Teksti̇l endüstri̇si̇nde tehli̇keli̇ atik yöneti̇mi̇ konusunda kısa ve bilmemiz gereken bilgiler toplanmıştır...

1. TEKSTİL ENDÜSTRİSİNDE
TEHLİKELİ ATIK YÖNETİMİ
CELAL SUNGUN
ÇEVRE MÜHENDİSİ
celalsungun@gmail.com

2. 1-TEKSTİL SEKTÖRÜNÜN
TANITIMI VE İÇERİĞİ
Tekstil endüstrisi, hammadde üretimi (suni elyaf), yarı
işlenmiş ürün üretimi (iplik, dokuma ve örme kumaşlar ile terbiye
işlemleri) ve nihai ürünlerin üretiminde (halı, ev tekstili, giyim ve
endüstriyel kullanım için tekstil) tüm üretim döngüsünü kapsayan
geniş sayıda alt sektörlerden oluşmaktadır.
Tekstil sektörü imalat sanayinde en uzun ve en karmaşık
endüstriyel zincirlerden biridir. 3 ana sektör altında toplanmıştır.
1-Giyim 2- Mobilya 3- Endüstriyel Kullanım

3. Tekstil ve hazır giyim, sanayileşme sürecinin önemli yapı
taşını oluşturan ve gelişmekte olan ülkelerin kalkınmasına ciddi
katkılar sağlayan yoğun sektörlerin başında gelmektedir.
Dünyada rekabetin en yoğun yaşandığı bu sektörde,
kotaların kalkmasıyla hem arz hem de talep yönünde rekabet daha
da keskin hale gelmiştir. Bu çerçevede tekstil ve hazır giyimde
markalaşma büyük önem arz etmeye başlamış, nitekim sektörün
güç kaybetmesi sonucunda bazı ülkelerin markalaşmaya
yöneldikleri görülmüştür.
2-TEKSTİL SEKTÖRÜNÜN
SANAYİDEKİ ROLÜ

4. ITC(International Trade Center)=Uluslararası Ticaret Merkezi

8. 3-TEKSTİL ATIKSULARINDA BULUNAN ÖNEMLİ
KİRLETİCİLER
Temel olarak organikler
Biyolojik olarak zor ayrışan organik maddeler
Renk
Toksik maddeler
İnhibitör bileşikler
Adsorplanabilir klorlu bileşikler (AOX)
pH
Tuzlar

9. • Atıksu karakterizasyonu ile debi
• Biyolojik oksijen ihtiyacı (BOİ)
• Kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ)
• Toplam askıda katı madde(TAKM)
• Toplam çözünmüş madde (TÇM)
• Kullanılan özel kimyasallardan kaynaklanacak kirlilik parametreleri
• Ph ve iletkenlik
• Atık çamur
Bu değerlerin alt ve üst limit değerleri belirlenmelidir.

10. 3.1 TEKSTİL ATIKSULARININ ÖZELLİKLERİ
Tekstil endüstrisi atıksuyunun, hacminin yüksek olduğu ve
kullanılan kimyasal maddelere ve boyarmaddelere bağlı olarak karmaşık
bir yapıya sahip olduğu bilinmektedir.
Renk, atıksu deşarjında mevcut standartlara göre sınırlayıcı bir
parametre olmamakla birlikte estetik açıdan bir problem yarattığı gibi,
suyun yeniden kullanım imkanını da kısıtlamaktadır.
Tekstil endüstrisinde ürünlerin her kg’ı başına yaklaşık olarak 40-
65 L aralığında atıksu meydana gelmektedir

11. Renkli atıksuların doğrudan alıcı ortalama deşarj edilmesinin
kontrolsüz anaerobik şartlarda toksik-karsinojenik aromatik aminlerin
oluşması gibi birincil çevresel etkisinin yanında estetik açıdan çevreye
zarar vermesi gibi ikincil bir etkisi de vardır.
Renkli atık, alıcı su kütlesindeki ışık geçirgenliğini de engelleyerek
biyolojik işlemin azalmasına veya tamamen durmasına sebep olmaktadır.
Tekstil endüstri dalında çok çeşitli üretim prosesleri vardır. Bu
nedenle birim atıksu miktarı, atıksuda bulunan kirletici tür ve
konsantrasyonları farklılık göstermektedir.

12. Tablo 1.Boyama atıksularının karakteristikleri

13. Tablo 2. Fabrikada üretim proseslerinden çıkan başlıca kirletici parametreler
yaklaşık olarak değerleri

14. 3.1.HAVA KİRLİLİĞİ
Tekstil fabrikalarına olduğu kadar, fabrikalardan dışarı yapılan
nakliyat faaliyetleri hava emisyonlarının oluşumuna neden olacaktır.
Isıtma faaliyetleri için gaz ve kömürün birlikte kullanımı; CO, CO2, NOx,
O3, toz ve PM (partikül madde) emisyonlarının yüksek miktarda
oluşmasına neden olmaktadır.
Proseslerden kaynaklanan toz, yağ ve asit buharı ve
kazanlardan çıkan gazlar, kullanılacak filtreler yardımıyla
azaltılabilmektedir. Proses aşamasında ortaya çıkarak havaya karışan
pamuk toz; havalandırma sistemleri (makineler için) yada filtrelerin
kullanımı ile azaltılabilmektedir.

15. 3.2 SU KİRLİLİĞİ
İnşaat aşamasındaki susuzlaştırma faaliyetlerinden çıkan su, askıda
katı madde, yağ ve gres içermektedir. Yakıtların ya da diğer tehlikeli
maddelerin kaza sonucu dökülmesi kıyı ve iç suların kirlenmesine neden
olabilmekte ve alıcı ortamdaki su kalitesini ve buna bağlı olarak alıcı
ortamda yaşamlarını sürdüren flora ve faunayı tehlike arz edebilir.
Tekstil sanayideki en önemli hususlardan biri atık sudur. Kimyasal
içeriği yüksek bu atık suyun alıcı ortama deşarj edilmeden önce uygun
arıtımdan geçirilmesi şarttır. Atık su yüksek düzeylerde biyokimyasal oksijen
ihtiyacı (BOİ), askıda katı madde (AKM) (örn. lif ve yağ), kimyasal oksijen
ihtiyacı (KOİ), TÇK (toplam çözünmüş katılar) ve organik halojenler gibi
kimyasal parametrelere sahiptir.
Yüksek KOİ, sülfür ve sülfit nedeniyle rahatsız edici kokuya neden
olmaktadır. Ayrıca, atık su genellikle sıcak, bazik, kötü kokulu ve boyama
işleminde kullanılan kimyasal maddeler sebebiyle renklidir.

17. 3.3 KOKU KİRLİLİĞİ
Klor ve kükürt gibi kimyasalların kullanımı kokunun artmasına
neden olmaktadır.
Proseslerden kaynaklanan klor ve kükürt gibi gazların
oluşturduğu koku çıkan havanın ozon toplayıcılardan ya da filtrelerden
geçirilmesi ile giderilebilir.

18. Envanter yönetimi Üretim prosesi
değişimi
Miktar azaltılması Geri kazanım
• Envanter kontrolü
• Materyal kontrolü
• İşletme
prosedürleri
• Bakım programı
• Materyal değişimi
• Proses ekipmanları
değişimi
• Kaynakta ayırma
• Yoğunlaştırma
• İşletme içi geri
kazanım
• İşletme dışı geri
kazanım
4-ATIK AZALTIM YÖNTEMLERİ

19. KAYNAKLAR
 Arık, P. 2007. Pamuklu Tekstil Endüstrisinde Uygun Atıksu Arıtma
Teknolojisi Seçimi, Arbiogaz Çevre Teknolojileri İnşaat San, ve Tic.
A.Ş.
 Başbuğ, M. 2008. Bentonit ve Ponza ile Sulu Çözeltiden ve Tekstil
Atıksuyundan Boya Adsorpsiyonunun İncelenmesi, Süleyman
Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
 Gao, B. Y., Yan, W., Yue, Q. W., Wei, J. Q. and Li, Q. 2007. Color
removal from simulated dye water and actual textile wastewater
using a composite coagulant prepared by ployferric chloride and
polydimethyldiallylammonium chloride, Separation and
Purification Technology, 54, 157-163.
 Kaykıoğlu, G. and Debik, E., 2006. Color Removal From Textile
Wastewater with Anaerobic Treatment Processes (Anaerobik
Arıtım Prosesleri ile Tekstil Atıksularından Renk Giderimi). Sigma
Mühendislik Ve Fen Bilimleri Dergisi, 2006/4, 59-68.

20. TEŞEKKKÜRLER