ความมั่นคงศึกษา – สถานการณ์ในตูนีเซีย โลกไซเบอร์ และ วิกิลีกส์ ปรากฏการณ์ของโลกยุคใหม่ที่สะท้อนถึงทฤษฏีไร้ระเบียบ

1. 1
ความมันคงศึกษา – สถานการณ์ในตูนีเซีย โลกไซเบอร์ และ วิกิลีกส์ ปรากฏการณ์ของโลกยุคใหม่
่
ที่สะท้อนถึงทฤษฏีไร้ระเบียบ
พันเอก ดร.ธีรนันท์ นันทขว้าง
รองผูอานวยการกองการเมือง
้ํ
วิทยาลัยป้ องกันราชอาณาจักร
สถาบันวิชาการป้ องกันประเทศ กองบัญชาการกองทัพไทย
ประเด็นข่าวต่างประเทศในขณะนี้ คงไม่มีข่าวใดที่น่าสนใจเท่ากับสถานการณ์ในตูนิเซี ย ภายหลัง
จากประชาชนรวมพลังขับไล่ประธานาธิ บดี เบน อาลี (Ben Ali) เป็ นเรื่ องสําคัญในมิติของความมันคงที่ทุก
่
ประเทศในโลกต้องให้ความสนใจ และจับตามอง เพราะการขยายตัวของสถานการณ์ได้ลุกลามบานปลายไป
จนเป็ นเรื่ องยากที่จะมีผหนึ่ งผูใดสามารถควบคุม อีกทั้งยังเป็ นเรื่ องลําบากที่จะคาดการณ์ไปในอนาคตว่าจะ
ู้ ้
ไปในทิศทางใด และทีสาคัญได้มีการกล่าวถึงเว็บไซต์ที่ชื่อ วิกิลีกส์ (Wikileaks) ทําให้เวบไซต์แห่ งนี้ กลาย
ํ
มาเป็ นตัวแสดงสําคัญจากโลกไซเบอร์ ที่เข้าไปเกี่ ยวข้องกับถานการณ์ความขัดแย้งที่เกิ ดขึ้นบนโลกแห่ ง
ความเป็ นจริ ง
ดังที่ปรากฏตามสื่ อหลายแห่ ง ถึงแม้จะไม่ได้เป็ นการยอมรับโดยทัวไปว่า วิกิลีกส์ เป็ นตัวแสดงที่เร่ ง
่
ให้เกิดสถานการณ์ในประเทศตูนีเซีย แต่ก็เป็ นเรื่ องที่ปฏิเสธไม่ได้วา วิกิลีกส์ ได้มีการเผยแพร่ ขอความ วันที่
่ ้
7 ธ.ค.2553 ที่ปรากฏในโทรเลขส่ งข่าวกลับไปยังสหรัฐฯ (Cablegate) วันที่ 17 ก.ค.2552 ของ Robert F.
Godec เอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริ กา ประจําตูนิเซีย ที่ได้กล่าวถึง ประธานาธิบดี เบน อาลี และครอบครัว ที่มี
ชีวิตความเป็ นอยูที่ฟุ่มเฟื อย และความเกลียดชังของประชาชนที่มีต่อ สตรี หมายเลขหนึ่ ง ที่ได้ทาการทุจริ ต
่ ํ
คอร์รัปชัน ประเทศชาติเป็ นจํานวนมาก
่
นอกจากนี้ ยงมีบทความเรื่ อง The First WikiLeaks Revolution? เขียนโดย อลิซาเบท ดิ๊คกินสัน
ั
(Elizabeth Dickinson) ที่ ออกเผยแพร่ วนที่ 13
ั ม.ค.54 ในเวบของนิ ตยสาร Foreign Policy
(http://www.foreignpolicy.com) โดยพยายามเชื่อมโยงเหตุการณ์ความไม่สงบในตูนีเซี ย ว่าส่ วนหนึ่ งเป็ น

2. 2
เพราะความพยายามปิ ดกั้นการเข้าถึงสื่ อ โดยเฉพาะการ block วิกิลีกส์ ที่ทาให้เกิดความอยากรู ้อยากเห็นของ
ํ
ประชาชน และนําไปสู่ความไม่พอใจในที่สุด
แต่อย่างไรก็ตามสาเหตุที่เริ่ มต้นของความสับสนอลม่านที่ นาไปสู่ การก่ อความไม่สงบและการ
ํ
จราจลที่นาไปสู่ การเปลี่ยนแปลง นั้นเกิดมาจากการห้ามขายผักโดยไม่มีใบอนุญาตตามท้องถนนในเมือง ซิดิ
ํ
บัวซิด (Sidi Bouzid) ของตูนีเซี ย ที่นาไปสู่ การเผาตัวเองจนเสี ยชีวิตเพื่อเป็ นการประท้วงการถูกตํารวจจับใน
ํ
ข้อหาเปิ ดแผงลอยขายผักผลไม้โดยไม่มีใบอนุญาต ของ โมฮัมเหม็ด บูอาซี ซี (Mohamed Bouazizi) เป็ นผูที่
้
จบการศึกษาทางด้านวิทยาการคอมพิวเตอร์ (Computer Science) แต่ตกงานอายุ 26 ปี การตายเป็ นชนวนให้
ชาวตูนิเซี ยลุกฮือประท้วงรัฐบาล เพราะเขาเปรี ยบเสมือนตัวแทนคนตูนิเซี ยรุ่ นใหม่ รวมทั้งชาวอาหรับรุ่ น
ใหม่ในอีกหลายประเทศที่ลวนประสบปั ญหาไม่มีงานทํา โดยสัดส่ วนอัตราการว่างงานเฉลี่ย 14% ในตูนีเซีย
้
ในขณะที่ท้ งโลกนั้นมีอตราที่ 5% การลุกฮือได้ลามไปทัวตูนิเซี ย โดยมีอีกแรงผลักดันเกิดจากการที่ตูนิเซี ย
ั ั ่
เป็ นประเทศเผด็จการ
ความจริ งแล้วปั ญหาการก่ อความไม่สงบในที่ต่างๆ ทัวโลก ที่มีประเด็นของโลกไซเบอร์ เข้าไป
่
เกี่ยวข้องนั้นไม่ได้เกิดขึ้นครั้งแรก แต่เกิดขึ้นมาก่อนหน้านี้ อย่างเช่น การจราจลในมอลโดวา (Moldova) เมื่อ
เม.ย.52 ที่ผานมามีการใช้ Twitter และ LiveJournal รวมถึง Facebook เข้าไปเกี่ยวข้อง ความวุ่นวายภายหลัง
่
จากการเลือกตั้งในประเทศอิหร่ านเมื่อ ก.ค.52 ที่ผานมาจะมี Twitter เข้ามาเกี่ยวข้อง และในประเทศไทยที่มี
่
่
การใช้ท้ ง Facebook และ Twitter ในช่วงความขัดแย้งในห้วงเดือน มี.ค.- พ.ค.53 ที่ผานมา
ั
สําหรับตูนีเซี ยนนั้นไม่เพียงแต่ วิกิลีกส์ จากโลกไซเบอร์ ที่ส่งผลกระทบต่อความรู ้สึกของชาวตูนี
เซี ย เท่านั้น แต่โลกไซเบอร์ ยงมีอิทธิพลต่อชาวอาหรับอีกหลายประเทศ ด้วยการใช้ Twitter, Facebook และ
ั
Youtube ดังเช่น ในตูนีเซี ย ประชาชนที่ใช้อินเตอร์เน็ตได้มีการสื่ อสาร ไม่ว่าจะเป็ น Twitter และ Facebook
ในการพยายามตามเส้นทางการเดินทางและสกัดกั้นการออกนอกประเทศของประธานาธิ บดี เบน อาลี และ
รวมไปถึงการ เปลี่ยนโปรไฟล์รูปของตนเองใน Twitter และFacebook เป็ นรู ปธงชาติตูนีเซี ยสี แดง เพื่อ
แสดงถึงความเป็ นนํ้าหนึ่งใจเดียวกันในการต่อสู ้
ั
ส่ วนในอียปต์ ประชาชนใช้ Twitter และ Facebook แสดงความยินดีกบชาวตูนีเซีย และคาดหวังว่า
ิ
ชาวอี ยิปต์จ ะเป็ นประเทศต่ อ ไปที่ มีลก ษณะเหมื อ นชาวตูนี เ ซี ย นอกจากนี้ ยังมี ช าวอี ยิป ต์ยืนฉลองหน้า
ั
สถานทูตตูนีเซี ย และตะโกนในลักษณะที่ว่า ให้ประธานธิ บดี เบน อาลี ของตูนีเซี ยมารับประธานาธิ บดี มู

3. 3
ั
บารัค ของอียิปต์ ไปด้วย ส่ วนชาวอัลจีเลียและชาวโมรอคโค ก็ได้แสดงความยินดีกบชาวตูนีเซี ยผ่านทาง
อินเตอร์เน็ต เป็ นจํานวนมาก
ความจริ งแล้วผมไม่ตองการที่จะเขียนถึงพลังและบทบาทของ โลกไซเบอร์แต่ผมต้องการสื่ อให้เห็น
้
่
ถึงความสลับซับซ้อนของสิ่ งต่างๆ ที่เราเผชิญอยูในปั จจุบนนั้นมีมากจนยากที่จะคาดเดาใดๆ แต่บนความไม่
ั
แน่ นอนต่างๆ ที่เกิดขึ้นกลับนําไปสู่ ความรู ปแบบของเหตุการณ์ และหลายครั้งสิ่ งเล็กๆ ที่ทุกคนมองว่าไม่
สําคัญกลับกลายมาเป็ นจุดเริ่ มของเหตุการณ์ขนาดใหญ่ในตอนท้าย อย่างคําโบราณที่ใช้คาว่า “นํ้ าผึ้งหยด
ํ
เดียว” ที่น้ าผึ้งหยดเดียวนําไปสู่ ความโกลาหลวุ่นวายขนาดใหญ่ แต่อย่างไรก็ตามคําว่านํ้าผึ้งหยดเดียว ยัง
ํ
สะท้อนถึงปรากฏการณ์ต่างๆ ได้ดีนก
ั
ดังนั้น ทฤษฏีไร้ระเบียบ (Chaos Theory) จึงอาจจะเป็ นแนวทางในการอธิ บายปรากฏการณ์ต่างๆ
ได้ดีมากขึ้น เพราะ ความวุ่นวายไร้ระเบียบต่างๆ อาจจะนําไปสู่ ความมีรูปแบบขนาดใหญ่ ถ้าปั ญหาการก่อ
ความไม่ สงบในตู นีเ ซี ย นั้น นําไปสู่ การเปลี่ ยนแปลงในประเทศอื่ นๆ ตามมาโดยลามไปยังอี ยิปต์ และ
ประเทศ อาหรับและนอกกลุ่มประเทศอาหรับ ในอนาคต ซึ่งหากเกิดขึ้นจริ ง เราก็อาจจะกล่าวได้ว่า การห้าม
ขายผักตามท้องถนนโดยไม่มีใบอนุ ญาตในเมือง ซิ ดิ บัวซิ ด ของตูนีเซี ยได้นาไปสู่ การก่อความไม่สงบใน
ํ
หลายประเทศรอบโลก เรื่ องนี้คงไม่ต่างอะไรกับ "เด็ดดอกไม้สะเทือนถึงดวงดาว" หรื อ “ผีเสื้ อขยับปี กทําให้
เกิดพายุ (Butterfly Effect)” ซึ่งเป็ นวลีที่เป็ นสัญญาลักษณ์ของทฤษฏีไร้ระเบียบ ……เอวัง ครับ