* Ang tungkulin ng bawat sinaunang tao sa lipunan ay may layon na matugunan ang pangangailangan ng mamamayan *Mataas ang paggalang at pagpapahalaga ng mga sinaunang tao sa kababaihan. * malaki ang pagpapahalaga ng ating mga ninuno sa mga espiritung inaakala nilang "namamahay"sa kanilang kapaligiran * bago pa man dumating ang mga dayuhang mananakop sa ating kapuluan, unti-unting nahuhubog ang kultura ng ating mga ninuno

1. ARALIN 3:
KULTURA at LIPUNAN
ng mga SINAUNANG
PAMAYANAN

2. KATAYUAN SA LIPUNAN
Tatlong Uri ng mga Tao batay sa
Kapangyarihan
1. pangkat ng mga namumuno
2. pangkat ng mga timawa
3. pangkat ng mga alipin

3. ANG MGA DATU
– pinakamataas na antas
- Gat o Lakan : Katagalugan
- Sultan : Muslim
DAYANG o LAKAMBINI
– tawag sa kanillang asawa
Pribilehiyo:
• Hindi nagbabayad ng buwis

5. Tungkulin ng Datu
Namumuno sa gawaing may
kinalaman sa kabuhayan,
pagtatanggol, lipunan at relihiyon.
 may karapatan sa mga usaping
panlabas na kinasasangkutan ng
pamayanan
 tagapamagitan sa kasalan
 Tagapamayapa kapag may patay
 kasama ng kapitan sa digmaan at
paglalayag

6. ANG MGA TIMAWA
- Kinabibilangan ng mga mangangalakal,
mandirigma at iba pang karaniwang
mamamayan na isinilang na Malaya o
naging Malaya mula sa pagkaalipin.
- Hindi nagbabayad ng buwis ngunit
katu-katulong ng datu sa pakikidigma
at pagpapalakad ng lupain;
pakikisalamuha sa mga maharlika;
pagmamay-ari ng sariling lupain, ari-
arian o maging ng alipin at pagpili ng
sariling hanapbuhay.

8. Ang mga alipin
- tawag sa mga katutubong may
pinakamababang antas sa lipunan.
Dahilan ng pagiging alipin:
a. Namana sa magulang
b. Nabihag siya sa labanan
c. Hindi nakabayad ng utang
d. Nakagawa ng isang kasalanan

10. 2 uri ng alipin:
1. Aliping namamahay
- tuhay o mamahay (Bisaya)
– may sariling pamamahay at ari-arian
- Nagsisilbi sa datu tuwing anihan,
kapag may itinatayong bahay o
tuwing kailangan lamang.

11. 2. Aliping saguiguilid
- ayuey o hayohay (Bisaya)
– walang anumang ari-arian at
nakatira sa tahanan ng mismong
maharlika o timawang kanyang
pinaglilingkuran dahil siya ay
itinuturing ding pag-aari ng
kanyang mga panginoon.

12. PAGPAPAHALAGA SA
KABABAIHAN
 nakakatanggap ng pantay
na karapatan sa
kalalakihan
 mataas ang tingin sa
kanila sa lipunan
 maaari ring makibahagi sa
politika
 nakikibahagi sa mga
pagdiriwang na may
kinalaman sa kanilang
relihiyon

13. BABAYLAN o CATALONAN
- namumuno sa mga rituwal
- may kakahayan ding manggamot

14. EDUKASYON at PANITIKAN
BAYBAYIN
- Sistema ng pagsulat ng ating mga
ninuno
- binubuo ng labing-apat (14) na
katinig at tatlong (3) patinig
SURAT MANGYAN
- Paraan ng pagsulat ng mga
Mangyan

16. HUDHUD – inaawit ng mga taga-
Ifugao tuwing may ikinakasal at iba
pang pagdiriwang.
DARANGAN (Maranao)
- isa ring epiko na tumatalakay sa
buhay ng mga bayani
HUMADAPNON
- Epiko ng mga taga-Panay

17. RELIHIYON
2 paniniwalang panrelihiyon ng ating
mga ninuno
 anitismo
 Islam

18. ANITISMO – paniniwala at
pagbibigay-galang sa mga anito ng
kapaligiran
NAGA-ANITO
- rituwal na pag-aalay
- Pinangungunahan ito ng mga pari,
maging lalaki man o babae na
tinatawag na catalonan o baglan
(Ilocano)

20. PAGANITO – pag-aalay na
pinangununahan ng mga babaylan.
PANDOT – isang pampamayanang
pag-aalay na isinasagawa sa puno ng
balete kung saan ang mga tao ay
naghahanda ng isang pandiriwang.

21. Dahilan ng pagdaraos ng naga-anito:
 para sa ikakagaling ng may sakit
 para sa pagsilang ng isang sanggol
 kung panahon ng anihan
Kapag may kasunduan sa pagpapakasal
 pagtanggap sa isang bayani o
mandirigma na nagwagi sa isang
labanan
Kung may nais silang malaman
Kapag may namatay

22. AGHAM at SINING
 Ang agham ng ating mga ninuno natin
ay makikita sa kanilang kaalaman
tungkol sa kanilang kapaligiran, ang
kanilang hinuha batay sa galaw ng mga
buwan at bituin at direksyon ng
hangin at ang kalikasan ng mga hayop
sa kagubatan.
 Ang sining naman ng ating mga ninuno
ay makikita sa kanilang pananamit at
mga palamuti o disenyo sa katawan

23. PINTADOS – kalalakihang Bisaya na
may napakaraming marka sa
kanilang katawan na tinatawag na
batuk.
- marka na tanda ng kanilang
kabayanihan
Batek (Igorot) – tanda ng karangyaan
sa lipunan