Een CLB-medewerker had een gesprek met een 12-jarig meisje uit het zesde leerjaar. Ze is hier geboren en haar gezin komt uit Afghanistan. Ze is bang dat ze net als haar oudere zussen uitgehuwelijkt wordt. Die kans is reëel. De medewerker kent haar zussen en kon toen niets doen voor hen.

1. 149Deel 3: Waar knelt het?
Hfst 7: Rechten op en in het gezin
Getuige van kindermishandeling
Ik was vandaag op bezoek bij vrienden. Er was
nog een ander koppel met een kind van 4. Hun
dochter wilde niet eten en haar moeder werd
hysterisch. Ze ranselde het kind letterlijk af. Onze
vriend bracht ze naar huis en was daar getuige
van nog meer geweld. De ouders trokken aan het
haar en aan de oren van het meisje, ze sloten haar
op op haar kamer en daar kreeg ze dan nog meer
slaag. We zijn verbouwereerd. En beschaamd dat
we niets gedaan of gezegd hebben. Maar wat
hadden we kunnen of moeten doen?
Kindhuwelijken
Kinderen uithuwelijken is een specifieke vorm van
geweld. In België is een huwelijk van een minder­
jarige verboden, behalve met toestemming van
de jeugdrechter in specifieke omstandigheden.
Een gedwongen kindhuwelijk is een ernstige
schending van de kinderrechten met vaak levens­
lange gevolgen voor de slachtoffers. Elk jaar krij­
gen we verschillende meldingen over meisjes die
dreigen uitgehuwelijkt te worden aan een jongen
of een man in hun land van herkomst.
We maken ons daar ernstige zorgen over.
Kinderen en professionals kloppen aan bij de
Klachten­­lijn met hun ongerustheid in de hoop dat
we die kinderen kunnen beschermen. Maar het
probleem is erg complex en het antwoord dus
niet evident.
De getroffen meisjes zeggen dat ze gewrongen
zitten tussen hun onwil om te trouwen en de ver­
stoting door hun hele familie als ze weigeren. Een
verscheurende keuze.
Het is vanuit kinderrechtenperspectief onaan­
vaard­­baar dat minderjarigen voor die keuze
komen te staan. Het is dan ook nodig dat onze
overheden meer aandacht besteden aan het pro­
bleem. In de opvang en hulpverlening zouden
professionals meer ondersteuning en expertise
aangereikt moeten krijgen om de kwestie aan te
pakken. Ook bemiddelaars in de verschillende
culturele gemeenschappen kunnen met ouders in
gesprek. En er is meer onderzoek en cijfermate­
riaal nodig om het probleem van de gedwongen
kindhuwelijken beter in kaart te brengen.
Man in Servië
Een leerlinge uit het vijfde jaar is afkomstig uit
Servië. Ze wordt al een tijdje ondersteund door
het JAC voor problemen thuis. Vandaag weende
ze bij de leerlingbegeleider dat ze volgende week
teruggestuurd en uitgehuwelijkt wordt. Ik had
al contact met de JAC-medewerker die maan­
dag op school met haar komt praten. Ik heb ook
het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling
gebeld en dat zou me terugbellen. Maar het is nu
vrijdag­avond. Het meisje is naar huis vertrokken,
zonder enige vorm van ondersteuning, zonder
enige mogelijkheid om met iemand contact op te
nemen als het thuis fout loopt. Ze was bang dat
haar ouders iets zouden merken als ze te lang
wegbleef. Wat kan ik als directeur nog meer doen?
Zelfde lot als zussen?
Ik had als CLB-medewerker een gesprek met een
12-jarig meisje uit het zesde leerjaar. Ze is hier
geboren en haar gezin komt uit Afghanistan. Ze
is bang dat ze net als haar oudere zussen uitge­
huwelijkt wordt. Die kans is reëel. Ik ken haar
zussen en kon toen niets doen voor hen. Ze zijn
ondertussen uitgehuwelijkt. Haar vader heeft
nu elke week contacten met een Afghaans gezin
met een meerderjarige zoon. Een man die ze nog
nooit ontmoette. Ze deed haar verhaal op school.
Ook de huisarts nam al contact met ons op. Kan
ik echt niets doen?
Bescherming
De gemeente heeft een project ‘peer support’.
Voor dat project ondersteun ik jonge ‘school­
spotters’. Zo’n ‘spotter’ kreeg het verhaal van een
meisje van 16. Ze werd op reis naar Turkije ver­
liefd op een oudere man. Het meisje is mentaal
zwak. Ze wil nu met de man trouwen. Haar ouders

2. 150 Deel 3: Waar knelt het?
Hfst 7: Rechten op en in het gezin
geven vreemd genoeg toestemming en moedigen
het zelfs aan, ook al heeft ze die man maar één
week gezien. Zij heeft de Belgische nationaliteit.
De kans is groot dat het de man alleen daarom te
doen is, met medeweten van haar ouders. Bestaat
er een dienst die de ouders kan wijzen op hun
verantwoordelijkheid of die het meisje tot inzicht
kan brengen dat dit niet in haar belang is?
7.4.
Ouderrol na scheiding
Twintig jaar schrijnend
pijnlijke verhalen
Status quo op Klachtenlijn
Als het gezin waarin kinderen opgroeien ophoudt
te bestaan, moeten de kinderen zich nood­
gedwongen aanpassen aan nieuwe situaties. Ze
worden plots geconfronteerd met twee huizen,
twee leefwerelden en twee sociale netwerken.
Een scheiding betekent vaak een nieuwe woon­
omgeving, nieuwe gezinsleden, andere vrije­
tijdsbesteding, nieuwe opvoedingsregels en
veranderen van school.
Kinderen zijn verbazend flexibel en slagen er soms
verrassend goed in om zich aan te passen aan de
nieuwe situatie. Maar daarvoor moeten ze tijd,
ruimte en de nodige rust krijgen. Dat lukt niet altijd.
Het Kinderrechtencommissariaat heeft ondertus­
sen twintig jaar klachtenbehandeling op de teller.
Twintig jaar met duizenden pijnlijke verhalen van
kinderen en jongeren over de scheiding van hun
ouders. Niet zozeer de breuk op zich is de oorzaak
van alle ellende. Vooral de manier waarop ouders
vorm geven aan het ouderschap na de scheiding
kan kinderen ernstige schade toebrengen. Komt
daar nog veel conflict bij over de opvoeding en
gebrekkige communicatie tussen de ouders, dan
komt er een einde aan die rekbaarheid van de
kinderen en breekt het elastiekje.
Na twintig jaar horen we – helaas – nog altijd
dezelfde verhalen en klachten. Het klachtenbeeld
blijft al bijna twintig jaar hetzelfde, zowel het
aantal klachten als de inhoud ervan.
Conflicten gaan over: niet nageleefde verblijfs-
en omgangsregeling, schoolkeuze, toestem­
ming voor medische en therapeutische zorgen,
meedoen met sport, het Kids-ID achterhouden,
niet voldoen aan de onderhoudsplicht, parentale
ontvoering, ruzie bij overdracht van de kinde­
ren, kwaadspreken over de andere ouder, ouder­
verstoting, contact weigeren met familie.
Kinderen, ouders, familie, professionals kloppen
bijna elke dag aan bij de Klachtenlijn in de hoop
een oplossing te vinden voor een situatie die al
jaren vastloopt en waar justitie of hulp­verlening
geen antwoord op kunnen bieden. Ook de
Klachtenlijn kan geen antwoord bieden in indivi­
duele situaties waarin de belangen van kinderen
in een scheidingsconflict geschonden worden.
We stellen structurele knelpunten vast bij justitie
(lange procedures, hoge kostprijs, onzorgvuldige
uitvoering van het spreekrecht) en in de hulp­
verlening (wachtlijsten, hoge kostprijs) en blij­
ven die aankaarten bij de bevoegde instanties.
Voor de kinderen die bij ons aankloppen met hun
eigen pijnlijke verhaal brengt dat op korte termijn
weinig soelaas. We luisteren, geven advies en
informatie, verwijzen als dat kan door naar hulp
en juridische bijstand en ondersteunen profes­
sionals in hun werk met kinderen.
Prioriteit geven aan
preventie en conflict
verminderen
De overheid kreeg van het Kinderrechtenverdrag
de opdracht kinderen te beschermen en te helpen
waar het fout loopt. In het klachtenbeeld lijkt
het alsof we nog geen vooruitgang boekten,
ondanks de evoluties in de wet en de vele pro­
jecten in Vlaanderen om ouders te helpen als ze
vastlopen in een scheidingsconflict. Ook op het
Kinderrechtencommissariaat houdt de vraag ons
bezig waarom we maar geen greep krijgen op die
strijd van scheidende ouders. Het is goed dat we
investeren en blijven zoeken naar oplossingen
voor acute problemen, maar meer dan ooit is er