3. Ποια η διαφορά μεταξύ δότη και
δωρητή οργάνων;
• Δωρητής οργάνων είναι ο ενήλικος πολίτης που
δηλώνει εν ζωή ότι μετά τον θάνατό του θα
ήθελε να βοηθήσει ασθενείς συνανθρώπους του,
προσφέροντας τα όργανά του προς
μεταμόσχευση.
• Δότης οργάνων είναι ο εκλιπών από τον οποίο
αφαιρείται τουλάχιστον ένα όργανό του προς
μεταμόσχευση, ή, ο εν ζωή πολίτης που δίνει ένα
όργανό του ή ιστό του προς μεταμόσχευση σε
συγγενή του, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία.
4. Ποιος μπορεί να γίνει δότης οργάνων;
• Βασική και απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει ένας
εκλιπών δότης οργάνων είναι να «καταλήξει»
διασωληνωμένος σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ)
και να διαγνωσθεί επίσημα ο εγκεφαλικός του θάνατος.
• Σημαντική είναι η βιολογική και όχι η χρονολογική ηλικία,
γι’ αυτό όργανα μπορούν να δώσουν τόσο βρέφη όσο και
υπερήλικες.
• Κάποιο πρόβλημα υγείας δεν αποτελεί πάντα αντένδειξη
για να γίνει κανείς δότης οργάνων.
• Η απόφαση για το αν τα όργανα είναι κατάλληλα για
μεταμόσχευση ή όχι λαμβάνεται από τον Ε.Ο.Μ. και μόνον
εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις της δωρεάς.
5. Εγκεφαλικός Θάνατος
Εγκεφαλικός Θάνατος:
Η ολοκληρωτική, μη αναστρέψιμη
καταστροφή του εγκεφάλου
(εγκεφαλικό στέλεχος) που αδυνατεί να
διατηρήσει την εσωτερική ομοιόσταση
του οργανισμού (αναπνοή,
καρδιοαγγειακή λειτουργία)
Ο εγκέφαλος παύει να αιματώνεται.
Χρόνια φυτική κατάσταση:
Ο εγκέφαλος έχει υποστεί σημαντική
βλάβη στον φλοιό του με αποτέλεσμα
την αδυναμία επικοινωνίας με το περιβάλλον
Διατηρεί ανέπαφη και λειτουργική
Την αναπνοή - κάρδιο αγγειακή λειτουργία.
Ο εγκέφαλος αιματώνεται κανονικά.
8. Ο σπουδαιότερος παράγοντας
στην εξέλιξη των
μεταμοσχεύσεων είναι η ύπαρξη
ή όχι και η αξιοποίηση
κατάλληλων και επαρκών
μοσχευμάτων
NO
DONOR
NO
TRANSPLANT
9.
10. ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ
ΓΙΑ ΤΗ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ
Θρήσκευμα Δωρεά Οργάνων Μεταμόσχευση
Χριστιανοί
(όλα τα δόγματα)
Αποδεκτή ή
ενθαρρύνεται
Αποδεκτή ή
ενθαρρύνεται
Μουσουλμάνοι Αποδεκτή Αποδεκτή
Βουδιστές Προσωπική Απόφαση Αποδεκτή
11. Από τη Δωρεά στη Μεταμόσχευση.
Μια πολύπλοκη διαδικασία…
Η διαδικασία ολοκλήρωσης του εντοπισμού
του δυνητικού δότη, η διάγνωση του
εγκεφαλικού θανάτου, ο συντονισμός των
μεταμοσχευτικών ομάδων (που είναι και
μονάδες λήψης) αποτελεί σύνθετη
διαδικασία, που συντονίζεται από τον ΕΟΜ.
12. • Παραλαβή δείγματος αίματος από Νοσοκ. Δότη
• Τυποποίηση αντιγόνων Ιστοσυμβατότητας (HLA)
• Γραπτή αναφορά αποτελεσμάτων στον ΕΟΜ για
την επιλογή των κατάλληλων ληπτών
1. Αξιολόγηση καταλληλότητας οργάνων
βάσει των διαβιβαζόμενων από τον ΕΟΜ
εξετάσεων του δότη
2. Προετοιμασία ομάδας αφαίρεσης
οργάνων
3. Μετάβαση ομάδας αφαίρεσης στο
Νοσοκομείο του δότη – Χειρουργείο
4. Έλεγχος καταλληλότητας επιλεγμένων
υποψήφιων ληπτών βάσει Εθνικής Λίστας
5. Πρόσκληση & προετοιμασία υποψήφιων
ληπτών
6. Αναμονή αποτελεσμάτων τελικής
διασταύρωσης ιστοσυμβατότητας από
εργαστήριο
7. Χειρουργείο εμφύτευσης οργάνων
8. Νοσηλεία και παρακολούθηση ληπτών
Ε.Ο.Μ.
Κεντρικός Συντονιστής
Μ.Μ.
Μ.Μ.
Νεφρού
Μ.Μ.
Ήπατος
Μ.Μ.
Ιστών
Νοσοκομείο /
Κέντρο Δότη
Εργαστήρια
Ιστο
Συμβατότητας
HLA
Μεταμοσχευτικά
Κέντρα Ληπτών
Κλινικός Συντονιστής
1. Ελεγχος εγκυρότητας διαδικασίας (διάγνωσης
εγκεφαλικού θανάτου, συναίνεσης συγγενών)
2. Μεταμοσχευτικότητα οργάνων βάσει των
κλινικών ευρημάτων που κοινοποιήθηκαν από το
κέντρο δότη
3. Ενημέρωση μεταμοσχευτικών κέντρων &
εργαστηρίων ιστοσυμβατότητας
4. Βασικές κατευθύνσεις συντήρησης οργάνων
δότη
5. Καταγραφή ετοιμότητας του συστήματος
(συντονιστές, χειρουργικές ομάδες, χειρουργεία)
6. Συντονισμός διαδικασίας αφαίρεσης βάσει του
προγράμματος εφημερίας των Μετ/κων Κέντρων.
7. Καθορισμός της ώρας χειρουργείου
8. Σχέδιο έγκαιρης μεταφοράς των ομάδων
αφαίρεσης προς και από το Κέντρο Δότη
9. Ανακοίνωση του σχεδίου στους
εμπλεκόμενους φορείς (Νοσοκομείο δότη,
Χειρουργικές ομάδες)
10. Έναρξη χειρουργείου
11. Μεταμοσχευτικότητα οργάνων από την in
vivo αξιολόγηση
12. Επιλογή κατάλληλων ληπτών βάσει Εθνικής
Λίστας
13. Ενημέρωση Μεταμοσχευτικών Κέντρων για
τη σειρά της Εθνικής Λίστας
14. Τελική έκβαση – Μεταμόσχευση
15. Έλεγχος και αξιολόγηση διαδικασίας
Ανοσολογική αξιολόγηση επιλεγμένων ληπτών
Τελική δοκιμασία διασταύρωσης συμβατότητας
(Cross match)
Αναφορά αποτελεσμάτων στον ΕΟΜ & στα
μεταμοσχευτικά κέντρα
1.Εντοπισμός δυνητικού δότη
2. Συγκρότηση 3μελούς επιτροπής για τη
διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου (α’ test)
3. Ενημέρωση κεντρικού συντονιστή ΕΟΜ
4. Συγκρότηση 3μελούς επιτροπής για την
επαναληπτική διάγνωση του εγκεφαλικού
θανάτου (β’ test)
5. Προσέγγιση - Συναίνεση συγγενών
6. Έναρξη διαδικασίας Δωρεάς
7. Κλινικός και εργαστηριακός έλεγχος του δότη
8. Κλινική υποστήριξη του δότη
9. Διάθεση εγγράφων στον ΕΟΜ (Πιστοποιητικό
εγκεφαλικού θανάτου, φύλλο δότη, συναίνεση
συγγενών)
10.Αποστολή δειγμάτων αίματος για τυποποίηση
αντιγόνων ιστοσυμβατότητας (HLA) στο
εφημερεύον εργαστήριο
11. Προετοιμασία υποδοχής μεταμοσχευτικών
ομάδων και χειρουργείου για αφαίρεση οργάνων
Μ.Ε.Θ
Τοπικός
Συντονιστής
Εργαστήρια
Ιστο
Συμβατότητας
HLA
Μ.Μ.
Καρδιάς
14. ΕΘΝΙΚΟ ΜΗΤΡΩΟ ΑΡΝΗΣΕΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ & ΙΣΤΩΝ
• Ισχύει από 1 Ιουνίου 2013.
• Καταγράφει την άρνηση των πολιτών απέναντι στη
Δωρεά Οργάνων
• Στην πράξη ζητείται πάντοτε από τους ιατρούς η
συναίνεση της οικογένειας του εκλιπόντος για Δωρεά
Οργάνων
• Σχεδόν πάντα η οικογένεια συναινεί στη Δωρεά αν ο
εκλιπών ειχε Κάρτα Δωρητή ή το είχε συζητήσει μαζί
τους.
15. Δεν φοβάμαι γιατί γνωρίζω ότι:
• Ο εγκεφαλικός θάνατος ισοδυναμεί
με θάνατο!
[είναι μη αναστρέψιμη κατάσταση και ΠΟΤΕ στα ιατρικά χρονικά δεν έχει επανέλθει
άνθρωπος που τα στέλεχός του έχει υποστεί βλάβη. Ο εγκεφαλικός θάνατος καμία
σχέση δεν έχει με το κώμα ή το «φυτό»]
• Κανένας Δωρητής Οργάνων δεν
κινδυνεύει…
[Είναι τόσο πολύπλοκες οι διαδικασίες και για να πετύχει μια μεταμόσχευση
εμπλέκονται τόσοι εξειδικευμένοι επαγγελματίες που ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ μια μεταμόσχευση
οργάνων να γίνει κρυφά ή παράνομα]
16. • Οι «αστικοί μύθοι» που κυκλοφορούν κατά
καιρούς περί απαγωγών και άλλων περίεργων
καταστάσεων, δεν ευσταθούν και καταρρέουν
έπειτα από ελάχιστη έρευνα.
• Με τον όρο «εμπόριο οργάνων» νοείται
οργανωμένη αγοραπωλησία οργάνων που
πραγματοποιείται σε τριτοκοσμικές χώρες,
χωρίς νομικό πλαίσιο που να την απαγορεύει.
Σε καμία περίπτωση κάτι ανάλογο δεν
συμβαίνει στην Ελλάδα!
Δεν φοβάμαι γιατί γνωρίζω ότι:
17. Κλείνοντας, ας θυμόμαστε ότι :
Τα όργανα από πολλούς δυνητικούς
δότες δεν αξιοποιούνται επειδή δεν
είχαν συζητήσει ποτέ εν ζωή με την
οικογένειά τους τη θετική τους στάση
απέναντι στη Δωρεά.
Η πιθανότητα να χρειαστούμε εμείς οι
ίδιοι κάποια στιγμή της ζωής μας ένα
μόσχευμα, είναι πολύ μεγαλύτερη από
την πιθανότητα να καταλήξουμε υπό
συνθήκες που να μπορούμε να
δωρίσουμε τα όργανά μας μετά
θάνατον…
Άρα μας αφορά όλους !!!
Η ιδέα της Δωρεάς Οργάνων μετά το τέλος της ζωής, αποτελεί την ύψιστη μορφή εθελοντικής προσφοράς και αλτρουισμού, καθώς και τη βασική προϋπόθεση για την πραγματοποίηση μιας Μεταμόσχευσης. Οι Μεταμοσχεύσεις οργάνων είναι ένα από τα πιο θαυμαστά επιτεύγματα της ιατρικής, εξαρτώνται όμως αποκλειστικά από τη γενναιοδωρία των δωρητών και των οικογενειών τους, οι οποίοι είναι πρόθυμοι να χαρίσουν αυτό το «δώρο ζωής» σε ασθενείς συνανθρώπους τους. Δυστυχώς όμως, η μη αξιοποίηση οργάνων από αποβιώσαντες ανθρώπους, αποτελεί τον κύριο περιοριστικό παράγοντα για την αύξηση των μεταμοσχεύσεων. Για το λόγο αυτό είναι ευθύνη όλων μας να κατανοήσουμε τη σημασία της Δωρεάς Οργάνων και να την κάνουμε πραγματικότητα.
Η ανεύρεση δοτών και η λήψη μοσχευμάτων γίνεται ΜΟΝΟ ΚΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας
Εγκεφαλικός θάνατος είναι η κατάσταση της μη αναστρέψιμης βλάβης του εγκεφάλου, με απώλεια όλων των λειτουργιών του εγκεφαλικού στελέχους. Είναι παγκοσμίως αποδεκτό ότι αν υπάρχει ανεπανόρθωτη βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους, θεωρείται όλος ο εγκέφαλος νεκρός και, ως εκ τούτου ο άνθρωπος είναι νεκρός. Αυτό συμβαίνει γιατί οι ανώτερες ψυχικές και γνωσιακές λειτουργίες (μνήμη, σκέψη, αντίληψη, κ.α.), καθώς και τα κέντρα ελέγχου ζωτικών λειτουργιών (η αυτόματη αναπνοή, η αρτηριακή πίεση κ.α.). εξαρτώνται και ρυθμίζονται από το «στέλεχος». Για το λόγο αυτό, ο θάνατος του εγκεφαλικού στελέχους ακολουθείται αναπόφευκτα και ανεπιστρεπτί από το θάνατο ολόκληρου του εγκεφάλου, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο εγκεφαλικός θάνατος ακολουθείται από τον «σωματικό» θάνατο, δηλαδή το θάνατο όλων των οργάνων του σώματος με ένα μεσοδιάστημα 48-72 ωρών. Στο μεσοδιάστημα αυτό, επέρχεται προοδευτικά η απορρύθμιση όλων των λειτουργιών του οργανισμού.
Αν ο εκλιπών υποστεί εγκεφαλικό θάνατο, ενώ νοσηλεύεται διασωληνωμένος σε Μ.Ε.Θ., τότε μόνο είναι δυνατή η διατήρηση της βιολογικής ζωής των οργάνων με τεχνητά μέσα, ώστε αυτά να μπορούν να ληφθούν προς μεταμόσχευση και να δώσουν ζωή σε άλλους ανθρώπους.
Η μεταμόσχευση αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της ιατρικής του 20ού αιώνα και έχει καθιερωθεί πλέον σήμερα ως μία θεραπευτική πρακτική. Επιτρέπει την αποκατάσταση των λειτουργιών του σώματος που μέχρι εκείνη τη στιγμή είχαν χαθεί και σε μερικές περιπτώσεις είχαν μερικώς υποκατασταθεί με μία μηχανικού τύπου μέθοδο (π.χ. αιμοκάθαρση).
Συγκεκριμένα η μεταμόσχευση είναι η εγχείρηση κατά την οποία υγιή όργανα, ιστοί ή κύτταρα μεταφέρονται από έναν εκλιπόντα ή ζωντανό δότη σε έναν χρονίως πάσχοντα ασθενή, με σκοπό την αποκατάσταση της λειτουργίας κάποιου οργάνου του που βρίσκεται σε ανεπάρκεια.
Τα όργανα τα οποία μπορούν να μεταμοσχευτούν είναι οι νεφροί, η καρδιά, το ήπαρ, οι πνεύμονες, το πάγκρεας και τμήμα του λεπτού εντέρου. Ιστοί και κύτταρα που μπορούν να μεταμοσχευτούν, είναι το δέρμα, τα οστά, οι χόνδροι, οι βαλβίδες της καρδιάς, ο κερατοειδής χιτώνας του οφθαλμού, αιμοποιητικά κύτταρα κ.α.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δύο νεφροί μεταμοσχεύονται σε δύο ασθενείς. Το ίδιο συμβαίνει και με τους πνεύμονες, ενώ και το ήπαρ μπορεί να χωριστεί και να μεταμοσχευθεί σε δύο διαφορετικούς λήπτες.
6. Τι είναι η «εικαζόμενη» συναίνεση και τι ισχύει στην Ελλάδα σχετικά;
Είναι η νομοθετική ρύθμιση που προβλέπει ότι όλοι οι πολίτες μιας χώρας θεωρούνται δωρητές και εν δυνάμει δότες οργάνων, εκτός αν έχουν δηλώσει εγγράφως το αντίθετο.
Σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο των μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας (ν. 2737/1999) που ίσχυε έως 1/6/2013 οριζόταν η «Δηλούμενη Συναίνεση», δηλ. για τη Δωρεά Οργάνων ήταν απαραίτητη η πρότερη εν ζωή συναίνεση του πολίτη (Κάρτα Δωρητή) ή άντ’ αυτού, η συναίνεση των συγγενών του εκλιπόντος στην δωρεά των οργάνων του.
Η άποψη αυτή στηριζόταν στην αρχή της αυτονομίας των πολιτών.
Σύμφωνα με νέο νομικό πλαίσιο (ν.3984/2011 όπως τροποποιήθηκε με τον ν. 4075/2012), από 1/6/2013 ισχύουν τα εξής: «Η αφαίρεση ενός ή περισσοτέρων οργάνων από ενήλικο, θανόν πρόσωπο πραγματοποιείται εφόσον, όσο ζούσε, δεν είχε εκφράσει την αντίθεσή του σύμφωνα με την παράγραφο 3 και ΚΑΤΟΠΙΝ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΤΟΥ»
Με την ισχύ του ανωτέρω νόμου, διασφαλίζεται, μέσω της δυνατότητας υποβολής «αρνητικής δήλωσης», η άρνηση του πολίτη να γίνει δότης οργάνων γεγονός, που με την προηγούμενη νομοθεσία της δηλούμενης συναίνεσης (κάρτα δωρητή), δεν διασφαλιζόταν, καθώς η δωρεά οργάνων του εκλιπόντος, επαφιόταν στην απόφαση της οικογένειας.
Παρόλα αυτά, ουδέποτε στην Ελλάδα και σε όλες τις χώρες που πραγματοποιούνται μεταμοσχεύσεις κάτω από ισχυρά νομικά πλαίσια και ανεξαρτήτως νομοθετημένου τρόπου συναίνεσης, δεν έχουν ληφθεί μοσχεύματα από αποβιώσαντα δότη, χωρίς τη συναίνεση της οικογένειάς του. Η οικογένεια πάντοτε ενημερώνεται και ερωτάται, ανεξαρτήτως «εικαζόμενης» ή μη συναίνεσης και ανεξάρτητα αν ο εκλιπών είχε κάρτα δωρητή ή όχι.
Δίνει προτεραιότητα στον λήπτη
Εικάζεται η θετική – αλληλέγγυα στάση του, ελλείψει ρητής εναντίωσης
Οι χώρες όπου εφαρμόζεται έχουν 20 % περισσότερους δότες από τις χώρες με το σύστημα της Δηλωθείσας Συναίνεσης.
Εφαρμόστηκε ύστερα από ευρεία ενημέρωση και κοινωνικό διάλογο
Στις χώρες που εφαρμόζεται η οικογένεια του δ.δ. πάντοτε ενημερώνεται και ερωτάται
[Είναι αυτονόητο ότι καλό είναι να μην αναπαράγονται ούτε να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη]
