32 years of the research career in AI&NLP.

1. Why planes don't fly like birds!
The Last Lecture
Virach Sornlertlamvanich
2020.09.12

2. 20202016201220082004199619921988 2000
RESEARCH Milestone
NEC(5)-NECTEC(10)-NICT(7)-NECTEC(5)-SIIT(5)
(32 Years)
TPA/SIIT/MU
NLP, AI, Data Mining,
Big Data, SNS, Deep Learning
TCL, NICT
NLP, AWN, IR, OSS
NEC/CICC
MMT
LINKS, NECTEC
MT, NLP
TITECH
PGLR, TCC
RDI, NECTEC
NLP, Speech,
Image, e-Learning,
OSS
IMA, NECTEC
Mobile Application,
Digitized Thailand
2020.09.12
1980-1986
2020.09.12

3. Ask, and it will be given to you.
Episode 1: 1988-1994

4. • Multilingual Machine Translation project
• Thai, Japanese, Indonesian, Malaysian,
Chinese
• CICC, Ministry of International Trade and
Trade (MITI)
• 1986-1994 (1995-1996)
• Interlingual
Multi-lingual Machine Translation

5. เขา แปล ประโยค นี้
เขาแปลประโยคนี้
เขาแปล
中間言語 เขา แปล ประโยค นี้
日ー＞タイ
Interlingua
Chinese
Malaysian
IndonesiaThai
Japanese
Multi-lingual Machine Translation

6. • 14 categories (N, PRON,
V, AUX, DET, ADV, CLAS,
CONJ, PREP, INT, PREF,
END, NEG, PUNC) and 47
sub-categories
• VACT, VSTA, VATT
• Transitive, Intransitive
• AUX
• Word order
• S vs NP
• No diff in some cases
No. POS Description Example
1 NPRP Proper noun วินโดวส์ 95, โคโรน่า, โค้ก, พระอาทิตย์
2 NCNM Cardinal number หนึ่ง, สอง, สาม, 1, 2, 3
3 NONM Ordinal number ที่หนึ่ง, ที่สอง, ที่สาม, ที่1, ที่2, ที่3
4 NLBL Label noun 1, 2, 3, 4, ก, ข, a, b
5 NCMN Common noun หนังสือ, อาหาร, อาคาร, คน
6 NTTL Title noun ดร., พลเอก
7 PPRS Personal pronoun คุณ, เขา, ฉัน
8 PDMN Demonstrative pronoun นี่, นั่น, ที่นั่น, ที่นี่
9 PNTR Interrogative pronoun ใคร, อะไร, อย่างไร
10 PREL Relative pronoun ที่, ซื่ง, อัน, ผู้
11 VACT Active verb ทำงาน, ร้องเพลง, กิน
12 VSTA Stative verb เห็น, รู้, คือ
13 VATT Attributive verb อ้วน, ดี, สวย
14 XVBM Pre-verb auxiliary, before negator “ไม่” เกิด, เกือบ, กำลัง
15 XVAM Pre-verb auxiliary, after negator “ไม่” ค่อย, น่า, ได้
16 XVMM Pre-verb, before or after negator “ไม่” ควร, เคย, ต้อง
17 XVBB Pre-verb auxiliary, in imperative mood กรุณา, จง, เชิญ, อย่า, ห้าม
18 XVAE Post-verb auxiliary ไป, มา, ขึ้น
19 DDAN Definite determiner, after noun without
classifier in between
นี่, นั่น, โน่น, ทั้งหมด
20 DDAC Definite determiner, allowing classifier in
between
นี้, นั้น, โน้น, นู้น
21 DDBQ Definite determiner, between noun and
classifier or preceding quantitative
expression
ทั้ง, อีก, เพียง
22 DDAQ Definite determiner, following quantitative
expression
พอดี, ถ้วน
23 DIAC Indefinite determiner, following noun;
allowing classifier in between
ไหน, อื่น, ต่างๆ
24 DIBQ Indefinite determiner, between noun and
classifier or preceding quantitative
expression
บาง, ประมาณ, เกือบ
25 DIAQ Indefinite determiner, following
quantitative expression
กว่า, เศษ
26 DCNM Determiner, cardinal number expression หนึ่งคน, เสือ 2 ตัว
27 DONM Determiner, ordinal number expression ที่หนึ่ง, ที่สอง, ที่สุดท้าย
28 ADVN Adverb with normal form เก่ง, เร็ว, ช้า, สม่ำเสมอ
29 ADVI Adverb with iterative form เร็วๆ, เสมอๆ, ช้าๆ
30 ADVP Adverb with prefixed form โดยเร็ว
31 ADVS Sentential adverb โดยปกติ, ธรรมดา
32 CNIT Unit classifier ตัว, คน, เล่ม
33 CLTV Collective classifier คู่, กลุ่ม, ฝูง, เชิง, ทาง, ด้าน, แบบ, รุ่น
34 CMTR Measurement classifier กิโลกรัม, แก้ว, ชั่วโมง
35 CFQC Frequency classifier ครั้ง, เที่ยว
36 CVBL Verbal classifier ม้วน, มัด
37 JCRG Coordinating conjunction และ, หรือ, แต่
38 JCMP Comparative conjunction กว่า, เหมือนกับ, เท่ากับ
39 JSBR Subordinating conjunction เพราะว่า, เนื่องจาก, ที่, แม้ว่า, ถ้า
40 RPRE Preposition จาก, ละ, ของ, ใต้, บน
41 INT Interjection โอ้ย,โอ้, เออ, เอ๋, อ๋อ
42 FIXN Nominal prefix การทำงาน, ความสนุกสนาน
43 FIXV Adverbial prefix อย่างเร็ว
44 EAFF Ending for affirmative sentence จ๊ะ, จ้ะ, ค่ะ, ครับ, นะ, น่า, เถอะ
45 EITT Ending for interrogative sentence หรือ, เหรอ, ไหม, มั้ย
46 NEG Negator ไม่, มิได้, ไม่ได้, มิ
47 PUNC Punctuation (, ), “, ,, ;
Virach Sornlertlamvanich, Naoto Takahashi and Hitoshi Isahara.
Building a Thai Part-Of-Speech Tagged Corpus (ORCHID).
The Journal of the Acoustical Society of Japan (E), Vol.20, No.3,
pp 189-140, May 1999.
Design of Part of Speech

7. • 8 (+2) years-project (1986-1994 (+2))
• Interlingual approach MMT for CIJMT
• R&D
− Analysis
− Generation
− Dictionary
− Interlingua
− Integration system
• Collaboration
− Thailand (NECTEC, CU, KU,
KMUTT, KMITL)
− Japan (NEC, Fujitsu, Hitachi, OKI,
Sharp, Mitsubishi, Toshiba)
− China, Indonesia, Japan,
Malaysia, Thailand
• 1969 Computerized Alphabetization of Thai
• 1974 Thai Transliteration System
• 1981 ARIANE Project
− English-Thai MT
− Ministry of University Affairs and Grenoble
Univ.
• 1986 Establishment of NECTEC
• 1986 TIS620-2529
− Thai Standard Character Code for
Computer by TISI
• 1986-94 (+2) NECTEC-CICC MMT Project
• 1992-present Establishment of LINKS at NECTEC
− AI R&D Center at KMITT
− NAiST at KU
− KIND at SIIT
− RDI at NECTEC
− SLS at CU, ….
Multi-lingual Machine Translation Project (MMT)
1986-1994 (+2)

8. • Multilingual Machine Translation project
• Thai, Japanese, Indonesian, Malaysian,
Chinese
• CICC, Ministry of International Trade and
Trade (MITI)
• 1986-1994 (1995-1996)
• Interlingual
Multi-lingual Machine Translation
• Achievement
• ParSit, 1995
• Lexitron,1995
• Orchid POS Tagged Corpus, 1997
• Vaja, 1998
• LinuxTLE, 2000
• Sansarn, 2001
• ++

9. Seek, and you will find.
Episode 2: 1995-2008

10. • LEXiTRON version 1.1
• Corpus-based dictionary
• Dictionary for writing
• Launched in 1995
• CD-ROM for Windows 3.1 Thai
Edition
• Thai 11,000 entries
• English 9,000 entries
• 6 types of dictionaries
− General word entry
− Thai usage dictionary
(sample sentence)
− Synonym-Antonym
− Thai-English (equivalent)
− Word class
Virach Sornlertlamvanich, Apichit Pittayaratsophon and Kriangchai Chansaenwilai.
Thai Dictionary Data Base Manipulation using Multi-indexed Double Array Trie.
The 5th Annual Conference, NECTEC, Bangkok. pp. 197-206, 1993. (in Thai)
LEXiTRON
Corpus

11. %TTitle: การประชุมทางวิชาการ ครั้งที่ 1
%ETitle: [1st Annual Conference]
%TAuthor:
%EAuthor:
%TInbook: การประชุมทางวิชาการ ครั้งที่ 1, โครงการวิจัยและ
พัฒนาอิเล็กทรอนิกสYและคอมพิวเตอรY, ป[งบประมาณ 2531, เลaม 1
%EInbook: The 1st Annual Conference, Electronics and
Computer Research and Development Project, Fiscal Year
1988, Book 1
%TPublisher: ศูนยYเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกสYและคอมพิวเตอรY
แหaงชาติ, กระทรวงวิทยาศาสตรY เทคโนโลยีและการพลังงาน
%EPublisher: National Electronics and Computer
Technology Center, Ministry of Science, Technology and
Energy
%Page:
%Year: 1989
%File:
#P1
#1
การประชุมทางวิชาการ ครั้งที่ 1//
การ/FIXNป
ระชุม/VACT
ทาง/NCMN
วิชาการ/NCMN
<space>/PUNC
ครั้ง/CFQC
ที่ 1/DONM//
#2โครงการวิจัยและพัฒนาอิเล็กทรอนิกสYและคอมพิวเตอรY//
โครงการวิจัยและพัฒนา/NCMN
อิเล็กทรอนิกสY/NCMN
และ/JCRG
คอมพิวเตอรY/NCMN//
…
• ORCHID Corpus (1997) supported
by CRL Japan
• Source: Proceedings of NECTEC
Annual Conference
• Size: 160 documents; 5.75 MB;
400K words
• Tag: XML tagged paragraph,
sentence, word, part-of-speech
• Availability: for research
• Difficulties
• Hard to find consensus in the
sentence boundary, word
boundary, and POS tag
Virach Sornlertlamvanich, Thatsanee Charoenporn and Hitoshi Isahara.
ORCHID: Thai Part-Of-Speech Tagged Corpus. Technical Report Orchid
TR-NECTEC-1997-001, NECTEC, Thailand, pp. 5-19, Dec 1997.
ORCHID POS Tagged Corpus

12. English-Thai Web Translation
http://come.to/parsit
http://www.suparsit.com/
• 51,075 visits/month
• 138,748 translation-
pages/month
Interlingua

13. Open Source Software
Thai NLP lib

14. TCC+Suffix array

15. 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544
2545
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
2002
②

16. Knock, and the door will be opened to you.
Episode 3: 2009-2020

17. Digitized Thailand:
Building up National Digital Platform 2009 - 2013
Pottery Scrap
AR
Costume design / Performing arts
Weaving pattern
Digitization
3D Music
http://www.digitized-thailand.org

18. Trip Scheduling (as a service)
Registration
Information & Location
Personal RFID tag
RFID tagged museum guide
Applications
Cultural database to OTOP value added
Community Co-Creation
-Input
-GPS data
-Tag
-Invitation, registration, approval
Citation
• Museum
• Museum archive
• Other departments
Community
Provincial Cultural Knowledge Base Service
- Search
- Text
- Filter
- Similarity (color, structure, role, mood, image)
- Presentation
- Location, category
- Statistics
- Relation
Audience
Cultural knowledge curation
Standardized Annotated
Cultural Knowledge Base
- Search
- Category
- Statistics
Curation and Presentation
Institution
Digitized Thailand:
Building up National Digital Platform 2009 - 2013
http://www.digitized-thailand.org

19. description title
tag
NER and Types of Semantic Relation (LOD)

20. KNOWLEDGE MAP
Infobox
Knowledge map
ISBUILTIN(พระเจดีย์กลางน้ำ, พ.ศ.2403)
ISLOCATEDAT(พระเจดีย์กลางน้ำ, ตำบลปากน้ำ)

21. Infobox
Knowledge map
Creator
Making
Product
Shop
Semantically Enhanced
Cultural Database
[Place, Person, Artifact]
Knowledging

22. FOMM EV and Driving Behavior Analysis

24. Offbed Sitting Middle RightLeft
MQTT broker
Motion sensor
Vital sensor
Door sensor
Heart rate Sleep cycle
Bed position
Nurse center
Pressure &
Piezoelectric
Bed sensors
Bed Sensor for Elderly Care System

25. Ask, and it will be given to you.
Seek, and you will find.
Knock, and the door will be opened to you.
Matthew 7:7, New Testament
1986-2017

26. • Capability to interact and react : current AI is nothing more
than a machine that has a capability to learn, aka, data-
driven machine. System 1 vs. System 2
• AI should not only be able to learn and reason, it should also be
able to interact and react.
• AI platforms : AI should do more than answer simple
questions.
• They should be able to learn at scale, reason with purpose, and
naturally interact with humans.
• They should gain knowledge over time as they continue to learn
from their interactions, creating new opportunities for business and
positively impacting society.
• Work with AI : AI is not to replace human jobs.
• AI will result in net job gain. Reskill for new job role to work with AI
AI & NLP Challenges

27. Leonardo da Vinci's ornithopter design, 1485
Otto Lilienthal on August 16, 1894
with his kleiner Schlagflügelapparat
https://en.wikipedia.org/wiki/Ornithopter

28. https://soar.edu.au/blog/top-5-craziest-plane-landings/
https://english.newsnationtv.com/science/news/
nasas-drone-race-human-pilot-beats-flying-drones-
controlled-by-artificial-intelligence-186947.html
eMotion Butterflies
collective behavior of ultra-lightweight flying objects

29. Thank you
Thank you
つづく