SlideShare a Scribd company logo
1 of 11
Бие даалт
E-VIEWS жишээбодлого
Шалгасан:............................................./З.Ганцэцэг/
Гүйцэтгэсэн: ............................................/C1, MRT,
Л.Баянхангай, Б.Хулан/
2015
11/5/2015
~ 2 ~
Агуулга
1-р алхам: EXCEL-ээс өгөгдөл оруулах ...............................................................................................3
2-р алхам: Өгөгдлүүд дээр энгийн статистик шинжилгээ хийх...........................................................4
Цуваа нэг бүрээр график байгуулах ...............................................................................................4
Статистикийн суурь үзүүлэлт .........................................................................................................5
3-р алхам:Регрессийншинжилгээ ашиглан загвар боловсруулах бастатистикуялдаахолбоог
шинжлэх ...........................................................................................................................................5
Корреляцийнхамаарлын шинжилгээ............................................................................................5
Регрессийншинжилгээ ашиглан /логарифмхэлбэрээр/загварболовсруулах бастатистикуялдаа
холбоог шинжлэх ..........................................................................................................................5
4-р алхам: Гипотез шалгуур ба прогноз хийх.....................................................................................7
Гипотез шалгуур............................................................................................................................7
1 цаг хугацааны хожигдлын өөрчлөл.............................................................................................8
Авторегрессийн функц..................................................................................................................8
5-р алхам: Үр дүнгээр график байгуулах буюу зураглах.....................................................................9
Прогноз.........................................................................................................................................9
Тоон цувааны тогтвортой эсэх.....................................................................................................10
~ 3 ~
1-р алхам: EXCEL-ээс өгөгдөл оруулах
1953 оны 1-р улирлаас 1995 оны 4-р улирлын мэдээллүүдийг багтаан E-VIEWS программ
дээр дараах үйлдлүүдийг хийхээр тооцооллоо.
Хүснэгт1. 1953-1995 оны өгөгдлүүд
GDP M1 PR RS GDP M1 PR RS GDP M1 PR RS GDP M1 PR RS
I.52 87.87500 126.5370 0.917561 1.640000 I.63 150.8250 157.0600 0.240005 2.909000 I.74 361.6000 292.5080 0.370103 7.600333 I.85 840.2250 611.5350 0.776292 8.183333
II.52 88.12500 127.5060 0.196167 1.677667 II.63 152.7250 158.5951 0.240692 2.941333 II.74 370.6250 296.6380 0.377938 8.268000 II.85 867.3000 628.9290 0.752520 7.523334
III.52 89.62500 129.3850 0.200179 1.826667 III.63 155.9250 160.6090 0.241155 3.280667 III.74 377.9750 296.1600 0.389665 8.286333 III.85 890.8250 662.2570 0.787652 7.103333
IV.52 92.87500 128.5120 0.201246 1.922667 IV.63 156.1500 162.1270 0.242878 3.499333 IV.74 386.6500 301.7270 0.401287 7.336000 IV.85 1071.325 671.3910 0.764516 7.146667
I.53 94.62500 130.5870 0.201052 2.047333 I.64 162.3250 162.7750 0.243484 3.538000 I.75 390.1000 304.2720 0.410534 5.873333 I.86 1089.525 696.9050 0.798070 6.896667
II.53 95.55000 130.3410 0.201444 2.202667 II.64 164.5750 163.8810 0.244041 3.481333 II.75 399.4500 318.8830 0.416614 5.400667 II.86 1096.375 729.4950 0.802191 6.130000
III.53 95.42500 131.3890 0.202236 2.021667 III.64 167.3000 169.9330 0.245164 3.504000 III.75 414.3300 317.5380 0.424192 6.336667 III.86 1110.875 743.6910 0.808453 5.533333
IV.53 94.17500 129.8910 0.202723 1.486333 IV.64 168.8000 170.7350 0.246450 3.685000 IV.75 427.1275 318.3580 0.432261 5.684333 IV.86 1125.450 796.0230 0.814540 5.340000
I.54 94.07500 130.1730 0.203416 1.083667 I.65 173.9250 170.8260 0.247677 3.899667 I.76 441.8000 326.2590 0.436928 4.953333 I.87 1141.400 779.6550 0.820685 5.533333
II.54 94.20000 131.3850 0.203841 0.814333 II.65 177.0500 170.2630 0.248814 3.879000 II.76 449.5250 332.6080 0.441555 5.168667 II.87 1161.275 797.9650 0.826824 5.733333
III.54 95.45000 134.6270 0.204291 0.869667 III.65 181.2750 176.3870 0.250138 3.889667 III.76 457.5750 332.7760 0.447670 5.168667 III.87 1180.675 807.1650 0.833310 6.033333
IV.54 97.36375 134.2520 0.204374 1.036333 IV.65 186.9250 179.1690 0.251709 4.158687 IV.76 470.0500 340.4750 0.455651 4.690000 IV.87 1209 808.0580 0.840956 6.003334
I.55 100.7250 136.4710 0.205603 1.256333 I.66 192.6000 181.0610 0.253221 4.630667 I.77 483.5750 350.8580 0.463161 4.624000 I.88 1224.525 823.8310 0.846646 5.760000
II.55 102.8250 136.4710 0.206227 1.614333 II.66 195.0250 179.5600 0.255310 4.597333 II.77 501.2750 356.0540 0.470670 4.828667 II.88 1250.075 842.6710 0.855630 6.230000
III.55 104.9250 138.3770 0.207762 1.861333 III.66 198.3750 182.9300 0.257923 5.047667 III.77 515.8000 363.8830 0.476545 5.472000 III.88 1273.650 844.2460 0.866620 6.993333
IV.55 106.6000 137.2440 0.209998 2.349333 IV.66 201.8000 183.9960 0.260186 5.246000 IV.77 526.1500 369.8000 0.486242 6.1370000 IV.88 1301.350 840.1540 0.874446 7.703333
I.56 107.2750 138.0530 0.212048 2.379333 I.67 204.3500 186.7830 0.260186 4.533667 I.78 536.9750 376.6750 0.494281 6.408000 I.89 1329.225 839.7360 0.884528 8.533334
II.56 108.6750 138.3710 0.213329 2.596667 II.67 205.8000 186.5280 0.263045 3.657333 II.78 568.4250 385.5270 0.504068 6.481000 II.89 1353.275 843.5020 0.893900 8.440000
III.56 109.8750 138.9930 0.216140 2.596667 III.67 209.7250 194.8620 0.265963 4.344666 III.78 583.4750 392.6330 0.512708 7.315333 III.89 1371.750 844.7470 0.901261 7.850000
IV.56 112.1250 139.0870 0.217065 3.063557 IV.67 213.6500 198.1990 0.268911 4.787333 IV.78 602.5500 398.6250 0.523535 8.680333 IV.89 1384.425 852.3150 0.908788 7.633333
I.57 114.3000 139.5410 0.220072 3.171667 I.68 220.1250 199.9640 0.272078 5.064667 I.79 616.1500 403.0990 0.535119 9.357667 I.90 1415.175 863.0890 0.920050 7.756667
II.57 114.7250 139.5450 0.221489 3.157000 II.68 226.2750 200.4330 0.274931 5.510000 II.79 630.5500 414.6290 0.546451 9.372334 II.90 1437.725 875.8290 0.931833 7.766667
III.57 116.5500 139.9280 0.222636 3.382333 III.68 230.0500 207.7820 0.277495 5.226333 III.79 648.2250 426.9140 0.558225 9.631333 III.90 1445.575 882.5480 0.941421 7.493333
IV.57 115.4250 138.4180 0.222957 3.343333 IV.68 234.2000 214.6010 0.281220 5.580667 IV.79 662.5500 434.9300 0.569177 11.80367 IV.90 1445.450 887.7420 0.951110 7.023334
I.58 113.4750 139.6330 0.225529 1.838000 I.69 240.0000 213.8840 0.283864 6.137667 I.80 680.5500 434.8280 0.561791 13.45667 I.91 1455.475 900.8960 0.962695 6.053333
II.58 114.6000 139.6550 0.226404 1.017667 II.69 243.525 214.5030 0.287328 6.240000 II.80 679.4825 443.6310 0.595176 10.04933 II.91 1473.100 914.3580 0.969990 5.593333
III.58 118.0167 143.1710 0.227799 1.710667 III.69 248.4000 222.0500 0.291404 7.046667 III.80 695.85 454.8170 0.610067 9.235333 III.91 1487.575 940.5670 0.977045 5.406667
IV.58 121.2750 144.1120 0.228756 2.787667 IV.69 250.2750 222.0500 0.295083 7.317667 IV.80 727.7765 455.7540 0.625788 13.70967 IV.91 1500.500 959.7510 0.983060 4.583333
I.59 124.0570 145.8500 0.229238 2.800333 I.70 253.5000 227.1020 0.299424 7.262667 I.81 780.0750 465.1670 0.641522 14.36900 I.92 1530.450 1002.641 0.991272 3.910000
II.59 127.3250 146.1400 0.229074 3.019333 II.70 257.3750 229.9980 0.303544 6.752333 II.81 767.9264 469.4660 0.654000 14.82900 II.92 1550.275 1014.978 0.997892 3.723333
III.59 127.4000 147.3960 0.229405 3.533000 III.70 261.9250 241.5880 0.306076 6.374667 III.81 791.9250 472.3550 0.666463 15.08733 III.92 1567.925 1050.911 1.001757 3.130000
IV.59 128.4250 145.4830 0.230256 4.299333 IV.70 262.6682 232.2990 0.309988 5.358333 IV.81 796.4 483.6490 0.678682 12.02267 IV.92 1595.800 1069.475 1.008867 3.076667
I.60 131.8250 145.6990 0.231353 3.943000 I.71 274.1500 241.7070 0.314988 3.863333 I.82 794.7 483.3400 0.688663 12.69500 I.93 1611.100 1096.221 1.018411 2.993333
II.60 131.5250 145.5990 0.232222 3.092333 II.71 279.4250 247.9380 0.319261 4.206000 II.82 807.8750 482.8670 0.697210 12.35900 II.93 1627.300 1135.690 1.023475 2.963333
III.60 132.2250 147.5250 0.233170 2.390333 III.71 284.3250 255.4800 0.322748 5.050333 III.82 814.7750 496.7580 0.706641 9.705334 III.93 1643.625 1168.657 1.028310 3.020000
IV.60 130.9750 146.5270 0.234030 2.360667 IV.71 287.4750 247.2190 0.325400 4.234334 IV.82 824.75 514.6210 0.714332 7.935000 IV.93 1676.025 1187.475 1.035079 3.060000
I.61 132.0250 149.3190 0.234534 2.376667 I.72 297.5500 258.2480 0.330180 3.435333 I.83 840.2250 533.9010 0.720759 8.061333 I.94 1698.600 1210.962 1.041367 3.250000
II.61 134.7250 149.7360 0.235122 2.324667 II.72 306.0570 262.1700 0.331977 3.748333 II.83 867.3 546.2220 0.728273 8.420667 II.94 1727.875 1211.559 1.047149 4.036667
III.61 137.3750 152.2370 0.235574 2.324667 III.72 311.9750 268.6850 0.334899 4.241333 III.83 890.8250 556.1000 0.734853 9.18666 III.94 1746.650 1210.962 1.053865 4.510000
IV.61 140.6250 152.5250 0.236245 2.475000 IV.72 321.6500 272.0270 0.339436 4.851333 IV.83 916.1250 560.7670 0.741922 8.793333 IV.94 1773.950 1204.365 1.060880 5.283333
I.62 143.8250 153.2740 0.237472 2.739000 I.73 334.3750 276.0280 0.343636 5.639667 I.84 945.7500 586.7270 0.750158 9.133333 I.95 1792.250 1209.235 1.069409 5.780000
II.62 145.6500 153.5320 0.237990 2.716000 II.73 342.3500 284.3290 0.349426 6.608333 II.84 807.8750 591.1820 0.755830 9.843333 II.95 1802.375 1219.420 1.074633 5.623333
III.62 147.4750 154.7270 0.238642 2.858000 III.73 347.8500 284.2640 0.356121 8.388333 III.84 814.7750 587.6940 0.762470 10.34333 III.95 1825.300 1204.520 1.080187 5.380000
IV.62 148.2000 156.5950 0.239351 2.803333 IV.73 358.0750 290.1520 0.362874 7.461667 IV.84 824.7500 601.9560 0.768030 8.973333 IV.95 1845.475 1197.609 1.086133 5.270000
~ 4 ~
2-р алхам: Өгөгдлүүд дээр энгийн статистик шинжилгээ хийх
Хамааралтай хэмжигдэхүүн
M1-идэвхитэй мөнгөний эрэлт
Хамааралгүй хэмжигдэхүүнүүд
GDP - Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн
PR – Үнийн түвшин
RS- Богино хугацаат хүүгийн хувь хэмжээ
Цуваа нэг бүрээр график байгуулах
0
400
800
1,200
1,600
2,000
55 60 65 70 75 80 85 90 95
GDP
0
200
400
600
800
1,000
1,200
1,400
55 60 65 70 75 80 85 90 95
M1
0.0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
1.2
55 60 65 70 75 80 85 90 95
PR
0
4
8
12
16
55 60 65 70 75 80 85 90 95
RS
~ 5 ~
Статистикийн суурь үзүүлэлт
Mean – Өгөгдлийн дундаж утга.
Цувааны нийт утгуудийн нийлбэрийг
ажиглалтын тоонд харьцуулна.
𝑥̅ =
∑ 𝑥
𝑛
Median - Өгөгдлүүдийг багаас нь
ихрүү эрэмбэлэхэд тархалтыг
тэнцүү хувааж буй үзүүлэлт
Maximum – Өгөгдлийн цуваан дах
хамгийн их утга
Minimum – Өгөгдлийн цуваан дахь
хамгийн бага утга
Std.Dev - Квадрат дундаж
хэлбэлзэл. Цувааны дисперсийг
тооцох хэмжигдэхүүн.
𝜎2
= √
∑(𝑥 − 𝑥̅)2
𝑛
Skewness – Тархалтын ассиметрийн коэффициент. Эерэг байвал баруун талд, сөрөг байвал зүүн тал руугаа
тархалттай.
Kurtosis – Тархалтын экцессийн коффициент. К>3 байвал шовгор.
Jargue – Bera - Судалж байгаа цувааны тархалт хэвийн тархалтанд хэр ойр байгааг илэрхийлнэ. /Чөлөөт
үлдэгдэл=2, магадлал=0.95 байх үед/ 𝐽𝐵 = 𝑛(
𝑆2
6
+
(𝑘−3)2
24
)
Prob – “Jargue – Bera” магадлалыг харуулна. Prob<0.05 байвал /𝐻0/-ийг хүлээн зөвшөөрөх бөгөөд хэвийн
тархалттай байна гэсэн үг.
Sum – Цувааны нийт утгуудийн нийлбэр
Observation – Ажиглалтын нийт утга
3-р алхам: Регрессийн шинжилгээ ашиглан загвар боловсруулах ба
статистик уялдаа холбоог шинжлэх
Корреляцийн хамаарлын шинжилгээ
GDP M1 PR RS
GDP 1.000000 0.994510 0.972529 0.375452
M1 0.994510 1.000000 0.962515 0.313746
PR 0.972529 0.962515 1.000000 0.435667
RS 0.375452 0.313746 0.435667 1.000000
- Идэвхитэй мөнгөний эрэлт-үнийн түвшин хоорондын хамаарал 0,962515
- Идэвхитэймөнгөнийэрэлт-богинохугацаатхүүгийн хувь хэмжээ хоорондын хамаарал 0,313746
- Үнийн түвшин богино хугацаат хүүгийн хувь хэмжээ хоорондын хамаарал 0,435667 байна.
Регрессийн шинжилгээ ашиглан /логарифм хэлбэрээр/ загвар
боловсруулах ба статистик уялдаа холбоог шинжлэх
GDP M1 PR RS
Mean 569.3721 409.4254 0.491029 5.418279
Median 345.1000 284.2965 0.359498 5.049000
Maximum 1773.950 1211.559 1.060880 15.08733
Minimum 87.87500 126.5370 0.196167 0.814333
Std. Dev. 504.8455 309.6276 0.283795 2.972509
Skewness 0.918828 1.085790 0.633211 0.955234
Kurtosis 2.508934 3.008169 1.882904 3.857755
Jarque-Bera 25.92990 33.79676 20.43737 31.43038
Probability 0.000002 0.000000 0.000036 0.000000
Sum 97932.01 70421.18 84.45692 931.9439
Sum Sq. Dev. 43582594 16393646 13.77224 1510.924
Observations 172 172 172 172
~ 6 ~
Регрессийн шинжилгээг логирифм
ашиглан тооцсон нь:
Estimation Command:
=========================
LS LOG(M1) C LOG(GDP) DLOG(PR) RS
Estimation Equation:
=========================
LOG(M1) = C(1) + C(2)*LOG(GDP) +
C(3)*DLOG(PR) + C(4)*RS
Substituted Coefficients:
=========================
LOG(M1) = 1.20981510896 +
0.792827103495*LOG(GDP) -
0.0917529195463*DLOG(PR) -
0.0272412236311*RS
R-squared – ( 𝑟2) = 𝑅 Детерминацийн
коэффициент. Үл хамаарах хувьсагчаар
тайлбарлагдах хамаарах хувьсагчийн хэлбэлзлийг хувиар илэрхийлдэг. Үр дүнгийн (M1) нийт өөрчлөлтөнд (GDP, PR, RS)
шинж тэмдгийн өөрчлөлт хэрхэн нөлөөлж байгааг харуулдаг. Хамааран хувьсагч нь үл хамааран х увьсагчийн 0,99%-ийг
тайлбарлаж чадаж байна.
𝑟 =
∑( 𝑥 − 𝑥̅)(𝑦 − 𝑦̅)
√∑( 𝑥 − 𝑥̅)2 ∑(𝑦 − 𝑦̅)2
Adjusted R-squared – Чөлөөний зэргээр завсарлагдсан
детерминацийн коэффициент. Энэ утга 1-рүүү дөхөх тусам
тайлбарлагдах чадвар сайн байдаг ба тайлбарлагч хувьсагч нь
хамаарагч хувьсагчаа тайлбарлаж чадна гэсэн үг юм.
S.E. of regression – Регрессийн тэгшитгэлийн стандарт алдаа.
Регрессийн тэгшитгэлийн хязгаарлагдмалүзүүлэлтээс тодорхойлсны
улмаас, тэрчлэн хэлбэлзлийг тэгшитгэлд оруулаагүйн улмаас
тооцоонд зөрүү гардаг. 𝑆` = √
∑(𝑦𝑖−𝑦`)2
𝑛−2
Sum squared resid – Үлдэгдлүүдийн квадратуудын нийлбэр
Log likelihood– хэмжээний шалгуур үзүүлэлт бөгөөд тэгшитгэлийн зөвшөөрөгдөх болон үл зөвшөөрөгдөх хувилбарын
хоорондох зөрүүг хэмжихэд хэрэглэнэ.
F-statistic – Тус хүчин зүйлнь нийт үр дүнднөлөөлөх эсэхийг харуулна. Хэрэв модулаваад 2-оос их гарвал хүчин зүйл
нь нийт үр дүнд (M1) -д нөлөөлдөг, харин бага гарвал нөлөөлдөггүй болохыг харуулна.
Mean dependent var – тайлбарлагдагч хувьсагчийн дундаж утга
S.D. dependent var – тайлбарлагдагч хувьсагчийн стандарт хэлбэлзэл
Dependent Variable: LOG(M1)
Method: Least Squares
Date: 05/05/15 Time: 19:48
Sample (adjusted): 1953Q2 1995Q4
Included observations: 171 after adjustments
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C 1.209815 0.031548 38.34795 0.0000
LOG(GDP) 0.792827 0.006115 129.6620 0.0000
DLOG(PR) -0.091753 0.040061 -2.290348 0.0233
RS -0.027241 0.001974 -13.80016 0.0000
R-squared 0.992750 Mean dependent var 5.756688
Adjusted R-squared 0.992619 S.D. dependent var 0.716268
S.E. of regression 0.061535 Akaike info criterion -2.715298
Sum squared resid 0.632361 Schw arz criterion -2.641809
Log likelihood 236.1580 Hannan-Quinn criter. -2.685479
F-statistic 7622.011 Durbin-Watson stat 0.229958
Prob(F-statistic) 0.000000
0
5
10
15
20
25
30
4.8 5.0 5.2 5.4 5.6 5.8 6.0 6.2 6.4 6.6 6.8 7.0
Series: LOG(M1)
Sample 1953Q1 1995Q4
Observations 172
Mean 5.751362
Median 5.650018
Maximum 7.099663
Minimum 4.840535
Std. Dev. 0.717579
Skewness 0.374738
Kurtosis 1.767192
Jarque-Bera 14.91763
Probability 0.000576
~ 7 ~
Akaike info criterion – AIC шинжүүр нь түүврийн хувьд хамгийн сайн нөлөөлж төлөөлж чадаж байгаа загварыг
тодорхойлоход ашиглагддаг шинжүүр. 𝐴𝐼𝐶(𝑛) = 𝑙𝑛𝜎𝑛
2
+
2𝜋
𝑇
Schwarz criterion – SC шинжүүр нь түүврээс гадуурх үнэлгээг хийхэд өөрөөр хэлбэл таамаглал хийхэд алдааны
вариацын утгыг илэрхийлдэг. 𝑆𝐶(𝑛) = 𝑙𝑛𝜎𝑛
2
+
2𝜋
𝑇
Hannan-Quinn criter –
Durbin-Watson stat – Дурбин-Ватсоны шинжүүрийг ашиглан автокорреляци байгаа эсэхийг шалгаж болно. 𝐻0
үлдэгдлүүд хамааралгүй, 𝐻1-автокорреляци
𝐷 =
∑ (𝑒 𝑖−𝑒 𝑖−1)2𝑛
𝑖=2
∑ 𝑒𝑖
22
𝑖=2
; {
0 ≤ 𝐷 ≤ 4 хооронд утга авна
𝐷 нь 2 орчимд байвал 𝐻0 үнэн
𝐷 ≤ 2 бол эерэг; 𝐷 ≥ 2 сөрөгавто корреляци
Бодит ба тооцоолсон утга, үлдэгдлийн нэгдсэн график
Actual – Бодит утга, Fitted – Тооцсон утга , Residual – Үлдэгдэл утга
4-р алхам: Гипотез шалгуур ба прогноз хийх
Гипотез шалгуур
Магадлал маш бага гарсан тул ноль
гипотезбуюу c(4)=2 байхыгхүчтэй
эсэргүүцэжбайна.
Wald Test:
Equation: REG
Test Statistic Value df Probability
t-statistic -1026.983 167 0.0000
F-statistic 1054693. (1, 167) 0.0000
Chi-square 1054693. 1 0.0000
Null Hypothesis: C(4)=2
Null Hypothesis Summary:
Normalized Restriction (= 0) Value Std. Err.
-2 + C(4) -2.027241 0.001974
Restrictions are linear in coefficients.
-.15
-.10
-.05
.00
.05
.10
.15 4.5
5.0
5.5
6.0
6.5
7.0
7.5
1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995
Residual Actual Fitted
~ 8 ~
1 цаг хугацааны хожигдлын өөрчлөл
log(m1) c log(gdp) dlog(pr) rs
log(m1(-1)) log(gdp(-1)) dlog(pr(-1))
rs(-1)
Авторегрессийн функц log(m1) c log(gdp) dlog(pr) rsar(1)
Dependent Variable: LOG(M1)
Method: Least Squares
Date: 05/05/15 Time: 19:56
Sample (adjusted): 1953Q3 1995Q4
Included observations: 170 after adjustments
Convergence achieved after 89 iterations
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C 307.2641 15839.24 0.019399 0.9845
LOG(GDP) 0.117990 0.053629 2.200105 0.0292
DLOG(PR) 0.002876 0.009733 0.295475 0.7680
RS -0.003727 0.001477 -2.523776 0.0126
AR(1) 0.999963 0.001943 514.7512 0.0000
R-squared 0.999560 Mean dependent var 5.762033
Adjusted R-squared 0.999549 S.D. dependent var 0.714956
S.E. of regression 0.015185 Akaike info criterion -5.508110
Sum squared resid 0.038044 Schwarz criterion -5.415881
Log likelihood 473.1894 Hannan-Quinn criter. -5.470685
F-statistic 93625.06 Durbin-Watson stat 2.205500
Prob(F-statistic) 0.000000
Inverted AR Roots 1.00
Date: 05/05/15 Time: 19:55
Sample (adjusted): 1953Q3 1995Q4
Included observations: 170 after adjustments
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C 0.078426 0.023389 3.353138 0.0010
LOG(GDP) 0.107450 0.049007 2.192541 0.0298
DLOG(PR) 0.166403 0.132147 1.259225 0.2098
RS -0.004275 0.001362 -3.138008 0.0020
LOG(M1(-1)) 0.921885 0.018125 50.86249 0.0000
LOG(GDP(-1)) -0.040628 0.052155 -0.778981 0.4371
DLOG(PR(-1)) -0.010423 0.009264 -1.125065 0.2622
RS(-1) 0.001571 0.001401 1.121713 0.2636
R-squared 0.999646 Mean dependent var 5.762033
Adjusted R-squared 0.999631 S.D. dependent var 0.714956
S.E. of regression 0.013731 Akaike info criterion -5.692458
Sum squared resid 0.030542 Schw arz criterion -5.544891
Log likelihood 491.8589 Hannan-Quinn criter. -5.632577
F-statistic 65435.32 Durbin-Watson stat 2.377087
Prob(F-statistic) 0.000000
~ 9 ~
5-р алхам: Үр дүнгээр график байгуулах буюу зураглах
Прогноз
M1_F+2*M1_SE M1_SE LOG(M1)
Mean 1632.566 576.5920 5.751362
Median 783.2052 199.8021 5.650018
Maximum 6897.945 2847.685 7.099663
Minimum 135.2737 2.782000 4.840535
Std. Dev. 1806.434 754.6273 0.717579
Skew ness 1.335835 1.437673 0.374738
Kurtosis 3.703847 3.991387 1.767192
Jarque-Bera 54.06863 65.52412 14.91763
Probability 0.000000 0.000000 0.000576
Sum 277536.2 98020.64 989.2343
Sum Sq. Dev. 5.51E+08 96239140 88.05115
Observations 170 170 172
4.8
5.2
5.6
6.0
6.4
6.8
7.2
7.6
1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995
M1F ± 2 S.E.
Forecast: M1F
Actual: LOG(M1)
Forecast sample: 1953Q1 1995Q4
Adjusted sample: 1953Q3 1995Q4
Included observations: 170
Root Mean Squared Error 0.236774
Mean Absolute Error 0.205576
Mean Abs. Percent Error 3.739691
Theil Inequality Coefficient 0.020053
Bias Proportion 0.740639
Variance Proportion 0.062276
Covariance Proportion 0.197084
0
1,000
2,000
3,000
4,000
5,000
6,000
7,000
1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995
~ 10 ~
Тоон цувааны тогтвортой эсэх
Group unit root test: Summary
Series: GDP, M1, PR, RS
Sample: 1953Q1 1995Q4
Exogenous variables: Individual effects
Automatic selection of maximum lags
Automatic lag length selection based on SIC: 0 to 6
Newey-West automatic bandwidth selection and Bartlett kernel
Cross-
Method Statistic Prob.** sections Obs
Null: Unit root (assumes common unit root process)
Levin, Lin & Chu t* 42.3508 1.0000 4 670
Null: Unit root (assumes individual unit root process)
Im, Pesaran and Shin W-stat -10.7184 0.0000 4 670
ADF - Fisher Chi-square 130.834 0.0000 4 670
PP - Fisher Chi-square 240.130 0.0000 4 680
~ 11 ~

More Related Content

Viewers also liked

бүтээмжийн менежментийн түүхэн хөгжил
бүтээмжийн менежментийн түүхэн хөгжилбүтээмжийн менежментийн түүхэн хөгжил
бүтээмжийн менежментийн түүхэн хөгжил
Tungalag Tsendsuren
 
судалгаа
судалгаасудалгаа
судалгаа
Bama740517
 
Урвуу матриц
Урвуу матрицУрвуу матриц
Урвуу матриц
Bolorma Bolor
 
Descriptive statistics serod
Descriptive  statistics serodDescriptive  statistics serod
Descriptive statistics serod
Serod Khuyagaa
 
лекц6
лекц6лекц6
лекц6
Pmunkh
 
Бизнесийн статистик, дискрет ба
Бизнесийн статистик, дискрет ба Бизнесийн статистик, дискрет ба
Бизнесийн статистик, дискрет ба
Mulu
 
Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа
Цалин хөлсний бүтцийн судалгааЦалин хөлсний бүтцийн судалгаа
Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа
Hodolmor
 
монгол улсын хөдөлмөрийн бүтээмж болон бодит цалингийн хамаарал
монгол улсын хөдөлмөрийн  бүтээмж болон бодит цалингийн хамаарал монгол улсын хөдөлмөрийн  бүтээмж болон бодит цалингийн хамаарал
монгол улсын хөдөлмөрийн бүтээмж болон бодит цалингийн хамаарал
Brjrgl
 
2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах
2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах
2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах
Nomuuntk
 
One&two way anova ph d
One&two way anova ph dOne&two way anova ph d
One&two way anova ph d
zorigoo.sph
 
сурагчийн зан төлөв, харилцааг тодорхойлох судалгаа
сурагчийн зан төлөв, харилцааг тодорхойлох судалгаа сурагчийн зан төлөв, харилцааг тодорхойлох судалгаа
сурагчийн зан төлөв, харилцааг тодорхойлох судалгаа
Bama740517
 
Descriptive statistics ph d
Descriptive statistics ph dDescriptive statistics ph d
Descriptive statistics ph d
zorigoo.sph
 
тойм статистик лекц 2
тойм статистик лекц 2тойм статистик лекц 2
тойм статистик лекц 2
zorigoo.sph
 
магадлал, тархалт
магадлал, тархалтмагадлал, тархалт
магадлал, тархалт
zorigoo.sph
 
М.Асылбек - Хөдөлмөрийн бүтээмж түүнийг дээшлүүлэх арга зам
М.Асылбек - Хөдөлмөрийн бүтээмж түүнийг дээшлүүлэх арга замМ.Асылбек - Хөдөлмөрийн бүтээмж түүнийг дээшлүүлэх арга зам
М.Асылбек - Хөдөлмөрийн бүтээмж түүнийг дээшлүүлэх арга зам
batnasanb
 
Ө.Рэнцэндорж Г.Өлзийсайхан Б.Сугармаа - БҮС НУТГИЙН БАРИЛГА УГСРАЛТЫН БАЙГУУЛ...
Ө.Рэнцэндорж Г.Өлзийсайхан Б.Сугармаа - БҮС НУТГИЙН БАРИЛГА УГСРАЛТЫН БАЙГУУЛ...Ө.Рэнцэндорж Г.Өлзийсайхан Б.Сугармаа - БҮС НУТГИЙН БАРИЛГА УГСРАЛТЫН БАЙГУУЛ...
Ө.Рэнцэндорж Г.Өлзийсайхан Б.Сугармаа - БҮС НУТГИЙН БАРИЛГА УГСРАЛТЫН БАЙГУУЛ...
batnasanb
 
Lecture 6,7
Lecture 6,7Lecture 6,7
Lecture 6,7
Bbujee
 

Viewers also liked (20)

стьюдентийн тархалт
стьюдентийн тархалтстьюдентийн тархалт
стьюдентийн тархалт
 
бүтээмжийн менежментийн түүхэн хөгжил
бүтээмжийн менежментийн түүхэн хөгжилбүтээмжийн менежментийн түүхэн хөгжил
бүтээмжийн менежментийн түүхэн хөгжил
 
судалгаа
судалгаасудалгаа
судалгаа
 
Урвуу матриц
Урвуу матрицУрвуу матриц
Урвуу матриц
 
статистик тархалт
статистик тархалтстатистик тархалт
статистик тархалт
 
Descriptive statistics serod
Descriptive  statistics serodDescriptive  statistics serod
Descriptive statistics serod
 
лекц6
лекц6лекц6
лекц6
 
Бизнесийн статистик, дискрет ба
Бизнесийн статистик, дискрет ба Бизнесийн статистик, дискрет ба
Бизнесийн статистик, дискрет ба
 
Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа
Цалин хөлсний бүтцийн судалгааЦалин хөлсний бүтцийн судалгаа
Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа
 
монгол улсын хөдөлмөрийн бүтээмж болон бодит цалингийн хамаарал
монгол улсын хөдөлмөрийн  бүтээмж болон бодит цалингийн хамаарал монгол улсын хөдөлмөрийн  бүтээмж болон бодит цалингийн хамаарал
монгол улсын хөдөлмөрийн бүтээмж болон бодит цалингийн хамаарал
 
2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах
2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах
2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах
 
One&two way anova ph d
One&two way anova ph dOne&two way anova ph d
One&two way anova ph d
 
сурагчийн зан төлөв, харилцааг тодорхойлох судалгаа
сурагчийн зан төлөв, харилцааг тодорхойлох судалгаа сурагчийн зан төлөв, харилцааг тодорхойлох судалгаа
сурагчийн зан төлөв, харилцааг тодорхойлох судалгаа
 
Descriptive statistics ph d
Descriptive statistics ph dDescriptive statistics ph d
Descriptive statistics ph d
 
тойм статистик лекц 2
тойм статистик лекц 2тойм статистик лекц 2
тойм статистик лекц 2
 
Gariin avlaga
Gariin avlagaGariin avlaga
Gariin avlaga
 
магадлал, тархалт
магадлал, тархалтмагадлал, тархалт
магадлал, тархалт
 
М.Асылбек - Хөдөлмөрийн бүтээмж түүнийг дээшлүүлэх арга зам
М.Асылбек - Хөдөлмөрийн бүтээмж түүнийг дээшлүүлэх арга замМ.Асылбек - Хөдөлмөрийн бүтээмж түүнийг дээшлүүлэх арга зам
М.Асылбек - Хөдөлмөрийн бүтээмж түүнийг дээшлүүлэх арга зам
 
Ө.Рэнцэндорж Г.Өлзийсайхан Б.Сугармаа - БҮС НУТГИЙН БАРИЛГА УГСРАЛТЫН БАЙГУУЛ...
Ө.Рэнцэндорж Г.Өлзийсайхан Б.Сугармаа - БҮС НУТГИЙН БАРИЛГА УГСРАЛТЫН БАЙГУУЛ...Ө.Рэнцэндорж Г.Өлзийсайхан Б.Сугармаа - БҮС НУТГИЙН БАРИЛГА УГСРАЛТЫН БАЙГУУЛ...
Ө.Рэнцэндорж Г.Өлзийсайхан Б.Сугармаа - БҮС НУТГИЙН БАРИЛГА УГСРАЛТЫН БАЙГУУЛ...
 
Lecture 6,7
Lecture 6,7Lecture 6,7
Lecture 6,7
 

E view last

  • 1. Бие даалт E-VIEWS жишээбодлого Шалгасан:............................................./З.Ганцэцэг/ Гүйцэтгэсэн: ............................................/C1, MRT, Л.Баянхангай, Б.Хулан/ 2015 11/5/2015
  • 2. ~ 2 ~ Агуулга 1-р алхам: EXCEL-ээс өгөгдөл оруулах ...............................................................................................3 2-р алхам: Өгөгдлүүд дээр энгийн статистик шинжилгээ хийх...........................................................4 Цуваа нэг бүрээр график байгуулах ...............................................................................................4 Статистикийн суурь үзүүлэлт .........................................................................................................5 3-р алхам:Регрессийншинжилгээ ашиглан загвар боловсруулах бастатистикуялдаахолбоог шинжлэх ...........................................................................................................................................5 Корреляцийнхамаарлын шинжилгээ............................................................................................5 Регрессийншинжилгээ ашиглан /логарифмхэлбэрээр/загварболовсруулах бастатистикуялдаа холбоог шинжлэх ..........................................................................................................................5 4-р алхам: Гипотез шалгуур ба прогноз хийх.....................................................................................7 Гипотез шалгуур............................................................................................................................7 1 цаг хугацааны хожигдлын өөрчлөл.............................................................................................8 Авторегрессийн функц..................................................................................................................8 5-р алхам: Үр дүнгээр график байгуулах буюу зураглах.....................................................................9 Прогноз.........................................................................................................................................9 Тоон цувааны тогтвортой эсэх.....................................................................................................10
  • 3. ~ 3 ~ 1-р алхам: EXCEL-ээс өгөгдөл оруулах 1953 оны 1-р улирлаас 1995 оны 4-р улирлын мэдээллүүдийг багтаан E-VIEWS программ дээр дараах үйлдлүүдийг хийхээр тооцооллоо. Хүснэгт1. 1953-1995 оны өгөгдлүүд GDP M1 PR RS GDP M1 PR RS GDP M1 PR RS GDP M1 PR RS I.52 87.87500 126.5370 0.917561 1.640000 I.63 150.8250 157.0600 0.240005 2.909000 I.74 361.6000 292.5080 0.370103 7.600333 I.85 840.2250 611.5350 0.776292 8.183333 II.52 88.12500 127.5060 0.196167 1.677667 II.63 152.7250 158.5951 0.240692 2.941333 II.74 370.6250 296.6380 0.377938 8.268000 II.85 867.3000 628.9290 0.752520 7.523334 III.52 89.62500 129.3850 0.200179 1.826667 III.63 155.9250 160.6090 0.241155 3.280667 III.74 377.9750 296.1600 0.389665 8.286333 III.85 890.8250 662.2570 0.787652 7.103333 IV.52 92.87500 128.5120 0.201246 1.922667 IV.63 156.1500 162.1270 0.242878 3.499333 IV.74 386.6500 301.7270 0.401287 7.336000 IV.85 1071.325 671.3910 0.764516 7.146667 I.53 94.62500 130.5870 0.201052 2.047333 I.64 162.3250 162.7750 0.243484 3.538000 I.75 390.1000 304.2720 0.410534 5.873333 I.86 1089.525 696.9050 0.798070 6.896667 II.53 95.55000 130.3410 0.201444 2.202667 II.64 164.5750 163.8810 0.244041 3.481333 II.75 399.4500 318.8830 0.416614 5.400667 II.86 1096.375 729.4950 0.802191 6.130000 III.53 95.42500 131.3890 0.202236 2.021667 III.64 167.3000 169.9330 0.245164 3.504000 III.75 414.3300 317.5380 0.424192 6.336667 III.86 1110.875 743.6910 0.808453 5.533333 IV.53 94.17500 129.8910 0.202723 1.486333 IV.64 168.8000 170.7350 0.246450 3.685000 IV.75 427.1275 318.3580 0.432261 5.684333 IV.86 1125.450 796.0230 0.814540 5.340000 I.54 94.07500 130.1730 0.203416 1.083667 I.65 173.9250 170.8260 0.247677 3.899667 I.76 441.8000 326.2590 0.436928 4.953333 I.87 1141.400 779.6550 0.820685 5.533333 II.54 94.20000 131.3850 0.203841 0.814333 II.65 177.0500 170.2630 0.248814 3.879000 II.76 449.5250 332.6080 0.441555 5.168667 II.87 1161.275 797.9650 0.826824 5.733333 III.54 95.45000 134.6270 0.204291 0.869667 III.65 181.2750 176.3870 0.250138 3.889667 III.76 457.5750 332.7760 0.447670 5.168667 III.87 1180.675 807.1650 0.833310 6.033333 IV.54 97.36375 134.2520 0.204374 1.036333 IV.65 186.9250 179.1690 0.251709 4.158687 IV.76 470.0500 340.4750 0.455651 4.690000 IV.87 1209 808.0580 0.840956 6.003334 I.55 100.7250 136.4710 0.205603 1.256333 I.66 192.6000 181.0610 0.253221 4.630667 I.77 483.5750 350.8580 0.463161 4.624000 I.88 1224.525 823.8310 0.846646 5.760000 II.55 102.8250 136.4710 0.206227 1.614333 II.66 195.0250 179.5600 0.255310 4.597333 II.77 501.2750 356.0540 0.470670 4.828667 II.88 1250.075 842.6710 0.855630 6.230000 III.55 104.9250 138.3770 0.207762 1.861333 III.66 198.3750 182.9300 0.257923 5.047667 III.77 515.8000 363.8830 0.476545 5.472000 III.88 1273.650 844.2460 0.866620 6.993333 IV.55 106.6000 137.2440 0.209998 2.349333 IV.66 201.8000 183.9960 0.260186 5.246000 IV.77 526.1500 369.8000 0.486242 6.1370000 IV.88 1301.350 840.1540 0.874446 7.703333 I.56 107.2750 138.0530 0.212048 2.379333 I.67 204.3500 186.7830 0.260186 4.533667 I.78 536.9750 376.6750 0.494281 6.408000 I.89 1329.225 839.7360 0.884528 8.533334 II.56 108.6750 138.3710 0.213329 2.596667 II.67 205.8000 186.5280 0.263045 3.657333 II.78 568.4250 385.5270 0.504068 6.481000 II.89 1353.275 843.5020 0.893900 8.440000 III.56 109.8750 138.9930 0.216140 2.596667 III.67 209.7250 194.8620 0.265963 4.344666 III.78 583.4750 392.6330 0.512708 7.315333 III.89 1371.750 844.7470 0.901261 7.850000 IV.56 112.1250 139.0870 0.217065 3.063557 IV.67 213.6500 198.1990 0.268911 4.787333 IV.78 602.5500 398.6250 0.523535 8.680333 IV.89 1384.425 852.3150 0.908788 7.633333 I.57 114.3000 139.5410 0.220072 3.171667 I.68 220.1250 199.9640 0.272078 5.064667 I.79 616.1500 403.0990 0.535119 9.357667 I.90 1415.175 863.0890 0.920050 7.756667 II.57 114.7250 139.5450 0.221489 3.157000 II.68 226.2750 200.4330 0.274931 5.510000 II.79 630.5500 414.6290 0.546451 9.372334 II.90 1437.725 875.8290 0.931833 7.766667 III.57 116.5500 139.9280 0.222636 3.382333 III.68 230.0500 207.7820 0.277495 5.226333 III.79 648.2250 426.9140 0.558225 9.631333 III.90 1445.575 882.5480 0.941421 7.493333 IV.57 115.4250 138.4180 0.222957 3.343333 IV.68 234.2000 214.6010 0.281220 5.580667 IV.79 662.5500 434.9300 0.569177 11.80367 IV.90 1445.450 887.7420 0.951110 7.023334 I.58 113.4750 139.6330 0.225529 1.838000 I.69 240.0000 213.8840 0.283864 6.137667 I.80 680.5500 434.8280 0.561791 13.45667 I.91 1455.475 900.8960 0.962695 6.053333 II.58 114.6000 139.6550 0.226404 1.017667 II.69 243.525 214.5030 0.287328 6.240000 II.80 679.4825 443.6310 0.595176 10.04933 II.91 1473.100 914.3580 0.969990 5.593333 III.58 118.0167 143.1710 0.227799 1.710667 III.69 248.4000 222.0500 0.291404 7.046667 III.80 695.85 454.8170 0.610067 9.235333 III.91 1487.575 940.5670 0.977045 5.406667 IV.58 121.2750 144.1120 0.228756 2.787667 IV.69 250.2750 222.0500 0.295083 7.317667 IV.80 727.7765 455.7540 0.625788 13.70967 IV.91 1500.500 959.7510 0.983060 4.583333 I.59 124.0570 145.8500 0.229238 2.800333 I.70 253.5000 227.1020 0.299424 7.262667 I.81 780.0750 465.1670 0.641522 14.36900 I.92 1530.450 1002.641 0.991272 3.910000 II.59 127.3250 146.1400 0.229074 3.019333 II.70 257.3750 229.9980 0.303544 6.752333 II.81 767.9264 469.4660 0.654000 14.82900 II.92 1550.275 1014.978 0.997892 3.723333 III.59 127.4000 147.3960 0.229405 3.533000 III.70 261.9250 241.5880 0.306076 6.374667 III.81 791.9250 472.3550 0.666463 15.08733 III.92 1567.925 1050.911 1.001757 3.130000 IV.59 128.4250 145.4830 0.230256 4.299333 IV.70 262.6682 232.2990 0.309988 5.358333 IV.81 796.4 483.6490 0.678682 12.02267 IV.92 1595.800 1069.475 1.008867 3.076667 I.60 131.8250 145.6990 0.231353 3.943000 I.71 274.1500 241.7070 0.314988 3.863333 I.82 794.7 483.3400 0.688663 12.69500 I.93 1611.100 1096.221 1.018411 2.993333 II.60 131.5250 145.5990 0.232222 3.092333 II.71 279.4250 247.9380 0.319261 4.206000 II.82 807.8750 482.8670 0.697210 12.35900 II.93 1627.300 1135.690 1.023475 2.963333 III.60 132.2250 147.5250 0.233170 2.390333 III.71 284.3250 255.4800 0.322748 5.050333 III.82 814.7750 496.7580 0.706641 9.705334 III.93 1643.625 1168.657 1.028310 3.020000 IV.60 130.9750 146.5270 0.234030 2.360667 IV.71 287.4750 247.2190 0.325400 4.234334 IV.82 824.75 514.6210 0.714332 7.935000 IV.93 1676.025 1187.475 1.035079 3.060000 I.61 132.0250 149.3190 0.234534 2.376667 I.72 297.5500 258.2480 0.330180 3.435333 I.83 840.2250 533.9010 0.720759 8.061333 I.94 1698.600 1210.962 1.041367 3.250000 II.61 134.7250 149.7360 0.235122 2.324667 II.72 306.0570 262.1700 0.331977 3.748333 II.83 867.3 546.2220 0.728273 8.420667 II.94 1727.875 1211.559 1.047149 4.036667 III.61 137.3750 152.2370 0.235574 2.324667 III.72 311.9750 268.6850 0.334899 4.241333 III.83 890.8250 556.1000 0.734853 9.18666 III.94 1746.650 1210.962 1.053865 4.510000 IV.61 140.6250 152.5250 0.236245 2.475000 IV.72 321.6500 272.0270 0.339436 4.851333 IV.83 916.1250 560.7670 0.741922 8.793333 IV.94 1773.950 1204.365 1.060880 5.283333 I.62 143.8250 153.2740 0.237472 2.739000 I.73 334.3750 276.0280 0.343636 5.639667 I.84 945.7500 586.7270 0.750158 9.133333 I.95 1792.250 1209.235 1.069409 5.780000 II.62 145.6500 153.5320 0.237990 2.716000 II.73 342.3500 284.3290 0.349426 6.608333 II.84 807.8750 591.1820 0.755830 9.843333 II.95 1802.375 1219.420 1.074633 5.623333 III.62 147.4750 154.7270 0.238642 2.858000 III.73 347.8500 284.2640 0.356121 8.388333 III.84 814.7750 587.6940 0.762470 10.34333 III.95 1825.300 1204.520 1.080187 5.380000 IV.62 148.2000 156.5950 0.239351 2.803333 IV.73 358.0750 290.1520 0.362874 7.461667 IV.84 824.7500 601.9560 0.768030 8.973333 IV.95 1845.475 1197.609 1.086133 5.270000
  • 4. ~ 4 ~ 2-р алхам: Өгөгдлүүд дээр энгийн статистик шинжилгээ хийх Хамааралтай хэмжигдэхүүн M1-идэвхитэй мөнгөний эрэлт Хамааралгүй хэмжигдэхүүнүүд GDP - Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн PR – Үнийн түвшин RS- Богино хугацаат хүүгийн хувь хэмжээ Цуваа нэг бүрээр график байгуулах 0 400 800 1,200 1,600 2,000 55 60 65 70 75 80 85 90 95 GDP 0 200 400 600 800 1,000 1,200 1,400 55 60 65 70 75 80 85 90 95 M1 0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2 55 60 65 70 75 80 85 90 95 PR 0 4 8 12 16 55 60 65 70 75 80 85 90 95 RS
  • 5. ~ 5 ~ Статистикийн суурь үзүүлэлт Mean – Өгөгдлийн дундаж утга. Цувааны нийт утгуудийн нийлбэрийг ажиглалтын тоонд харьцуулна. 𝑥̅ = ∑ 𝑥 𝑛 Median - Өгөгдлүүдийг багаас нь ихрүү эрэмбэлэхэд тархалтыг тэнцүү хувааж буй үзүүлэлт Maximum – Өгөгдлийн цуваан дах хамгийн их утга Minimum – Өгөгдлийн цуваан дахь хамгийн бага утга Std.Dev - Квадрат дундаж хэлбэлзэл. Цувааны дисперсийг тооцох хэмжигдэхүүн. 𝜎2 = √ ∑(𝑥 − 𝑥̅)2 𝑛 Skewness – Тархалтын ассиметрийн коэффициент. Эерэг байвал баруун талд, сөрөг байвал зүүн тал руугаа тархалттай. Kurtosis – Тархалтын экцессийн коффициент. К>3 байвал шовгор. Jargue – Bera - Судалж байгаа цувааны тархалт хэвийн тархалтанд хэр ойр байгааг илэрхийлнэ. /Чөлөөт үлдэгдэл=2, магадлал=0.95 байх үед/ 𝐽𝐵 = 𝑛( 𝑆2 6 + (𝑘−3)2 24 ) Prob – “Jargue – Bera” магадлалыг харуулна. Prob<0.05 байвал /𝐻0/-ийг хүлээн зөвшөөрөх бөгөөд хэвийн тархалттай байна гэсэн үг. Sum – Цувааны нийт утгуудийн нийлбэр Observation – Ажиглалтын нийт утга 3-р алхам: Регрессийн шинжилгээ ашиглан загвар боловсруулах ба статистик уялдаа холбоог шинжлэх Корреляцийн хамаарлын шинжилгээ GDP M1 PR RS GDP 1.000000 0.994510 0.972529 0.375452 M1 0.994510 1.000000 0.962515 0.313746 PR 0.972529 0.962515 1.000000 0.435667 RS 0.375452 0.313746 0.435667 1.000000 - Идэвхитэй мөнгөний эрэлт-үнийн түвшин хоорондын хамаарал 0,962515 - Идэвхитэймөнгөнийэрэлт-богинохугацаатхүүгийн хувь хэмжээ хоорондын хамаарал 0,313746 - Үнийн түвшин богино хугацаат хүүгийн хувь хэмжээ хоорондын хамаарал 0,435667 байна. Регрессийн шинжилгээ ашиглан /логарифм хэлбэрээр/ загвар боловсруулах ба статистик уялдаа холбоог шинжлэх GDP M1 PR RS Mean 569.3721 409.4254 0.491029 5.418279 Median 345.1000 284.2965 0.359498 5.049000 Maximum 1773.950 1211.559 1.060880 15.08733 Minimum 87.87500 126.5370 0.196167 0.814333 Std. Dev. 504.8455 309.6276 0.283795 2.972509 Skewness 0.918828 1.085790 0.633211 0.955234 Kurtosis 2.508934 3.008169 1.882904 3.857755 Jarque-Bera 25.92990 33.79676 20.43737 31.43038 Probability 0.000002 0.000000 0.000036 0.000000 Sum 97932.01 70421.18 84.45692 931.9439 Sum Sq. Dev. 43582594 16393646 13.77224 1510.924 Observations 172 172 172 172
  • 6. ~ 6 ~ Регрессийн шинжилгээг логирифм ашиглан тооцсон нь: Estimation Command: ========================= LS LOG(M1) C LOG(GDP) DLOG(PR) RS Estimation Equation: ========================= LOG(M1) = C(1) + C(2)*LOG(GDP) + C(3)*DLOG(PR) + C(4)*RS Substituted Coefficients: ========================= LOG(M1) = 1.20981510896 + 0.792827103495*LOG(GDP) - 0.0917529195463*DLOG(PR) - 0.0272412236311*RS R-squared – ( 𝑟2) = 𝑅 Детерминацийн коэффициент. Үл хамаарах хувьсагчаар тайлбарлагдах хамаарах хувьсагчийн хэлбэлзлийг хувиар илэрхийлдэг. Үр дүнгийн (M1) нийт өөрчлөлтөнд (GDP, PR, RS) шинж тэмдгийн өөрчлөлт хэрхэн нөлөөлж байгааг харуулдаг. Хамааран хувьсагч нь үл хамааран х увьсагчийн 0,99%-ийг тайлбарлаж чадаж байна. 𝑟 = ∑( 𝑥 − 𝑥̅)(𝑦 − 𝑦̅) √∑( 𝑥 − 𝑥̅)2 ∑(𝑦 − 𝑦̅)2 Adjusted R-squared – Чөлөөний зэргээр завсарлагдсан детерминацийн коэффициент. Энэ утга 1-рүүү дөхөх тусам тайлбарлагдах чадвар сайн байдаг ба тайлбарлагч хувьсагч нь хамаарагч хувьсагчаа тайлбарлаж чадна гэсэн үг юм. S.E. of regression – Регрессийн тэгшитгэлийн стандарт алдаа. Регрессийн тэгшитгэлийн хязгаарлагдмалүзүүлэлтээс тодорхойлсны улмаас, тэрчлэн хэлбэлзлийг тэгшитгэлд оруулаагүйн улмаас тооцоонд зөрүү гардаг. 𝑆` = √ ∑(𝑦𝑖−𝑦`)2 𝑛−2 Sum squared resid – Үлдэгдлүүдийн квадратуудын нийлбэр Log likelihood– хэмжээний шалгуур үзүүлэлт бөгөөд тэгшитгэлийн зөвшөөрөгдөх болон үл зөвшөөрөгдөх хувилбарын хоорондох зөрүүг хэмжихэд хэрэглэнэ. F-statistic – Тус хүчин зүйлнь нийт үр дүнднөлөөлөх эсэхийг харуулна. Хэрэв модулаваад 2-оос их гарвал хүчин зүйл нь нийт үр дүнд (M1) -д нөлөөлдөг, харин бага гарвал нөлөөлдөггүй болохыг харуулна. Mean dependent var – тайлбарлагдагч хувьсагчийн дундаж утга S.D. dependent var – тайлбарлагдагч хувьсагчийн стандарт хэлбэлзэл Dependent Variable: LOG(M1) Method: Least Squares Date: 05/05/15 Time: 19:48 Sample (adjusted): 1953Q2 1995Q4 Included observations: 171 after adjustments Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob. C 1.209815 0.031548 38.34795 0.0000 LOG(GDP) 0.792827 0.006115 129.6620 0.0000 DLOG(PR) -0.091753 0.040061 -2.290348 0.0233 RS -0.027241 0.001974 -13.80016 0.0000 R-squared 0.992750 Mean dependent var 5.756688 Adjusted R-squared 0.992619 S.D. dependent var 0.716268 S.E. of regression 0.061535 Akaike info criterion -2.715298 Sum squared resid 0.632361 Schw arz criterion -2.641809 Log likelihood 236.1580 Hannan-Quinn criter. -2.685479 F-statistic 7622.011 Durbin-Watson stat 0.229958 Prob(F-statistic) 0.000000 0 5 10 15 20 25 30 4.8 5.0 5.2 5.4 5.6 5.8 6.0 6.2 6.4 6.6 6.8 7.0 Series: LOG(M1) Sample 1953Q1 1995Q4 Observations 172 Mean 5.751362 Median 5.650018 Maximum 7.099663 Minimum 4.840535 Std. Dev. 0.717579 Skewness 0.374738 Kurtosis 1.767192 Jarque-Bera 14.91763 Probability 0.000576
  • 7. ~ 7 ~ Akaike info criterion – AIC шинжүүр нь түүврийн хувьд хамгийн сайн нөлөөлж төлөөлж чадаж байгаа загварыг тодорхойлоход ашиглагддаг шинжүүр. 𝐴𝐼𝐶(𝑛) = 𝑙𝑛𝜎𝑛 2 + 2𝜋 𝑇 Schwarz criterion – SC шинжүүр нь түүврээс гадуурх үнэлгээг хийхэд өөрөөр хэлбэл таамаглал хийхэд алдааны вариацын утгыг илэрхийлдэг. 𝑆𝐶(𝑛) = 𝑙𝑛𝜎𝑛 2 + 2𝜋 𝑇 Hannan-Quinn criter – Durbin-Watson stat – Дурбин-Ватсоны шинжүүрийг ашиглан автокорреляци байгаа эсэхийг шалгаж болно. 𝐻0 үлдэгдлүүд хамааралгүй, 𝐻1-автокорреляци 𝐷 = ∑ (𝑒 𝑖−𝑒 𝑖−1)2𝑛 𝑖=2 ∑ 𝑒𝑖 22 𝑖=2 ; { 0 ≤ 𝐷 ≤ 4 хооронд утга авна 𝐷 нь 2 орчимд байвал 𝐻0 үнэн 𝐷 ≤ 2 бол эерэг; 𝐷 ≥ 2 сөрөгавто корреляци Бодит ба тооцоолсон утга, үлдэгдлийн нэгдсэн график Actual – Бодит утга, Fitted – Тооцсон утга , Residual – Үлдэгдэл утга 4-р алхам: Гипотез шалгуур ба прогноз хийх Гипотез шалгуур Магадлал маш бага гарсан тул ноль гипотезбуюу c(4)=2 байхыгхүчтэй эсэргүүцэжбайна. Wald Test: Equation: REG Test Statistic Value df Probability t-statistic -1026.983 167 0.0000 F-statistic 1054693. (1, 167) 0.0000 Chi-square 1054693. 1 0.0000 Null Hypothesis: C(4)=2 Null Hypothesis Summary: Normalized Restriction (= 0) Value Std. Err. -2 + C(4) -2.027241 0.001974 Restrictions are linear in coefficients. -.15 -.10 -.05 .00 .05 .10 .15 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 Residual Actual Fitted
  • 8. ~ 8 ~ 1 цаг хугацааны хожигдлын өөрчлөл log(m1) c log(gdp) dlog(pr) rs log(m1(-1)) log(gdp(-1)) dlog(pr(-1)) rs(-1) Авторегрессийн функц log(m1) c log(gdp) dlog(pr) rsar(1) Dependent Variable: LOG(M1) Method: Least Squares Date: 05/05/15 Time: 19:56 Sample (adjusted): 1953Q3 1995Q4 Included observations: 170 after adjustments Convergence achieved after 89 iterations Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob. C 307.2641 15839.24 0.019399 0.9845 LOG(GDP) 0.117990 0.053629 2.200105 0.0292 DLOG(PR) 0.002876 0.009733 0.295475 0.7680 RS -0.003727 0.001477 -2.523776 0.0126 AR(1) 0.999963 0.001943 514.7512 0.0000 R-squared 0.999560 Mean dependent var 5.762033 Adjusted R-squared 0.999549 S.D. dependent var 0.714956 S.E. of regression 0.015185 Akaike info criterion -5.508110 Sum squared resid 0.038044 Schwarz criterion -5.415881 Log likelihood 473.1894 Hannan-Quinn criter. -5.470685 F-statistic 93625.06 Durbin-Watson stat 2.205500 Prob(F-statistic) 0.000000 Inverted AR Roots 1.00 Date: 05/05/15 Time: 19:55 Sample (adjusted): 1953Q3 1995Q4 Included observations: 170 after adjustments Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob. C 0.078426 0.023389 3.353138 0.0010 LOG(GDP) 0.107450 0.049007 2.192541 0.0298 DLOG(PR) 0.166403 0.132147 1.259225 0.2098 RS -0.004275 0.001362 -3.138008 0.0020 LOG(M1(-1)) 0.921885 0.018125 50.86249 0.0000 LOG(GDP(-1)) -0.040628 0.052155 -0.778981 0.4371 DLOG(PR(-1)) -0.010423 0.009264 -1.125065 0.2622 RS(-1) 0.001571 0.001401 1.121713 0.2636 R-squared 0.999646 Mean dependent var 5.762033 Adjusted R-squared 0.999631 S.D. dependent var 0.714956 S.E. of regression 0.013731 Akaike info criterion -5.692458 Sum squared resid 0.030542 Schw arz criterion -5.544891 Log likelihood 491.8589 Hannan-Quinn criter. -5.632577 F-statistic 65435.32 Durbin-Watson stat 2.377087 Prob(F-statistic) 0.000000
  • 9. ~ 9 ~ 5-р алхам: Үр дүнгээр график байгуулах буюу зураглах Прогноз M1_F+2*M1_SE M1_SE LOG(M1) Mean 1632.566 576.5920 5.751362 Median 783.2052 199.8021 5.650018 Maximum 6897.945 2847.685 7.099663 Minimum 135.2737 2.782000 4.840535 Std. Dev. 1806.434 754.6273 0.717579 Skew ness 1.335835 1.437673 0.374738 Kurtosis 3.703847 3.991387 1.767192 Jarque-Bera 54.06863 65.52412 14.91763 Probability 0.000000 0.000000 0.000576 Sum 277536.2 98020.64 989.2343 Sum Sq. Dev. 5.51E+08 96239140 88.05115 Observations 170 170 172 4.8 5.2 5.6 6.0 6.4 6.8 7.2 7.6 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 M1F ± 2 S.E. Forecast: M1F Actual: LOG(M1) Forecast sample: 1953Q1 1995Q4 Adjusted sample: 1953Q3 1995Q4 Included observations: 170 Root Mean Squared Error 0.236774 Mean Absolute Error 0.205576 Mean Abs. Percent Error 3.739691 Theil Inequality Coefficient 0.020053 Bias Proportion 0.740639 Variance Proportion 0.062276 Covariance Proportion 0.197084 0 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000 6,000 7,000 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995
  • 10. ~ 10 ~ Тоон цувааны тогтвортой эсэх Group unit root test: Summary Series: GDP, M1, PR, RS Sample: 1953Q1 1995Q4 Exogenous variables: Individual effects Automatic selection of maximum lags Automatic lag length selection based on SIC: 0 to 6 Newey-West automatic bandwidth selection and Bartlett kernel Cross- Method Statistic Prob.** sections Obs Null: Unit root (assumes common unit root process) Levin, Lin & Chu t* 42.3508 1.0000 4 670 Null: Unit root (assumes individual unit root process) Im, Pesaran and Shin W-stat -10.7184 0.0000 4 670 ADF - Fisher Chi-square 130.834 0.0000 4 670 PP - Fisher Chi-square 240.130 0.0000 4 680