2. O Castiñeiro (Castanea sativa)
É unha árbore orixinaria de
Asia Menor.
Os gregos e romanos
estendérona por Europa, e
máis tarde foi levada ao
Novo Mundo.
Podemos atopala por toda
Galicia, aínda que é máis
frecuente nas montañas dos
Ancares e do Caurel
Tamén son moi coñecidos os
soutos da provincia de
Ourense pola súa beleza.
3. Habita nos lugares
frescos sobre
solos lixeiros e
profundos.
É unha especie
cultivada dende
hai milenios
polos seus
froitos e pola
súa madeira.
4. Adáptase
moi ben aos
climas
temperados,
pode
soportar
fríos no
inverno pero
é moi
sensible ás
xeadas
primaverais.
5. É unha árbore
moi lonxeva
que acada un
gran tamaño,
se se deixa
medrar.
A copa é alta,
esférica e
moi densa.
Chega ata os 25
ou 35 metros
e ten raíces
profundas.
6. Pode vivir varios
séculos, aínda
despois de
baleira-lo tronco
polo efecto das
pudricións.
Cando abre o
toro, reciben o
nome de
catubeiras ou
caracochas.
Hai tempo
servían para
refuxio dos
nenos cando ían
ao campo co
gando
7. Este é o castiñeiro máis vello de Galicia.
Está en Pumbariños, Manzaneda. Calcúlase
que ten arredor de 1.000 anos.
O seu pé ten unha circunferencia de 13,85
metros. Precísanse dez persoas adultas
collidas das mans, cos brazos
estendidos, para abarcar todo o seu
contorno
No ano 1995 foi declarado Monumento
Natural
8. A súa cortiza é
cincenta-
pardusca ao
principio,
pero co tempo
vaise tornando
escura e con
gretas máis ou
menos
verticais.
O tronco é
groso e
dereito, e está
oco nos
exemplares
moi vellos.
9. As follas son
simples, alternas,
pecioladas,
oblongo-
lanceoladas e
serradas.
As flores son
de cor
amarela.
A polinización
é realizada
por insectos.
10. As follas e a cortiza
úsanse como menciñas
polas propiedades
astrinxentes (en
diarreas, tos,
inflamacións de gorxa,
febre e reuma).
Tamén se emprega para
curtir e tinguir peles , e
tamén en cestería, sen
esquecer o seu grande
valor ornamental.
11. Valor ecolóxico:
• As follas do castiñeiro
caen, pudren, e fan
solo, aumentando a
capa de humus.
Arredor do castiñeiro
desenvólvense moitas
especies vexetais.
A castaña sirve de alimento
a moitos animais
salvaxes.
A sombra dun castiñeiro é
boa e fresca.
E os soutos de castiñeiros
dan lugar a paisaxes
fermosas que
enriquecen o patrimonio
natural de Galicia.
12. Valor económico:
A madeira
• A madeira de castiñeiro é
unha madeira nobre, de
gran calidade: é boa,
fermosa, e moi duradeira.
• En Galicia foi usada
tradicionalmente para as
vigas ou trabes da casa,
para pontóns e táboas do
piso, para facer armarios,
chineros, cadeiras,
escanos, mesas e bancos,
para facer arcas…
• Tamén foi moi usada para
traballos artísticos:
esculturas, portas de
eirexas, retablos,
13. A castaña.
O froito do castiñeiro ten forma
globosa, cunha cuberta chea de
espiñas moi punzantes. É o
ourizo.
A semente (a castaña) é
comestible e madura no
outono. É a protagonista da
festa do Magosto tan estendida
nas terras galegas.
Cando as castañas comezan a
pingar, e dicir, cando abren os
ourizos e deixan caer o froito, e
o momento de recollelas co
angazo. Logo a árbore
atoleirase coa baloira para que
caian as que aínda non o
fixeron.
14. As castañas foron durante moito tempo unha
fonte inestimable de hidratos de carbono, ata
que a chegada da pataca as foi remprazando.
• A castaña é alimento Aínda se empregan de moitos xeitos : dánselle
para moitos animais. o gando ou cébanse os porcos; cómense crúas
Pero tamén é alimento ou asadas, cocidas ou secas, con chourizos,
para o home dende o con ovos ou leite. As que non se consumen
Paleolítico. Nos lévanse ao canizo para secar.
tempos en que non
había patatas e os
cereais andaban
escasos, a castaña tiña
moita importancia.
