1. Δημοτικό Σχολείο Πλατέος 2016-2017
Παρουσίαση στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Healthy European Youth, 3ο έτος εφαρμογής,
αφιερωμένο στο πνευματικά παιχνίδια. Εκπαιδεύοντας τους μαθητές/τριες, ενημερώνοντας
τους γονείς και την τοπική κοινότητα.
ΑΣ ΠΑΙΞΟΥΜΕ ΣΚΑΚΙ
2. Το σκάκι είναι επιτραπέζιο παιχνίδι,
πνευματικό άθλημα για δύο παίκτες.
Παίζεται σε τετράγωνο διάγραμμα,
που λέγεται σκακιέρα, επί της οποίας
οι παίκτες, καθισμένοι αντικριστά,
μετακινούν, ο ένας τους 16 λευκούς
πεσσούς (πιόνια) του παιγνιδιού και ο
άλλος τους 16 μαύρους, σε εναλλάξ
κινήσεις, μία προς μία, με βάση τους
κανονισμούς του παιχνιδιού.
3. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Η ιστορία του σκακιού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Προνόμιο των αυλικών και της άρχουσας τάξης στην
αρχή , παιγνίδι των πλουσίων αργότερα και σήμερα πια παίζεται απ’ όλους.
Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την καταγωγή και τη χρονολογία της ανακάλυψης του σκακιού. Υπάρχουν
ενδείξεις ότι το σκάκι είναι γνωστό στις Ινδίες πάνω από 2.000 χρόνια. Ενώ στην Αίγυπτο στην Πυραμίδα
της Γκίζας υπάρχει χαραγμένη μια σκακιέρα χρονολογούμενη από το 3000 π.Χ. Επίσης, στην Κίνα λέγεται
ότι είναι γνωστό πριν από 4000 χρόνια εξ αιτίας της ανακάλυψης μιας σκακιέρας. Και στην Αρχαία Ελλάδα
το σκάκι αναφέρεται στα γραπτά του Ομήρου και του Πλάτωνα.
4. Ο Αχιλλέας και ο Αίαντας κατά τη διάρκεια ανάπαυλας απ' την πολιορκία
της Αρχαίας Τροίας.
Οι δύο μυθολογικοί ήρωες διακρίνονται να παίζουν ένα επιτραπέζιο
παιχνίδι, δημιούργημα του Παλαμήδη (Αμφορέας, 540-530 π.Χ).
5. Ο ΣΙΣΣΑ ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ ΤΟΥ ΣΚΑΚΙ
Μεταξύ των πολλών φανταστικών ιστοριών που αναφέρονται στην προέλευση του σκακιού, υπάρχει μία που ίσως να είναι
αληθινή. Σύμφωνα με αυτή, αποδίδουν την εφεύρεση του σκακιού στον Σίσσα, ένα βραχμάνο στην αυλή του Ινδού ηγέτη
Μπαλχάιτ. Ο βασιλιάς ζήτησε από τον σοφό άνδρα να δημιουργήσει ένα παιγνίδι για την διεξαγωγή του οποίου θα απαιτηθούν
από τον παίκτη πολλά προτερήματα, όπως φρόνηση , πρόβλεψη και υπομονή. Ο Σίσσα έφερε στον βασιλιά το καινούργιο
παιγνίδι: μια σκακιέρα σαν την σημερινή και πεσσούς. Αυτοί οι πεσσοί αναπαριστούσαν τα τέσσερα στοιχεία του ινδικού
στρατού: άρματα, ίππους, ελέφαντες και στρατιώτες, οδηγούμενα όλα αυτά από ένα βασιλιά και από ένα βεζύρη. Ο βασιλιάς
ενθουσιάστηκε από το παιγνίδι και όταν ρώτησε τον Σίσσα τι ήθελε ως αμοιβή, ο σοφός ζήτησε να του δοθούν κόκκοι
σιταριού τοποθετημένοι στην σκακιέρα ως εξής: στο πρώτο τετράγωνο ένας κόκκος, στο δεύτερο δυο, στο τρίτο 4, στο
τέταρτο τετράγωνο διπλάσιοι κόκκοι από όσοι ήταν στο προηγούμενο δηλ. 8 κόκκοι κ.ο.κ. μέχρι το 64ο τετράγωνο. Ο
βασιλιάς διέταξε να εκπληρωθεί η επιθυμία του.
Η έκπληξη του βασιλιά ήταν μεγάλη όταν τον πληροφόρησαν ότι για να συγκεντρωθούν οι κόκκοι που ζήτησε ο Σίσσα, δεν
έφθανε όλο το σιτάρι όχι μόνο των Ινδιών αλλά όλου του κόσμου. Διότι ο συνολικός αριθμός των κόκκων που έπρεπε να
δοθούν ήταν 18.446.744.073.709.551.615 κόκκοι σιταριού ή σε κιλά 977.677.435.907 τόνοι σιταριού.
6. Το σκάκι έχει αποκτήσει
τους σύγχρονους κανόνες
του ήδη από τον 15ο αιώνα
στην Ευρώπη. Από εκεί
εξαπλώθηκε σε όλο τον
κόσμο. Στην Ευρώπη το
είχαν φέρει οι Άραβες (μια
παλιότερη παραλλαγή του)
στους οποίους το έδωσαν οι
Πέρσες.
Περσικό χειρόγραφο "Πραγματεία περί σκακιού" 14ος αι. μ.Χ.
Ινδοί απεσταλμένοι παρουσιάζουν το Chaturanga
στον Πέρση Αυτοκράτορα Khosrow I Anushirwan.
7. Ο Libro de los Juegos ("Βιβλίο των παιχνιδιών ") ή Libro de axedrez, dados e tablas ("Βιβλίο
σκακιού, ζάρια και πίνακες", στην παλιά ισπανική γλώσσα) που ανατέθηκε από τον Alfonso X και που
ολοκληρώθηκε στο Toledo το 1283, είναι ένα υποδειγματικό κομμάτι της μεσαιωνικής λογοτεχνικής
κληρονομιάς του Alfonso.
Το σκάκι, αν και ήδη πολύ
διαδεδομένο, γνώρισε μεγάλη
ανάπτυξη τον 19ο αιώνα στον
οποίο έχουμε διοργανώσεις
επισήμων πρωταθλημάτων, οι
εφημερίδες ασχολούνται ταχτικά
με το παιχνίδι, γραμματόσημα
τυπώνονται με θέμα το σκάκι, η
σύγχρονη μορφή των σκακιστικών
πεσσών προτείνεται και βιβλία
μελετούν σε βάθος την θεωρία του
παιχνιδιού.
8. FIDE – ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ
Τον 20ό αιώνα (1924) ιδρύεται η
διεθνής σκακιστική ομοσπονδία. Η
Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία
(FIDE), το 1970 είχε ήδη στη
δύναμή της 70 εθνικές
σκακιστικές ομοσπονδίες και κάθε
δύο χρόνια διοργανώνει
«Σκακιστικές Ολυμπιάδες» στις
οποίες η Ελλάδα μετέχει από το
1950.
9. Το παιχνίδι διεθνώς το άρχει η
διεθνής σκακιστική ομοσπονδία
(FIDE - Fédération Internationale
des Échecs) η οποία ιδρύθηκε το
1924 στο Παρίσι και διεξάγει τους
αγώνες για το παγκόσμιο
πρωτάθλημα. Οι περισσότερες χώρες
έχουν και εθνικές σκακιστικές
ομοσπονδίες. Το σκάκι δεν είναι
ολυμπιακό αγώνισμα, αλλά
ολυμπιάδες σκακιού διοργανώνονται
κάθε δυο χρόνια.
12. ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ
Με την εξέλιξη των
υπολογιστών οι άνθρωποι δεν
είναι οι μόνοι που μπορούν να
παίξουν σκάκι. Οι μηχανές ήδη
στα τέλη του αιώνα είναι πια
υπολογίσιμοι αντίπαλοι ακόμα
και για τους ισχυρότερους
παίκτες.
13. Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ
Η Αιγύπτια Βασίλισσα Nefertari (1295-1255 π.Χ) παίζει senet
(Ταφική τοιχογραφία, Κοιλάδα των Βασιλισσών).
Παλαιότερα το σκάκι το ονόμαζαν «παιγνίδι
των Βασιλέων», επειδή αποτελούσε για μακρό
χρόνο την κυρίαρχη ψυχαγωγία Βασιλέων,
Παπών, Πριγκίπων και γενικά του ανώτερου
κλήρου, αυλικών, ευγενών και πλουσίων τόσο
της Δύσης όσο και της Ανατολής. Σήμερα το
σκάκι χαρακτηρίζεται «βασιλιάς των
παιγνιδιών» ως το δυσκολότερο,
επιστημονικότερο και ωραιότερο.
14. Εκτός από Βασιλείς και Πάπες σημαντικοί λάτρεις του παιγνιδιού αυτού υπήρξαν εξέχουσες προσωπικότητες των
Γραμμάτων, των επιστημών και των Τεχνών μεταξύ των οποίων ο Θερβάντες, ο Βολταίρος, ο Ντιντερό, ο Γκαίτε,
ο Βενιαμίν Φραγκλίνος.
Θερβάντες Βολταίρος
15. • Το σκάκι βρίσκεται αδιαμφισβήτητα στην κορυφή των επιτραπέζιων παιχνιδιών, αν και στην
πραγματικότητα ο όρος «παιχνίδι» δεν το χαρακτηρίζει εξ ολοκλήρου. Πρόκειται για την τέχνη
της ύψιστης λογικής, της μελετημένης στρατηγικής, της απόλυτης οξυδέρκειας, της χαρισματικής
φαντασίας, της ακριβούς πρόβλεψης.
• Στην ουσία το σκάκι είναι ένα στρατιωτικό παιγνίδι ίσων δυνάμεων που διεξάγεται «επί χάρτου»
(σκακιέρας).
• Το σκάκι δεν είναι τυχερό παιχνίδι. Βασίζεται αποκλειστικά στην τακτική και την στρατηγική.
Όμως οι δυνατότητες του παιχνιδιού είναι τόσο μεγάλες και περίπλοκες που είναι αδύνατο να
συλλογιστεί κανείς όλα τα ενδεχόμενα παρόλο που το παιχνίδι καθορίζεται από 32 κομμάτια σε 64
τετράγωνα.
• Σε αντίθεση με κάθε άλλο παιχνίδι που έχει εφεύρει ο ανθρώπινος νους, όπου οι πιθανότητες (ή
ακόμα και η καθαρή τύχη) καθορίζουν την έκβασή του, το σκάκι χαρίζει τις δάφνες της νίκης
αποκλειστικά στους πανάξιους.
16. 64 ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΠΕΙΡΟΥΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΥΣ
Το αμείωτο, διαχρονικό πάθος των
σκακιστών δεν προκύπτει τυχαία. 64
μαγευτικά ασπρόμαυρα τετράγωνα. Όσα
χρόνια και να περάσουν, όσες παρτίδες και
να παιχτούν, καθεμιά θα είναι ξεχωριστή.
Όταν δύο άτομα καθίσουν αντίκρυ,
εκατέρωθεν της σκακιέρας, θα πρέπει να
γνωρίζουν ότι θα δημιουργήσουν μια μάχη,
που όμοιά της δεν υπήρξε αλλά ούτε και
θα επαναληφθεί.
17. ΓΙΑΤΙ ΚΑΘΕ ΠΑΡΤΙΔΑ ΣΚΑΚΙ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΗ
Σύμφωνα με το Αμερικανικό Ινστιτούτο
Σκακιού, μόνον οι πρώτες τέσσερις κινήσεις
από κάθε παίχτη, μπορούν να παιχτούν με
318.979.564.000 διαφορετικούς τρόπους.
Όταν οι δύο παίχτες ολοκληρώσουν την 10η
κίνηση τους, οι συνδυασμοί εκτοξεύονται στους
169.518.829.100.544.000.000.000.000.000.
Ποια λοιπόν η πιθανότητα να υπάρξουν δύο
όμοιες παρτίδες, δεδομένου ότι κατά μέσο όρο
σε ένα παιχνίδι γίνονται 40 κινήσεις από κάθε
παίκτη;
18. ΠΟΣΟ ΔΙΗΡΚΗΣΕ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ
ΣΚΑΚΙΟΥ
Κατά μέσο όρο, όπως προαναφέρθηκε, σε
μια παρτίδα σκακιού γίνονται περίπου 40
κινήσεις από κάθε παίκτη. Ωστόσο,
υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένα παιχνίδι
διαρκεί πολύ παραπάνω. Το μεγαλύτερο
παιχνίδι στην σύγχρονη ιστορία, έγινε στο
Βελιγράδι το 1989. Nikolic και Arsovic
πραγματοποίησαν 269 κινήσεις έκαστος,
πριν η παρτίδα ολοκληρωθεί. Μετά από 20
ώρες και 15 λεπτά, οι δύο άνδρες
συμβιβάστηκαν με την ισοπαλία.
19. Ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ
Όσον αφορά στην διάρκεια του
παιχνιδιού, υπάρχει ένα θεωρητικό
ανώτατο όριο για το σκάκι. Οι 5.949
κινήσεις είναι οι περισσότερες που
μπορούν να παιχτούν σε έναν αγώνα.
Ωστόσο αυτό δεν πρόκειται να
συμβεί ποτέ.
39. ΥΠΑΙΘΡΙΟ ΣΚΑΚΙ
Στη διπλανή φωτογραφία, δύο άνδρες
παίζουν δημόσια σκάκι σε κεντρικό
πεζόδρομο της Μπρατισλάβας, στο
περίφημο τεράστιο σκάκι της
Σλοβάκικης πρωτεύουσας.
Στη σύγχρονη εποχή απαντάται και το
"υπαίθριο σκάκι" που παίζεται σε
ειδικά διαμορφωμένους χώρους
πλατειών, πάρκων κ.λπ. πάνω σε
χρωματιστές γρανιτένιες πλάκες με
πεσσούς συνήθως ξύλινους ύψους
περίπου ενός μέτρου. Τέτοιοι χώροι,
στην Ελλάδα, υπάρχουν στη κεντρική
πλατεία Κοραή στον Πειραιά, στη
παραλία του Δήμου Π. Φαλήρου.
41. Γενικά το σκάκι καλλιεργεί και αναπτύσσει σπουδαία προτερήματα όπως πειθαρχία,
διαπαιδαγώγηση της θέλησης και της αντοχής, ανάπτυξη μνημονικού, ετοιμότητα,
εξυπνάδα, λογική σκέψη, κ.λπ. ή όπως έλεγαν παλαιότερα «το ακόνισμα του μυαλού»
Το σκάκι βρίσκεται αδιαμφισβήτητα στην κορυφή των επιτραπέζιων παιχνιδιών, αν και
στην πραγματικότητα ο όρος «παιχνίδι» δεν το χαρακτηρίζει εξ ολοκλήρου. Πρόκειται
για την τέχνη της ύψιστης λογικής, της μελετημένης στρατηγικής, της απόλυτης
οξυδέρκειας, της χαρισματικής φαντασίας, της ακριβούς πρόβλεψης και ούτω καθεξής.
42.
43. Συνεργατικό προϊόν των μαθητών/τριών της ΣΤ΄ Δημοτικού με την
εποπτεία των εκπαιδευτικών Κατσουπέρη Γεωργίας ΠΕ 70 &
Θεοφανοπούλου Ζωής ΠΕ 70
