1. 2. Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh - trích “Vũ trung tùy bút”
2.1. Tác giả
- Phạm Đình Hổ (1768- 1839): biệt danh là Chiêu Hổ. ễng là người am hiểu văn húa nếp
sống của tầng lớp vua chỳa, quan lại kinh thành Thăng Long.
- Ông để lại nhiều công trình biên soạn, khảo cứu cú giá trị thuộc đủ các lĩnh vực triết học,
lịch sử, ngôn ngữ văn học, tất cả đều viết bằng chữ Hán.
2.2. Tác phẩm
- Tác phẩm “Vũ trung tùy bút” là tập bút kớ sinh động về xã hội phong kiến Việt Nam
thời Lê - Trịnh vào những năm cuối thế kỷ XVIII.
- Đoạn trích: “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh” là một trong 88 mẩu chuyện của “Vũ trung
tùy bút”, kể việc chúa Trịnh Sâm ham mê tuần du triền miên, sống xa hoa vụ độ gây bao
điều nhiễu nhương cho nhân dân.
- Cảm xúc chủ đạo của tác phẩm là thái độ phê phán thói ăn chơi xa xỉ và tệ nhũng nhiễu
nhân dân của vua chúa quan lại thời Lê - Trịnh.
2.3. Giá trị của tác phẩm
- Về nội dung:
+ Tác giả vạch trần thói ăn chơi xa xỉ vô độ của chúa Trịnh và các quan lại hầu cận trong
phủ chúa bằng nhiều sự việc và chi tiết gây ấn tượng mạnh (chúa “thích đi chơi ngắm cảnh
đẹp, thường ngự các li cung trên Tây Hồ, Núi Tử Trầm, núi Dũng Thỳy” nên cho xây rất
nhiều cung điện, đình đài ở các nơi. Việc xây dựng đình đài liên tục làm hao tốn không
biết bao nhiêu tiền của và công sức; bày đặt nhiều trò chơi giải trò lố lăng và tốn kém, cho
tìm thu, thực chất là cướp đoạtnhững của quý trong thiên hạ về tô điểm cho nơi ở của chúa.
+Vạch mặt bọn quan lại hầu cận trong phủ chúa đã “nhờ gió bẻ măng”, nhũng nhiễu
vơ vét của dân. Bọn hoạn quan thái giám hầu hạ trong phủ chúa đã cú nhiều thủ đoạn bỉ ổi:
ra ngoài dọa dẫm; dò xem nhà nào cú chậu hoa, cây cảnh, chim quý thì biên 2 chữ “phụng
thủ” (lấy để tiến dâng chúa), đêm đến lẻn ra, sai lớnh đem về, cú khi phá nhà, đập tường
để mang cây hoặc đá (non bộ) đi; dọa dẫm tống tiền...Tất cả những việc ấy cho thấy bản
chất của bọn hoạn quan chúng khộo xu nịnh nên được nhà chúa sủng ái, ỷ thế nhà chúa
mà ngang nhiên hoành hành, tác oai tác quái, gây bao tai vạ cho nhân dân.
- Về nghệ thuật:
+ Bằng thể văn tùy bút ghi chộp những sự việc cụ thể, chân thực và sinh động,
“Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh” của Phạm Đình Hổ đã làm nổi bật bức tranh chân thực
về đời sống xa hoa vô độ của vua chúa và sự nhũng nhiễu của quan lại thời vua Lê chúa
Trịnh.
+ Phản ánh con người và sự việc cụ thể, chân thực, sinh động bằng các phương
pháp liệt kê, miêu tả, so sánh.
+ Xây dựng được những hình ảnh đối lập.