тэргүүлэгчдийн хуралдааны тогтоол

1. нийслэлийн
ИРГЭДИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ХУРЛЫН
ТЭРГҮҮЛЭГЧДИЙН т о г т о ө л
оны № сарын өдөр Дугаар Улаанбаатар хот
г п
Журам батлах тухай
Монгол Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын
тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.2, 19 дүгээр зүйлийн 19.1.1, Төсвийн тухай хуулийн
62 дугаар зүйлийн 62.6.3 дахь хэсгийг тус тус үндэслэн Нийслэлийн иргэдийн
Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдээс ТОГТООХ нь:
1 .Нийслэлийн хөгжлийн төслүүдийг санхүүжүүлэх нийтлэг харилцааг
зохицуулсан Нийслэлийн бондын журмыг хавсралтаар баталсугай.
2. Нийслэлийн бондын журмын хэрэгжилтийг хангаж ажиллахыг Нийслэлийн
Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч /Э.Бат-Үүл/-д, хэрэгжилтэнд хяналт
^гавьж ажиллахыг Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдэд тус
тус үүрэг болгосугай.
З.Энэхүү тогтоол гарсантай холбогдуулан Нийслэлийн иргэдийн
Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн 2002 оны 98 дугаар тогтоолыг хүчингүй
болсонд тооцсугай.

2. Нийслэлийн иргэдий|гТөлөөлөгчдайн
Тэргүүлэгчдийн 2014
НИИСЛЭЛИИН БОНДЫН ЖУРАМ
Нэг. Нийтлэг үндэслэл
И.Энэхүү журмын зорилго нь Монгол Улсын Төсвийн тухай хууль, Үнэт
цаасны зах зээлийн тухай хууль болон холбогдох бусад хууль, эрх зүйн баримт
бичгийг тус тус үндэслэн нийслэлийн нийгэм эдийн засгийн хөгжил, төсөв, хөрөнгө
оруулалтын бодлого, хөтөлбөрийн хүрээнд хотын бүтээн байгуулалт, дэд бүтэц
болон нийгмийн чанартай хэрэгцээнд тулгуурласан хөгжлийн төсөл (цаашид “төсөл”
гэх)-ийг санхүүжүүлэх зорилгоор гаргах нийслэлийн бондын нийтлэг харилцааг
зохицуулахад оршино.
1.2. Энэ журамд хэрэглэсэн нэр томъёог дараах байдлаар ойлгоно. Үүнд:
1.2.1. "нийслэлийн бонд” гэж Нийслэлийн Засаг даргын гаргасан өрийн
хэрэгсэл буюу үнэт цаас гаргагчаас тогтоосон хугацаа дуусмагц үндсэн төлбөр болон
хүүг мөнгөн хэлбэрээр, эсхүл тодорхой эд хөрөнгийн эрхийн хэлбэрээр тухайн үнэт
цаасыг эзэмшигчид эргүүлэн төлөх үүргийг гэрчилсэн болон түүнтэй адилтгах үнэт
цаасыг;
1.2.2. “бонд гаргагч” гэж Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын
зөвшөөрлөөр, Нийслэлийн Засаг даргыг;
1.2.3. •|'‘төсөл” гэж нийслэлийн бондын хөрөнгөөр санхүүжүүлэхээр Нийслэлийн
Иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлаас шийдвэрлэсэн хөрөнгө оруулалтын төслийг;
1.2.4. “зэрэглэл тогтоогч агентлаг” гэж нийслэлийн бондыг гаргахад гэрээний
үндсэн дээр мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлэх эрх бүхий Олон улсад хүлээн
зөвшөөрөгдсөн байгууллагыг;
1.2.5. “андеррайтер” гэж Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуульд заасан үйл
ажиллагааг;
1.2.6. “төсөл хэрэгжүүлэгч байгууллага” гэж Салбарын асуудал эрхэлсэн
нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллага;
1.2.7. “төсөл гүйцэтгэгч” гэж уралдаант шалгаруулалтаар сонгогдсон төслийн
гүйцэтгэлд оролцох иргэн, хуулийн этгээд.
Хоёр. Журмын хамрах хүрээ
2.1. Дор дурдсан этгээд энэхүү журмыг дагаж мөрдөнө. Үүнд:
2.1.1. Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар;
2.1.2. Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагууд;
2.1.3. Төслийн санхүүжилтэд оролцох гадаад, дотоодын зөвлөх, мэргэжлийн
байгууллага, хөрөнгө оруулагчид;
2.1.4. Төслийн нэгж;
2.1.5. Төслийн гүйцэтгэлд оролцох иргэн, хуулийн этгээд;
2.1.6. Төслийн санхүүжилтыг дамжуулан хийх банкууд.

3. Гурав. Бондын хөрөнгөөр санхүүжих төсөлд тавигдах шаардлага
3.1. Төсөлд дараах шаардлага тавигдана. Үүнд:
3.1.1. Нийслэлийн иргэдийн нийтлэг ашиг сонирхлыг хангасан байх;
3.1.2. Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх Ерөнхий төлөвлөгөөний
тодотгол, 2030 оны хөгжлийн чиг хандлага, салбарын мастер төлөвлөгөө, хөрөнгө
оруулалтын хөтөлбөр, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын
захирагчийн үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Эдийн засаг, нийгмийн зорилтод нийцсэн
байх;
3.1.3. Үйл ажиллагаа нь эдийн засаг, нийгмийн шууд болон шууд бус үр
ашигтай болох нь техник, эдийн засгийн үндэслэлээр нотлогдсон, ажлын зураг төсөв
нь батлагдсан байх;
3.1.4. Төсөл нь Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаар хэлэлцэгдэж,
бондын хөрөнгөөр санхүүжүүлэхээр шийдвэрлэгдсэн байх.
Дөрөв. Бондын хөрөнгөөр санхүүжих төслийн хамрах хүрээ
4.1. Дор дурьдсан төслийг бондын хөрөнгөөр санхүүжүүлж болно. Үүнд:
4.1.1. Дахин төлөвлөлтийн дэд бүтэц,
4.1.2. Барилгажуулалт, газрын харилцаа,
4.1.3. Нийгмийн салбарын дэд бүтэц,
4.1.4. Нийтийн тээвэр,
4.1.5. Орон сууц, нийтийн аж ахуйн үйлчилгээ,
4.1.6. Жижиг дунд үйлдвэрлэл,
4.1.7. Дэд бүтцийн шугам сүлжээ, цэвэрлэх байгууламж шинээр байгуулах,
4.1.8. Авто зам, гүүр болон бусад нийтийн хэрэгцээний байгууламжийг
шинээр байгуулах,
4.1.9. Бусад хөрөнгө оруулалтын төсөл.
Тав. Бонд гаргах ерөнхий нөхцөл, төрөл
5.1.Нийслэлийн Засаг дарга нь энэхүү журмын 4-т заасан төслийг
санхүүжүүлэхэд шаардагдах хөрөнгө оруулалтыг бондын хөрөнгөөр санхүүжүүлж
болно.
5.2. Бонд гаргах албан ёсны шийдвэрийг Нийспэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн
Хурлаар хэлэлцэж зөвшөөрсөн тохиолдолд Нийслэлийн Засаг дарга бондын хүү,
нөхцөл, хэмжээ, түүнд хамаарагдах бусад асуудлыг захирамжлана.
6.3.Нийслэлийн Засаг дарга нь нийслэлийн бонд гаргахдаа Монгол Улсын
Санхүү төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас зөвшөөрөл
авсан байна.
5.4.Хөрөнгийн--зах зээлд гаргах бондын дээд хэмжээг нийслэлийн төсвийн
хөрөнгөөс нэг жилд төлөх нийт өрийн хэмжээнд багтаах ба өмнөх жилийн төсвийн
суурь орлогын дүнгээс хэтрүүлэхгүй байх, төлөх өрийн үйлчилгээний нийт хэмжээг
өмнөх жидийнтөсвийн-оуурь-орлогын 15 хувиас тус тус хэтрүүлэхгүйгээр ТОГПЮЫО.----
5.5.Бондыг эргэн төлөгдөх эх үүсвэрээс хамаарч ерөнхий хариуцлагын,
орлогын, тусгай зориулалтын гэсэн төрлөөр гаргаж болно.

4. ниислэлийн
ИРГЭДИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ХУРЛЫН
ТЭРГҮҮЛЭГЧДИЙН тогтоол
ЯР/Ү оны сарын өдөр Дугаар / / / Улаанбаатар хот
п
Нийслэлийн тээврийн талаар баримтлах
Бодлогын баримт бичиг батлах тухай
Монгол Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түуний удирдлагын
тухай хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1.1, 20.1.2, 25 дугаар зүйлийн 25.1, Нийслэлийн
эрх зүйн байдлын тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.1 дэх заалтыгтус тус үндэслэн
Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдээс ТОГТООХ нь:
1.Нийслэлийн тээврийн талаар баримтлах бодлогын баримт бичгийг 1 дүгээр
хавсралтаар, Бодлогын баримт бичгийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг
2 дугаар хавсралтаар тус тус баталсугай.
2.:Нийслэлмйн тээврийн талаар баримтлах бодлогын баримт бичиг болон үйл
ажиллагааны төлөвлөгөөнд тусгагдсан ажлуудыг хэрэгжүүлж ажиллахыг Нийслэлийн
Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч /Э.Бат-Үүл/-д, хэрэгжилтэнд хяналт
тавьж ажиллахыг Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдэд тус
тус үүрэг болгосугай. ..........................................

5. Нийслэлийн иргэдийн | Ь ^ ^ Щ , ^ Х у р л ы н | ^ |
Тэргүүлэгчдийн 2014 учйа^еарын ^ ^ дрийнз^ II
Ущ.. дүгээр тогтоц^ьи^у. д үгээ^р вср ^т? ? ]г
I
НИЙСЛЭЛИЙН ТЭЭВРИЙН ТАЛААР БАРИ1|ТЛАХ
БОДЛОГЫН БАРИМТ БИЧИГ /2020 с»
Нэг. Нийтлэг үндэслэл
т
Авто тээврийн салбарын ажил үйлчилгээ нь улс орны нийгэм, эдийн засгийн
хөгжил болон иргэд, зорчигчдын аж амьдралд ихээхэн нөлөө үзүүлж байдаг учраас
энэ салбарын хөгжилд тулгамдаж буй асуудлуудыг оновчтой зөв тодорхойлж,
шуурхай шийдвэрлэж байх шаардлагатай байна.
Хотын ерөнхий төлөвлөлт, авто замын нэгдсэн сүлжээ, эдийн засгийн
чадавхтай уялдуулан төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн зөв харьцааг хангах
замаар Нийслэл хотын тээврийн үйлчилгээний одоогийн байгаа тогголцооны
зарчмыг өөрчлөн шинэ шатанд гаргаж, үр дүнтэй ажиллахыг хотын өнөөгийн
амьдрал зайлшгүй шаардаж байгаа тул “Нийслэлийн тээврийн талаар
баримтлах бодлогын баримт бичиг”-ийг боловсруулсан болно.
Нийслэлийн тээврийн салбарыг хөгжүүлэх тэргүүлэх зорилтууд болон
шийдвэрлэх асуудлуудыг тусгасан, ойрын болон дунд хугацааны үйл ажиллагааны
Энэхүү хөтөлбөр, хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөө нь салбарын эрх зүйн
орчинг боловсронгуй болгох замаар нийслэл хотын иргэд, оршин суугчдын
тээврийн үйлчилгээний эрэлт, хэрэгцээг хангасан, зорчигчдын эрх ашгийг
дээдэлсэн аюулгүй, соёлч шуурхай тээврийн үйлчилгээг бий болгоход оршино.
“Нийслэлийн тээврийн талаар баримтлах бодлогын баримт бичиг” нь
нийслэлийн тээврийн салбарт дэвшилтэт техник технологи, автопаркын
шинэчлэлийг үе шаттайгаар хийх, хүн ам, хүрээлэн байгаа орчинд сөрөг нөлөөгүй
нийтийн'тэзврийн хэрэгслээр хангаж үйлчлэх, жолооч, тээвэрчдийг мэргэшүүлэн
сургах, цалин урамшуулалыг нэмэгдүүлэх, нийгмийн хангамжийн асуудлыг
шийдвэрлэх, нийтийн тээврийн замнал төлөвлөлтийг оновчтой төлөвлөх, зохион
байгуулах, тээврийн хэрэгслийн бүртгэл хяналтыг сайжруулах, нийтийн тээврийн
үйлчилгээний хөлс төлөлтөд цахим систем нэвтрүүлэх, ачаа, зорчигч тээврийн
терминаль, логистик төвүүдийг байгуулах, Улаанбаатар хотод шинээр тавигдах
Метро, хөнгөн галт тэрэг болон тусгай замын автобусны үйлчилгээг бусад
төрлийн нийтийн тээврийн үйлчилгээтэй хэрхэн уялдуулан зохицуулах зэрэг
асуудлыг шийдвэрлүүлэн үе шаттай хэрэгжүүлэхэд чиглэгдэнэ.
Хоёр. Бодлогын баримт бичгийн зорилго
Нийслэлийн тээврийн талаар баримтлах бодлогын баримт бичгийн зорилго
нь Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөний тодотгол,
2030 он хүртлэх хөгжпийн чиг хандлагад хотын тээврийн салбарыг хөгжүүлэхээр
тусгагдсан зорилтуудыг хэрэгжүүлэх, салбарын эрх зүйн орчинг боловсронгуй
болгох, дэвшилтэт техник технологийг нэвтрүүлэх, байгаль орчинд хор нөлөө
багатай стандартын шаардлага хангасан тээврийн хэрэгсэл ашиглах, тээврийн
логистик тогтолцоог бүрдүүлэх замаар иргэд зорчигчдын тээврийн үйлчилгээний
эрэлт, хэрэгцээг найдвартай хангасан аюулгүй, соёлч шуурхай, тээврийн
үйлчилгээний тогтвортой системийг бий болгоход оршино.

6. 3.1. Хурдан шуурхай, тохилог найдвартай их баггаамжийн нийтийн тээврийн
үйлчилгээ бий болгох замаар хувийн автомашины хэрэглээг бууруулах;
3.2. Нийтийн тээврийн үйлчилгээнд тээврийн шинэ төрөл болон дэвшилтэт
техник технологийг нэвтрүүлэх;
3.3. Нийтийн тээврийн үйлчилгээний хелс төлелтийн системийг боловсронгуй
болгох;
3.4. Нийтийн тээврийн үйлчилгээ үзүүлэх төр хувийн хэвшлийн оролцооны
зохистой харьцааг хадгалах;
3.5. Тээврийн үйлчилгээ эрхлэгч байгууллагуудын хүлээх үүрэг, хариуцлагыг
дээшлүүлэх;
3.6. Ачаа тээврийн логистик тогтолцоог хөгжүүлэх замаар тээвэрлэлтийн эдийн
засгийн үр ашгийг тооцож, тооцоо судалгаанд үндэслэн нэмэгдүүлэх;
Дөрев. Бодлогын баримт бичгийн зорилт, үйл
ажиллагааны үндсэн чиглэл
4.1. Нийтийн зорчигч тээвэр:
4.1.1. Улаанбаатар хотын нийтийн тээврийн үйлчилгээний их, дунд
багтаамжийн автобусны паркыг үе шаттайгаар шинэчлэх, стандартын шаардлага
хангасан тээврийн хэрэгслээр бүрдүүлэх;
4.1.2. Улаанбаатар хотын нийтийн тээврийн үйлчилгээнд бүртгэл хяналтын
/СЗРЗ/ систем, тээвэрлэлтийн цахим төлбөрийн систем зэрэг дэвшилтэт техник
технологийг нэвтрүүлэх замаар тээврийн үйлчилгээг зохицуулах “Цахим”
тогтолцоог бий болгох:;
4.1.3. Нийтийн тээврийн үйлчилгээ эрхлэгч аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын
үйл ажиллагааг дэмжих, үйлчилгээний чанар соёл, сахилга, хариуцлагыг
дээшлүүлэх;
4:1.4, Нийтийн тээвэрт суурилсан хот байх үндсэн зарчмыг баримтлан
'дзвшилтэт теХНик технологи, программ хангамжийг ашиглан нийтийн тээврийн
сүлжээг оновчтой төлөвлөж, өндөр үр ашигтай тээврийн төрлийг түлхүү хөгжүүлэх;
4.1.5. Нийслэлийн нийтийн тээврийн хэрэгслээр зорчигч бүр төлбөрөө төлж
зорчдог болох, ахмад настан, хөгжпийн бэрхшээлтэй иргэд, оюутаны нийтийн
тээврээр зорчих нөхөн олговрыг тэдэнд олгодог тэтгэвэр, халамж, тэтгэлэг дээр
нэмж олгодог болох асуудлыг судлаж, Засгийн газрын түвшинд шийдвэрлүүлэх;
4.1.6. Улаанбаатар хотод Метро, тусгай замын автобус /ВРТ/ зэрэг багтаамж
ихтэй тээврийн шинэ төрөл нэвтрүүлэх нарийвчилсан судалгааг хийх, ажпын зураг
төсвийг боловсруулах, бэлтгэл ажлыг хангаж, хэрэгжүүлэх;
4.1.7. Алсагдсан гэр хороолол, суурьшлын цэгүүдийн нийтийн тээврийн
үйлчилгээний хүртээмж, төрлийг нэмэгдүүлэх;
4.1.8. Автотээврийн байгууллагуудын удирдлага, инженер техникийн
ажилтнуудын мэргэжлийн ур чадварыг байнга дээшлүүлэх, үйл ажиллагааны өртөг
зардлыг бууруулах;
4.1.9. Салбарын хөгжлийн шаардлагыг хангахуйц мэдлэг, чадвар, туршлагатай
боловсон хүчний нөөц бүрдүүлэх, автотээврийн аюулгүй байдлыг хангахуйц
жолооч, мэргэшсэн жолооч бэлтгэх;
4.1.10. Улаанбаатар хотын нийтийн тээврийн үйлчилгээнд олон улсын
стандартыг нэвтрүүлж, нутагшуулах;
4.1.11. Шинээр байгуулагдах дагуул хотуудтай холбогдох тээврийн
төлөвлөлтийг боловсруулж, үйлчилгээг зохион байгуулах;
4.1.12. Дотооддоо автобус, троллейбус угсрах үндэсний үйлдвэрлэгчдийн үйл
ажиллагааг дэмжиж ажиллах;
Гурав. Бодлогын баримт бичгийн тэргүүлэх чиглэлүүд

7. 4.1.13. Тээврийн үнэ тарифийг шатахууны үнэ, валютийн ханшны хэлбэлзэл
болон бодит зардал дээр үндэслэн тогтоож байх, хөлс төлөлтийн системийг
боловсронгуй болгон тээврийн үнэ тарифийг индексжүүлэн тогтоох;
4.1.14. 'Гөлбөрийн цахим систем нэвтрүүлснээр нийтийн тээврээр үнэ
төлбөргүй болон хөнгөлөлттэй үнээр зорчидог эрх бүхий иргэдийн унааны зардлыг
цахим картаар дамжуулан тооцож олгодог системд шилжүүлэх;
4.1.15. Хувийн хэвшлийн хөрөнгө орлуулалтаар таксины тээврийн хэрэгслийн
тоог нэмэгдүүлэх;
4.2. Ачаа тээвэр:
4.2.1.Улаанбаатар хотын доторх болон хот орчим, дагуул хотуудын ачаа
тээврийн салбарыг цахим тогтолцоонд оруулан, тээвэрлэлтийн үйл ажиллагаанд
тавих хяналтыг сайжруулах;
4.2.2. Хот доторх болон хот орчмын аюултай ачааны тээвэрлэлт, хүнсний
технологийн болон ахуйн тээвэр эрхлэгчдийн нэгдсэн бүртгэл, мэдээллийн санг
бий болгох, нэгдсэн удирдлага зохицуулалтаар хангах;
4.2.3. Улаанбаатар хот орчимд ачаа тээврийн төрөлжсөн терминал, логистик
төв байгуулах;
4.3. Авто үйлчилгээ:
4.3.1. Автотээврийн хэрэгслийн засвар үйлчилгээний мэдээллийн санг бий
болгох талаар эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох;
4.3.2. Авто үйлчилгээ эрхлэгчдийн үйл ажиллагаанд нэгдсэн шалгалт хийх,
зэрэглэл тогтоох, үйлчилгээний жишиг үнэ тарифыг боловсруулах, чанарын
баталгаа өгдөг тогголцоог бий болгох;
Тав. Бодлогын баримт бичгийг хэрэгжүүлэх хугацаа, санхүүжилт
Нийслэлийн тээврийн салбарыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх бодлогын баримт
бичгийн ерөнхий нөхцлийг дараах байдлаар тодорхойлов:
5.1. Санхүүжилтийн эх үүсвэр: Нийслэлийн тээврийг хөгжүүлэх хөтөлбөрийг
хэрэгжүүлэх хөрөнгө нь дараах эх үүсвэрээс бүрдэнэ.
• Улс, нийслэлийн төсөв, төсөл;
• Орон нутгийн төсвөөс санг үүсгэн байгуулахад зориулан олгосон
санхүүгийн дэмжлэг;
• Гадаад улс орон, олон улсын байгууллага, түүнчлэн гадаад, дотоодын
аж ахуйн нэгж, байгууллага иргэнээс өгсөн буцалтгүй тусламж, дэмжпэг
хандив, хөнгөлөлттэй зээл;
• Нийслэлийн нийтийн тээврийн парк шинэчлэлт хийсэн аж ахуйн нэгж
байгууллагуудаас эргэн төлөгдөх төлбөр;
• Хуулиар зөвшөөрөгдсөн бусад эх үүсвэр.
5.2. Хэрэгжүүлэх механизм: Нийтийн тээврийн үйлчилгээ эрхлэгч аж ахуйн
нэгж, байгууллагуудад дэмжлэг үзүүлэх, эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох,
шинэ техник технологи нэвтрүүлэх, стандартын шаардлага хангасан автобусаар
паркын шинэчлэлт хийх, метро, тусгай замын автобус зэрэг багтаамж ихтэй
тээврийн төрлийг үе шаттай нэвтрүүлнэ.
5.3. Хэрэгжүүлэх хугацаа: 2020 он хүртэл,
5.3.1.Бодлогын баримт бичгийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө 2 үе шаттай байна.
■ I шат /2014-2016 он/ - Нийслэлийн тээврийн салбарыг 2016 он хүртэл
хөгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулж, хэрэгжүүлэх;
■ II шат /2.017-2020 он/ - Нийслэлийн тээврийн талаар баримтлах бодлогын
баримт бичгийг бүрэн хэмжээгээр хэрэгжүүлж дуусгах;
5.4. Эцсийн үр дүн: Нийслэл хотын иргэдийн эрэлт хэрэгцээг хангасан
аюулгүй, соёлч, шуурхай найдвартай тээврийн үйлчилгээний
тогголцоог бий болгоно.

8. 7.3.3. Бодлогын баримт бичгийг хэрэгжүүлэхдээ Автотээврийн талаар төрөөс
баримтлах бодлого, Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөө, бүсчилсэн хөгжлийн
цогц бодлого болон бусад бодлогын баримт бичгүүдийн үйл ажиллагааг нягт
уялдуулан хэрэгжүүлэх;
7.3.4. Бодлогын баримт бичгийг хэрэгжүүлэх явц болон эцсийн үр дүнг шалгах,
хянах, үнэлэх үнэлгээний систөмийг шинээр боловсруулж мөрдөх;
Найм. Бодлогын баримт бичгийг хэрэгжүүлснээр гарах үр дүн
8.1. Нийслэлийн нийтийн тээврийн үйлчилгээний чанар, соёл болон аюулгүй,
найдвартай байдал дээшилж, иргэд нийтийн тээврээр зорчих сонирхол нэмэгдэж,
улмаар замын хөдөлгөөний түгжрэл саатал багасна;
8.2. Нийслэл хотын нийтийн тээврийн үйлчилгээний цагийн хуваарь, чиглэл
маршрутын талаарх бодит мэдээллийг иргэд цаг алдалгүй авах боломж бүрдэнэ;
8.3. Нийтийн тээврийн үйлчилгээний автобусны парк стандартын шаардлага
хангасан тээврийн хэрэгслээр бүрдэнэ;
8.4. Автотээврийн хэрэгслээс ялгарах агаарын бохирдлын хэмжээ буурна;
8.5. Тээвэрлэлтийн хөлс төлөлтийн уян хатан системийг бий болгосноор гол
гудамж, замаар дайран өнгөрөх нийтийн тээврийн үйлчилгээний чиглэлийн
давхцал буурах нөхцөл бүрдэнэ;
8.6. Ачаа тээврийн логистик тогтолцоо хөгжүүлснээр тээвэрлэлтийн зардал
буурч бараа бүтээгдэхүүний үнэ тогтворжих, хүнсний аюулгүй байдалд хяналт
тавих боломж бүрдэхээс гадна нийслэл хотын замын хөдөлгөөний эрчим сайжирч,
агаарын бохирдол буурах нөхцөл бүрдэнэ.
Е:с. Бодлогын баримт бичгийг хэрэгжүүлэхэд тохиолдож
болох эрсдлийн төсөөлөл
9.1. Бодлогын баримт бичгийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд
тусгагдсан арга хэмжээг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах хөрөнгийн эх үүсвэр дутагдах,
уетсу нийслэлийн төсөвт тусгагдахгүй байх магадлал өндөр байгаа нь хөтөлбөрийн
хэрэгжилтэнд нөлөөлөх гол эрсдэл байх болно.

9. Нийслэлийн иргэдийн Тө
Тэргүүлэгчдийн 2014 оны
/ / / д у га а р т о г т о о л й !
НИИСЛЭЛИИН ТЭЭВРИЙН ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГЫН БАРИМТ БИЧГИЙГ
ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
өөф гчдийЩ&урлЫН |*
н 2 % ^гаш ^|(Ш Щ ‘ я
<1* ||Ш||
ъ
д/д Үйл ажилпагааны чиглэл Хэрэгжүүлэх арга хэмжээ
Хариуцах
байгууллага
Хамтран
ажиллах
байгуулагууд
Хэрзгжүүлэх
хугацаа
1 2 3 4 5 6
Нэг. Хууль эрх зүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгох талаар
1.
И.Тээврийн салбарын
бодлогын болон хууль,
эрх зүйн актуудыг
боловсруулах, шинэчлэх
1.1.1. Төрөөс автотээврийн талаар баримтлах
бодлого болон Автотээврийн тухай хуулийг
шинэчлэх талаар Зам, тээврийн яамнаас
боловсруулж байгаа баримт бичгийн төсөлд
нийслэл хотын тээврийн үйл ажиллагааны
чиглэлээр санал боловсруулж тусгуулах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
ЗТЯ
НЗДТГ
2014-2015
он
2.
1.1.2. Нийслэл хотын нутаг дэвсгэрт нийтээр дагаж
мөрдөх “Улаанбаатар хотын дүрэм”-ийн төсөлд
тээврийн үйлчилгээний талаарх санал
боловсруулж, тусгах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
НЗДТГ
2014-2015
он
3.
1.1.3. Нийтийн тээвэрт тулгуурласан тээврийн
тогтолцоог бий болгон хүртээмжийг нэмэгдүүлэх
замаар суудлын авто машины хэрэглээг бууруулах
талаар зохих судалгаа хийж, санал боловсруулж,
хэрэгжүүлэх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
НЗДТГ
ЗТЯ
2014-2015
он

10. 4.
1.1.4. Засгийн газрын 2012 оны 146 дугаар
тогтоолоор батлагдсан “Замын хөдөлгөөний
аюулгүй байдлыг хангах үндэсйий стратеги”-ийн
хүрээнд нийслэл хотын заМын хөдөлгөөний
аюулгүй байдлыг хангах дунй болон богино
хугацааны төлөвлөгөө боловсруулан,
хэрэгжүүлэхэд хамтран ажиллах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
НЗДТГ
ХЗЯ
ЗТЯ
ЗЦГ
ЗХУТ
2014-2015
он
5.
1.2. Нийтийн тээврээр
үнэ төлбөргүй болон
хөнгөлөлттэй үнээр
зорчих тухай холбогдох
хуулиудад өөрчлөлт
оруулж, үйлчилгээний
хөлс төлөлтийг
боловсронгуй болгох
1.2.1. Боловсролын тухай, Цагдаагийн тухай,
Ахмад настны нийгмийн хамгааллын тухай,
Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний нийгмийн
хамгааллын тухай зэрэг хуулиудад заасан нийтийн
тээврээр үнэгүй болон хөнгөлөлттэй үнээр зорчих
эрх бүхий иргэдийн унааны зардлын хуваарилалт
болон нийтийн тээврээр зорчих хөлс төлөлтийг
боловсронгуй болгох талаар санал боловсруулан
УИХ, Засгийн газарт оруулах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
НЗДТГ
ХЗЯ
зтя
БШУЯ
н ххя
ся
2014-2015
оны 06 сар
6.
1.2.2. Нийтийн тээврийн үйлчилгээнд цахим
төлбөрийн систем нэвтрүүлэх болон ашиглахтай
холбогдсон дүрэм, журам боловсруулж эрх бүхий
байгууллагаар батлуулах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
зтя
н зд тг
х зя
Монгол банк
2014-2016
он
7.
1.3. Тээврийн салбарт
мөрдөгдөх дүрэм журам,
стандарт, норм
нормативыг
боловсронгуй болгох
1.3.1. Нийтийн тээврийн хэрэгслийн жолоочийн
ажил, амралтын дэглэмийг зохицуулах, нийтийн
тээврийн үйлчилгээний жолооч нарын үндсэн
цалингийн нэгдсэн жишиг тогтоох, цалингийн
тодорхой хувийг төрөөс санхүүжүүлэх зэрэг цогц
асуудлаар санал боловсруулж, шийдвэрлүүлэх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
зтя
нххя
н зд тг
АТҮТ
2014-2015
оны 06 сар
8.
1.3.2. Ачаа, зорчигч тээврийн автовокзал болон
автотерминал, ложистик төвүүдийг шинээр
байгуулах төсөл, хөтөлбөр боловсруулахад
хамтарч ажиллах, хотын доторх болон хот орчмын
тээврийн үйлчилгээний төрийн зохицуулалтыг
сайжруулах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
зтя
хзя
н зд тг
НЕТГ
АТҮТ
2015 оны
III улирал

11. 9.
1.3.3. Шатдаг хийн түлшээр ажилладаг
автомашины аюулгүй ажиплагаа, засвар
үйлчилгээнд мөрдөж ажиллах шаардлагатай
стандарт, дүрэм журмыг боловсруулахад хамтарч
ажиллах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
ЗТЯ
МХЕГ
н м хг
НОБГ
2014-2015
он
10.
1.3.4. Нийслэл хотын авто үйлчилгээ эрхлэгчдийн
мэдээллийн санг үүсгэж, ансилал, зэрэглэл
ТОГТООХ, үИЛЧИЛГЗЗНД ЧаНарЫН баТЗЛГЗЗ ОЛГОДОГ
топголцоог бий болгох талаар холбогдох эрх бүхий
байгууллагатай хамтран ажиллах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
НМХГ
зтя
НЗАА
2014-2015
он
11.
1.3.5. Автотээврийн салбарын үйлчилгээний
талаарх олон улсын /150/ стандартыг жилд 5-аас
доошгүйг өөрийн орны ашиглалтын онцлог нөхцөл
байдалд тохируулан нутагшуулах;
пиислэлиин
Тээврийн
газар
ЗТЯ
СХЗГ
2014-2020
он
12.
1.3.6. Авто тээврийн хэрэгсэл, түүний эд анги,
сэлбэг хэрэгсэл үйлдвэрлэх, засварлахтай
холбоотой шаардагдах норм норматив,
стандартыг боловсруулахад оролцож ажиллах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
ЗТЯ
н м хг
НЗАА
2014-2016
он
Хоёр. Хүний нөөцийн бодлого, удирдлага, зохион байгуулалтыг сайжруулах талаар
13.
2.1.Нийслэл хотын
тээврийн ажил
үйлчилгээний удирдлага
зохион байгуулалт, үйл
ажиллагааг сайжруулах
2.1.1. Хотын тээврийг хөгжүүлэх төслүүдтэй
уялдуулан хотын доторх болон хот орчмын ачаа,
зорчигч тээвэрлэх үйл ажиллагааны бүртгэл
хяналт, нэгдсэн зохицуулалт хийх, холбогдох
байгууллагз, иргэдийг мэдээллээр шуурхай хангах
зэрэг эрх, үүрэг бүхий мэргэжлийн байгууллага
/мэдээллийн нэгдсэн төв/ байгуулах талаар санал
боловсруулж Нийслэлийн удирдлагад танилцуулж,
шийдвэрлүүлэх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
НЗДТГ
НӨХГ
н м тг
2014-2016
он
14.
2.1.2. Төр хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээнд
нийтийн тээврийн үйлчилгээний зарим ажил
үйлчилгээг төрийн бус байгууллага болон хувийн
хэвшлээр гүйцэтгүүлэх эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх,
удирдлага зохион байгуулалтыг сайжруулах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
зтя
н зд тг
2014-2016
он

12. 15.
2.1.3 Нийтийн тээврийн үйлчилгээ эрхлэгч зарим
жижиг аж ахуйн нэгж, байгууллагуудыг нэгтгэн үйл
ажиллагааны чадамжийг сайжруулах, авто аж
ахуйн мэргэжлийн байгууллагын хэлбэрт бүрэн
шилжүүлэх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
НЗДТГ
зтя
2014-2017
он
16.
2.1.4. Нийслэлийн хотын нийтийн зорчигч
тээврийн үйлчилгээнд төр, хувийн хэвшлийн
харьцаа! зохис 1ой хэмжаэнд хүргэх,
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
НЗДТГ
ЗТЯ
2014-2018
17.
2.2. Автотээврийн
хэрэгслийг мэргэшсэн
жолоочоор
хангах
2.2.1. Эхний ээлжинд нийслэлийн нийтийн зорчигч
тээврийн хэрэгслийг мэргэшсэн ээлжийн
жолоочоор хангах талаар холбогдох
байгууллагуудтай хамтран тогтмол сургалт зохион
байгуулах арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
зтя
нххя
н зд тг
2014-2015
он
18.
2.2.2. Нийтийн тээврийн хэрэгслийн болон хүнд
даацын автомашины жолооч сургаж
дадлагажуулах сургалтын танхим, жолоодлогын
талбай бүхий нэгдсэн сургалтын төв байгуулах
төсөл боловсруулж, шийдвэрлүүлэх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
НЕТГ
зтя
НЗДТГ
2014-2015
он
19.
2.3.Салбарын
мэргэжлийн боловсон
хүчнийг бэлтгэх
2.3.1. Автотээврийн салбарын инженер, техникийн
ажилтнуудыг өндөр хөгжилтэй орнуудад сургаж,
дадлагажуулах, метро, тусгай замын автобус
болон шинээр нэвтрэх бусад тээврийн
хэрэгслүүдийн техникийн ашиглалт, үйлчилгээний
мэргэжилтэн, ажилтнуудыг бэлтгэх, мэргэшүүлэх
хөтөлбөр боловсруулж, хэрэгжүүлэх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
ЗТЯ
НЗДТГ
2014-2016
он
20.
2.3.2. Авто үйлчилгээ эрхлэгчдийн мэргэжилтэй
ажилтны судалгааг гаргаж, мэргэжил олгох,
мэргэшүүлэх сургалтыг холбогдох байгууллагатай
хамтран зохион байгуулж ажиллах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
ЗТЯ
м ис
АҮЭХ
МСҮТ-үүд
2014-2016
он
21.
2.4. Тээвэрчдийн
нийгмийн асуудлыг үе
шаттайгаар шийдвэрлэх
2.4.1.Тээвэрчдийн нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх
төсөл боловсруулж, “Тээвэрчин хотхон” байгуулах
ажлыг эхлүүлэх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
н зд тг
зтя
НЕТГ
2014-2016
он
Гурав. Салбарын техник, технологийн бодлого зохицуулалтын талаар
22. 3.1.Тээврийн хэрэгслийн 3.1.1. Нийтийн тээврийн хэрэгслийн техникийн Нийслэлийн ЗТЯ 2014-2015

13. техникийн үзлэг
хяналтын үйл
ажиллагааг сайжруулах
үзлэг хяналтын төвийн үйл ажиллагааг
сайжруулж, техникийн үзлэг хяналтын төвийг
шинээр барьж байгуулах, тоног төхөөрөмжийг
шинэчлэх;
Тээврийн
газар
НХОГ
НЕТГ
оны 10 сар
23.
3.2.1. Нийтийн тээврийн үйлчилгээнд шатдаг хий
болон цахилгаан эх үүсвэрээр ажилладаг
тээврийн хэрэгслийг өргөнөөр ашиглах замаар
автотээврийн хэрэгслээр ялгарах агаарын
бохирдлын хэмжээг бууруулах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
НЗДТГ
зт я
БОНХЯ
н м х г
НОБГ
2014-2015
он
24.
3.2. Автотээврийн
хэрэгслээс үүдэлтэй
агаарын бохирдлыг
бууруулах
3.2.2. Хөдөлгөөний ачаалал ихтэй төвийн гудамж
замуудын нийтийн тээврийн үйлчилгээнд
багтаамж ихтэй тээврийн хэрэгсэл /залгаа
автобус, троллейбус, резинэн дугуйт трамвай/
авч ашиглах асуудлыг судалж шийдвэрлэх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
НЗДТГ
зт я
2014-2016
он
25.
3.2.3. Дотооддоо угсарч үйлдвэрлэсэн нийтийн
зорчигч тээврийн үйлчилгээний стандартын
шаардлага хангасан их багтаамжийн автобусаар
паркын шинэчлэлт хийх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
н з д т г
Автобус
угсарч,
үйлдвэрлэгчид
2014-2015
он
3.2.4. Дизель хөдөлгүүртэй автобус болон хүнд
26.
даацын машин механизм, ачааны автомашинд
утааны шүүлтүүр суурилуулж, хотын доторх
ачаа, зорчигч тээврийн үйлчилгээг гүйцэтгүүлэх
талаар холбогдох байгууллагуудтай хамтран
ажиллах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
н з д т г
зт я
БОНХЯ
н м х г
НАЧА
2015-2016
он
27.
3.3. Нийтийн тээврийн
хэрэгслийн техникийн
бэлэн байдлыг
сайжруулах
3.3.1. Томоохон авто аж ахуйн нэгж,
байгууллагуудыг техникийн үзлэг хяналт явуулах
өөрийн тоног төхөөрөмж бүхий үйлчилгээний
нэгжтэй болгох ажпыг хэрэгжүүлж эхпэх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
з т я
АТҮТ
НЗДТГ
с х з г
2015-2016
он

14. 28.
3.4. Хөгжлийн
бэрхшээлтэй иргэдийн
нийтийн тээврээр
зорчих боломжийг
бүрдүүлэх
3.4.1. Автотээврийн тухай хуулийн холбогдох
заалтын дагуу хөгжлийн бэрхшээлтэй
/тэргэнцэртэй/ иргэд зорчих бОЛОМЖГОЙ тусгай
зориулалтын тоноглол бүхий нийтийн зорчигч
тээврийн хэрэгспийн тоог нэмэгдүүлэх талаар
холбогдох арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх;
Нийтийн
тээврийн
үйлчилгээ
эрхлэгч аж
ахуйн
нэгжүүд
ЗТЯ
НХХЯ
НЗДТГ
2014-2016
он
29.
3.5. Таксийн тээврийн
хэрэгслийн тоог
нэмэгдүүлэх
3.5.1. Улаанбаатар хотын таксийн тээврийн
хэрэгслийн тоог нэмэгдүүлэхэд хувийн хэвшлийн
хөрөнгө оруулалтыг дэмжиж ажиллахын зэрэгцээ
хууль бус такси үйлчилгээ эрхлэгчдийн үйл
ажиллагааг зогсоох арга хэмжээг үе шаттайгаар
авч хэрэгжүүлэх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
ЗТЯ
з ц г
ЗХУТ
н м х г
2014-2016
он
Дөрөв. Тээврийн ажил үйлчилгээний төлөвлөлт, хяналт зохицуулалтын талаар
30.
4.1. Хотын хүн амын
зорчигч урсгал, зорчигч
эргэлтийн судалгаа
хийж нийтийн тээврийн
сүлжээ төлөвлөлтийг
боловсронгуй болгох
4.1.1. Улаанбаатар хотын доторх болон хот
орчмын нийтийн тээврийн үйлчилгээний зорчигч
урсгал, зорчигч эргэлтийн нарийвчилсан
судалгаа хийх ажлыг холбогдох
байгууллагуудтай хамтран зохион байгуулах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
з тя
н з д т г
2014-2015
он
31.
4.1.2. Хөдөлгөөний ачаалал ихтэй төв замуудаар
дайран өнгөрдөг нийтийн тээврийн үйлчилгээний
чиглэлийн давхцлыг үе шаттайгаар бууруулах
төлөвлөлт хийж, хэрэгжүүлэх;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
з ц г
НАЗГ
н з д т г
2014-2015
он
32.
4.1.3. Хотын төв замуудын ачааллыг бууруулах
үүднээс хотын захын чиглэлүүдийн автобусыг
богино эргэлтээр явуулахын тулд нийтийн
тээврийн хэрэгслийн эргэж тойрох зам, талбай
болон зорчигчдын сэлгэн суух буудал, зогсоол
байгуулах /5 шар, Саппоро, Ботаник,
Офицеруудын ордон, 7 буудал орчимд/ зураг
төсөв боловсруулж, хэрэгжүүлэх ажлыг
холбогдох мэргэжпийн байгууллагуудтай
хамтран зохион байгуулах;
Нийслэлийн
Тээврийн
газар
НАЗГ
н з ц г
ЗХУТ
НЕТГ
н ө х г
2014-2015
он

15. нийслэлийн
ИРГЭДИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ХУРЛЫН
ТЭРГҮҮЛЭГЧДИЙН тогтоол
_ оны сарын Оо өдөр Дугаар / / ? Улаанбаатар хот
“Монгол мал” дэд хөтөлбөр
батлах тухай
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.5, Монгол Улсын Засаг,
захиргаа, нутаг, дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай 18 дугаар зүйлийн
18.1.2“ж”, Улсын Их Хурлын 2010 оны 23 дугаар тогтоолыг тус тус үндэслэн
Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдээс ТОГТООХ нь:
1.“Монгол мал” Нийслэлийн дэд хөтөлбөрийг 1 дүгээр хавсралтаар, Нийслэлд
мал аж ахуй эрхлэх болон хориглосон бүс нутгийг 2 дугаар хавсралтаар тус тус
баталсугай.
2. Нийслэлийн “Монгол мал” дэд хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангаж, “Нийслэлд
мал аж ахуй-эрхлэх болон хориглосон бүс” нутгийн талаар нийслэлийн нутаг
дэвсгэрт мал аж ахуй эрхэлж байгаа иргэд, аж ахуй нэгж, байгууллагуудад
танилцуулж, хэрэгжилтийг хангуулж ажиллахыг Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд
Улаанбаатар хотын Захирагч /Э.Бат-үүл/-д, хэрэгжилтэнд хяналт тавьж ажиллахыг
Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдэд тус тус үүрэг
болгосугай.
3.Нийслэлд “Монгол мал” дэд хөтөлбөрийг үе шаттай хэрэгжүүлэхэд
шаардагдах хөрөнгийг Нийслэлийн эдийн засаг, нийгмийн хөгжпийн жил бүрийн
үндсэн чиглэлд тусгахыг Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын
Захирагч /Э.Е?ат-үүл/-д даалгасугай.

16. Нийслэлийн иргэдийн тШ^гтө^г^да^Сурлын II
Тэргүүлэгчдийн^ЗЗМ оны ю угаа) |1{1
сары н.^яийядрийн^|р1Угай) р ||
тогтоолын 5йүг®р^М6ШаДг 1 !
11 ^ . И Ш 1
“ МОНГОЛ МАЛ” ДЭД ХӨТӨЛБӨР I
}
1
Мал сүрэг нь Монгол Улсын үндэсний өвөрмөц, нөхөн
монголын соёл, уламжлалыг хадгалан авч яваа дэлхийн үнэт өв сан, тогтвортой
хөгжпийн үндэс, эдийн засгийн тулгуурын нэг бөгөөд хүн амын амьжиргааны гол эх
үүсвэр.хүнсний аюулгүй байдлын баталгаа, малчин өрхийн эдийн засгийн үндэс юм.
Ийм учраас Монгол Улсын Үндсэн хуульд “Мал сүрэг бол үндэсний баялаг мөн
бөгөөд төрийн хамгаалалтад байна” гэж заасан байна.
сэргээгдэх баялаг,
Нэг. Нийтлэг үндэслэл
Мал аж ахуйн салбарыг хөгжүүлэх талаар нийслэлд боловсруулсан бодлогын
баримт бичиг байхгүйгээс мал аж ахуйн салбар хөгжихгүй байна. Монгол улсын
үндсэн хууль, Монгол мал хөтөлбөр болон
мал аж ахуйтай холбогдон гарсан бусад хууль, тогтоомжуудыг үндэслэн уг дэд
хөтөлбөрийг боловсруулав. Нийслэлийн мал аж ахуйг эрчимжсэн байдлаар
төрөлжүүлэн хөгжүүлж, хотын хүн амын хүнсний хэрэгцээг экологийн цэвэр, эрүүл
ахуй, ариун цэврийн шаардлага хангасан нөхцөлд бэлтгэж, технологийн өндөр
түвшинд боловсруулсан бүтээгдэхүүнээр хангах, бодлого чиглэлийг боловсруулж,
хэрэгжүүлэх хэрэгцээ шаардлага зайлшгүй урган гарч байгаа нь энэхүү дэд
хөтөлбөрийг боловсруулах үндэслэл болж байна.
Хоёр. Хөтөлбөрийн зорилго, тэргүүлэх чиглэл
Мал аж ахуйг нийслэлийн хүн амын суурьшил, өсөлттэй уялдуулан, нийгмийн
хөгжпийн чиг хандлагад нийцүүлэн зах зээлийн нөхцөлд өрсөлдөх чадвартай, эдийн
засгийн үр а1шгтай салбар байх нөхцлийг бүрдүүлж, нийслэлийн хүн амыг эрүүл,
аюулгүй хүнсээр, боловсруулах үйлдвэрийг чанартай түүхий эдээр хангаж, экспортыг
нэмэгдүүлэхэд чиглэгдэнэ. Дээрх зорилгыг хэрэгжүүлэх зорилтын хүрээнд дараахь
тэргүүлэх чиглэлийг баримтална:
2.1.Монгол Улсын эдийн засгийн тулгуур салбар болох мал аж ахуйг
хөгжүүлэхэд онцгой анхаарч нийслэлд эрчимжсэн мал аж ахуйг цогцолбор байдлаар
хөгжүүлэх эрх зүй, эдийн засаг, бүтэц, зохион байгуулалтын нэн таатай орчин
бүрдүүлж энэ салбарын тогтвортой хөгжлийг хангана.
2.2. Малын үржлийн ажил, үйлчилгээг нийгмийн эрэлт хэрэгцээнд нийцүүлэн
боловсронгуй болгож, ашиг шимийн гарц, чанарыг сайжруулан, биологийн төгс
чанартай түүхий эд, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, зах зээлд өрсөлдөх чадавхийг
нэмэгдүүлэх, экологийн өөрчлөлтөд дасан зохицсон, эрсдэл

17. 2.3. Мал эмнэлгийн ажил, үйлчилгээг олон улсын жишигт хүргэж, малын эрүүл
мэндийг баталгаажуулах замаар нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаална.
2.4. Мал, малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний зорилтот зах зээлийг
хөгжүүлж, бэлтгэл, борлуулалтын оновчтой сүлжээг бий болгох, урамшуулал олгох
замаар эдийн засгийн эргэлтийг хурдасгана.
Гурав. Хөтөлбөрийн зорилт, үйл ажиллагаа
3.1. Нэгдүгээр тэргүүлэх чиглэлийн хүрээнд дараахь зорилт, үйл ажиллагааг
хэрэгжүүлнэ. Мал аж ахуйн салбарын тогтвортой хөгжпийг хангаж, мал аж ахуйг
эрчимжүүлэн хөгжүүлэх, эдийн засгийн эргэлтэд эрчимтэй оруулах тогтолцоог бий
болгох эрх зүйн таатай орчныг бүрдүүлнэ.
3.1.1. Малын бүртгэлжүүлэлт, мал эмнэлэг, үржпийн ажил, үйлчилгээний
нэгжийн чадавхийг сайжруулах эрх зүйн орчныг бий болгох
3.1.2. Мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн хөгжлийг дэмжих, малчдын хөдөлмөрийн
үнэлгээг сайжруулах, урамшуулах тогтолцоог бий болгох эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх
3.1.3. Тэжээл”,“Мах", “Сүү”, “Ноос”, “Ноолуур”, “Арьс шир” дэд хөтөлбөрүүдийг
үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх.
3.1.4. Дүүргүүдэд мал эмнэлэг, үржлийн ажил, үйлчилгээг мэргэжлийн
удирдлагаар хангах, зохицуулах, хяналт тавих чиг үүрэг бүхий төрийн үйлчилгээний
албыг бий болгож ажиллах орчин нөхцөлийг бүрдүүлэх;
3.1.5. Мал эмнэлэг, үржпийн ажил, үйлчилгээний анхан шатны нэгжийн
материаллаг баазыг бэхжүүлэх, мэргэжилтний хүрэлцээ хангамж, чадавхийг
сайжруулахад дэмжлэг үзүүлэх
3.1.6. Мал аж ахуйн мэргэжилтэн, фермер эрхлэгчид, малчдын мэдлэг
боловсролыг дээшлүүлэхэд анхаарч сургалтын хөтөлбөр боловсруулж, сургалт
зохион байгуулах, мэргэшүүлэх, давтан сургах, үйлдвэрлэлд шинжпэх ухааны
дэвшилтэт технологи, инновацыг нэвтрүүлж, хэрэгжүүлэх
3.1.7. Эрчимжсэн мал аж ахуйг эрхлэх технологийг боловсруулж, малчдад
эзэмшүүлэх, мэргэшүүлэх, үзүүлэх сургалтыг тус тус зохион байгуулах;
3.1.8. Түргэн өсөлттэй махны чиглэлийн малыг үржүүлж, өсвөр насанд нь
эрчимтэй бордон мах үйлдвэрлэх үр ашигтай арга, технологийг нэвтрүүлэх
3.2. Хоёрдугаар тэргүүлэх чиглэлийн хүрээнд дараах зорилт, үйл ажиллагааг
хэрэгжүүлнэ. Нийслэлд мал аж ахуйг эрчимжүүлэн хөгжүүлэх эрх зүйн орчинг
бүрдүүлж, малын үржлийн ажил, үйлчилгээг сайжруулж, бүтээмжийг нэмэгдүүлэн,
эдийн засгийн үр ашгийг дээшлүүлнэ.
3.2.1. Нийслэлд эрчимжсэн мал аж ахуйн хөгжлийг дэмжих дэд хөтөлбөр,
Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт мал аж ахуйг эрхлэх журам боловсруулж, мөрдөх
3.2.2. Эрчимжсэн мал аж ахуйг тодорхой зорилго, чиглэлтэйгээр мах, сүү,
гахай, шувуу болон бусад туслах аж ахуйг цогцолбор байдлаар төрөлжүүлэн
хөгжүүлж салбарын эдийн засгийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх, мөн сүү, махны үхэр,
гахай, шувууны аж ахуйн стандартыг шинээр боловсруулж, мөрдүүлэх
3.2.3. Малыг тухайн орчин нөхцөлд зохицсон ашиг шимийн чиглэлийн үүлдэр,
-омог, хэвшлийн цөм сүргийн малаар үүлдэр угсааг сайжруулах------------------------------------
3.2.4. Малын удмын санг хамгаалж, биотехнологийн дэвшилтэт аргыг
нэвтрүүлэн малын бүтээмжийг нэмэгдүүлэх:

18. 3.2.5. Монгол малын генийн санг хамгаалах, зохистой ашиглах, хадгалах,
малын гүн хөлдөөсөн үр, хөврөл үр үйлдвэрлэх, шилжүүлэн суулгах, үрийн нөөцтэй
болох ажпыг зохион байгуулах;
3.2.6. Технологи дамжуулах, нутагшуулах зорилгоор малын үржүүлэг,
биотехнологийн салбар бий болгож, малын зохиомол хээлтүүлгийн үйл ажиллагааг
өргөтгөх, явуулын үйлчилгээг олон улсын жишигт хүргэх
3.2.7. Малын үржпийн ажил, үйлчилгээний чадавхийг сайжруулж, хүртээмжийг
дээшлүүлж малын үржлийн ажил, үйлчилгээний оновчтой тогтолцоог бий болгох
3.2.8. Малын үржлийн ажил, үйлчилгээний нэгж, түүний үйл ажиллагааны
стандартыг бий болгож, үйлчилгээний нэр төрлийг шинэчлэн тогтоож мөрдүүлэх;
3.2.9. Малын үржил селекцийн ажлыг мэргэжлийн байгууллагын удирдлага,
хяналтын дор малын ашиг шимийн чиглэлд нийцүүлэн, удам гарваль, ашиг шимийн
бүртгэл, мэдээлэлд тулгуурлан үржпийн ажлын төлөвлөлтийн дагуу явуулах;
3.2.10. Малын төрөл, ашиг шимийн чиглэлийн зөвлөлүүдийн үйл ажиллагааг
дэмжиж, төрийн зарим чиг үүргийн ажлыг гэрээгээр болон захиалгаар гүйцэтгүүлэх.
3.2.11. Мал сүргийг хувийн дугаартай болгон бүртгэлжүүлж, мал, малын
гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний гарал үүсэл, эрүүл мэндийг тодорхойлох,
бүртгэх, мэдээллэх, хянах тогтолцоог бий болгож, олон улсын нийтлэг жишигт
нийцүүлж малын бүртгэл, мэдээллийн сан, нэгдсэн сүлжээг бий болгох:
3.2.12. Цөм сүрэг, жишигт тэнцсэн хээлтэгчийн удам гарваль, ашиг шим, эрүүл
мэндийн' үзүүлэлтээр мэдээллийн санг бүрдүүлж, нэгдсэн сүлжээнд хамруулан
хэрэглэгчдийг мэдээллээр хангах;
3.2.13. Малын бүртгэл, мэдээллийн сан, сүлжээг бий болгох чиглэлээр сургалт,
сурталчилгаа- явуулахад мэргэжлийн чиглэлийн төрийн бус байгууллагын оролцоог
дэмжих;
3.2.14. Нийслэлийн хэмжээнд заавал бүртгэгдэж мэдээлэгдэх малын өвчний
жагсаалтыг гаргаж, өвчний гаралт, тархалтын мэдээллийг цуглуулах, нэгтгэн
боловсруулах, үнэлэх, тайлагнах, мэдээлэх сүлжээ байгуулан хэрэгжүүлэх;
3.2.15. Малын удам гарваль, ашиг шимийн гарц, чанар, шилжилт хөдөлгөөн,
эрүүл мэнд, мал, малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний чанар, аюулгүй байдалд
бүртгэлээр дамжуулан хяналт тавьж, мал, малын гаралтай түүхий эд борлуулдаг
зах, дамжин өнгөрүүлэх постуудыг бүртгэл мэдээллийн нэгдсэн сүлжээнд холбох
ажлыг эхлүүлж, зарцуулагдах санхүүжилтийг жил бүрийн төсөвт тусгуулах
3.3. Гуравдугаар тэргүүлэх чиглэлийн хүрээнд дараахь зорилт, үйл ажиллагааг
хэрэгжүүлнэ: Эрүүл малаас цэвэр, аюулгүй түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгчдэд
нийлүүлэх нөхцөл бүрдэнэ.
3.3.1.Олон улсын худалдааны хориг бүхий малын гоц халдварт өвчнөөс
урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх арга хэмжээний бэлэн байдлыг өндөржүүлж, өвчлөлийн
зураглал гаргах, зооноз халдварт зарим өвчнөөс мал сүргийг эрүүлжүүлэх
3.3.2. Малын гоц халдварт, халдварт өвчний тандалт, хяналтыг
тогтмолжуулж, эрсдэл бүхий бүс нутгийн мал сүргийг урьдчилан сэргийлэх арга
хэмжээнд хамруулж, үр дүнг сайжруулан өвчнөөр тайван нөхцөлийг хадгалах;
3.3.3. Мал сүргийг бруцеллёз, адууг ям, халдварт цус багасах, сүрьеэ, цэцэг,
-үхрийг шүлхий, лейкоз өвчнөөс бүрэн эрүүлжүүлэх;------------------------------------------------------

19. 3.3.4. Шинээр болон дахин сэргэж байгаа хил дамжин халдварладаг малын
гоц халдварт өвчний халдварлалт, эрсдэлийг бууруулахад шаардагдах хөрөнгө,
материалын нөөцийг бүрдүүлж, шуурхай бэлэн байдлыг хангах;
3.3.5. Байгаль орчин, хүн, малд сөрөг нөлөөгүй дэвшилтэт технологи,
инноваци нэвтрүүлэн халдварт өвчний голомтыг устгах, ариутгал халдваргүйжүүлэх
ажпыг зохион байгуулж, мал эмнэлэг, ариун цэвэр, эрүүл ахуйн нөхцөлийг
сайжруулах.
3.3.6. Мал эмнэлгийн нэгжийн лабораториудыг орчин үеийн өндөр мэдрэмж
бүхий тоног төхөөрөмж, тэдгээрийн халдвар хамгаалал, био аюулгүй ажиллагааны
чадавхийг сайжруулах;
3.3.7. Дүүргүүдэд мал эмнэлгийн оношлогоо, шинжилгээний тусгай
зориулалтын тоног төхөөрөмж бүхий хөдөлгөөнт лабораторийг бий болгож, малын
өвчлөл, хорогдлын шалтгааныг тогтоох, шуурхай хариу авах арга хэмжээг
хэрэгжүүлэх;
3.3.8. Байгалийн голомтот болон шинээр дахин сэргэж байгаа малын өвчний
тархвар, голомтыг бүртгэн мэдээлэх газар зүйн мэдээллийн |С15| системийг
нэвтрүүлэх.
3.3.9. Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн үйлдвэрлэлийг олон улсын стандартын
түвшинд хүргэх:
3.3.10. Малын эм, мал эмнэлгийн хэрэгслийг ханган нийлүүлэх тогтолцоо,
сүлжээг бий болгох.
3.4. Дөрөвдүгээр тэргүүлэх чиглэлийн хүрээнд дараахь зорилт, үйл ажиллагааг
хэрэгжүүлнэ: Эрчимжсэн мал аж ахуйг тодорхой бүс нутагт эрхлэн, тэжээл
үйлдвзрлэдухангамжийг сайжруулах замаар мал аж ахуйн эрсдэлийг бууруулна.
3.4.1. Малчин болон мал бүхий иргэдээс малынх нь төрөл, бүс нутгийн
онцлогийг харгалзан бэлчээр ашигласны төлбөр авах эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх
3.4.2. Эрчимжсэн мал аж ахуйн бүс нутгийг нийслэлийн 6 дүүрэгт тогтоож
мөрдүүлэх;
3.4.3. Бэлчээрт хөнөөл учруулдаг мэрэгч амьтад, шавьжтай байгаль орчин,
хүн, мал, амьтанд халгүй дэвшилтэт арга, технологи ашиглан тэмцэх;
3.4.4. Уургийн агууламж ихтэй шинэ төрлийн таримал тариалах ажлыг
өргөтгөх, газар тариалангийн дагавар бүтээгдэхүүнийг малын тэжээлд ашиглах
технологийг боловсронгуй болгох; тэжээлийн үйлдвэр болон орон нутгийн түүхий
эдэд тулгуурласан бага оврын цех байгуулжтэжээлийн хангамжийг нэмэгдүүлэх;
3.4.5. Өвс, тэжээлийн чанарыг нь алдагдуулахгүйгээр хадгалах баглаа,
боодлын шинэ технологи нэвтрүүлэн овор багатай, чанар сайтай тэжээл бэлтгэж,
улсын болон орон нутгийн байнгын нөөц бүрдүүлэх;
3.4.6. Малын усан хангамжийг сайжруулж, судалгааны ажлыг малчдын санал,
санаачилгыг харгалзан улсын төсвийн хөрөнгөөр мэргэжлийн байгууллагаар
гүйцэтгүүлж,тухайн цэгт шинээр ус нөөцлөх сан бүхий худаг гаргах;
3.4.7. Шинээр худаг гаргахад шаардагдах хөрөнгийн тодорхой хувийг
ашиглагчдаас нь гаргуулах замаар ашиглагчдын хариуцлагыг өндөржүүлэх;
3.4.8. Улсын төсвийн хөрөнгөөр шинээр гаргасан болон сэргээн засварласан
худгийн—цаашдын—ашиглалт хамгаалалт,—засварын—аждыг тухайн—эзэмшигчид
хариуцуулж, хоршоонд гэрээгээр ашиглуулах;

20. 3.5. Мал, малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний бэлтгэлийн системийг
боловсронгуй болгож түүний чанараас хамаарсан эдийн засгийн хөшүүрэг бий
болгон зорилтот зах зээлийг хөгжүүлнэ.
3.5.1. Мал, малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний бэлтгэлийн
стандартчлалыг боловсронгуй болгох;
3.5.2. Мал, малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний чанарын хяналт,
баталгаажуулалтын оновчтой тогтолцоог бүрдүүлэх;
3.5.3. Мал нядалгааны болон арьс ширний анхан шатны тордолт хийх цех
байгуулж, мал, мах бэлтгэл, технологийн тээвэр бүхий борлуулалтын нэгдсэн сүлжээ
бий болгох;
3.5.4. Малын гаралтай уламжлалт түүхий эдээс гадна бусад дайвар
бүтээгдэхүүний ашиглалтыг сайжруулж, стандартын дагуу бэлтгэн зах зээлд
нийлүүлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх;
3.5.5. Мал, малын гаралтай түүхий эдийн бэлтгэл, хадгалалт, тээвэрлэлтийн
чанар, түүхий эд бэлтгэлийн мэргэжилтэй боловсон хүчнийг бэлтгэх;
3.5.6. "Гүүхий эд бэлтгэлийн нөөц, үнийн мэдээллийг төрөл, ангилал, чанарын
үзүүлэлтээр гаргаж мэдээллийн нэгдсэн сүлжээнд оруулж, малчид, бэлтгэн
нийлүүлэгч болон хэрэглэгчдэд тогтмол мэдээлэх сүлжээ бий болгох, энэ ажилд
нийслэлийн холбогдох байгууллагыг татан оролцуулж, тэдгээрийн үүрэг, хариуцлагыг
нэмэгдүүлэх.
3.5.7. Мал, малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний чанараас хамаарсан
эдийн засгийн урамшуулал бий болгон хэрэгжүүлэх:
3.5.8. Малчдын үүсгэл санаачилгаар хадлан, тэжээл үйлдвэрлэл, хөдөө аж
ахуйн гаралтай түүхий эд бэлтгэн нийлүүлэх, мал эмнэлэг, үржлийн ажил,
үйпчилгээний чиглэлээр сумдад байгуулагдсан хоршоо, мах, сүүний чиглэлийн
үхрийн эрчимжсэн мал аж ахуй эрхэлж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгжийг хөрөнгө
оруулалт, зээл, татварын бодлогоор дэмжих;
3.5.9. Мап аж ахуйн чиглэлийн дараахь үйл ажиллагаа эрхлэгчдэд төрөөс
урамшуулал олгох:
A. Цөм сүргийн малыг үржүүлж, стандартын шаардлага хангасан удам гарваль нь
тодорхой үржлийн өсвөр хээлтэгч, хээлтүүлэгч бойжуулж зах зээлд борлуулсан
иргэн, хуулийн этгээдэд;
Б. Мал сүргээ халдварт өвчнөөс эрүүлжүүлж, даатгалд хамруулсан, гарал үүсэл
нь тодорхой малын сүүг сүүний үйлдвэрт нийлүүлсэн, дээрхи нөхцөлийг ханган
үйлдвэрийн аргаар нядалсан малын махыг бэлтгэн борлуулсан хоршооны гишүүн
малчдад;
B. Өөрсдийн санаачилга, хөрөнгөөр худаг гаргасан иргэн, хуулийн этгээдэд.
Г. Малаа ээмэгжүүлж бүртгэлжүүлэн малын бүртгэл мэдээллийн нэгдсэн санд
бүртгэлжүүлсэн болон бүртгэлтэй малын түүхий эд, бүтээгдэхүүнээ үндэсний
үйлдвэрт нийлүүлсэн малчид, хуулийн этгээдэд
3.5.10. Түүхий эд бэлтгэлд стандартад заасан ангилал, зэрэглэлийн дагуу
ялгавартай үнийн тогтолцоо бий болгох.
3.5.11. Мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн маркетингийг сайжруулах, зорилтот зах
зээлийг хөгжүүлэх:---------------------------------------------------------------------------------------------------
3.5.12. Мал аж ахуйн бүтээгдэхүүний зах зээлийн суурь судалгааг хийж, зорилтот
зах зээлийг оновчтой тодорхойлох;

21. 3.5.13. Малчид, үйлдвэр эрхлэгчдийн шууд харилцааг дэмжих, биржийн сүлжээ
бий болгох.
Дөрөв. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх хугацаа, хүрэх үр дүн
4.1.Хөтөлбөрийг 2014-2021 онд хоёр үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ. Эхний үе
шатны үйл ажиллагааг богиносгосон хугацаанд 2 дэд үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ.
4.2.Хөтөлбөрийн эхний үе шат /2014-2018 он/-нд 4 тэргүүлэх чиглэлийн
хүрээнд дараахь үр дүнд хүрнэ:
4.2.1. Нийслэлийн эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжүүлэх дэд хөтөлбрүүдийг
боловсруулж, батлуулан нийслэлийн мал аж ахуйн салбарт хэрэгжих эрх зүйн орчин
бүрдэж, бүтэц зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгож, салбарын үйлдвэрлэлд
дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх, технологи дамжуулах цогц бодлогыг хэрэгжүүлж,
малыг өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрүүлжүүлэх болон малын үржил селекцийн
ажлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй явуулан үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, эдийн
засгийн өсөлт гаргах эрх зүйн орчин бүрдэнэ;
4.2.2. Нийслэлд мэргэжлийн ажил, үйлчилгээний зохистой тогтолцоо бий болох,
хүртээмж, чанар, үр дүн сайжирснаар мал аж ахуйн салбараас зах зээлийн эрэлт
хэрэгцээнд нийцсэн, чанартай, аюулгүй түүхий эд, бүтээгдэхүүн нийлүүлэх,
экспортын нөөцийг нэмэгдүүлэх боломж бүрдэн, мал аж ахуйн үйлдвэрлэл
эрхлэгчдийн өрхийн орлого, өөрөө өөрийгөө тэтгэх чадвар дээшилнэ;
4.2.3. Нийслэл нь үхрийн цээж, хонь, ямааны цэцэг, үхрийн тархины эд
сархиатах өвчнөөр тайван, өвчингүй, Бруцеллёз өвчнөөс үхэр, тэмээ, богийг, адууг
ям, халдварт цус багасах өвчнөөс эрүүлжүүлж, вакцин хэрэглээгүй статусыг Дэлхийн
мал^^амьтны эрүүл мэндийн байгууллагаар баталгаажуулан малын гоц халдварт,
халдварт өвчнөөр тайван нөхцөлийг хадгална;
4.2.4. Нийслэлд мал, малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний зорилтот зах
зээл, бэлтгэл, боловсруулалт, борлуулалтын оновчтой тогтолцоо бүрдэж, тэдгээрийг
үнийн уналтаас хамгаалсан төрийн тогтвортой бодлого хэрэгжиж малчдын
амьжиргааны түвшин нэмэгдсэн байна.
4.3.Хөтөлбөрийн хоёр дахь үе шат /2019 - 2021 он/-нд дараахь үр дүнд хүрнэ:
Нийслэлд эрчимжсэн мал аж ахуйн хөгжлийн талаарх бодлогын баримт бичгийг
боловсруулж батлуулан, эрчимжсэн мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн хөгжлийг дэмжих,
урамшууллын тогтолцоог бий болгох эрх зүйн орчныг бүрдүүлнэ;
4.3.1. Эрчимжсэн мах, сүү, гахай, тахианы цогцолбор аж ахуй бий болж
нийслэлийн хүн амын хүнсний хэрэгцээг дотооддоо хангадаг болох
4.3.2. Нийслэлийн мал сүргийг бүртгэлжүүлж, мал, малын гаралтай
бүтээгдэхүүний гарал үүсэл, эрүүл мэндийн бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн санг бий
болгож түүнд бүртгэлээр тавих хяналтын тогтолцоог бүрдүүлж, хүн амыг эрүүл,
экологийн цэвэр бүтээгдэхүүнээр хангах, экспортлох боломжтой болно. Малын
удмын санг баяжуулах, хадгалах, хамгаалах, зохистой ашиглах нөхцөл сайжирч,
импортыг орлох үржүүлгийн бүтээгдэхүүнийг дотооддоо үйлдвэрлэн хэрэгцээг бүрэн
хангана;
4.3.3. Байгалийн голомтот болон шинээр дахин сэргэж байгаа малын өвчний
^герх-вар, голомтыг- бүртгэн мздэ-элэх газар зүйн мэдээллм н .систем нэвтэрч, малын—
эм, эмнэлгийн хэрэгслийг нийлүүлэх сүлжээ бий болж, лабораториудын үйл
ажиллагааны чадавхийг сайжруулан, био аюулгүй байдлыг ханган гоц халдварт

22. өвчнөөс сэргийлэх вакцин, оношлуурыг дотооддоо үйлдвэрлэж, бруцеллёзоор
тайван орны статусыг хангана;
4.3.4. Нийслэлд нийгмийн хөгжлийн чиг хандлага, эдийн засгийн эрэлт
хэрэгцээнд тулгуурлан эрчимжсэн мал аж ахуйг зохистой хөгжүүлэх хөрөнгө
оруулалт, бизнесийн таатай орчныг бүрдүүлэн мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн үр
ашгийг нэмэгдүүлнэ;
4.3.5. Малын гаралтай түүхий эдийн нөөцийг дотооддоо бүрэн боловсруулж,
экспортын баримжаатай, импортыг орлох бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл хөгжинө.
Тав. Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн шалгуур үзүүлэлт
5.1.Хөтөлбөрийн үндсэн шалгуур үзүүлэлт нь энэ хөтөлбөрийн хүрэх үр
дүнгийн биелэлт болон дараахь үзүүлэлтээр тодорхойлогдоно:
2013 Хүрэх түвшин
Шалгуур үзүүлэлт Хэмжих нэгж оны
түвшин
2014
он
2015 он 2016 он
1.Нэгдүгээр тэргүүлэх чиглэл: Салбарын эрх зүй, эдийн засаг, бүтэц, зохион
байгууЛалтын нэн таатай орчныг бүрдүүлж, тогтвортой хөгжлийг хангах,
мал аж ахуйн салбарт сайн засаглалыг хөгжүүлэх:
1.1. Нийслэлийн мал аж
ахуйн салбарын
хөтөлбөр, дүрэм журмыг
боловсронгуй болгох
- Хөтөлбөр
- Журам
тоо -
1
2
3
1
1
1.2. Мал эмнэлэг,
үржпийн анхан шатны
нэгжийг бэхжүүлэх:
төрийн үйлчилгээний
алба
хувийн хэвшлийн
үйлчилгээний 1НЭГЖ
шинээр.
тоо
тоо
7
19
7
22
7
25
7
25
1.3.Мал аж ахуйн
мэргэжилтэн, малчдын
мэдпэг, боловсролыг
дээшлүүлэх:
- шинээр бэлтгэх, давтан
сургах
- мэргэжилтэн
тоо
тоо
40
22
66
35
70
40
80
50
2. Хоёрдугаар тэргүүлэх чиглэл: Малын үржлийн ажил, үйлчилгээг боловсронгуй
болгож.ашиг шимийн гарц, чанарыг сайжруулан, биологийн төгс чанартай түүхий эд,
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, зах зээлд өрсөлдөх чадавхийг нэмэгдүүлэх:
2.1.Малын удмын санг
хамгаалах ажпын
хүрээнд:
- зохиомол хээлтүүлгийн
функт байгуулах
^ПҮИПМПППП Ү^^ПТХ/УП^Ү
тоо
тоо
0
900
2
400
4
япп
4
мал 800

23. нийслэлийн
ИРГЭДИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ХУРЛЫН
ТЭРГҮҮЛЭГЧДИЙН т о г т о о л
.оны сарын өдөрсарын Дугаар Улаанбаатар хот
г
Зөвлөлийн бүрэлдэхүүн батлах тухай
Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн “Журам батлах
тухай” 89 дүгээр тогтоол, Нийслэлийн Засаг даргын 2014 оны 2а/2258 дугаар албан
бичгээр өргөн мэдүүлсэн саналыг үндэслэн Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн
Хурлын Тэргүүлэгчдээс ТОГТООХ нь:
1.Нийслэлийн жижиг дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд хөнгөлөлттэй зээл олгох,
дэмжлэг үзүүлэх “Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сан”-гийн зөвлөлийн
бүрэлдэхүүнийг хавсралтаар баталсугай.
2.Хэрэгжилтийг хангах ажлыг зохион байгуулахыг Нийслэлийн Засаг дарга
бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч /Э.Бат-Үүл/-д даалгасугай.

24. ниислэлиин
ИРГЭДИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ХУРЛЫН
ТЭРГҮҮЛЭГЧДИЙН тогтоол
оны сарын өдвр ДугаарДугаар 'К.0С Улаанбаатар хот
Баримал байрлуулах тухай
Монгол Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын
тухай хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1.12 дахь заалт, Нийслэлийн эрх зүйн байдлын
тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.5 дахь заалтыг үндэслэн Нийслэлийн иргэдийн
Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдээс ТОГТООХ нь:
1. Монголын соёл иргэншил ахуйн онцлогийг агуулсан орчин үеийн урлагийн
бүтээлийн төлөөлөл болох “Торгоны зам” хотын орон зайн баримлыг Хан-Уул
дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр, Чингисийн өргөн чөлөөнд авто замын
тусгаарлах зурваст байрлуулсугай.

25. нийслэлийн
ИРГЭДИИН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ХУРЛЫН
ТЭРГҮҮЛЭГЧДИЙН тогтоол
оны сарын өдөр Дугаар Улаанбаатар хот
г п
Баримал байрлуулах тухай
Монгоп Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын
тухай хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1.12 дахь заалт, Нийслэлийн эрх зүйн байдлын
тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.5 дахь заалтыг тус тус үндэслэн Нийслэлийн
иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдээс ТОГТООХ нь:
1. Зөвлөлт холбоот улс, БНМАУ-ын баатар Исса Александрович Плиевийн цээж
баримлыг Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр, Ж.Лхагвасүрэнгийн
гудамж, Г.К.Жуковын музейн цэцэрлэгт байрлуулсугай.

26. ниислэлиин
ИРГЭДИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ХУРЛЫН
ТЭРГҮҮЛЭГЧДИЙН ТОГТООЛ
оны от сарын өдөр Дугаар Улаанбаатар хот
г п
Хөрөнгө бүртгэлээс хасах тухай
Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1,
77 дугаар зүйлийн 77.3 дахь хэсэг, Улсын Мэргэжлийн хяналтын байцаагчийн 2013
оны 02-0795/1413 дугаартай дүгнэлтийг тус тус үндэслэн Нийслэлийн иргэдийн
Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдээс ТОГТООХ нь:
1.Угаалгын байр шинээр барихтай холбогдуулан Чингэлтэй дүүргийн
“Ахмадын амралт сувилал" ОНӨААТҮГ-ын балансад бүртгэлтэй хавсралтад заасан
Хан-Уул дүүргийн 12 дугаар хороонд байрлах угаалгын нийт 2 655 544 /хоёр сая
зургаан зуун тавин таван мянга таван зуун дөчин дөрөв/ төгрөгийн бүртгэлийн үнэ
бүхш байрыг акталж, нийслэлийн өмчийн бүртгэлээс хасахыг Нийслэлийн Засаг
•дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч /Э.Бат-үүл/-д зөвшөөрсүгэй.
2.Дээрхи эд хөрөнгийн хөдөлгөөнд холбогдох өөрчлөлт хийж ажиллахыг
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч /Э.Бат-үүл/-д
даалгасугай.
3.Хэрэгжилтэнд хяналт тавьж ажиллахыг Нийслэлийн иргэдийн
Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын алба /Б.Энхболд/-д үүрэг болгосугай.

27. нийслэлийн
ИРГЭДИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ХУРЛЫН
ТЭРГҮҮЛЭГЧДИЙН тогтоол
оны сарын өдөр Дугаар Улаанбаатар хот
Г 1
Журам батлах тухай
Монгол Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын
тухай хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1.7, Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай
хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.2 дахь заалт, Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн
Хурлын 2014 оны 18/18 дугаар тогтоолыг тус тус үндэслэн Нийслэлийн иргэдийн
Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдээс ТОГТООХ нь:
1.“Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт газрыг худалдан авах болон нөхөх
олговортойгоор эргүүлэн авах, солих журам”-ыг хавсралтаар баталсугай.
2.Журмын хэрэгжилтийг хангаж ажиллахыг Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд
Улаанбаатар хотын Захирагч /Э.Бат-Үүл/-д, хэрэгжилтэнд хяналт тавьж ажиллахыг
Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурын Тэргүүлэгчдэд тус тус даалгасугай.

28. Нийслэлийн иргэдийн "1Ш ө4 пөг' ^ |^ ^ У Р л^ н
Тэргүүлэгчдийн 2014 оныжсЩъмЩ.Щ^прЩн
/^.^.дугааЬ т(Щоо |р тт
II 2 4 <«
II Ш Ш
И шФШНИИСЛЭЛИИН НУТАГДЭВСГЭРТ ГАЗРЫГ ХУДАЛДАН А Р А ^ О В ^ Ш Ө Х
ОЛГОВОРТОЙГООР ЭРГҮҮЛЭН АВАХ, СОЛИХ
]1ч«ивь
Нэгдүгээр бүлэг. Нийтлэг үндэслэл
1.1. Нийспэлийн нутаг дэвсгэрт төрөөс иргэнийхээ өмнө хүлээсэн иргэдийн
эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хангах эдийн засаг, нийгэм, хууль зүйн болон
бусад баталгааг бүрдүүлэх үүргийг1 хэрэгжүүлэх зорилгоор Монгол улсын иргэнд
газар өмчлүүлэх тухай хуулийн 32 дугаар зүйл, Газрын тухай хуулийн 42 дугаар
зүйлийн хэрэгжилтийг зохион байгуулж улсын тусгай хэрэгцээг2 үндэслэн газрыг
нөхөх олговортойгоор эргүүлэн авах, солих болон нийслэлийн нийгэм, эдийн
засгийн хөгжилд ач холбогдол бүхий зам, шугам сүлжээ барилга байгууламжийг
барих, төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх зорилгоор газрыг худалдан авах газар
чөлөөлөх харилцааг зохицуулахад энэ журмын зорилго оршино.
1.2. Газрыг худалдан авах болон нөхөх олговортойгоор эргүүлэн авах, солих,
газар чөлөөлөх үйл ажиллагааг дараахь зарчмыг баримтлан зохион байгуулна.
;«нокЬ2.1. иргэдийн эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нөхцлийг бүрдүүлэх;
1.2.2.улсын тусгай хэрэгцээ болон нийслэлийн нийгэм, эдийн засгийн
хөгжилд үзүүлэх ач холбогдлыг тодорхойлж, үндэслэлийг гаргасан нөхцөлд газрыг
нөхөх.олговотшгоор эргүүлэн авах, солих болон худалдан авах шийдвэрийг гаргах;
1.2.3.газрыг эргүүлэн авах, солиход олгох нөхөх олговор, газрыг
худалдан авахад төлөх үнэ нь газар өмчлөгч, эзэмшигчийн эрх ашигт нийцсэн
тэдэнд хохирол учруулахааргүй байх;
1.2.4.газрыг нөхөх олговотойгоор эргүүлэн авах, солих үйл ажиллагааг
хэрэгжүүлэхэд газрыг чөлөөлөх нөхцлийг газар өмчлөгч, эзэмшигчтэй харилцан
тохиролцож, гэрээ байгуулах замаар, газрыг худалдан авахад худалдах-худалдан
авах гэрээнд зааснаар газрыг чөлөөлөх;
1
МонголулсынҮндсэнхуулийн19 дүгээрзүйл: 1. Төрөөс хүний эрх, эрх чөлөөг хангахуиц эдийн засаг,
нийгэм, хуульзүйн болон бусад баталгааг бүрдүүлэх, хүний эрх, эрх чөлөөг зөрчихтэй тэмцэх, хөндөгдсөн
ээрхийг сэргээн эдлүүлэхү үргийг иргэнийхээ өмнө хариуцна.
2
Монгол улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хуулийн 32 дугаар зүйлийн 32.1:
32.1 .Улсын дор дурдсан тусгай хэрэгцээг үндэслэн иргэний өмчийнг азрыг бүхэлд нь буюу түүний зарим хэсгийг
нөхөх олговортойгоор солих буюу эргүүлэн авч болно:
32.1.1.улсын батлан хамгаалах болон аюулгүй байдлыг хангах;
32.1.2.шинжлэх ухаан, технологийн сорилт, туршилт болон байгаль орчин, цаг агаарын төлөв байдлын байнгын
ажиглалтын талбай байгуулах;
32.1.3. улсын чанартай зам, шугам сүлжээ, барилга байгууламж барих.

29. 1.2.5.газар чөлөөлөлт, түүнээс үүдэн гарах сөрөг үр дагаврыг аль
болох бага хэмжээнд байлгахаар үйл ажиллагааг зохион байгуулах;
1-З.Улсын тусгай хэрэгцээг үндэслэн газрыг нөхөх олговортоигоор солих,
эргүүлэн авах үйл ажиллагаа дараахь үе шаттай явагдана.
1.3.1.Улсын хуульд заасан тусгай хэрэгцээний зам, шугам сүлжээ,
барилга байгууламж, талбай байгуулах хэрэгцээ болон газрын байршлыг
тодорхойлох;
1.3.2.газрыг нөхөх олговортойгоор эргүүлэн авах, солих талаар газар
өмчлөгч, эзэмшигчтэй урьдчилан тохиролцох,нөхөх олговрын үнэлгээ хийлгэх;
1.3.3.газар өмчлөгч, эзэмшигчид нөхөх олговор олгоход шаардлагатай
зардлыг улсын төсөв болон бүтээн байгуулалт, төсөл хөтөлбөр, үйл ажиллагааны
төсөвт тусгуулах;
1.3.4.газрыг нөхөх олговортойгоор эргүүлэн авах, солих тухай шийдвэр
гаргуулах;
1.3.5.газар чөлөөлөх, нөхөх олговор олгох тухай гэрээ байгуулах, газар
чөлөөлөх, нөхөх олговор олгох;
'1г4~сУ1тсын тусгай хэрэгцээг үндэслэн газрыг нөхөх олговортойгоор солих,
эргүүлэн авах энэ журмын 1.3-т заасан үйл ажиллагааг дүүргийн газрын асуудал
эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага дүүргийн Засаг даргын удирдлага, зохион
байгуулалтын дор хэрэгжүүлэх бөгөөд нийслэлийн Засаг дарга болон нийслэлийн
газрын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага хяналт тавьж ажиллана.
1.5.Нийслэлийн нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд ач холбогдол бүхий зам,
шугам сүлжээ барилга байгууламжийг барих, төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх
зорилгоор газрыг худалдан авах үйл ажиллагаа дараахь үе шаттай байж болно.
1.5.1.нийслэлийн нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд ач холбогдол бүхий
зам, шугам сүлжээ барилга байгууламжийг барих, төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлэх
тухай шийдвэр гаргах;
1.5.2.зам, шугам сүлжээ барилга байгууламж барих, төсөл, хөтөлбөр
хэрэгжүүлэх газрын байршлыг тогтоож тухайн байршлын хил хязгаарт орсон газар
өмчлөгчдөд газрыг нь худалдан авах тухай санал тавих /хүргүүлэх/;
1.5.3. газар өмчлөгчтэй тохиролцон газрыг худалдан авах гэрээ
байгуулах;
1.5.4. газрыг худалдан авахад шаардлагатай зардлыг бүтээн
байгуулалт, төсөл хөтөлбөр, үйл ажиллагааны холбогдох төсөвт тусгуулах;
1.5.5. газрыг чөлөөлөх
2