1. Ο ψηφιακός πολιτισµός στην εποχή της κρίσης:Ταυτότητες, αγορές και αντιστάσεις
Το ελculture στη Στέγη - Talk Forward
Νίκος Αναστασόπουλος
Σύνοψη
Παράλληλοι Κόσµοι και ∆ιαχείριση Κρίσεων
1. Κατηγορίες της δηµόσιας σφαίρας
Στη θέση της κυρίαρχης κατηγορίας του λαού (Hobbes, 1642) ο 21ος αιώνας αναδεικνύει τις
ατοµικότητες, τις πολλαπλότητες και τo πλήθος (Virno/ Negri, 2004). Ταυτόχρονα, η έννοια
της κοινότητας µετασχηµατίζεται από τις περιπέτειες και τις εξελίξεις. Παράλληλα µε
παραδοσιακές µορφές κοινοτήτων εµφανίζονται νέες εκδοχές τους στις εικονικές κοινότητες
(virtual communities) που το διαδίκτυο επέτρεψε να ανθήσουν εκτός των ορίων τοπικότητας.
Τα αιτήµατα της πολιτικής, της οικολογίας, ο ακτιβισµός, άπειρες θεµατολογίες σε
συνδυασµό µε τις εκφράσεις δηµιουργικότητας και παραγωγής γνώσης παρέχουν κοινό
πρόσφορο έδαφος επάνω στο οποίο αναπτύσσονται υπερτοπικά κοινωνικά δίκτυα στα αχανή
όρια του ψηφιακού κόσµου. Πρόκειται για τη «ζωή του νου», «…το Ένα, που ενυπάρχει στον
τρόπο ύπαρξης του πλήθους» ή τη ∆ηµόσια ∆ιάνοια (Public Intellect) στην οποία αναφέρεται ο
Paolo Virno, η οποία µπορεί να γίνει κατανοητή ως «ένας κοινός πόρος από τον οποίο αντλούν
δυνάµεις οι πολλοί» . 1
2. Η Ελλάδα της κρίσης: Τα εναλλακτικά δίκτυα µε τη µορφή διάδοσης και
ανάπτυξης του κοινού
Η οργάνωση των αντιστάσεων και κινηµάτων µέσα στο διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα
εµφανίζουν µία τεράστια δυναµική σε παγκόσµια κλίµακα και παρατηρούνται ανάλογες
τέτοιες εξελίξεις και στην Ελλάδα, ιδιαίτερα έντονα κάτω από της συνθήκες της κρίσης.
Ένας µεγάλος αριθµός από πρωτοβουλίες και συλλογικότητες δρα πλέον στην Ελλάδα και
οργανώνεται κυρίως διαδικτυακά.2 Σε αυτές περιλαµβάνονται τριάντα τοπικά ανταλλακτικά
συστήµατα, 28 λαϊκές συνελεύσεις γειτονιών και περιοχών της Αττικής και 36 άλλων πόλεων,
εννέα πρωτοβουλίες συλλογικής διαχείρισης κοινωνικών αγαθών, πέντε χαριστικά παζάρια,
πέντε οµάδες αλληλέγγυου εµπορίου, επτά εργασιακές κολεκτίβες, δεκαοκτώ πρωτοβουλίες
για φυσικές καλλιέργειες, τράπεζες χρόνου και δίκτυα παραγωγών- καταναλωτών, αστικοί
αγροί, οµάδες που ασχολούνται µε τεχνικές φυσικής δόµησης και αυτοδιαχείρισης της
ενέργειας. Άλλες οµάδες ασχολούνται µε ελεύθερο λογισµικό και ανοικτό κώδικα, µε
αυτοδιαχειριζόµενη τέχνη και πολιτιστικό ακτιβισµό, µε ζητήµατα άµεσης δηµοκρατίας και
οικοκοινοτήτων. Πρόκειται για εντυπωσιακούς αριθµούς και για ένα κοινωνικό φαινόµενο
που σηµατοδοτεί µια χαρακτηριστική αλλαγή στο συλλογικό ασυνείδητο. Ένα µειονέκτηµα
και προς το παρόν έλλειµµα από το οποίο θα εξαρτηθεί σε µεγάλο βαθµό το ευρύτερο
µέλλον τέτοιων εγχειρηµάτων είναι η µεταξύ τους µικρή οριζόντια διαδικτύωση.
1
Βλ. Paolo Virno, Γραμματική του Πλήθους, Για μία ανάλυση των σύγχρονων μορφών ζωής, Εκδόσεις
Αλεξάνδρεια / Οδυσσέας, 2007, σ. 32.
2
Το σλόγκαν «Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός» ή υπαρκτός ή εδώ φαίνεται ότι είχε μία καταλυτική
επίδραση στην ενεργοποίηση του συλλογικού φαντασιακού μίας μεγάλης μερίδας (τόσο του εγχώριου όσο
και του παγκόσμιου) πληθυσμού που έχει κινητοποιηθεί μέσα από οριζόντιες, «από τα κάτω» διαδικασίες
κατά το διάστημα των τελευταίων τεσσάρων χρόνων.
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
21/2/2012

2. Ο ψηφιακός πολιτισµός στην εποχή της κρίσης:Ταυτότητες, αγορές και αντιστάσεις
Το ελculture στη Στέγη - Talk Forward
Σε αντίθεση µε την κυρίαρχη άποψη που εκπροσωπούν τα ΜΜΕ εστιάζοντας αποκλειστικά
στην οικονοµική κρίση, οι συλλογικότητες αντιλαµβάνονται ότι η πραγµατικότητα είναι
πολύ πιο σύνθετη. Εκτός από την οικονοµική, φαινόµενα που είναι σύµφυτα µε την
οικονοµική κρίση είναι η κοινωνική, πολιτική, ηθική και η περιβαλλοντική κρίση.
Όλες οι µορφές κρίσης αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την επιβίωση και το µέλλον το
µεγαλύτερο µέρος της κοινωνίας και το περιβάλλον. Τα σενάρια αντιµετώπισης της κρίσης
είναι πολλά και όχι ένα, δεδοµένου του ότι και η κρίση είναι σύνθετη. Ένα καθεστώς
κατάστασης έκτακτης ανάγκης απειλεί να εδραιωθεί ως µακρόχρονη και επ’ αόριστον
κατάσταση.
3. ∆ιαχείριση κρίσεων
Ο ψηφιακός παράλληλος κόσµος, φαίνεται ότι θα ρυθµίζει µε αποφασιστικό τρόπο (ως
µέσο, εργαλείο και µέθοδος ταυτόχρονα) την κατεύθυνση σε όλους τους τοµείς
συµπεριλαµβανοµένης και της πολιτικής οργάνωσης, της αντίστασης και της κοινωνικής
χειραφέτησης. Η διαχείριση κρίσεων απαιτεί γνώση, προετοιµασία και οργάνωση και
αποτελεί πλέον µία ικανότητα τόσο σε ατοµικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, που πρέπει να
γίνει κατανοητή για τους παραπάνω λόγους ως αναγκαία συνθήκη. Οι συλλογικότητες,
πρωτοβουλίες και κοινότητες ξεκινούν να αναπτύσσουν τέτοιες ικανότητες που θα είναι
απαραίτητες για την ευηµερία και την επιβίωσή τους. Οι τεχνολογίες του διαδικτύου και
άλλες µορφές επικοινωνίας, οργάνωσης και µετάδοσης γνώσης είναι βέβαιο ότι θα είναι σε
θέση να βοηθήσουν στην κατάστρωση στρατηγικής και στην υλοποίηση της διαχείρισης
κρίσεων και στην προσπάθεια επίτευξης µίας νέας ισορροπίας.
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
21/2/2012