën cuënëocë bana
unicama,
. Upíma isquin
cara Nucën Papa Diosan mitsu uisoti
. Mitsun raracaman an Nucën Papa
Dios quicë bana uni ñuixuncë unicama
anu maíncan,
mëníoin. Mëníonan camina anu uni
upí
mëníoin. 30 ,
atun an Nucën Papa Dios quicë bana
unicama ñuixuncë unicama masóquin
. 31Usai quiquin
, asérabi camina mitsux
23

63
an Nucën Papa Dios quicë bana uni
, atun rëbúnqui
. 32
ë .
33
,
.
Diosan asérabi mitsux bamaia anuaxmi
tëmë .
34
socënu
. Raíri
camina anu timë
. Raí
xun bana ñuixuniami mitsun bëtsi bëtsi
ocëbëa bëtsi ëmanu cuancëbë anu
mitsúxribi cuanxun camina usaribi
cë . 35
.
rara achú . Usaribi oquin ca
mitsun raran an Nucën Papa Dios
quicë
bari itsi inú .
raí , Baraquíasnën
bëchicë, a anuxun Nucën Papa Dios
. Usaribi
. 36
cana asérabi mitsu cain, mitsun
saribi oquin ca Nucën Papa
. Mitsúxmi usa
.
37 , cana mitsu
cain, mitsux camina an Nucën Papa
Dios quicë bana uni ñuixuncë unicama
, mitsun
. ¿Uitishi
oquin carana mitsu nuibaquin bë
?
cama cuëntancëxun aín pëchin
mapuxun bërúancësaribi oquin cana
mitsu bë .
.
38
. 39
cain, mitsun camina utëcënia isquin
— ëxa ucë bërí
aia. —quiax
. mainun
.
Anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubua
(Mr. 13.1-2; Lc. 21.5-6)
24
1Anuxun Nucën Papa Dios
rabiti xubunuaxa cuania ca aín
Jesús cacëxa:
—
.
—
upí isin. , axa
bë rurucubúti
.
Ax utëcë
(Mr. 13.3-23; Lc. 21.7-24; 17.22-24)
3
Olivos cacë anu tsó
,
nëbëtsioraquin cacëxa:
—¿Uínsaran cara mixmi quicësabi oi
anuxun Nucën Papa Dios rabiti xubu aín
? ¿Mix anun
utëcënti nëtë anúan ënë mecama cëñúti,
?
.
23 24

64
4,5
cëxun ca Jesusan anun ax utëcënti
nëtë ñuixunquin ësaquin cacëxa:
— ,
nuxun
.
camina bë . 6Mitsun camina
uni itsían —
bë —quixun ñuia
. Cuanan —raíri
unicamaxribi ca raí nania
—quixun ñuia cuatibi camina racuëtima
. Asé . Usaía
bëbi ca ënë mecama cëñúcëma pain
. 7
nani
.
rucama bëtsi
nanti
. Bëtsi bëtsi në
ca a piti ñu . Bëtsi bëtsi
mecamax ca shaí .
8Usoquin pain tëmëratancë
utëcëncëbë samaira
oquin tëmë .
9Usoquin canan ca ësaquinribi
:
— rinën ca uni
nuxun
.
. cë cupí ca
. 10 xun
.
nanquin ca uni raíri,
. 11 bëtan ca —
Nucën Papa Dios quicë bana unicama
ñuixuni —
. Usaquin
. 12 bëtan ca
,
. 13 bëtanbia
Nucën Papa Diosan në .
14 tia acamax
ca Nucën Papa Diosan në
.
ñuixuncë cëncëbë ënë
mecama cëñú .
15
:
—An Nucën Papa Dios quicë bana
unicama ñuixuncë uni Danielnëan a
ñuiquin cuë
rucamabë
. Danielnëan ñuia uni ax ca
utancëx ami sinanimabi anuxun Nucën
,
. An ënë bana iscë uni an ca
.
16 bë ca unicamax ami racuëti
. 17Aín
nuxun, aín ñu pain bitsi aín xubunu
atsíntëcë .
18 nuxuan ñu mëëcë
nuxun aín chupa bitsi
xubunu cuaníma naënuaxë
. 19 bë ca xanu tuñucama
cë xanucamaxribi
.
20Usaími anun ñu mëë
mita
. 21
unicama Nucën Papa Diosan me
samairai
tëmë , amiribishi usai tëmëratë
cëntimoi. 22Anúan paë tani nëtëxa
cëñúcë
.
Diosan,
24

65
nuibaquin, atu cupí anúan unin paë
tanquin tëmërati nëtëcama sënënmiti
.
23Anúan usoquin unicaman tëmërati
nëtë ucëbëtan unin mitsu —ca is, ënu ca
—quixun canan —ca is, unu
—quixun cacëxunbi
camina —asérabi ca —
. 24Anúan usoquin unicaman
tëmërati nëtë ucëbëtan ca unin ax
asé —
—
. Usaribiquin ca uni
raírinën cëmëquin —
Papa Dios quicë bana unicama ñuixunin
— . Cana
, uni itsían
.
.
25
bëbi
ratú .
mitsu parania bë . 26Usa
bëtan unin —Cristo ca uaxa.
—quixun
.
—Cristo ca uaxa, ca xubu
—quixun mitsu cacëxunbi
camina —asérabi ca —
. 27Mëríquin ca canacan anúan bari
cë,
camabi naicamë caia. Usaribi ca
,
utë . 28Unix ca quia —uinu
cëñú . .
(Mr. 13.24-37; Lc. 21.25-33; 17.26-30,34-36)
29Usoquin canan ca ësaquinribi
:
—Usaía tëmërai anun uni bënëti
nëtë
, ënribi ca pë .
, naícamë
shaíquicë
shaí . 30 bëtan ca
,
utëcë . Isi ca camabi menu
,
nuituti bë .
,
nëtë cuin mëú cabë
. 31Manë banañu bana
,
xunun.
32 , higuera i ax
ca baricuatsíncë
tancëx amiribishi corutëcënia.
isquin camina —ca baritiacuatsinia
— . 33
, cënti nëtë ca
. 34Asérabi cana
mitsu cain, bëría ënë nëtënu bucucë
mitsu ñuixuncë banacama quicësabi oi
. 35Naí, me, acamax ca cëñúti
, ëimoi
sabi oi
asé .
36Añu nëtë cënti
,
.
,
Papa Diosan Bë
. Nucën Papa Diosan cuni ca
.
37Bë
,
utë . 38Anúan aín
mainun aín
aintsibëtan Noénën anun iëti nunti cha
xanu bianan aín bëchicë bënumianan an
. Ca
, Noenën ñuicësabi oi ca
24

Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua, kakataibo

Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua, kakataibo

Recommended

Recommended

More Related Content

More from HolyBibles

More from HolyBibles (20)

Bible in cashibo cacataibo, cachibo, cacibo, cahivo, caxibo, hagueti, managua, kakataibo