1. ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ
Η εξωστρέφεια αναφέρεται έντονα τελευταία σαν κύριος μοχλός της ανάπτυξης και
εργαλείο για την έξοδο από την κρίση. Τι είναι όμως η εξωστρέφεια? Τι σημαίνει ο
όρος? Συμφωνά με τον διάσημο Ελβετό γιατρό και ψυχολόγο Carl Gustav Jung,
εξωστρέφεια είναι η διάθεση αντίδρασης που καθορίζει τον τρόπο που
ανταποκρινόμαστε στα αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου. Η εξωστρέφεια
χαρακτηρίζεται από μια θετική σχέση με το αντικείμενο, σε αντίθεση με την
εσωστρέφεια. Στην Οικονομία λοιπόν αντίστοιχα, σαν εξωστρέφεια χαρακτηρίζουμε
τον τρόπο που ανταποκρινόμαστε, που αντιδρούμε στα ερεθίσματα και τις
«προκλήσεις» των «ξένων» αγορών. Είναι η θετική μας σχέση με το αντικείμενο-
προϊόν. Με πολύ απλά λόγια, σαν εξωστρέφεια χαρακτηρίζουμε την στροφή προς τις
εξαγωγές συμπεριλαμβανομένων και των ενδοκοινοτικών συναλλαγών. Ειδικότερα η
εξωστρέφεια των αγροτικών επιχειρήσεων προβάλλεται σαν επίσημη εθνική
στρατηγική με σκοπό την εισροή χρήματος από το εξωτερικό, αποτελώντας έναν από
τους σημαντικότερους παράγοντες ανάπτυξης για την χώρα . Ας παραβλέψουμε τις
μεγαλοστομίες των κυβερνώντων, και τις εξαγγελίες για σταθεροποίηση και ανάπτυξη
της Ελληνικής Οικονομίας, μιας που κανείς πλέον δεν πιστεύει σ’ αυτές, ούτε τις
θεωρεί σοβαρές, αφού αυτοί οι ίδιοι που εξαγγέλλουν την ανάπτυξη, σε αγαστή
συνεργασία με το γραφειοκρατικό τέρας του Δημόσιου Τομέα που επίσης οι ίδιοι
δημιούργησαν, αποτελούν την μεγαλύτερη τροχοπέδη για την πραγματοποίηση και της
σταθερότητας και της Ανάπτυξης. Ας ασχοληθούμε με τους ιδιώτες και τις
επιχειρήσεις, που θέλουν, προσπαθούν και πολλές φορές επιτυχαίνουν. Ένας
παράγοντας καθοριστικός για την επιτυχημένη παρουσία των Ελληνικών, και ιδιαίτερα
των αγροτικών επιχειρήσεων στις ξένες αγορές, είναι η ανταγωνιστικότητά τους.
Σύμφωνα με το business dictionary η ανταγωνιστικότητα ορίζεται ως η ικανότητα μιας
εταιρίας ή ενός έθνους να προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες που καλύπτουν τα πρότυπα
ποιότητας των τοπικών και διεθνών αγορών σε ανταγωνιστικές τιμές προσφέροντας
ικανοποιητικά έσοδα αναλογικά με πηγές που χρησιμοποιήθηκαν ή καταναλώθηκαν.
Ο αγροδιατροφικός τομέας στην Ελλάδα είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγικούς
τομείς, συμμετέχοντας κατά 21% στην συνολική Ελληνική Οικονομία,
περιλαμβάνοντας 1.300 εταιρίες και δημιουργώντας 70.000 θέσεις εργασίας. Την
μεγαλύτερη συμμετοχή στον αγροδιατροφικό τομέα έχουν τα γαλακτοκομικά, τα
αρτοσκευάσματα και τα μπαχαρικά ενώ έπονται το κρασί και το ελαιόλαδο.
(διάγραμμα 1)

2. Διάγραμμα 1
Όσον αφορά τις εξαγωγές του αγροδιατροφικου τομέα, αυτές προσδιορίζονται κατά
σειρά μεγέθους, σε φρούτα και λαχανικά, διάφορα αγροδιατροφικα προϊόντα,
ελαιόλαδο, καπνό, κλπ ( διάγραμμα 2)
Διάγραμμα 2
Παρατηρούμε ότι ενώ το κρασί μας π.χ. συμμετέχει στην παραγωγή με ποσοστό 13%,
αντίθετα στις εξαγωγές το ποσοστό του είναι μόνο 4%. Πως αλήθεια μπορούν να
βελτιωθούν αυτά τα ποσοστά εξαγωγών? Πως μπορούμε να αυξήσουμε την παρουσία
των Ελληνικών Αγροτικών προϊόντων στις ξένες αγορές? Πως επιτέλους θα
πραγματοποιήσουμε αυτή την πολυπόθητη εξωστρέφεια σε μια εποχή που ο
αγροδιατροφικός κλάδος της Ελλάδας δέχεται τρομερές πιέσεις από τις νέες
ανερχόμενες δυνάμεις που εμφανίζονται στο παγκόσμιο στερέωμα? Μέσα στην

3. τελευταία δεκαετία το μερίδιο της ελληνικού αγροδιατροφικού κλάδου στην
παγκόσμια αγορά έχει μειωθεί από 24% σε 20%.
Μια είναι η απάντηση : ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ.
Και βέβαια η ανταγωνιστικότητα δεν επιτυγχάνεται με μειώσεις μισθών, με κατάργηση
εργατικών δικαιωμάτων, με την νόμιμη ασυδοσία των μεγάλων επιχειρήσεων, τις
ελεύθερες απολύσεις και όλα τα υπόλοιπα αντεργατικά και σε τελική ανάλυση
απάνθρωπα μέτρα που έχουν πάρει οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών. Δεν
επιτυγχάνεται και σας δίνω ένα απλό παράδειγμα. Σύμφωνα με το World Economic
Forum η Ελλάδα , το 2009 ( πριν παρθούν τα μέτρα που προαναφέραμε για την
υποτιθέμενη αύξηση της ανταγωνιστικότητας ) ήταν η 71η πιο ανταγωνιστική χώρα
(ανάμεσα σε 139 παγκοσμίως) , ενώ το 2011 ήταν 90η και η πτώση συνεχίζεται. Η
εντυπωσιακή αυτή πτώση αλλά και η ήδη πεσμένη θέση της στο παγκόσμιο στερέωμα
αντανακλάται και στο επίπεδο της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών προϊόντων της.
Στην Ελλάδα επίσης, χαρακτηριστικό του αγροτικού τομέα, είναι ο υψηλός
κατακερματισμός και σε καλλιεργούμενες εκτάσεις και παραγωγούς και σε
επιχειρήσεις. Το χαρακτηριστικό των παραγωγών και επιχειρήσεων αυτών, είναι, ότι
ενώ έχουν κάνει πολύ σοβαρή δουλειά στην παραγωγή υψηλής ποιότητας αγροτικών
προϊόντων, υπολείπονται στις προσπάθειες προβολής και προώθησης στο εξωτερικό οι
οποίες είναι σποραδικές και όχι επαγγελματικά οργανωμένες. Αποτέλεσμα αυτής της
έλλειψης στρατηγικής είναι τα ελληνικά προϊόντα να μην είναι αναγνωρίσιμα από τους
καταναλωτές του εξωτερικού, να μην μπορούν να πετύχουν τιμή ανάλογη της
ποιότητάς τους και τελικά να μην είναι ανταγωνιστικά. Και σε προηγούμενα άρθρα μας
επιμέναμε στην στροφή προς συλλογικές προσπάθειες, όπως συνεταιρισμοί, ομάδες
παραγωγών, κλπ, για την καλύτερη διαχείριση των προβλημάτων και τη ταυτόχρονη
μείωση του κόστους.
Επιπλέον τα πρώτα βήματα προς μια στροφή προς τις εξαγωγές θα πρέπει να είναι :
1. Επιλογή της καταλληλότερης αγοράς στόχου. Επιλογή μίας αγοράς κάθε
φορά, η οποία θα προκύπτει ύστερα από αξιολόγηση και σύγκριση με άλλες. Τα
κριτήρια που θα χρησιμοποιούνται θα ορίζονται εκ των προτέρων και θα πρέπει
να σχετίζονται με το προϊόν και τους στόχους της εταιρίας.
2. Έρευνα και μελέτη της αγοράς στόχου. Επιβεβαίωση ότι η αγορά είναι
κερδοφόρα και έτοιμη να υποδεχτεί το προϊόν. Προσδιορισμός της αγορά στόχος
(niche market) για το συγκεκριμένο προϊόν, καθώς και των τρόπων προσέγγισής
της, όπως και η ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων της συγκεκριμένης αγοράς.
3. Αύξηση αναγνωρισιμότητας των προϊόντων. Ίσως το πιο μελανό σημείο των
ελληνικών προϊόντων έναντι του ανταγωνισμού στο εξωτερικό. Αναφέρω
ενδεικτικά μια έρευνα αγοράς που πραγματοποιήθηκε σε δύο μεγάλους
λιανέμπορους στο Λονδίνο (Sainsbury’s & Waitrose) , σχετικά με την αγορά του
ελαιολάδου. Στην ερώτηση «Ποια χώρα πιστεύετε ότι παράγει το πιο ποιοτικό
λάδι;» οι περισσότερες απαντήσεις ανέφεραν την Ιταλία, έπειτα την Ισπανία και
τρίτη την Ελλάδα. Το αποτέλεσμα αυτό επιβεβαιώνεται απόλυτα και στα ράφια
των super markets. Όσο και αν η πραγματικότητα είναι διαφορετική, η
«εμπορική» πραγματικότητα είναι αυτή που μετράει. Για να πετύχουν αυτήν την
αναγνωρισιμότητα τόσο οι Ιταλοί όσο και οι Ισπανοί έχουν επενδύσει σημαντικό
χρόνο και χρήμα στην προώθηση των προϊόντων τους.

4. 4. Επιλογή των κατάλληλων καναλιών διανομής και χτίσιμο σταθερών
εμπορικών σχέσεων. Η τυχαία πώληση ή οι σποραδικές πωλήσεις με
μεσάζοντες, έχει αποδειχτεί ότι σπάνια μπορεί να εξασφαλίσει βιώσιμη
εξαγωγική δραστηριότητα. Η επιλογή του κατάλληλου καναλιού διανομής
μπορεί να εξασφαλίσει την επιθυμητή τιμή άλλα και την καλύτερη πρόσβαση
στην αγορά στόχο. Η επιδίωξη σταθερών εμπορικών σχέσεων δεν είναι μόνο πιο
κερδοφόρα αλλά βοηθά το προϊόν να αποκτήσει μία σταθερή παρουσία.
5. Δημιουργία επώνυμου προϊόντος. Η δημιουργία επώνυμου προϊόντος είναι το
επόμενο βήμα, και χτίζεται με συνεχής και συστηματική προσπάθεια. Οι
καταναλωτές όχι μόνο εμπιστεύονται περισσότερο το επώνυμο διαφοροποιημένο
προϊόν, η εμπιστοσύνη είναι λέξη κλειδί όταν μιλάμε για διατροφικά προϊόντα,
αλλά και είναι πρόθυμοι να πληρώσουν περισσότερο για την αναγνωρισμένη
ποιότητα που προφέρει.
Η αγροτική παραγωγή αντιμετωπίζει στις μέρες μας μια σειρά από σημαντικές
προκλήσεις: Νέες αγορές αναδύονται, ο παγκόσμιος χάρτης αλλάζει σχεδόν
καθημερινά, ο πληθυσμός του πλανήτη αυξάνεται ραγδαία, ήδη είναι 7 δις σήμερα με
πρόβλεψη να φτάσει στα 8 δις το 2024 ( σε δέκα χρόνια δηλαδή), έντονες κλιματικές
αλλαγές παρατηρούνται σε πολλές περιοχές του πλανήτη με αποτέλεσμα την
ερημοποίηση, την εξάντληση των αποθεμάτων νερού, και ταυτόχρονα, λογω των
προαναφερθέντων παρουσιάζεται μια μεγάλη ευαισθητοποίηση των καταναλωτών για
το περιβάλλον με αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης σε ποιοτικά παραδοσιακά
προϊόντα , παραγόμενα με φιλικούς προς το περιβάλλον τρόπους. Έχοντας εμείς οι
Έλληνες παραγωγοί το συγκριτικό πλεονέκτημα του κλίματος μας, το μεγάλο όπλο της
Μεσογειακής Διατροφής και το δαιμόνιο του Έλληνα παραγωγού, μπορούμε αν το
θελήσουμε, να κάνουμε θαύματα. Αρκεί να δουλέψουμε συστηματικά, οργανωμένα και
επαγγελματικά.
Τάσος Υψηλάντης
Φυσικός
Εκτροφέας σαλιγκαριών – Ιδιοκτήτης της AGROFARMA