1. hfdst 1 De veroveringen van
Columbus en Cortes
Hoofdvraag: Welke gevolgen had de ontdekking en verovering
van Amerika?
Tijdvak van ontdekkers en hervormers (1500-1600)
Periode: nieuwe- of vroegmoderne tijd (1500-1800)

2. Waarom was de ontdekking van Amerika in
1492 door de Europeanen niet toevallig?
• Europeanen reizen al in middeleeuwen door Azië en Afrika
– Gevolg: aardrijkskundige kennis van de wereld / cartografie neemt toe
• Na 1300 groeiende handel en steden in Europa
– Gevolg: behoefte aan ‘exotische’ producten (bv. specerijen) neemt toe
Marco Polo 1254-1324
• Verbeterde techniek: scheepsbouw, navigatie (o.a. kompas), bewapening
– Gevolg 1: zeehandel over lange afstand mogelijk
– Gevolg 2: Europeanen militair opgewassen tegen niet-Europese volkeren

3. 1§1 Columbus verovert Española
Deelvraag
Welke gevolgen had de verovering van Columbus
voor de ‘indiaanse’ bevolking?

4. De Taïnos-indianen voor de komst
van Columbus
-Laagontwikkelde
techniek en cultuur
-Natuurgodsdienst
(geloven in ‘begeesterde’
natuur die met magie te
beïnvloeden is)
- Landbouwsamenleving
op gezamenlijke akkers
- Leven in stamverband
met grote macht stamhoofd
(cacique)

5. Gevolgen komst Europeanen
• Gedwongen bekeringen door missionarissen
tot christendom en vernietiging indianencultuur
• Vernietiging landbouw indianen, onder andere
door komst Europees vee (geiten, varkens)
• Kolonisatie (komst Spaanse immigranten) leidt tot uitbuiting en
slavernij (werken in mijnen en op plantages)
• Massale sterfte door Europese ziekten (Indianen
hebben geen weerstand tegen griep, mazelen en pokken):
•gevolg lange termijn: er leven geen oorspronkelijke bewoners meer op
Hispaniola (en andere eilanden Caraïbische Zee)

6. Historisch begrip:
standplaatsgebondenheid
• Een mening (van personen uit de geschiedenis,
maar ook je eigen mening) wordt bepaald door je
‘achtergrond’, bijvoorbeeld door:
– Wat je geloof is;
– Het land waarin je leeft / opgegroeid bent;
– De tijd waarin je leeft;
– De groep waarbij je hoort.

7. 1§2 Cortés verovert Mexico
• Deelvraag: welke gevolgen had de
Spaanse verovering van het Azteekse

8. Azteken voor de komst van Cortés
• Hoogontwikkelde beschaving: grote steden,
techniek en kunst
• Azteekse keizer (Moctecuhzoma) overheerst met
behulp van adel en een sterk leger groot deel van centraal
Mexico
• Bloeiende economie met productieve landbouw,
handel en ambachten
• Polytheïstische godsdienst: goden moeten tevreden gesteld worden
met mensen offers om natuurlijke orde te bewaren

9. Komst Cortés en verovering
Aztekenrijk
• 1519 Cortés valt met Spaans legertje en indiaanse
bondgenoten Azteekse rijk binnen
– Moctecuhzoma valt niet aan, maar wil Cortés ontmoeten. Want is
Cortés werkelijk de teruggekeerde Aztekengod Quetzalcoatl?
• Cortés neemt bij verrassing Moctecuhzoma gevangen
• Gevolg: oorlog
• Spanjaarden winnen dankzij:
– Betere bewapening en paarden
– Hulp indiaanse bondgenoten
– Azteken verzwakt door Europese ziekten

10. Gevolgen verovering Azteekse rijk
• Mexico omgevormd tot Spaanse kolonie ‘Nieuw-Spanje’
– Komst Europese kolonisten (ontstaan mengbevolking)
• Afschaffing mensenoffers en ombouw tempels in christelijke kerken
• Spaanse grootgrondbezitters en ambtenaren almachtig indianen tot slaaf gemaakt
(encomienda-systeem)
• Economie kolonie volledig gericht op winstgevende export van producten naar Europa
– mijnbouw: goud en zilver
– Landbouw: suikerriet, cacao
• Grote afname indianenbevolking:
– in 1500 25 miljoen, 1600 1 miljoen indianen.
– Oorzaken oorlog, dwangarbeid en Europese ziekten

11. 1§3 Gevolgen voor Europa
Deelvraag:
• Welke gevolgen hadden de veroveringen voor Europa?

12. 1. De wereld wordt ‘groter’

13. 2.Verschuiving handel Europa
Door de groeiende wereldhandel zijn
vooral de West-Europese (Atlantische)
havensteden belangrijk: Lissabon,
Sevilla, Antwerpen, Londen, Bordeaux
(later Amsterdam) in plaats van de
Middellandse Zeesteden (Venetië,
Genua)

14. 3. Nieuwe producten
• Nieuwe producten uit Amerika in ‘Oude Wereld’:
– Aardappel, maïs, tabak, tomaten, cacao etc.
• Nieuwe producten uit ‘Oude Wereld’ in Amerika:
– Rijst, ‘vee’, suikerriet etc.
Gevolg: Voeding en eetgewoonten bevolking
verandert:
Ingrijpend gevolg op lange termijn: dankzij hoge
voedingswaarden aardappels grote groei Europese bevolking

15. 1520-1650
4. Spanje
wereldmacht
• Spanje vestigt kolonies in
Amerika en Azië
(Filippijnen)
• Spanje wordt zeer rijk door grote toestroom
goud en (vooral) zilver uit Amerika
• Spaanse koningen gebruiken rijkdom vooral voor een groot
leger (o.a. tegen Turken en protestanten)
Anti-Spaanse propaganda in
• Gevolg: andere Europese landen (Frankrijk, Engeland, Nederland)
Nederland
voelen zich bedreigd door groeiende Spaanse macht.
Spanje slaagt er daarom niet in zijn macht te behouden

16. 5. Europese
macht groeit
• Vanaf 1500 groeit de economische en militaire macht van de
Europese volkeren ten opzichte van de niet-Europese
volkeren. Voor een belangrijk deel is dat te danken aan de
ontdekking, overheersing en uitbuiting van ‘de Nieuwe
Wereld’

17. 6. Europa gaat neerkijken op de
‘buitenwereld’
• Omdat velen de pas ontdekte indianen (en andere volkeren
buiten Europa) als minderwaardige, wrede en goddeloze
barbaren beschouwen, gaan Europeanen hun eigen,
christelijke beschaving als superieur beschouwen.

18. Verdedigers van de indianen
• Sommige Europeanen komen op voor de overwonnen
en onderdrukte indianen, zoals Bartolomé de Las Casas.
Hij vindt de Spanjaarden wreed en hebzuchtig en
daardoor zeker geen voorbeeld van ‘beschaving’.