In de loop van de jaren heb ik diverse teams begeleid gedurende langere tijd. Vaak heb ik in deze teambuilding de Authentieke Dialoog gebruikt. De Authentieke Dialoog heette van oorsprong Process Dialogue en wordt gedoceerd en onderzocht aan diverse universiteiten. Mijn kennis en ervaring over het toepassen van de Authentieke Dialoog heb ik nu beschikbaar gemaakt door het boek Teamcoaching en Intervisie met de Authentieke Dialoog. Hier vind je het eerste hoofdstuk. Het boek wordt gebruikt in de leergang tot teamcoach en intervisor bij K-T Dynamics. Meer informatie: www.k-tdynamics.nl Veronique Kilian, 06 20 621 673

2. drs. Veronique Kilian
HANDBOEK TEAMCOACHING
EN INTERVISIE MET DE
AUTHENTIEKE DIALOOG

3. Colofon
Handboek Teamcoaching en Intervisie met de Authentieke Dialoog
Tekst © 2014 Veronique Kilian
Redactie – Jaap Wolters | EenSterkVerhaal.nl
Illustraties, coverontwerp, opmaak en technische verwerking – Jaap Wolters | EenSterkVerhaal.nl
Zie ook http://www.k-tdynamics.nl
Niets uit deze publicatie mag je zonder toestemming van de eigenaar reproduceren op welke wijze
dan ook. Het is niet toegestaan om dit bestand (geheel of gedeeltelijk) aan anderen ter beschikking te
stellen. Alle rechten betreffende tekst en illustraties berusten bij de eigenaar. Je kunt wel refereren
aan dit materiaal als je dit boek en de auteur als bron erbij vermeldt.

4. Voorwoord
Eric van Eijk, manager GGZ
Als manager van een centrum binnen de geestelijke gezondheidszorg in het zuiden
des lands, heb ik mogen ervaren hoe de Authentieke Dialoog een wezenlijke bijdrage
heeft geleverd aan de ontwikkeling en teambuilding van twee van mijn teams.
Al ruim tien jaar ben ik manager van een centrum met zo’n 140 medewerkers,
verdeeld over zes verschillende teams. Om teams topprestaties te laten leveren ben
ik van mening dat naast kennis, inzicht en vaardigheden ook de onderlinge
samenwerking van essentieel belang is. De teams binnen mijn centrum verschillen
van elkaar doordat er een aantal ambulant en een aantal klinisch georiënteerd
werken. Daarnaast is er tussen de teams een verschil in karakter en identiteit te
herkennen. Als no-nonsense manager ben ik gericht op resultaat, maar daarbij wil ik
het persoonlijke aspect niet uit het oog verliezen. Om de teams te ondersteunen in
hun ontwikkeling ben ik dan ook altijd op zoek naar een inspirerende methodiek om
de individuen binnen de teams op een respectvolle manier elkaar in gesprek te
brengen en te houden. Natuurlijk zijn hier ook de klassieke werkwijzen van intervisie
en teamcoaching ingezet, maar de resultaten die de teams aan de hand van de
Authentieke Dialoog hebben geboekt, hebben mij zeer positief verrast.
In de afgelopen twee jaar heb ik twee van mijn teams, onder begeleiding van drs.
Veronique Kilian, aan de hand van deze methodiek laten coachen. De aanleiding
was verschillend, maar ook het karakter van deze teams was niet met elkaar te
vergelijken. In beide gevallen heeft het proces geleid tot een positief resultaat. Als
manager was ik zelf niet bij deze teamsessies aanwezig. Mijn bevindingen hieronder
schets ik als getuige van het resultaat van deze processen.
Het eerste team was zeer conflictueus, zeker doordat een aantal medewerkers zich
boven de rest van het team leken te verheffen. Er waren altijd wel brandhaardjes die
bij het minste of geringste hevig ontvlamden. Binnen dit team speelden de
contextuele factoren, binnen een veranderende, hectische en dynamische
werkomgeving een belangrijkrijke rol. Er was een hoog risico op imagoschade,
derhalve was het belangrijk om als team te functioneren. Het team reageerde in
eerste instantie lacherig op de in hun ogen ‘kinderachtige’ aanpak, echter het effect
was snel zichtbaar. Al in de eerste sessie ontstond de ruimte om naar elkaar te
luisteren, maar ook om het woord te nemen. Het respect, de waardering voor elkaar
zag ik groeien tijdens mijn aanwezigheidsmomenten op de teamkamer. Er was voor
mij al snel voelbaar dat er minder onderlinge spanningen aanwezig waren, omdat het
team een plek had waar geventileerd kon worden wat er speelde. Het team erkende
zelf dat deze methodiek hen geholpen heeft bij hun ontwikkeling. Het team sprak er
met grote waardering over. Dit heeft ertoe geleid dat ik het traject met een jaar heb
verlengd.
Het tweede team was een ‘los zand’ team. Er waren hoog gekwalificeerde
professionals werkzaam die weinig binding met elkaar hadden. Dat ging ten koste

5. van de functionele samenwerking. Het belangrijkste doel was dat ze elkaar beter
leerden kennen en dat ze elkaars kwaliteiten gingen erkennen, zodat ze daar als
team ook beter gebruik van zouden kunnen maken. Bij dit team zagen we een
proces alsof ze elkaar voor het eerst ontmoetten. Mede door een ‘verlengde
intervisie’ in de vorm van een gezamenlijke lunch werd hun bijzondere karakter
blootgelegd en ontstond er snel een echt teamgevoel. Dit heeft geresulteerd in een
team dat innovatief samenwerkt, open staat voor de grote organisatorische en
politieke veranderingen, elkaars kwaliteiten erkent en die inzet op momenten dat dit
nodig is. Meest opvallend is dat ze het als team prettig vinden om gezamenlijk de
dag informeel te starten en ook samen te lunchen – wat aan het begin van het traject
zeker niet vanzelfsprekend was. De ontmoeting gaat dus verder, ook na de
Authentieke Dialoog!
Beide teams hebben zichzelf en hun cultuur opnieuw leren ontdekken. Een proces
waarin deelnemers hebben geleerd wat er werkelijk speelt en wat ieders rol en
positie is binnen de teams. Het heeft geholpen om op een diepere laag met elkaar in
gesprek en tot verbinding te komen. Als manager kan ik dus niet anders dan
tevreden terugkijken op een zeer zinvol en waardevol proces.

6. Ten geleide
Drs. Veronique Kilian
Toen ik voor het eerst in aanraking kwam met de Authentieke Dialoog, werd ik
gegrepen door de sfeer, de mystiek en de verbinding die ontstond in een groep die
elkaar nauwelijks kende. Het vervulde mijn verlangen om op een dieper niveau, zelfs
zonder woorden, me verbonden te voelen met een groter geheel. Misschien speelde
mee dat ik me in een internationaal gezelschap bevond, op een congres,
georganiseerd door Young Sietar, een netwerk van mensen die zich interesseren
voor interculturele communicatie. Een netwerk dat ik zelf heb opgericht en dat nog
steeds mijn hart heeft. De Authentieke Dialoog had in deze setting de simpele
Engelse naam Dialogue Process. Met andere woorden Het proces van de Dialoog.
De man die Dialogue Process faciliteerde werd het jaar daarna weer op het jaarlijkse
congres van Young Sietar uitgenodigd. En weer werd ik geboeid en gevoed door de
sessie met Dialogue Process. Een aantal jaren achter elkaar werd een sessie
Dialogue Process aangeboden. Vervolgens heb ik het idee geopperd om een train-
de-trainer te organiseren. Samen met een groepje internationale trainers,
professionele facilitators en geïnteresseerden kwamen we bij elkaar om Dialogue
Process te leren.
Ineens begonnen opdrachtgevers me te vragen om hun teams te begeleiden in
intervisie of teambuilding. Vaak maakte ik een combinatie met oefeningen uit de
teamcoaching met Dialogue Proces. Sommige teams heb ik meer dan twee jaar
begeleid in intervisie. De resultaten waren verbluffend.
De naam Dialogue Process vroeg om een goede Nederlandse naam die de lading
zou dekken. Tijdens de teamcoachingen die ik faciliteerde, zocht ik naar een heldere
uitleg van dit teamcoachingsinstrument. Uiteindelijk ben ik het de Authentieke
Dialoog gaan noemen.
Het werd tijd dat ik mijn kennis en ervaring zou doorgeven. Dit heeft geresulteerd in
dit handboek. Het handboek is ter ondersteuning bij de leergang Teamcoaching met
behulp van de Authentieke Dialoog.
Dit boek is bedoeld voor coaches die hun repertoire willen uitbreiden met
teamcoaching, voor teamleiders die hun team tot een betere samenwerking en co-
creatie willen brengen en voor ieder die zich veiliger en prettiger wil voelen in
groepen.
Mijn dank gaat uit naar professor Kazuma Matoba, mijn eerste leermeester voor
Dialogue Process. Naar alle internationale deelnemers met wie ik de dialogen heb
meegemaakt. Naar alle teamleden die ik heb mogen begeleiden met dit instrument.
Naar de deelnemers van mijn leergang Teamcoaching en Intervisie met de
Authentieke Dialoog. En naar Madhu, die trouw mijn hoofdstukken heeft meegelezen
en suggesties ter verbetering van de leesbaarheid heeft gegeven.

7. 1
Het begin

8. Waarom een Authentieke Dialoog?
Als je een groep mensen tot een actieve co-creatie wilt brengen, moet je als team
met elkaar in een diepere laag van communicatie komen. Dit kan door
communicatieprincipes te oefenen die ervoor zorgen dat deelnemers niet meteen op
elkaar gaan reageren: eigen wereldbeelden en aannames blokkeren dan het open
spreken en luisteren. Er ontstaat een ingang tot deze diepere laag van communicatie
door reflectie in te lassen en de kwaliteit van spreken en luisteren te verhogen.
Ook zullen groepsleden hun talenten ontdekken en gaan gebruiken ten dienste van
het grotere geheel. Dit uit zich in gezamenlijke acties. Daarbij worden teamleden
uitgedaagd om proactief te handelen in plaats van zich te laten weerhouden door
beperkende gedachten.
Als een groep mensen een team wordt, komt er een fase waarin de zogenaamde
‘heilige huisjes’ worden benoemd. Soms zit een team in een fase waarin iets (nog)
niet gezegd mag worden. Een Authentieke Dialoog kan helpen om te verwoorden
wat er speelt, taboes te doorbreken, en beweging in gang te zetten.
Juist als op een constructieve wijze op tafel komt waar weerstand zit en conflicten
sluimeren, kan de nog (vastzittende) energie in beweging komen en kunnen
teamleden dit met elkaar oplossen. Als teamleden in de fase komen voorbíj de
weerstand en conflicten, komen ze in de laag van een oprechte betrokkenheid en
een veilige sfeer. Dit zorgt ervoor dat ze volledig zichtbaar durven zijn.
Wat is een dialoog?
David Bohm verklaart in zijn boek On Dialogue wat dialoog betekent. Dialoog komt
van het Griekse woord dialogos. Logos betekent ‘woord’ en dia betekent ‘door’ (dus
niet ‘twee’!). Een dialoog kan gevoerd worden door een groep mensen, ongeacht het
aantal. Door het woord komt een stroom van betekenisgeving op gang. Dit kan
tussen een aantal mensen zijn, maar er kan ook een dialoog in jezelf plaats vinden.
De methode om deze stroom van betekenisgeving zichtbaar te maken, wordt ook wel
Bohmian Dialogue genoemd en is de basis van de Authentieke Dialoog.
Tijdens een dialoog geven we voortdurend betekenis aan woorden. De betekenis is
gebaseerd op het eigen wereldbeeld. Een wereldbeeld bestaat uit aannames, die
vaak diep verankerd zijn in het onbewuste. Uit de aannames komt een mening voort.
Je hebt de neiging om je te identificeren met je eigen mening. Deze identificatie roept
automatisch een reactie bij je op als iemand iets zegt of doet. Automatisch, omdat de
impulsen uit het onbewuste komen. In het dagelijks leven zijn gesprekken vaak een
aaneenschakeling van reacties op wat er gebeurt.
De Authentieke Dialoog nodigt uit tot het bewust worden van onze aannames en
meningen én de reactie die het oproept.
Datgene wat je tegen jezelf zegt, noemen we de innerlijke dialoog. Er is tijd nodig om
je daarvan bewust te worden, zodat je erop kunt reflecteren. Zo kun je je afvragen:
Wat zeg ik tegen mezelf? Hoe beïnvloedt het mij in mijn reacties? Hoe beïnvloedt het
mij in de wijze waarop ik naar de ander luister?

9. Daarnaast nodigt de Authentieke Dialoog uit om te ervaren. Soms is het lastig
woorden te vinden om een ervaring te duiden. De ervaring in de stilte, zonder dat die
verwoord hoeft te worden, is even belangrijk als het verwoorden van je innerlijke
dialoog.
Als binnen een groep de aannames en wereldbeelden worden gedeeld, ontstaat er
meer zicht op de thema’s die een groep bezig houden. Ook ontdek je het
wereldbeeld dat collectief gedeeld wordt.
Als de innerlijke dialoog bewust gemaakt wordt, kan er meer openheid ontstaan om
te onderzoeken welke aannames, verwachtingen, meningen, behoeften en
gevoelens de groepsleden koesteren. Daarnaast wordt de groep in staat gesteld als
het ware van buitenaf naar zichzelf te kijken en op zichzelf te reflecteren. Door deze
reflectie kunnen we de consequenties onderzoeken van onze gedachten. In het
dagelijks leven, vol automatisme, staan we hierbij weinig stil. We doen nu een stap
verder.
Een Authentieke Dialoog faciliteren
Hieronder vind je de aanwijzingen om je eerste dialoog te faciliteren. Wat heb je
nodig? Waar moet je op letten? Wat zijn de functies? Welke volgorde houd je aan?
Wat zijn de principes in een dialoog? Welke spelregels bewaak je? Kortom, alles wat
je nodig hebt om de basis van een authentieke dialoog op te zetten en te faciliteren.