บทความเรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ – ความชัดแย้ง ไทย – กัมพูชา มองแบบทวิภาคีหรือพหุภาคี

1. 5/02/5
1
ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ – ความชัดแย้ง ไทย – กัมพูชา มองแบบทวิภาคีหรื อพหุ ภาคี
พันเอก ดร.ธีรนันท์ นันทขว้าง
รองผูอานวยการกองการเมือง
้ํ
วิทยาลัยป้ องกันราชอาณาจักร
สถาบันวิชาการป้ องกันประเทศ กองบัญชาการกองทัพไทย
การมองปั ญหาความขัดแย้งบริ เวณชายแดนไทย – กัมพูชานั้นหลายท่านชอบมองในลักษณะของ
ความขัดแย้งของ 2 ประเทศ (ทวิภาคี) ทําให้มกจะมองข้ามหรื อละเลยปัจจัยสําคัญอื่นๆ ที่มีความเกี่ยวข้องกัน
ั
และการละเลยนี้ อาจจะนําไปสู่ ปัญหาอื่นๆ ที่ลุกลามบานปลายตามมาอย่างที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เมื่อ ก.ย.53
ผมได้มีโอกาสไปบรรยายเรื่ อง ความขัดแย้ง ไทย – กัมพูชา ในมิติทางยุทธศาสตร์ และการทหารที่ พล.ร.6
เนื่ องในโอกาสที่ ผบ.พล.ร.6 แถลงนโยบายการปฏิบติงาน ปี 2554 ทําให้ได้มีโอกาสทําสไลด์บรรยายที่
ั
กล่าวถึง ผูมีส่วนได้ส่วนเสี ย (Stakeholders) ที่เกี่ยวข้องกับผลประโยชน์ใน ไทยและกัมพูชา ดังแสดงในภาพ
้
ที่ 1 และมีรายละเอียดดังนี้
ภาพที่ 1 ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับผลประโยชน์ในไทย – กัมพูชา

2. 5/02/5
2
ผูมีส่วนได้ส่วนเสี ยกับปั จจัยผลประโยชน์ใน ไทย – กัมพูชา นั้นอาจจะเริ่ มได้จากที่การเมืองไทยไม่
้
ั ้ ั
มีเสถียรภาพ เพราะเรายังมีปัญหาความขัดแย้งภายในของเราที่ยงไม่มีขอยุติ ในขณะที่กมพูชาเองได้มีการ
พัฒนาประเทศขึ้ นมาก และหากมองเลยไปที่ ภูมิภาคเอเชี ยตะวัน ออกเฉี ยงใต้ จะพบว่าประเทศสมาชิ ก
อาเซี ยนมีความเข้มแข็งมากขึ้น มองขึ้นไปทางเหนือสาธารณะรัฐประชาธิ ปไตยประชาชนจีน (สปจ.) มีการ
เติบโตจนส่ งผลกระทบไปทั้งโลก ในขณะเดียวกันจะพบว่าสหรัฐอเมริ กา ได้มีการปรับนโยบาย และแสดง
ท่าทีที่จะให้ความสําคัญภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉี ยงใต้มากขึ้น และสุ ดท้ายการที่ประเทศกัมพูชามีทรัพยากร
ที่อุดมสมบรู ณ์ ทําให้หลายประเทศมีความสนใจที่จะเข้ามาลงทุน
จากปั จจัยที่ได้กล่าวมาในข้างต้นนั้นจะส่ งผลให้ ผูมีส่วนได้ส่วนเสี ยในพื้นที่ ไทย-กัมพูชา นั้นมี
้
หลากหลายเพราะมีผที่ตองการมาลงทุนใน บริ เวณ ไทย-กัมพูชา จํานวนมาก ในขณะที่บางประเทศมีความ
ู้ ้
ต้องการที่จะใช้ทรั พยากรธรรมชาติจากบริ เวณ ไทย-กัมพูชา หรื อแม้กระทังความต้องการใช้โครงสร้ าง
่
พื้นฐานทางโลจิสติคส์ (Logistics Infrastructure) จากจีนลงมาทางด้านใต้ นอกจากนี้ ความมันคงในภูมิภาค
่
เอเชียตะวันออกเฉี ยงใต้ ยังจะส่ งผลกระทบกับโลกในภาพรวม เพราะภูมิรัฐศาสตร์ (Geopolitics) โลกได้มี
การขยับเขยื้อน และที่ สําคัญประเด็นปั ญหาความมันคงของโลกจะมีลกษณะที่เป็ นพลวัตรเปลี่ยนแปลง
่ ั
ตลอดเวลา โดยภาพที่ 2 แสดงถึงผูมีส่วนได้ส่วนเสี ยหากเกิดความขัดแย้งขึ้นระหว่าง ไทย-กัมพูชา
้
ประเทศคู่ขัดแย้ ง - ไทย
(ทวิภาคี) - กัมพูชา
- ไทย
- กัมพูชา
- ประเทศสมาชิกอาเซียน
ความขัดแย้ ง - จีน
ไทย - กัมพูชา ผู้มีส่วนได้ ส่วนเสีย - สหรั ฐอเมริกา
- ฝรั่ งเศส
(พหุภาคี) - ญี่ปุ่น
- ออสเตรเลีย
- สหภาพยุโรป
- สหประชาชาติ
- ฯลฯ
ภาพที่ 2 มุมมองความขัดแย้ง ไทย – กัมพูชา ผ่านมิติของผูมีส่วนได้ส่วนเสี ย
้
่
จริ งอยูความขัดแย้งระหว่าง ไทย-กัมพูชา นั้นเป็ นเรื่ องของ 2 ประเทศ แต่หากมองไปที่มิติของมีผมี
ู้
ส่ วนได้ส่วนเสี ยจํานวนมากที่ได้รับผลกระทบจากความขัดแย้งที่เกิดขึ้นระหว่าง ไทย-กัมพูชา นั้นจะพบว่า
เป็ นเรื่ องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ที่ผูที่มีส่วนได้ส่วนเสี ยเหล่านั้นจะต้องมีการแสดงท่าทีหรื อเข้ามาแทรกแซงใน
้
ความขัดแย้งดังกล่าว เพราะฉะนั้นการที่เราพยายามที่จะแก้ปัญหาในลักษณะของทวิภาคีน้ นจึงเป็ นเรื่ องยาก
ั

3. 5/02/5
3
ั
ในขณะเดียวกันที่กมพูชามีอานาจต่อรองน้อยในการเจรจา ท่าทีของกัมพูชาจึงพยายามที่จะนําปั ญหาความ
ํ
ขัดแย้งเข้าสู่ เวทีที่มีลกษณะเป็ นหพหุ ภาคี เพื่อสร้างความได้เปรี ยบในการเจรจาต่อรอง ซึ่งประเทศที่เป็ นผูมี
ั ้
ส่ วนได้ส่วนเสี ยก็มีความพร้อมที่จะเข้ามามีบทบาทในความขัดแย้งที่เกิดขึ้น
วันนี้ หากเรามองไปยังพื้นที่มีความขัดแย้งระหว่างไทย-กัมพูชา จะเห็ นการเคลื่อนกําลัง การวาง
กําลัง และที่สาคัญกําลังทหารที่นาไปวางของทั้งสองประเทศได้มีการปะทะกัน มีการยิงปื นใหญ่ขามแนว
ํ ํ ้
ชายแดนไปมา มีผที่เสี ยชีวิต และมีทรัพย์สินที่เสี ยหาย หากวันนี้ เราทั้ง 2 ประเทศไม่พยายามที่จะยุติความ
ู้
ขัดแย้งดังกล่าว สถานการณ์อาจจะลุกลามไปสู่ การเป็ น สงครามจํากัด (Limited War) ที่ส่งผลเสี ยและ
กระทบในมุมกว้างที่ยากจะควบคุม นอกจากนี้เราอาจจะสู ญเสี ยโอกาสในการเป็ นประเทศนําในอาเซี ยนไป
อย่างถาวร
คําถามที่ ผมอยากจะตั้งให้สังคมไทยได้ตระหนักเป็ นอย่างมากหากหลายๆ ท่านปราถนาที่ จะมี
สงครามคือ ไทย – กัมพูชาจะดําเนินการอย่างไรในขั้นต่อไป ประเทศไทยมีแผนรองรับหรื อไม่ สิ่ งที่เราอยาก
ให้เป็ นคือการเจรจาแก้ไขโดยใช้กรอบทวิภาคีจะมีความไปได้มากน้อยแค่ไหน และผูมีส่วนได้ส่วนเสี ยจะ
้
ดํา เนิ นการกันอย่างไร นอกจากนี้ ในแง่ ของกฏหมายระหว่างประเทศและเวที โลก ไทยและกัมพูช าจะ
ดําเนินการต่อไปอย่างไร
ั ํ
ถึงแม้วนนี้ ไทยจะมีกาลังทหารที่มีอานาจกําลังรบที่สูงกว่ากัมพูชาในภาพรวม แต่ในระดับพื้นที่น้ น
ํ ั
มีความใกล้เคียงกัน และการปฏิบติทางทหารตามแบบเราจะได้เปรี ยบกัมพูชา แต่หากเรานํากําลังเข้าไปใน
ั
กัมพูชา เราจะถูกมองจากเวที โลกว่าเรารั งแกประเทศที่อ่อนแอกว่า และที่ สําคัญคือ เราอาจจะเผชิ ญกับ
รู ปแบบใหม่ๆ ของการปฏิบติการทางทหาร เช่น การใช้โลห์มนุษย์ขดขวางการปฏิบติการทางทหาร สิ่ งต่างๆ
ั ั ั
เหล่านี้ ทาให้เราไม่มีเสรี ในการปฏิบติ แล้วเราจะได้เปรี ยบตามที่เราคิดไว้จริ งหรื อหากต้องใช้การปฏิบติการ
ํ ั ั
ทางทหาร
หากมีการใช้กาลังทหารเข้าแก้ไขปั ญหาความขัดแย้งวันนี้ ใครคือเพื่อนที่จะยืนอยู่ขางเรา สหรัฐฯ
ํ ้
หรื อ จี น หรื อ ประเทศสมาชิ กอาเซี ยน เพราะสหรั ฐฯ ปั จ จุ บนได้มีการฝึ กกับกองทัพกัมพูชา ให้ความ
ั
ช่วยเหลือทางด้านยุทโธปกรณ์ ส่ วนหนึ่ งนั้นมาจากความสัมพันธ์ที่ดีงามระหว่างกองทัพสหรัฐฯ กับ พลตรี
ฮุนมาเน็ต ผูบญชาการกองพลน้อยที่ 70 บุตรชายสมเด็จฯ ฮุนเซ็น ที่จบการศึกษาจากโรงเรี ยนนายร้อยเวสต์
้ ั
ปอยต์ (United States Military Academy at West Point) นอกจากนี้ สปจ.ยังได้ให้การสนับสนุนยาพาหนะ
่
ทางทหารจํานวน 254 คันในปี 2553 ที่ผานมา ลาวเองก็ได้มอบอาวุธประเภทจรวดประทับบ่า ให้กบกัมพูชา ั
ั
3,000 กระบอก และกระสุ น 10,000 นัด ฝรั่งเศสเพิ่งให้อากาศยานสําหรับขนส่ ง 2 ลํา นอกจากนี้กมพูชายัง
ซื้อรถถัง T-55 ใหม่ และรถเกราะลําเลียงพล จากสาธารณรัฐยูเครน และ จรวดหลายลํากล้อง BM-21 ที่มีขีด
ความสามารถยิงได้ไกล 40 กม. โดยการยิง 1 ชุดสามารถทําลายเป้ าหมายประมาณ 1 สนามฟุตบอล และใช้

4. 5/02/5
4
เวลาบรรจุใหม่พร้ อมยิงได้ภายใน 30 นาที ที่กล่าวมาในลักษณะนี้ ไม่ได้ตองการสร้ างความมันใจการ
้ ่
ปฏิบติการทางทหารของไทย แต่ ตองการให้เห็ นพัฒนาการและบริ บทในปั จจุบนของกัมพูชา ทําให้เรา
ั ้ ั
่
สามารถกล่าวได้วา “เราได้เปรี ยบทางยุทธการ แต่เสี ยเปรี ยบทางยุทธศาสตร์”
เพราะฉะนั้นคําถามสําคัญของสังคมไทยวันนี้ เราคงต้องมาตั้งคําถามกันว่าเราต้องการให้ประเทศ
ไทยเข้าเผชิญสถานการณ์ความขัดแย้ง ไทย-กัมพูชา อย่างไร เราต้องการสงครามหรื อเราต้องการสันติภาพ
แต่ไม่ว่าจะอย่างไร วันนี้ กองทัพก็ยงคงทําหน้าที่ในบริ เวณความขัดแย้งอย่างเต็มความสามารถแม้จะต้อง
ั
สู ญเสี ยชีวตทหารไปอีกจํานวนมากก็ตาม ประเทศไทยวันนี้เราจะก้าวไปสู่การเป็ นประชาคมอาเซียน ที่เราจะ
ิ
ได้ประโยชน์มหาศาลที่ ครอบคลุ มหลายมิ ติหลายด้าน เพราะประชาคมอาเซี ยนจะมีผลิ ตภัณฑ์มวลรวม
ประชาชาติ (Combined GDP) กว่า 1.1 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ มีรายได้จากการส่ งออกในภูมิภาคโดยรวม
กว่า 765 พันล้านดอลลาร์ สหรัฐ หรื อ เราจะเป็ นประเทศไทยเล็กๆ ที่ไม่มีอานาจต่อรองมากในโลกอย่าง
ํ
ลําพัง วันนี้เพื่อนบ้านใครบ้างที่รักเราจริ ง พร้อมที่จะร่ วมเดินไปข้างหน้าเผชิญปั ญหาร่ วมต่างๆ จากภายนอก
กับเราบ้าง เราอาจจะมีความภูมิใจในความเป็ นประเทศไทยที่เป็ นศูนย์กลางในภูมิภาคนี้ แต่คนไทยไม่เคยรู ้
เลยว่าวันนี้ เราได้สูญเสี ยแม้แต่การเป็ นประเทศนําในกลุ่มประเทศสมาชิกอาเซี ยนไปแล้ว แล้วท่านล่ะครับ
ต้องการเห็นประเทศไทยเป็ นอย่างไรในอนาคต ...............เอวังครับ