1. UCHWAŁA Nr XIX/396/11
RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA
z dnia 1 grudnia 2011 r.
w sprawie zmiany uchwały nr XXXI/1037/09 Rady Miejskiej
Wrocławia w sprawie wyznaczenia Obszaru Wsparcia oraz przyjęcia
programu przedsięwzięć rewitalizacyjnych współfinansowanych
w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa
Dolnośląskiego na lata 2007-2013
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 2 i pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r.
o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1591 z późn. zm.1)) Rada
Miejska Wrocławia uchwala, co następuje:
§1
W uchwale nr XXXI/1037/09 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 lutego 2009 r.
w sprawie wyznaczenia Obszaru Wsparcia oraz przyjęcia programu przedsięwzięć
rewitalizacyjnych współfinansowanych w ramach Regionalnego Programu
Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 (Biuletyn
Urzędowy Rady Miejskiej Wrocławia Nr 2, poz. 24) załącznik nr 1 i załącznik
nr 2 otrzymują brzmienie jak w załącznik nr 1 i załącznik nr 2 do niniejszej
uchwały.
§2
Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Wrocławia.
§3
Uchwała wchodzi w Ŝycie z dniem podjęcia.
Wiceprzewodnicząca
Rady Miejskiej Wrocławia
Mirosława Stachowiak-RóŜecka
1)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62,
poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 80, poz. 717,Nr 162,
poz. 1568, z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, poz. 1203, Nr 167, poz. 1759, z 2005 r. Nr 172, poz. 1441,
Nr 175, poz. 1457, z 2006 r. Nr 17, poz. 128, Nr 181, poz. 1337, z 2007 r. Nr 48, poz. 327, Nr 138,
poz. 974, Nr 173, poz. 1218, z 2008 r. Nr 180, poz. 1111, Nr 223, poz. 1458, z 2009 r. Nr 52, poz. 420,
Nr 157, poz. 1241, z 2010 r. Nr 28, poz. 142 i 146, Nr 40, poz. 230, Nr 106, poz. 675, z 2011 r. Nr 21,
poz. 113, Nr 117, poz. 679, Nr 134, poz. 777, Nr 149, poz. 887, Nr 217, poz. 1281
2. Załącznik nr 1
do uchwały nr XIX/396/11
Rady Miejskiej Wrocławia
z dnia 1 grudnia 2011 r.
Załącznik nr 1
do uchwały nr XXXI/1037/09
Rady Miejskiej Wrocławia
z dnia 19 lutego 2009 r.
Obszar Wsparcia
Podobszar A
Przedmieście Odrzańskie
1
4. Załącznik nr 2
do uchwały nr XIX/396/11
Rady Miejskiej Wrocławia
z dnia 1 grudnia 2011 r.
Załącznik nr 2
do uchwały Nr XXXI/1037/09
Rady Miejskiej Wrocławia
Z dnia 19 lutego 2009 r.
Program
przedsięwzięć rewitalizacyjnych współfinansowanych
w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013.
1
5. 1. Przedmiot opracowania.............................................................................................. 4
2. Główne przedsięwzięcia rewitalizacyjne realizowane we Wrocławiu ......................... 6
3. Rewitalizacja w dokumentach strategicznych Miasta ................................................. 9
4. Obszar Wsparcia – zasady wytyczenia, opis i wskaźniki.......................................... 14
4.1. Obszar Wsparcia – uwagi ogólne.............................................................................. 14
4.2. Podobszar A – Przedmieście Odrzańskie. ................................................................. 18
4.3. Podobszar B – Tereny dawnej wystawy WUWA. ................................................... 28
5. Diagnoza obszaru wsparcia...................................................................................... 34
5.1. Diagnoza dla Przedmieścia Odrzańskiego............................................................. 36
5.1.1. Charakterystyka ogólna........................................................................................ 36
5.1.2. Całościowa analiza SWOT dla Przedmieścia Odrzańskiego .................................. 40
5.2. Diagnoza dla terenu WUWA ................................................................................ 41
5.2.1. Charakterystyka ogólna........................................................................................ 41
5.2.2. Całościowa analiza SWOT ..................................................................................... 42
6. Program działań rewitalizacyjnych........................................................................... 43
6.1. Przedmieście Odrzańskie ......................................................................................... 45
6.2. Teren dawnej Wystawy WUWA ................................................................................ 48
7. Odniesienie do problematyki obszarów poprzemysłowych i powojskowych ............ 50
8. Odniesienie do potrzeb imigrantów, mniejszości narodowych i etnicznych oraz
uchodźców. ......................................................................................................................... 50
9. Odniesienie do problematyki efektywności energetycznej budynków. ..................... 50
10. Odniesienie do potrzeb osób niepełnosprawnych i ich równego dostępu. ................ 51
11. Intensywność wsparcia............................................................................................ 51
12. Cele .......................................................................................................................... 51
13. Wskaźniki................................................................................................................. 53
14. Lista przedsięwzięć .................................................................................................. 54
14.1. Lista podstawowa: ............................................................................................... 55
14.2. Lista rezerwowa: .................................................................................................. 56
2
6. 14.3. Mapa przedsięwzięć.............................................................................................. 56
15. Przedsięwzięcia społeczne bezpośrednio związane z „Programem dla Obszaru
Wsparcia”............................................................................................................................ 57
15.1. Przedmieście Odrzańskie .................................................................................. 58
15.2. Tereny dawnej wystawy WUWA........................................................................ 61
16. Konsultacje społeczne .............................................................................................. 61
17. Partnerstwo ............................................................................................................. 63
18. WdraŜanie ................................................................................................................ 63
19. Ewaluacja................................................................................................................. 63
20. Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowisko................................................... 64
21. JESSICA ................................................................................................................... 64
22. Załączniki:................................................................................................................ 64
3
7. 1. Przedmiot opracowania
` Uchwała Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie wyznaczenia Obszaru Wsparcia
oraz przyjęcia programu przedsięwzięć rewitalizacyjnych współfinansowanych
w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego
na lata 2007-13, zw. dalej „Programem dla Obszaru Wsparcia” to dokument,
którego przyjęcie jest warunkiem koniecznym uzyskania przez Wrocław wsparcia w
zakresie współfinansowania rewitalizacji ze środków Unii Europejskiej w okresie
programowania 2007-2013.
W okresie tym projekty rewitalizacyjne realizowane we Wrocławiu moŜna
będzie współfinansować ze źródeł UE w ramach Priorytetu „Miasta” Regionalnego
Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 (zw.
dalej RPO). W priorytecie „Miasta” została określona kwota 10 098 940 Euro
przeznaczona wyłącznie na potrzeby rewitalizacji Wrocławia. Co do zasady z kwoty
tej 25 % będzie moŜna przeznaczyć na projekty związane z mieszkalnictwem, zaś
pozostałe 75% na inwestycje niezwiązane z mieszkalnictwem. Maksymalny próg
dofinansowania wynosi 70 % procent kosztów kwalifikowanych.
Warunkiem uzyskania wsparcia jest jednak stworzenie spójnego
i kompleksowego programu rewitalizacji tzw. „Obszaru Wsparcia” i przyjęcie
dokumentu o strukturze i w formie szczegółowo określonych w przyjętych w dniu
31 sierpnia 2011 r. „Wytycznych dotyczących przygotowania Lokalnego Programu
Rewitalizacji jako podstawy udzielania wsparcia z Regionalnego Programu
Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013” zw. dalej
Wytycznymi.
Zgodnie z instrukcjami zawartymi w „Wytycznych” dokument ten winien być
skonsultowany społecznie i przyjęty w formie uchwały Rady Miejskiej. „Wytyczne”
posługują się terminem Lokalny Program Rewitalizacji, lecz dopuszczają inną nazwę
dla tego dokumentu.
Wrocław posiada juŜ Lokalny Program Rewitalizacji na lata 2005 - 2006 i lata
2007 – 2013 przyjęty Uchwałą Nr XLIV/2969/05 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 8
grudnia 2005 roku, zw. dalej LPR. Jest to dokument o znaczeniu strategicznym,
integrujący podejmowane działania rewitalizacyjne, obejmujący swym zasięgiem aŜ
22% powierzchni miasta, a takŜe wykorzystywany w celach niezwiązanych
4
8. z aplikowaniem o fundusze unijne i stanowiący podstawę wielu działań
rewitalizacyjnych.
Z uwagi na wymagania Wytycznych względem LPR-ów (zwłaszcza te
dotyczące wielkości i sposobu wyznaczenia Obszaru Wsparcia) istotna zmiana
Lokalnego Programu Rewitalizacji Wrocławia w kierunku dostosowania go do
wymagań Wytycznych utrudniłaby realizację niektórych programów
rewitalizacyjnych. Logicznym krokiem było zatem stworzenie nowego dokumentu,
który, odpowiadałby wymogom określonym w „Wytycznych”, a jednoczenie
uzupełniałby zapisy LPR w zakresie stworzenia spójnego i kompleksowego programu
działań rewitalizacyjnych współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej
w okresie programowania 2007-2013.
Dokument niniejszy ma zatem charakter pomocniczy i wykonawczy
w stosunku do wciąŜ aktualnego LPR i z powyŜszego względu nie odnosi się do
wszystkich uwarunkowań dotyczących rewitalizacji Wrocławia (zwłaszcza tych
mających charakter ogólny i odnoszących się do charakterystyki i diagnozy Miasta),
lecz stanowi jedynie program działań rewitalizacyjnych dla tzw. „Obszaru Wsparcia”
w tym współfinansowanych w ramach priorytetu IX Regionalnego Programu
Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-13.
Dodatkowo „Program dla Obszaru Wsparcia” powtarza niektóre zapisy LPR
odnoszące się do terenów na których wyznaczono Obszar Wsparcia.
Uchwała w sprawie wyznaczenia Obszaru Wsparcia oraz przyjęcia programu
przedsięwzięć rewitalizacyjnych współfinansowanych w ramach Regionalnego
Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 jest
dokumentem, który zawiera program działań antykryzysowych dla Obszaru
Wsparcia, a którego struktura, zakres, forma i logika odpowiadają wymogom dla
tego typu dokumentów określonym w Wytycznych dotyczących przygotowania
Lokalnego Programu Rewitalizacji jako podstawy udzielania wsparcia z Regionalnego
Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013.
Celem uchwały jest takŜe umoŜliwienie beneficjentom udziału w I (który miał
miejsce w 2009 r) i II naborze (trwającym do III 2012) projektów w ramach
Działania 9.1 RPO WD.
5
9. 2. Główne przedsięwzięcia rewitalizacyjne realizowane we
Wrocławiu
Rewitalizacja rozumiana jako kompleksowy, skoordynowany, wieloletni,
prowadzony na określonym obszarze proces przemian przestrzennych,
technicznych, społecznych i ekonomicznych, inicjowany przez samorząd terytorialny
w celu wyprowadzenia tego obszaru ze stanu kryzysowego, poprzez nadanie mu
nowej jakości funkcjonalnej i stworzenie warunków do jego rozwoju jest jednym
z priorytetów Miasta, czego dowodem jest fakt realizacji licznych przedsięwzięć
rewitalizacyjnych (w tym realizowanych częściowo na Obszarze Wsparcia):
Tzw. „Program pilotaŜowy” realizowany przez konsorcjum
w składzie: Miasto Wrocław, Kogeneracja SA (elektrociepłownia), Fortum
SA (sieci przesyłowe)
Program ten polegał na remoncie, termomodernizacji i przyłączeniu do
miejskiej sieci ciepłowniczej naleŜących do Miasta kamienic. Remonty były
współfinansowane przez trzy ww. podmioty. Do programu tego wytypowano
kilkanaście śródmiejskich kamienic, które poddano kompleksowemu remontowi
obejmującemu równieŜ termomodernizację i zmianę systemu ogrzewania z pieców
opalanych węglem na centralne ogrzewanie zasilane z miejskiej sieci ciepłowniczej.
W efekcie tego programu uzyskano kompleksowo wyremontowane kamienice
oraz poprawę: sytuacji mieszkaniowej ich mieszkańców, stanu środowiska
i przestrzeni publicznych.
Program „100 kamienic” realizowana przez Zarząd Zasobu
Komunalnego (ZZK)
Program polega na sukcesywnym wykonywaniu remontów kamienic
naleŜących do miasta (czyli tworzących mieszkaniowy zasób Gminy),
a będących pod zarządem ZZK.
Program ten jest obecnie realizowany i w wyniku jego realizacji co roku
kilkadziesiąt kamienic odzyskuje dawny blask.
Program budowy i modernizacji budynków komunalnych realizowany
przez Zarząd Inwestycji Miejskich (ZIM)
Miasto jest prawnie zobowiązane do zapewnienia mieszkań niektórym
kategoriom mieszkańców. Ponadto potrzebuje lokali dla mieszkańców budynków
wyburzanych (z róŜnych przyczyn) oraz remontowanych.
Istotą tego programu jest kompleksowa modernizacja oraz budowa nowych
budynków. Dokłada się przy tym wszelkich starań, aby uzyskać efekt synergii
6
10. i stworzyć „wartość dodaną” (czyli aby nowobudowane domy pełniły rolę
miastotwórczą) poprzez:
1) uzupełnienie luk w zabudowie pierzejowej;
2) zabudowę pustych działek;
3) odtworzenie zniszczonych kwartałów.
Program udzielania dotacji celowej na prace konserwatorskie,
restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru
zabytków niestanowiącym wyłącznej własności Miasta.
W ramach tego programu Wrocław udziela dotacji na prace konserwatorskie,
restauratorskie i roboty budowlane właścicielom nieruchomości wpisanych do
rejestru zabytków, a niestanowiących wyłącznej własności Miasta.
Udzielanie dotacji odbywa się w trzech reŜimach prawnych:
1) Uchwały Nr LIV/3242/06 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 06 lipca 2006 r. w
sprawie zasad i trybu udzielania dotacji celowej na prace konserwatorskie,
restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru
zabytku nie stanowiącym wyłącznej własności Miasta;
2) Uchwały Nr IX/163/11 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 maja 2011 r w
sprawie udzielenia dotacji celowej podmiotom posiadającym tytuł prawny do
obiektu wpisanego do rejestru zabytków na wykonanie prac
konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku,
znajdującym się na terenie wystawy WUWA we Wrocławiu
3) konkursu ofert na realizację zadania publicznego w zakresie ochrony dóbr
kultury pn. przeprowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich i
remontowych w obiektach zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków
połoŜonych na terenie Wrocławia organizowany w ramach Konkursu ofert na
realizację zadania publicznego w zakresie ochrony dóbr kultury pn.
przeprowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich i remontowych w
obiektach zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków połoŜonych na
terenie Wrocławia organizowany w ramach ustawy o działalności poŜytku
publicznego i o wolontariacie.
Udzielnie dotacji w ramach tego programu jest co do zasady jedyną prawnie
dozwoloną formą udzielenia pomocy właścicielowi nieruchomości zabytkowej. Jest to
bardzo istotne, gdyŜ często właściciele ci nie są w stanie sami ponieść kosztów
niezbędnych remontów zabytków stanowiących ich własność. Dzięki realizacji tego
projektu wiele zabytków jest ratowanych przed niszczeniem.
Projekt ŚcieŜek Kulturowych Dzielnicy Czterech Świątyń
7
11. Celem programu jest odtworzenie i udostępnienie mieszkańcom Wrocławia
i turystom:
1) Wartości kulturowych południowo-zachodniej części Starego Miasta, na który
składają się: unikatowy zespół obiektów sakralnychoraz zabudowa
kamienicowa z przełomu XIX/XX wieku;
2) Wykreowanie atrakcyjnej trasy turystycznej ukazującej historyczną
wielokulturowość oraz otwartość i tolerancyjność współczesnego Wrocławia.
Projekt rewitalizacji funkcjonalno - infrastrukturalnej Psiego Pola
Rewitalizacja funkcjonalno – infrastrukturalna Psiego Pola to program odnowy
zdekapitalizowanej części miasta. Jest to program rewitalizacji fragmentu miasta
połoŜonego poza ścisłym centrum Wrocławia, o 900 letniej ciągłości osadniczej,
z bogatymi tradycjami lokalnymi. Istotne jest takŜe, Ŝe program ten jest
programem kompleksowym, komplementarnym, z ideą zrównowaŜonego rozwoju
miast, zawierającym wszystkie elementy definicji pojęcia rewitalizacja.
Celem projektu jest stworzenie Centrum dla północno-wschodnich osiedli
Wrocławia jako atrakcyjnej, zorientowanej na uŜytkownika przestrzeni publicznej,
słuŜącej zatrudnieniu, Ŝyciu, edukacji i rekreacji.
Rewitalizacja społeczno-gospodarcza dawnych traktów handlowych
Przedsiębiorczość i oŜywienie gospodarcze stały się punktem wyjścia dla
realizacji projektu pn. „Rewitalizacja społeczno-gospodarcza dawnych traktów
handlowych”. Zakłada on przywrócenie świetności szlaku kupieckiego biegnącego
wzdłuŜ ulic Łokietka – pl. św. Macieja – Chrobrego, tradycyjnie związanego z
działalnością handlową i rzemieślniczą. Jest to główna oś Obszaru Wsparcia, łącząca
wrocławską starówkę z dworcem Nadodrze.
Projekt rewitalizacji dawnych traktów handlowych składa się z szeregu
integrowanych działań takich jak: systematyczne przygotowywanie oferty lokalowej
dla artystów, rzemieślników i handlowców, remonty miejskich lokali uŜytkowych,
wspieranie rozwoju działań twórczych i tradycyjnej działalności usługowej poprzez
warsztaty edukacyjne, spotkania aktywizujące współpracę mieszkańców ze sferą
biznesu, kreowanie postaw przedsiębiorczych wśród dzieci i młodzieŜy. W ramach
projektu prowadzony jest program dla przedsiębiorców „Witryny Nadodrza – okna
na świat”, mającego na celu podniesienie wartości estetycznej przestrzeni
publicznych w ciągach ulic handlowych.
Połączenie rzemiosła, kultury, sztuki i biznesu to kluczowy element oŜywienia i
nowego wizerunku Obszaru Wsparcia. Dzięki realizacji projektu dzielnica zyskuje
charakter rzemieślniczo-artystyczny, a obszar staje się strefą zakupów
8
12. niecodziennych - otwierają się tu nowe galerie artystyczne, warsztaty twórcze,
aktywnie działają organizacje pozarządowe. Rezultatem jest równieŜ zwiększone
zainteresowanie przedsiębiorców, którzy szukają na Nadodrzu lokalizacji dla swoich
firm.
3. Rewitalizacja w dokumentach strategicznych Miasta
O wysokiej randze jaką nadano rewitalizacji we Wrocławiu świadczy takŜe
fakt, Ŝe pojęcie to występuje w niemal wszystkich istotnych dokumentach
strategicznych Miasta jak:
1) „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
Wrocławia” przyjęty uchwałą Nr LIV/3249/06 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia
6 lipca 2006 r.;
2) „Strategia - Wrocław w perspektywie 2020 plus” przyjęta uchwałą Nr
LIV/3250/06 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 6 lipca 2006 r.;
3) „ZałoŜenia polityki społeczno - gospodarczej Wrocławia na rok budŜetowy
2009” przyjęte Uchwałą Nr XXIV/867/08 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 11
września 2008 r.;
4) Program Ochrony Środowiska dla Miasta Wrocławia na lata
2004-2015 przyjęty Uchwałą Nr XXIX/2220/04 Rady Miejskiej Wrocławia z
dnia 18 listopada 2004 r.
5) Gminny program opieki nad zabytkami na lata 2010 - 2013 przyjęty Uchwałą
Nr L/1468/10 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 20 maja 2010 r.
Dokumentem strategicznym o znaczeniu podstawowym i fundamentalnym
dla procesu rewitalizacji jest jednak integrujący wszystkie jej aspekty Lokalny
Program Rewitalizacji Wrocławia na lata 2005 - 2006 i lata 2007 – 2013 przyjęty
Uchwałą Nr XLIV/2969/05 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 8 grudnia 2005 roku.
Jest to spójny i kompleksowy dokument, określający generalne cele, zasady
i reguły jakimi powinno się kierować podejmując działania rewitalizacyjne na terenie
Miasta. Ma on charakter strategiczny i obejmuje swym zasięgiem 6500 ha
tj. ok. 22 % powierzchni miasta.
W LPR wyodrębniono 12 kategorii tzw. „obszarów tematycznych”
wymagających rewitalizacji
1) obszary mieszkaniowej zabudowy kamienicowej;
2) małomiasteczkowe obszary zabudowy;
3) wielofunkcyjne obszary centrum miasta;
9
13. 4) obszary dawnych wsi;
5) obszary przemysłowe i poprzemysłowe;
6) obszary powojskowe, popolicyjne;
7) parki i cmentarze;
8) przedwojenne osiedla zabudowy mieszkaniowej;
9) obiekty inŜynierskie;
10) kompleksy gmachów uŜyteczności publicznej;
11) zespoły rekreacyjne i sportowe;
12) obszary osiedli blokowych.
Graficznie 12 kategorii tzw. „obszarów tematycznych” ilustruje poniŜsza mapka.
Wyboru i podziału obszarów na poszczególne kategorie dokonano w oparciu
o następujące kryteria:
1) wysoki poziom bezrobocia mieszkańców;
2) niski poziom wykształcenia mieszkańców;
3) niski poziom przedsiębiorczości mieszkańców, wysoki stopień wykluczenia
społecznego i biedy;
4) wyraźnie zanieczyszczone środowisko naturalne;
5) duŜa ilość obiektów o wartościach kulturowych;
10
14. 6) zły stan techniczny istniejącej zabudowy;
7) obszary o niedostatecznym wyposaŜeniu w sieci i urządzenia infrastruktury
technicznej lub ich zły stan techniczny;
8) obszary nieekonomicznie wykorzystywanej przestrzeni o duŜym potencjale
gospodarczym – tereny poprzemysłowe i powojskowe.
W LPR określono następujące cele rewitalizacji:
1) oŜywienie społeczno-gospodarcze;
2) uzyskanie ładu przestrzennego i estetyki miasta;
3) przywrócenie nieruchomościom ich utraconej wartości;
4) zmniejszenie dysproporcji w zagospodarowaniu przestrzennym obszaru;
5) poprawa wizerunku i toŜsamości lokalnej mieszkańców;
6) adaptacja obiektów na cele: gospodarcze, społeczne i kulturalne;
7) poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki
przestrzeni publicznych;
8) budowa i remonty publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji
turystycznych, rekreacyjnych, terenów zielonych, sportowych połączonych z
działalnością gospodarczą;
9) tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości
w zagroŜonych patologiami społecznymi obszarach miasta;
10) poprawa standardu zasobów mieszkaniowych;
11) wzrost ilości przedsięwzięć organizowanych w obszarze oddziaływania
inwestycji;
12) wsparcie konsultingowe i formalne społecznych grup inicjatywnych na rzecz
inwestycji rewitalizacyjnych.
LPR jest zatem dokumentem bardzo szerokim i stanowi układ odniesienia dla
wszystkich działań władz miasta związanych z rewitalizacją.
Dokumentem o charakterze węŜszym, techniczno-wykonawczym jest
opracowana pod kierownictwem Prezydenta Wrocławia w 2006 r. „Strategia
wdroŜenia procesu rewitalizacji” (zw. dalej Strategią), która m. in. wyznacza tzw.
Obszar Priorytetowy, na którym to obszarze naleŜy w pierwszej kolejności
skoncentrować działania rewitalizacyjne.
Obszar Priorytetowy przewidziany do przeprowadzenia procesu rewitalizacji
obejmuje historyczne Stare Miasto, obszary rozwojowe powstałe w XIX wieku oraz
tereny o róŜnorodnych funkcjach uŜytkowych – począwszy od kwartałów
11
15. z XIX-wieczną zabudową kamienicową, przez tereny zielone i parki, po śródmiejskie
obszary poprzemysłowe, powojskowe i popolicyjne.
W wyznaczonym Obszarze Priorytetowym nastąpiło wyraźne spiętrzenie
wszystkich wzmiankowanych wcześniej deficytów: ogromne problemy systemu
komunikacyjnego, XIX-wieczne kwartały mieszkaniowe z niszczejącą substancją
budowlaną, degradacja przestrzeni publicznej, rozległe tereny poprzemysłowe
i powojskowe, wymagające gruntownego uporządkowania i ponownego
zagospodarowania, a takŜe występowanie problemów społecznych, jak wysoki
odsetek przestępczości, najwyŜszy w mieście odsetek bezrobotnych i osób
korzystających z pomocy socjalnej, duŜe zagęszczenie zaludnienia i kumulacja
środowisk patogennych. W wielu kwartałach Wrocławia, które znajdują się poza
granicami Obszaru Priorytetowego, moŜna równieŜ stwierdzić ogromne deficyty
związane z wyposaŜeniem i funkcjonalnością. Miasto jest jednak w pełni świadome
tego, Ŝe dzięki skoncentrowaniu wsparcia na wyznaczonym Obszarze Priorytetowym
moŜna w ramach procesu rewitalizacji szybciej osiągnąć rezultaty o większej
efektywności w długiej perspektywie czasowej. W Obszarze Priorytetowym
występują następujące określone w LPR „tematyczne obszary rewitalizacji”
1) wielofunkcyjne centrum miasta;
2) obiekty uŜyteczności publicznej;
3) obszary mieszkalno-usługowe;
4) system komunikacji i transportu;
5) tereny zieleni miejskiej;
6) tereny poprzemysłowe i powojskowe.
Obszar Priorytetowy zajmuje 1446 ha i zamieszkany jest przez 153 tys.
mieszkańców. Jego zasięg przedstawia poniŜsza mapka:
12
16. Uchwała w sprawie wyznaczenia Obszaru Wsparcia oraz przyjęcia programu
przedsięwzięć rewitalizacyjnych współfinansowanych w ramach Regionalnego
Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-13 jest
równieŜ dokumentem strategicznym.
Określa ona program skoncentrowanych działań rewitalizacyjnych
nakierowanych na wyprowadzenie ze stanu kryzysowego tzw. Obszaru Wsparcia,
czyli fragmentu miasta wyodrębnionego specjalnie dla realizacji działań określonych
w niniejszym dokumencie
Zgodnie z definicją zawartą w Regionalnym Programie Operacyjnym dla
Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-13 Obszar Wsparcia to określony na
zasadach wskazanych w Priorytecie 9 „Odnowa zdegradowanych obszarów
miejskich na terenie Dolnego Śląska” obszar miasta, na terenie którego realizowane
będą przedsięwzięcia, które otrzymają wsparcie Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego w ramach LPR lub dokumentu równowaŜnego.
Wzajemne zaleŜności pomiędzy dokumentami regulującymi problematykę
rewitalizacji Wrocławia i obszarami ich oddziaływania obrazuje poniŜszy diagram:
Dokument: Lokalny Program
Rewitalizacji, 2005
Nazwa: Obszary Tematyczne
Pow. 6500 ha. (22 % pow. miasta) 13
17. Dokument: „Strategia wdraŜania
procesu rewitalizacji”, 2006
Nazwa: Obszar Priorytetowy,
Pow.: 1446 ha, (5 % pow. miasta).
Ludność: 153 tys. (23,5% ludności
miasta)
Dokument: „Program dla Obszaru
Wsparcia”, 2009
Nazwa: Obszar Wsparcia
Pow.: 116 ha (0,37% pow. miasta)
Ludność: 35,3 tys. (5,4 % ludności
miasta)
W rezultacie, po wejściu w Ŝycie Programu dla Obszaru Wsparcia, problematyka
rewitalizacji Wrocławia regulowana jest w sposób kompleksowy przez 3 spójne
i wzajemnie powiązane dokumenty, z których kaŜdy przyczynia się, na innym
poziome szczegółowości, do realizacji celów rewitalizacji.
4. Obszar Wsparcia – zasady wytyczenia, opis i wskaźniki
4.1. Obszar Wsparcia – uwagi ogólne
Granice Obszaru Wsparcia wyznaczono po dokonaniu szczegółowej analizy
uwzględniającej obowiązujące przepisy, dokumenty strategiczne Miasta
i Województwa, stan przestrzeni miejskich, ich potencjał, występujące problemy
społeczne oraz szanse na moŜliwie najskuteczniejsze wykorzystanie dostępnych
środków finansowych.
Przede wszystkim Obszar Wsparcia musiał być wyznaczony zgodnie
z obowiązującymi przepisami regulującymi kwestie unijnego dofinansowania działań
rewitalizacyjnych.
Według zapisów Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa
Dolnośląskiego na lata 2007-13, w związku z art. 47 rozporządzenia Komisji (WE)
14
18. nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiającego szczegółowego zasady
wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy
ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego
Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE)
nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego (Dz.U. L 371 z 27.12.2006 ), Obszar Wsparcia winien być
wyznaczony przez władze miasta przy wykorzystaniu co najmniej trzech
z następujących kryteriów (w tym dwóch wymienionych w lit. od a do h):
a. wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia,
b. wysoka stopa długotrwałego bezrobocia,
c. niekorzystne trendy demograficzne,
d. niski poziom wykształcenia, wyraźny deficyt kwalifikacji i wysoki wskaźnik
przerywania nauki,
e. wysoki poziom przestępczości i wykroczeń,
f. szczególnie wysoki stopień degradacji środowiska,
g. niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej,
h. wysoka liczba imigrantów, grup etnicznych i mniejszościowych lub
uchodźców,
i. porównywalnie niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego,
j. niski poziom wydajności energetycznej budynków.
Dodatkowo poŜądane było by Obszar Wsparcia spełniał kryteria określone
w „Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań
z zakresu mieszkalnictwa” z dnia 13 sierpnia 2008 r. Kwestia ta jest o tyle istotna,
Ŝe spełnienie ww. kryteriów pozwoliłoby na przeznaczenie 25 % dostępniej alokacji
na wsparcie z funduszy unijnych przedsięwzięć z dziedziny mieszkalnictwa. Takie
wsparcie jest bardzo potrzebne z uwagi na fakt, Ŝe stan techniczny wielu
wrocławskich kamienic (zwłaszcza dachów i elewacji) jest bardzo zły, ich
właścicielami często są zaś wspólnoty mieszkaniowe, którym trudno jest uzyskać
kredyt w wysokości pozwalającej na prace remontowe w zakresie elewacji
stanowiących element przestrzeni publicznej.
„Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań
z zakresu mieszkalnictwa” stanowią, Ŝe inwestycje w zakresie mieszkalnictwa mogą
być realizowane wyłącznie na wyznaczonych obszarach wsparcia spełniających
łącznie co najmniej trzy z poniŜszych kryteriów, dla których wartości wskaźników są
większe (w przypadku wskaźnika „liczba zarejestrowanych podmiotów
15
19. gospodarczych na 100 osób – mniejsze) niŜ wartość referencyjna określona dla
całego województwa
a. wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia,
b. wysoka stopa długotrwałego bezrobocia,
c. wysoki poziom przestępczości i wykroczeń,
d. niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej,
e. porównywalnie niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego.
Dodatkowo typowania obszaru naleŜało dokonać w sposób co do zasady
zgodny z załoŜeniami dokumentów strategicznych Wrocławia: LPR oraz „Strategii
wdraŜania procesu rewitalizacji”,.
W obecnym okresie Miasto chce skoncentrować swoje działania w tej części,
gdzie występują największe deficyty i która posiada jednocześnie największy
potencjał.
Biorąc pod uwagę powyŜsze uwarunkowywania oraz doświadczenia z
dotychczas realizowanych przedsięwzięć rewitalizacyjnych (w tym
współfinansowanych ze środków UE w ramach działania 9.1 RPO przyjętych do
realizacji w ramach I naboru wniosków z r 2009) optymalnym obecnie rozwiązaniem
jest ustalenie Obszaru Wsparcia z podziałem (które to rozwiązanie postaje w pełnej
zgodzie z Wytycznymi) na dwa podobszary:
• Podobszar A, na którym planowane jest wsparcie przedsięwzięć z dziedziny
mieszkalnictwa obejmujący dawne Przedmieście Odrzańskie
• Podobszar B na którym wyłączone jest wsparcie dla przedsięwzięć z dziedziny
mieszkalnictwa obejmujący tereny dawnej wystawy WUWA
Alternatywnym rozwiązaniem byłoby pozostanie wyłącznie przy Obszarze
Wsparcia wyznaczonym w r. 2009 na Przedmieściu Odrzańskim, jednak rozwiązanie
takie byłoby niekorzystne z punktu widzenia celowości i skuteczności procesu
rewitalizacji.
Dzięki przyjętemu w roku 2009 programowi rewitalizacji Przedmieście
Odrzańskie (gdzie dotychczas wyznaczony był w całości Obszar Wsparcia) zaczyna
wychodzić ze stanu kryzysowego.
Do ponad 40 przedsięwzięć współfinansowanych w ramach działania 9.1 RPO
dochodzą kolejne projekty (zarówno infrastrukturalne jaki i społeczne) np. Projekt
Rewitalizacji Dawnych Traktów Handlowych, Infopunkt Łokietka 5, Centrum NGO
Paulińska 4-8, Ekocentrum, otwierane są galerie artystów, deweloperzy budują
budynki mieszkaniowe i biurowe, zaś sam proces rewitalizacji został nagłośniony w
mediach.
16
20. Z powyŜszego względu proces zainicjowania zmian zmierzających do
wyprowadzenia Nadodrza ze stanu kryzysowego naleŜy uznać za udany. I to udany
na tyle, Ŝe przed ustaleniem listy projektów dopuszczonych do II naboru w ramach
działania 9.1 RPO, naleŜało postawić pytanie czy środków o które aplikować będzie
Miasto w ramach II naboru działania 9.1 RPO nie naleŜałoby przeznaczyć na
rewitalizację innych wymagających tego obszarów miasta spełniających kryteria
wyznaczenia je Obszarem Wsparcia.
Dzięki takiemu rozwiązaniu kolejny zdegradowany i wymagający interwencji
obszar zyskałby szansę na wyprowadzenie go ze stanu kryzysowego, a takŜe
nastąpiłoby „rozlewanie się” pozytywnych wzorców.
Z uwagi na estymowaną wielkość kwoty pozostałej do wykorzystania w
ramach II naboru oraz wymaganą intensywność wsparcia określoną na poziomie
1100 PLN na osobę, obszar naleŜało wybrać bardzo starannie: musiał on być
zdegradowany w stopniu większym niŜ średnia miejska, na tyle mały, aby
realizowane projekty przyniosły rzeczywisty efekt rewitalizacyjny, do tego winien
być to obszar na tyle dający się wyróŜnić z otaczającej go tkanki miejskiej, Ŝeby
moŜna było wskazać wprost dlaczego ten właśnie fragment został wskazany jako
obszar wsparcia
Wszystkie te kryteria spełnia teren dawnej wystawy WUWA.
Zespół urbanistyczny WUWA we Wrocławiu jest jednym z ośmiu wzorcowych
osiedli, które powstały w Europie w końcu lat 20-tych i na początku lat 30-tych, jako
efekt poszukiwania nowej formy mieszkania i pracy. Organizując i finansując
wystawę „Wohnen und Werkraum” władze ówczesnego Wrocławia stworzyły
moŜliwość eksperymentu szczególnej wagi, którego efekty przyczyniły się do
rozwoju nowoczesnej architektury XX. wieku. Sam ten fakt czyni z osiedla WUWY
unikalny zespół o niewymiernej wartości – tym bardziej, Ŝe jest ono do dnia
dzisiejszego stosunkowo dobrze zachowane, mimo zaistniałych zniszczeń i
postępującej degradacji. Innym waŜnym atutem jest lokalizacja osiedla,
sąsiadującego z rejonem Hali Stulecia i ZOO, które obok strefy Rynku i strefy
Stadionu Miejskiego będzie jednym z trzech najwaŜniejszych miejsc we Wrocławiu
oferujących funkcje kulturalne, biznesowe, rozrywkowe i rekreacyjne. Długoletni
zastój inwestycyjny spowodował daleko posuniętą degradację zabudowy i
przestrzeni publicznych. Przeprowadzenie działań rewitalizacji zespołu WUWY jest z
wielu względów przedsięwzięciem pilnym i koniecznym. Nadmienić naleŜy, Ŝe
skuteczny i prawidłowo przeprowadzony przy wykorzystaniu środków unijnych
17
21. skutkować moŜe wpisem obszaru dawnej WYWY na listę światowego dziedzictwa
UNESCO.
NaleŜy jednak podkreślić, Ŝe bardzo waŜne jest, aby podtrzymać pozytywne
tendencje na Nadodrzu. Z powyŜszego względu pozostałe dostępne środki naleŜało
podzielić pomiędzy oba podobszary, z zastrzeŜeniem, Ŝe cała dostępna alokacja na
przedsięwzięcia z dziedziny mieszkalnictwa zostanie rozdysponowana na Nadodrzu
Podkreślenia wymaga takŜe fakt, Ŝe z uwagi na wielkość (110 ha wobec 6
ha) i liczbę mieszkańców (35 133 wobec 170) zasadniczym Obszarem Wsparcia jest
Przedmieście Odrzańskie, zaś Obszar Wsparcia wyznaczony na terenach dawnej
wystawy WUWA ma charakter subsydiarny i i został wyznaczony by zoptymalizować
proces rewitalizacji w zakresie współfinansowanym ze środków UE.
Pomimo uznania Przedmieścia Odrzańskiego jako głównego Obszaru
Wsparcia, wyznaczenie obu podobszarów mam miejsce z pełnym poszanowaniem
zasad określonych w Wytycznych:
- planowana interwencja na kaŜdym z tych terenów ma charakter
zintegrowany, czyli zakłada realizację na kaŜdym z nich róŜnych typów projektów
oddziałujących na zdiagnozowane problemy w sposób spójny, kompleksowy
i wzajemnie się wzmacniający,
- dla kaŜdego z tych terenów została zachowana intensywność pomocy w
wysokości co najmniej 1100 zł na jednego mieszkańca
- łączna liczba mieszkańców wszystkich tych terenów (35 303 osoby)
wprawdzie nieznacznie przekracza (0,86 %) liczbę mieszkańców określona w
wytycznych, ale Wytyczne dopuszczają takie odstępstwo, zaś wymagana
intensywność wsparcia jest nie tylko zachowana, lecz nawet przekroczona.
- uzasadniono podział obszaru wsparcia na kilka rozdzielnych podobszarów.
4.2. Podobszar A – Przedmieście Odrzańskie.
Podobszar A wyznaczony został na dawnym Przedmieściu Odrzańskim
obejmującym teren śródmiejskiej zabudowy kamienicowej zlokalizowany jest w
centralnej części Wrocławia. W całości zawiera się w Obszarze Priorytetowym
określonym w „Strategii” i stanowi fragment dawnej dzielnicy Śródmieście w
granicach osiedli Nadodrze i częściowo Ołbin.
Obszar Wsparcia zajmuje powierzchnię 109,7 ha i zamieszkały jest przez
35 133 osoby.
Zwarta, jednolita zabudowa kamienicowa głównie z II połowy XIX wieku,
oryginalny, objęty ochroną konserwatorską układ urbanistyczny, niezniekształcony
18
22. powojenną przebudową oraz liczne tereny zielone ze stuletnimi drzewami są niemal
wizytówką tego fragmentu Miasta
Z uwagi na fakt, Ŝe większość wskazanych w poprzednim rozdziale kryteriów
leŜących u podstawy wyboru Obszaru Wsparcia ma charakter społeczny, a nie
infrastrukturalny, typując obszar wsparcia posiłkowano się wydanym w 2006 r.
„Atlasem problemów społecznych Wrocławia” opracowanym pod. red. Stanisława W.
Kłopota i Wojciecha Skiby.
Pozycja ta, przy zachowaniu rygorów właściwych dla prac naukowych, w
sposób przystępny pokazuje skalę problemów społecznych we Wrocławiu oraz
pozwala na zorientowanie się w natęŜeniu ich występowania w przestrzeni miejskiej.
NatęŜenie poszczególnych programów społecznych na obszarze miasta
ilustrują poniŜsze mapy:
19
25. Analiza wszystkich ww. czynników i powiązanie ich z wymaganiami
określonymi w „Wytycznych” pozwoliła na sformułowanie wniosku, Ŝe, co do zasady,
przyjęte załoŜenia spełnia jedynie historyczne Przedmieście Odrzańskie (obecnie
znajdujące się w ścisłym centrum Wrocławia). Posługiwanie się w tym przypadku
nazwą historyczną jest jak najbardziej zasadne, gdyŜ brany pod uwagę teren nie
stanowi Ŝadnego jednego organizmu pod względem zarządczym (np. osiedla) czy
statystycznym (np. rejon urbanistyczny). Dodatkowo historyczna nazwa podkreśla
wyjątkowe znaczenie tego obszaru dla toŜsamości Wrocławia.
Kolejną kwestią wymagającą rozstrzygnięcia było określenie optymalnego
rozmiaru Obszaru Wsparcia z punktu widzenia skuteczności procesu rewitalizacji.
Z uwagi na skalę problemów społecznych, rozmieszczenie przestrzeni publicznych
wymagających interwencji i nadających się do przebudowy na funkcje
socjalne oficyn oraz z uwagi na dotychczas zrealizowane i planowane
przedsięwzięcia rewitalizacyjne przyjęto, Ŝe Obszar Wsparcia winien mieć
maksymalny dopuszczony „Wytycznymi” rozmiar, czyli być zamieszkały przez
35 000 osób.
Bardzo istotne znaczenie miał takŜe fakt, Ŝe „Wytyczne” zalecają stworzenie
spójnej i kompleksowej strategii dla Obszaru Wsparcia mającej na celu ograniczenie
wysokiej koncentracji problemów gospodarczych, ekologicznych oraz społecznych na
określonym obszarze miasta.
Wypracowane stanowisko poddane zostało weryfikacji poprzez
przeprowadzenie badania ankietowego wśród mieszkańców Przedmieścia
Odrzańskiego.
Badanie przeprowadzono w dniu 31 maja 2008 r. podczas organizowanego
przez Urząd Miejski Wrocławia i Radę Osiedla Nadodrze pikniku z okazji
Europejskiego Dnia Sąsiada.
Mieszkańców zapytano m. in. czy ich zdaniem natęŜenie wskazanych przez
ankietera problemów społecznych jest większe na Przedmieściu Odrzańskim niŜ
w pozostałej części Wrocławia.
Uzyskano następujące odpowiedzi (przy załoŜeniu, Ŝe moŜna było wskazać
więcej niŜ jeden czynnik - stąd odpowiedzi nie sumują się do 100): 76,17%
w zapytanych wskazało Ŝe jest większe ubóstwo, 50,27% Ŝe jest większe
bezrobocie, 53,33% Ŝe mieszkańcy są gorzej wykształceni, 64,17% Ŝe jest większa
przestępczość i aŜ 95,98% wskazało na fatalnym stan techniczny budynków
w porównaniu z resztą Miasta.
22
26. Wynik badania ankietowego ostatecznie potwierdził decyzję wyznaczeniu
Obszaru Wsparcia na terenie dawnego Przedmieścia Odrzańskiego
Dane tyczące liczby ludności uzyskano dla kaŜdego punktu adresowego na
Obszarze Wsparcia i pochodzą one z Rejestru Wyborców.
Szczegółowy wykaz ulic Przedmieścia Odrzańskiego wraz z liczbą
mieszkańców zawiera poniŜsza tabela:
Granice obszaru wsparcia
Ulica Liczba mieszkańców
Adresy
Adresy nieparzyste
parzyste
Biskupa Tomasza
661 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Pierwszego
Bolesława
1393 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Chrobrego
Wojciecha
961 do 28 włącznie wszystkie
Cybulskiego
Stanisława
1081 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Dubois
Henryka
698 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Brodatego
Henryka
711 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
PoboŜnego
Bolesława
317 wszystkie Ŝadne
Drobnera
Jedności
2157 do 114 włącznie do nr 121 włącznie
Narodowej
Kaszubska 211 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Kazimierza
1420 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Jagiellończyka
Jana
506 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Kilińskiego
Kluczborska 1146 do nr 20 włącznie do nr 25 włącznie
Kręta 598 wszystkie 3, 5, 7
Księcia Józefa
992 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Poniatowskiego
Kurkowa 1049 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
23
27. Łowiecka 254 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Myśliwska 326 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Juliana Ursyna
837 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Niemcewicza
Alfreda
78 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Nobla
Nowowiejska 177 Ŝadne od 13 do 23 włącznie
Oleśnicka 937 do nr 22 włącznie do nr 23 włącznie
Ołbińska 654 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Otwarta 509 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Paulińska 424 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Pionierów
0 Skwer
Wrocławskich
Plac Stanisława
1287 Plac w całości zlokalizowany w obszarze wsparcia
Staszica
Plac Strzelecki 789 Plac w całości zlokalizowany w obszarze wsparcia
Plac Świętego
572 Plac w całości zlokalizowany w obszarze wsparcia
Macieja
Podwórcowa 63 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Pomorska 3653 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Plac Powstańców
247 Plac w całości zlokalizowany w obszarze wsparcia
Wielkopolskich
Henryka
550 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Probusa
Bolesława 2, 4, od 16 do 44
730 Ŝadne
Prusa włącznie
Ptasia 417 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Franklina Delano
1310 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Roosevelta
Józefa
838 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Rostafińskiego
24
28. Ludwika
1447 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Rydygiera
Składowa 13 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Słowiańska 664 Do nr 10 włącznie Do nr 23 włącznie
Srocza 0 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Sybiraków 0 Skwer
Śrutowa 157 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
StraŜnicza
0 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Świętego
1522 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Wincentego
Trzebnicka 1232 do nr 40 włącznie do nr 23 włącznie
Wąska 49 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Władysława
565 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Łokietka
Wygodna 278 Ulica w całości zlokalizowana w obszarze wsparcia
Stefana
653 Do nr 44 włącznie Ŝadne
śeromskiego
SUMA 35133
Zgodnie z „Wytycznymi dotyczącymi przygotowania Lokalnego Programu
Rewitalizacji jako podstawy udzielania wsparcia z Regionalnego Programu
Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013” Obszar
Wsparcia naleŜy opisać wskaźnikami.
Jest to o tyle trudne, Ŝe Obszar Wsparcia nie stanowi Ŝadnej jednostki
statystycznej, jednego osiedla, rejonu urbanistycznego, całego komisariatu czy
jakiejkolwiek jednostki ustanowionej dla celów statystycznych.
Istotne znaczenie ma takŜe niedoskonałość istniejących baz statystycznych,
niepozwalających na dokonanie odpowiedniej kwerendy (np. dane moŜna uzyskać
tylko dla całości ulicy, nie zaś dla poszczególnych punktów adresowych).
Z powyŜszego względu, aby wartość wskaźników jak najpełniej odpowiadała
stanowi faktycznemu oraz odnosiła się dokładnie do Obszaru Wsparcia w jego
25
29. sztucznie wyznaczonych granicach, skorzystano z ustanowionego w „Wytycznych
Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań z zakresu
mieszkalnictwa” prawa uzupełnienia informacji ilościowej o opis jakościowy sytuacji
na danym obszarze.
W wyniku dokonanej kwerendy stwierdzono, Ŝe Obszarze Wsparcia mogą być
realizowane inwestycje w zakresie mieszkalnictwa, gdyŜ spełnia łącznie trzy z pięciu
określonych prawem kryteriów, dla których wartości wskaźników są większe
(w przypadku wskaźnika „liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 100
osób – mniejsze) niŜ wartość referencyjna określona dla całego województwa:
Wskaźnik
Wskaźnik
Rodzaj wskaźnika dla Obszaru
referencyjny
Wsparcia
Liczba przestępstw na 1 tys. ludności 41,4 52,2
Liczba budynków wybudowanych przed rokiem 1989/
86,6 100
do ogólnej liczby budynków (w %)
Niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej 10,5 10,27
Liczba przestępstw na 1 tys. ludności
Wskaźnik ten dla Obszaru Wsparcia wynosi 52,2 co oznacza Ŝe przekracza
wskaźnik referencyjny.
Wskaźnik ten wyliczono na podstawie danych otrzymanych z Komendy
Miejskiej Policji we Wrocławiu, która wskazała, Ŝe w 2006 r. na terenie
odpowiedzialności Komisariatu Policji Wrocław–Ołbin odnotowano 2430 śledztw
i dochodzeń.
Uzupełniając dane ilościowe opisem jakościowym naleŜy wyjaśnić, Ŝe Obszar
Wsparcia w całości znajduje się na terenie odpowiedzialności Komisariatu Policji
Wrocław–Ołbin, jednak jest od niego nieco mniejszy. Obszar Wsparcia zamieszkuje
75,4% ludności terenu odpowiedzialności Komisariatu, z tymŜe Obszar Wsparcia
zajmuje tereny najbardziej zdegradowane społecznie (np. poza Obszarem Wsparcia,
a na terenie odpowiedzialności Komisariatu znajduje się wyjątkowo bezpieczny
Ostrów Tumski z Katedrą i Pałacem Arcybiskupim).
Z powyŜszego względu dane dla Komisariatu Wrocław-Ołbin są równieŜ
wiarygodne dla Obszaru Wsparcia. W Rejestrze Wyborców sprawdzono liczbę
26
30. mieszkańców obszaru odpowiedzialności tego Komisariatu, która wynosi 46 585
osób (w tym 35 133 osób na Obszarze Wsparcia) i dokonano stosownych wyliczeń
z których wynika, Ŝe liczba przestępstw na 1 tys. ludności dla obszaru
odpowiedzialności komisariatu wynosi 52,2.
Niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej
Wskaźnik ten dla Obszaru Wsparcia wynosi 10,27 co oznacza, Ŝe jest
mniejszy niŜ wartość referencyjna.
Wskaźnik ten wyliczono na podstawie danych uzyskanych z Działu Rejestracji
Działalności Gospodarczej Urzędu Miejskiego Wrocławia. Szczegółowe dane
uzyskano dla kaŜdej z ulic znajdujących się w całości na Obszarze Wsparcia. Przy
wyliczaniu wskaźnika nie uwzględniono natomiast ulic leŜących jedynie w części na
Obszarze Wsparcia, dla których nie moŜna było wyodrębnić danych dla
poszczególnych punktów adresowych, w związku z czym nie moŜna uzyskać
wiarygodnych wyliczeń (z uwagi na fakt, Ŝe nie wiadomo czy dana działalność jest
zarejestrowana jeszcze na Obszarze Wsparcia czy juŜ poza nim, ulice te niekiedy
ciągną się kilka kilometrów poza Obszar Wsparcia). Na ulicach leŜących w całości na
Obszarze Wsparcia zamieszkałych przez 25561 osób (dane z Rejestru Wyborców)
zrejestrowanych było 2625 podmiotów gospodarczych.
Tytułem uzupełniania danych ilościowych o zapis jakościowy naleŜy
zaznaczyć, Ŝe z informacji uzyskanych z Działu Rejestracji Działalności Gospodarczej
Urzędu Miejskiego Wrocławia wynika, Ŝe tylko 75-80 % z ww. podmiotów
gospodarczych to podmioty faktycznie prowadzące działalność gospodarczą.
Pozostałe 20-25 % stanowią podmioty, które działalności nie prowadzą. Przy
uwzględnieniu tej informacji wskaźnik dla obszaru naleŜałoby obniŜyć do wartości
7,7 - 8,2.
Liczba budynków wybudowanych przed rokiem 1989/do ogólnej
liczby budynków (w %)
Wskaźnik ten dla Obszaru Wsparcia wyliczony na podstawie uzyskanych
danych wynosi 100 % co oznacza Ŝe jest większy niŜ wartość referencyjna.
Tytułem uzupełniania danych ilościowych o zapis jakościowy naleŜy
zaznaczyć, Ŝe Obszar Wsparcia jest terenem zwartej, niemal nie dotkniętej
zniszczeniami II wojny światowej, zabudowy kamienicowej. Znakomita większość
kamienic pochodzi z XIX i I połowy XX wieku (do 1945 r.). Znikoma liczba
budynków powojennych (w tym takŜe np. plombowa zabudowa z lat 80 XX w.)
27
31. powstała głownie w miejscach po nielicznych kamienicach zniszczonych w trakcie
działań wojennych.
Z braku legalnej definicji terminu „budynek” w „Wytycznych” dla potrzeb
statystycznych utoŜsamiono z budynkiem kaŜdy punkt adresowy w którym
zameldowany był chociaŜ 1 lokator. Na Obszarze Wsparcia jest ich 837.
Posiadane dane dotyczące wieku budynków uzyskano od zarządców
budynków, gdyŜ np. Główny Urząd Statystyczny stwierdził, Ŝe danych takowych nie
posiada. Z racji Ŝe szukanych danych nie zawierał teŜ Kataster Miejski, nie dla
wszystkich z nich uzyskano dane dotyczące roku budowy
Wszystkie budynki dla których uzyskano szukane dane powstały przed
1989 r.
4.3. Podobszar B – Tereny dawnej wystawy WUWA.
Osiedle WUWA powstało w 1929 roku w ramach zorganizowanej przez śląski
oddział Werkbundu wystawy „Mieszkanie i Miejsce Pracy” (Wohnung und Werkraum
Ausstellung i połoŜone jest we wschodniej części Wrocławia, na obszarze tzw.
Wielkiej Wyspy. Administracyjnie obszar ten naleŜy do osiedla Biskupin-Sępolno-
Dąbie-Bartoszowice, Zajmuje powierzchnię 6 ha i jest zamieszkały przez 170 osób.
Szczegółowy wykaz ulic terenów dawnej wystawy WUWA wraz z liczbą
mieszkańców zawiera poniŜsza tabela:
Ulica Nr bud Liczba mieszkańców
Dembowskiego 9 2
Dembowskiego 11 5
Dembowskiego 13 4
Tramwajowa 2 52
Tramwajowa 2B 1
Tramwajowa 2A 25
Tramwajowa 4 18
Tramwajowa 6 4
Tramwajowa 8 1
Tramwajowa 10 6
Tramwajowa 12 1
Tramwajowa 14 1
Tramwajowa 16 5
Tramwajowa 18 5
Tramwajowa 20 6
Tramwajowa 22 2
28
32. Tramwajowa 26 2
Tramwajowa 28/30 12
Zielonego Dębu 17 5
Zielonego Dębu 19 4
Zielonego Dębu 21 1
Zielonego Dębu 23 3
Zielonego Dębu 25 5
Suma 170
Teren WUWY przestrzennie jest elementem rejonu Hali Stulecia i ZOO, który
jako „strefa czasu wolnego” w skali całego miasta, obok strefy Rynku i strefy
powstającego na Euro 2012 stadionu, będzie we Wrocławiu jednym z trzech
najwaŜniejszych miejsc, przeznaczonych do organizacji imprez masowych, a
ponadto oferujących funkcje kulturalne, biznesowe, rozrywkowe i rekreacyjne.
Łatwa dostępność i połoŜenie niedaleko Rynku czy Ostrowa Tumskiego,
róŜnorodność i atrakcyjność zlokalizowanych tu funkcji o ponadlokalnym znaczeniu,
skierowanych do publiczności o zróŜnicowanych zainteresowaniach i w róŜnych
przedziałach wiekowych, przyciąga zarówno licznych mieszkańców Wrocławia jak i
turystów:
- Hala Stulecia
- Regionalne Centrum Turystyki Biznesowej
- Fontanna Multimedialna
- Ogród Zoologiczny
- Ogród Japoński i Park Szczytnicki
- NabrzeŜa Odry (tereny rekreacyjne)
W fazie realizacji znajdują się Afrykanarium na terenie ZOO i Pawilon
Czterech Kopuł, w którym zostaną umieszczone zbiory sztuki współczesnej
wrocławskiego Muzeum Narodowego.
Uwarunkowania lokalizacji obszaru WUWY moŜna ocenić jako doskonałe –
zarówno atrakcyjność otoczenia jak i bardzo dobra dostępność są niewątpliwie dla
WUWY atutami, które będą pomocne przy wszelkich działaniach rewitalizacji tego
obszaru.
Motywy dla których obszar dawnej wystawy WUWA został uznany za Obszar
Wsparcia były nieco innej natury niŜ w przypadku Przedmieścia Odrzańskiego.
Opierając się na utylitarnych załoŜeniach i mając na względzie ograniczoność
dostępnych środków naleŜało wybrać fragment miasta na tyle zdegradowany, aby
spełniał wymogi określone dla Obszaru Wsparcia, posiadający wyróŜniający go
29
33. potencjał, który łatwo będzie uwolnić i jednoczenie na tyle mały by zainicjowane
przedsięwzięcia przyniosły rzeczywisty efekt rewitalizacyjny.
Wszystkie te załoŜenia spełnia obszar dawnej wystawy WUWA.
Bardzo waŜnym czynnikiem podzielenia Obszaru Wsparcia była takŜe chęć
„eksportu” pozytywnych wzorców, uznano, Ŝe warto wykazać, Ŝe nie tylko Nadodrze
zasługuje na unijne wsparcie procesu rewitalizacji. Miasto liczy tez na efekt synergii:
jeŜeli realizowanemu z budŜetu Miasta projektowi wsparcia remontów budynków
wpisanych do rejestru zabytków towarzyszyć będą projektu unijne uzyska się
wartość dodaną co obrazowo moŜna opisać równaniem „2+2=5”. NaleŜy zwrócić tu
uwagę na komplementarność obu działań: współfinansowanego z budŜetu Miasta
(domy i mieszkania) oraz współfinansowanego ze środków UE (przestrzenie
publiczne).
Niebagatelne znaczenie ma takŜe tzw. „czynnik ludzki”, czyli mieszkańcy
Osiedla, którzy czekają na jego kompleksowa rewitalizację, czemu dawali wyraz
podczas spotkań z ich udziałem.
NaleŜy takŜe wskazać, Ŝe skuteczny i prawidłowo przeprowadzony przy
wykorzystaniu środków unijnych stwarza szansę na wspis obszaru dawnej WYWY
na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Przede wszystkim o wyznaczeniu Obszaru Wsparcia na terenie dawnej WUWY
zdecydował jednak fakt, ze osiedle to nie tylko zasługuje na rewitalizację (z uwagi
na swą wartość), ale jej po prostu wymaga. Długoletni zastój inwestycyjny
spowodował daleko posuniętą degradację zabudowy i przestrzeni publicznych.
Przeprowadzenie działań rewitalizacji zespołu WUWY jest z wielu względów
przedsięwzięciem pilnym i koniecznym. Proces ten powinien być realizowany w
sposób skoordynowany i kompleksowy, aby zagwarantować moŜliwie efektywne,
lecz zarazem zgodne z rzeczywistymi moŜliwościami prowadzenie zarówno
pojedynczych projektów, jak i postęp prac na terenie całego zespołu.
Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono, Ŝe obszar ten jest
zdegradowany w stopniu większym niŜ średnia dla Wrocławia w zakresie
następujących kryteriów zawartych w art. 47 Rozporządzenia (WE) nr 1828/2006,
Niekorzystne trendy demograficzne
Na podstawie danych uzyskanych z Biura Ewidencji Ludnosci moŜna
stwierdzić, Ŝe na obszarze terenu dawnej wystawy WUWA występują niekorzystne
trendy demograficzne w postaci niŜszego niŜ średnia dla Wrocławia odsetka ludzi
młodych poniŜej 15 r. Ŝycia oraz wyŜszego – ludzi starszych pow. 60 r. Ŝycia.
30
34. NIEKORZYSTNE TRENDY DEMOGRAFICZNE
Ile osób w wieku Ile osób w wieku Ile osób w wieku
Adres
do 18lat od 18 do 60lat 60 i więcej lat
Razem
Procentowy Procentowy Procentowy
Miejscowość Razem Razem Razem
udział udział udział
369 144 606
Wrocław 92 879 15,30% 60,95% 23,75%
948 147 974
WUWA 28 16,47% 93 54,71% 49 28,82% 170
Porównywalnie niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego
Wszystkie budynku Wuwy powstały w 1929 r. Większość budynków WUWY
przetrwała do dzisiaj w nieomal niezmienionym stanie, co samo w sobie stanowi
wielką wartość. Wszystkie budynki są zamieszkałe, a wprowadzone w pojedynczych
wypadkach zmiany moŜna określić jako nieznaczne lub odwracalne.
Jednak stan techniczny tych ponad 80-letnich budynków jest
niezadowalający: większość domów wymaga gruntownego remontu. Ze względu na
szczególną wartość historyczną cały zespół wpisany jest do rejestru zabytków – tym
samym ochronie konserwatorskiej podlegają wszystkie istotne elementy
poszczególnych obiektów jak bryła, konstrukcja i funkcja. Dopuszczalne zmiany
ograniczają się do działań słuŜących osiągnięciu pierwotnej formy obiektów. Aby
uchronić zabudowę przed dalszą degradacją konieczne będzie rozsądne ich
dopasowanie do obecnych standardów mieszkaniowych w ramach obowiązujących
regulacji konserwatorskich.
Z przyczyn obiektywnych praktycznie niemoŜliwe jest precyzyjne podanie
średniej wieku budynków dla całego Wrocławia w roku obecnym. Danych teŜ nie
posiada takŜe GUS Ostatnie dane jakie udało się uzyskać z GUS pochodzą z
Narodowego Spisu Powszechnego w r. 2002, chociaŜ teŜ nie pozwalają na
wyciągniecie średniej. Na podstawie tych danych moŜna stwierdzić, Ŝe w r 2002
niecałe 32 % budynków zostało zbudowanych w latach 1918-44, a nieco ponad 12
% przed rokiem 1918, pozostałe budynki są nowsze. Na podstawie tych danych
moŜna przyjąć Ŝe średnia wieku budynków dla całego miasta jest duŜo niŜsza niŜ 73
lata (tyle bowiem wynosiła średnia wieku dla pochodzących z 1929 r. budynków
WUWY w r. 2002 r).
Szczególnie wysoki stopień degradacji środowiska;
31
35. Obszar Dawnej WUWY, pomimo, Ŝe połoŜony wśród zielni, charakteryzuje się
znacznym stopniem degradacji środowiska naturalnego
Przy weryfikacji stopnia degradacji środowiska na obszarze WUWA bazowano
na następujących opracowaniach naukowych: Środowisko Wrocławia Informator
2010; Mapa Akustyczna Wrocławia z 2007 roku.
W wyniku przeprowadzonej analizy, stwierdzono, Ŝe jakość powietrza we
Wrocławiu kształtowana jest przede wszystkim przez zanieczyszczenia emitowane z
sektora bytowo-komunalnego oraz transportu samochodowego. Ze zgromadzonych
danych jasno wynika, Ŝe obszar WUWA znajduje się w rejonie, w którym poziom
dwutlenku siarki znacząco przekraczającym średnią miejską.
Źródło „Środowisko Wrocławia Informator 2010”
Dwutlenek siarki powstaje przede wszystkim podczas spalania w róŜnych
rodzajach paleniska oraz silnikach pojazdów i urządzeń. Okresem dominującym w
emisji dwutlenku siarki jest sezon grzewczy. JednakŜe na terenie WUWY jest on na
stale podwyŜszonym poziomie w stosunku Wrocławia.
Planowane nasadzenia zieleni składające się z m.in. form drzewiastych
odegrają rolę w oczyszczaniu powietrza atmosferycznego, w tym z dwutlenku siarki.
Obecność drzew moŜe obniŜyć zanieczyszczenie powietrza nawet do 60%.(źródło
praca zbiorowa Chicago Urban Forest).
32
36. Kolejnym elementem wpływającym na wysoki stopień degradacji środowiska
na obszarze WUWY jest hałas, który równieŜ znacznie przewyŜsza dopuszczalne
normy i odbiega znacząco od średniej miejskiej.
Do głównych źródeł hałasu kształtujących klimat akustyczny osiedla WUWA
zaliczyć moŜna komunikację samochodową, tramwajową oraz zajezdnię
tramwajową
Z najaktualniejszej mapy akustycznej Wrocławia, wynika, Ŝe jedynie 34,5%
mieszkańców Wrocławia jest naraŜonych na ponadnormatywny poziom hałasu.
Przedziały wartości w Liczba osób Odsetek osób Liczba naraŜonych
dB naraŜonych (z naraŜonych w lokali
dokładnością do 100) ogólnej liczbie
ludności [%]
55-60 37481 6,36 7496
60-65 66848 11,34 13370
65-70 64797 10,99 12959
70-75 31965 5,42 6393
>75 2360 0,40 472
suma 203451 34,50 40690
Źródło „Mapa akustyczna Wrocławia”
Cały Obszar WUWY znajduje się przy głównej trasie gdzie hałas
komunikacyjny kształtuje się w przedziale od 60 do 75 dB
33
37. Znaczna poprawa warunków akustycznych nastąpi w wyniku przeprowadzenia
działań rewitalizacyjnych, w ramach których zostanie zmodernizowana istniejąca
zdegradowana nawierzchnia wzdłuŜ ciągów komunikacyjnych oraz przeprowadzona (
w związku z rozwaŜanym wyłączeniem z eksploatacji pobliskiej zajezdni) wymiana
torowiska tramwajowego wraz z zastosowaniem nowoczesnych szyn (bez łączeń ,
szlifowanych, na podkładach wibroizolacyjnych).
5. Diagnoza obszaru wsparcia
W poniŜszych akapitach zostaną przedstawiona charakterystyka obu terenów
tworzących Obszar Wsparcia oraz dokonana zostanie analiza SWOT (w metodologii
w której mocne i słabe strony odnoszą się do teraźniejszości, zaś szanse i
zagroŜenia do przyszłości). Z uwagi na róŜnice w rozmiarze i funkcjach obu
podobszarów, dla terenu WUWY diagnoza będzie miała charakter adekwatny do
tejŜe wielkości i funkcji
34
38. NaleŜy podkreślić, Ŝe rewitalizacja ma wyprowadzić Obszar Wsparcia ze stanu
kryzysowego i stanowić remedium na jego degradację. Degradacja zaś nie jest
statycznym stanem, lecz dynamicznym procesem. NaleŜy mieć świadomość, co
podkreśla wydane przez Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast opracowanie
„Podręcznik Rewitalizacji, Zasady Procedury i metody działania współczesnych
procesów rewitalizacji”, Ŝe z kaŜdym rokiem degradacja postępuje i kaŜdym rokiem
zwiększają się:
1) „luka remontowa”;
2) dewastacja infrastruktury miejskiej;
3) ryzyko utraty obiektów stanowiących dziedzictwo kulturowe miasta;
4) liczba beneficjentów ośrodków pomocy społecznej;
5) migracja selektywna;
6) kumulacja marginalizacji;
7) izolacja społeczno-kulturalna;
8) izolacja ekonomiczna;
9) wykluczenie społeczne;
10) deficyt wykształcenia;
11) poziom przestępczości;
12) wandalizm;
13) negatywny wizerunek obszaru w ramach miasta.
Zatem kaŜdy rok postępującej degradacji zbliŜa wymagający rewitalizacji
obszar miasta do tzw. punktu zapaści, wyznaczającego moment, w którym
osiągnięty zostaje stan krytyczny dla danego obszaru ujawniający ostatecznie
ogrom jego degradacji. Od tego momentu ustają moŜliwości samonaprawy
(partycypacji społecznej w procesie rewitalizacji) takiego obszaru.
W związku z powyŜszym plan wyprowadzania Obszaru Wsparcia ze stanu
kryzowego opiera się na utylitarnych załoŜeniach, aby jak największa liczba
ludności mogła być konsumentami zainicjowanych przemian (stąd m.in. nacisk na
przestrzenie publiczne) oraz Ŝeby dzięki uzyskaniu dofinansowania jak najwięcej
mieszkańców mogło wyremontować swoje kamienice.
35
39. 5.1. Diagnoza dla Przedmieścia Odrzańskiego
5.1.1. Charakterystyka ogólna
Obszar Wsparcia przewidziany do przeprowadzenia procesu rewitalizacji
obejmuje historyczne Przedmieście Odrzańskie. Są to obszary XIX-wiecznej
zabudowy kamienicowej oraz tereny zielone i parki.
Szczęśliwie obszar ten uniknął zniszczeń wojennych i zachował on niemal
w całości swoją oryginalną XIX-wieczną zabudowę oraz unikalny nie tylko w skali
Wrocławia układ przestrzenny. Obecna degradacja budynków i przestrzeni
publicznych jest wynikiem powojennych zaniedbań i braku remontów.
Właśnie w wyniku powojennych zaniedbań na Obszarze Wsparcia nastąpiło
wyraźne spiętrzenie problemów natury infrastrukturalnej i społecznej. Najkrótsza
charakterystyka to: XIX-wieczne kwartały mieszkaniowe z niszczejącą substancją
budowlaną, degradacja przestrzeni publicznej, wysoki odsetek przestępczości, duŜe
zagęszczenie zaludnienia i kumulacja środowisk patogennych.
Obszary mieszkalno-usługowe
Na Obszar Wsparcia składają się przed wszystkim kwartały z XIX-wieczną,
niezwykle cenną zabudową kamienicową. Obecny stan techniczny substancji
budowlanej ocenia się jako krytyczny i wymagający natychmiastowej
i wszechstronnej rewitalizacji. Jednolita, w większości dobrze zachowana struktura
przestrzenno-funkcjonalna tych obszarów daje realną szansę na stworzenie w
śródmieściu miejsc lokalizacji wysokiej klasy, wykorzystywanych zarówno do celów
mieszkalnych, jak i usługowych.
Śródmiejska zabudowa Wrocławia ma charakter unikatowy w skali polskiej
i europejskiej ze względu na jej jednolitość, zwartość, wielkomiejskie gabaryty
(od 4 do 5 pięter), rozwiązania konstrukcyjne, a takŜe szczególnie bogate
w zdobnictwo detale architektoniczne. DuŜe kompleksy kamienic są istotną częścią
wizerunku przestrzennego Wrocławia. Cechą charakterystyczną zespołów
wrocławskich kamienic jest fakt, Ŝe posiadają one zaplecze oficynowe.
Największe zasoby zabytkowych kamienic zachowały się w zwartej formie
właśnie na Obszarze Wsparcia w obrębie dawnego Przedmieścia Odrzańskiego,
usytuowanego pomiędzy głównym korytem rzeki Odry, a Starą Odrą i kanałami
Ŝeglugowymi. To połoŜenie nadaje mu unikatowy walor krajobrazowo-
architektoniczny. Obszar ten charakteryzuje się wysoką gęstością zaludnienia
i zarazem wysokim stopniem zuŜycia komunalnego zasobu mieszkaniowego, a takŜe
najwyŜszym wskaźnikiem mieszkań opalanych węglem.
36
40. Historyczne kamienice, które w większości są własnością Miasta, były po
wojnie odnawiane w niewielkim stopniu i bardzo powierzchownie. Degradacja
przestrzeni miejskiej i substancji budowlanej oddziałuje negatywnie nie tylko na
tkankę urbanistyczną. Jej wpływy, wynikające z niskiej jakości otoczenia
mieszkaniowego, widoczne są równieŜ w sferze społecznej.
Na parterach kamienic czynszowych zazwyczaj znajdują się zakłady
usługowe, rzemieślnicze oraz placówki handlu detalicznego. Nie są one jednak
w stanie sprostać aktualnemu zapotrzebowaniu oraz współczesnym standardom
i wymaganiom klientów. Dotyczy to zwłaszcza specyficznych dla tego obszaru
drobnych zakładów rzemieślniczych.
Oprócz ustabilizowania struktury istniejącego juŜ handlu detalicznego (stąd
m.in. realizowany na Obszarze wsparcia projekt Rewitalizacji dawnych traktów
handlowych) konieczne jest więc wzmocnienie funkcji zaopatrzeniowych,
wprowadzenie sprawnie działającej i stosownej konstelacji funkcji uŜytkowych,
wypełnienie luk w strukturze usług oraz zapewnienie nowoczesnych i większych
powierzchni handlowych, usługowych i rzemieślniczych.
Analiza SWOT dla „Obszarów mieszkalno-usługowych”
Mocne strony Słabe strony
• zły stan techniczny budynków oraz
• postępująca degradacja przestrzeni publicznej
• połoŜenie w pobliŜu centrum i dobry dostęp do i zabudowy
środków komunikacji miejskiej • miejscowe zaburzenia struktury funkcjonalno-
• w większości dobrze zachowana struktura przestrzennej
funkcjonalno-przestrzenna • brak przestrzeni rekreacyjnych
• historyczna zabudowa, częściowo pod ochroną • niezagospodarowane wnętrza
konserwatorską • kwartałów zabudowy i podwórza
• bliskość Odry i jej nabrzeŜy • ulice o duŜej uciąŜliwości komunikacyjnej,
• moŜliwość częściowego rozwoju nowej • niewystarczający poziom usług i handlu
zabudowy mieszkalno-usługowej • wysoka przestępczość
• patologie społeczne
• kumulacja środowisk patogennych
Szanse ZagroŜenia
• dostosowanie warunków mieszkaniowych i • ryzyko powodzi
warunków Ŝycia do współczesnych standardów • utrata zabudowy spowodowana jej złym
• zachowanie istniejących i stworzenie nowych stanem technicznym
ofert mieszkaniowych • wzrost patologii społecznych wynikający z
• stworzenie nowych terenów sportowo- postępującej degradacji terenów
rekreacyjnych • odpływ mieszkańców na peryferie miasta
37
41. • zmniejszenie przestępczości oraz kumulacji (przede wszystkim z grup społecznych o
środowisk patogennych wysokich dochodach
• zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska • brak instrumentów prawnych do realizacji
dzięki modernizacji systemów grzewczych i działań
zastosowaniu ogrzewania ekologicznego
• wzrost przedsiębiorczości mieszkańców oraz
zwiększenie ich identyfikacji z dzielnicą
Obiekty uŜyteczności publicznej
Na Obszarze Wsparcia znajdują się budynki licznych instytucji i słuŜb
publicznych (m.in. oświatowe, policji, słuŜb socjalnych czy słuŜby zdrowia). Wiele z
tych placówek mieści się w budynkach historycznych, których funkcjonalność jest
jednak mocno ograniczona i nie odpowiada europejskim standardom, co wynika z
zaniedbań związanych z remontami i modernizacją. W większości tych placówek
socjalnych od dawna nie podejmowano Ŝadnych działań modernizacyjnych.
Niezbędne są więc tutaj szybko wdraŜane inwestycje, ukierunkowane zarówno na
remont budynków jaki i ich modernizację do obecnie obowiązujących standardów.
Usytuowane w Obszarze Wsparcia szkoły podstawowe i średnie oferują wprawdzie
liczbę miejsc odpowiadającą zapotrzebowaniu mieszkańców, ale budynki szkolne i
obiekty sportowe wymagają pilnych remontów oraz modernizacji, by móc sprostać
pełnionym dotychczas funkcjom. W związku z tym konieczne jest podejmowanie
działań, które mają ten obraz zmienić. Potrzeby związane z działalnością róŜnych
placówek socjalnych (dla rodzin, dzieci, samotnych matek) są nadal duŜo większe
niŜ aktualne moŜliwości.
Analiza SWOT dla Obiektów uŜyteczności publicznej
Mocne strony Słabe strony
• miejscowe zaburzenia struktury funkcjonalno-
przestrzennej
• połoŜenie w pobliŜu centrum, z dobrym • zły stan techniczny części budynków
dostępem do środków komunikacji miejskiej • brak wyposaŜenia dla niepełnosprawnych
• częściowo zabytkowe obiekty • brak odpowiedniego wystroju i wyposaŜenia
terenów otaczających
• brak odpowiedniego wyposaŜenia instytucji
Szanse ZagroŜenia
• poprawa warunków do rozwoju edukacji i • utrata funkcji w wyniku postępującej
świadczenia usług degradacji
• wyposaŜenie obiektów, dostosowujące je do • utrata zabudowy spowodowana jej degradacją
potrzeb osób niepełnosprawnych • obniŜenie poziomu świadczonych usług
38
42. • zwiększenie atrakcyjności zatrudnienia dla
młodych pracowników o wysokich
kwalifikacjach
• stworzenie warunków do uprawiania sportu
Tereny zieleni miejskiej
Parki i miejskie tereny zielone są dla mieszkańców niezwykle waŜne – to
miejsca wypoczynku, rekreacji oraz imprez kulturalnych. Zawsze były teŜ
charakterystycznym elementem przestrzeni publicznej, świadczącym
o wielkomiejskiej atmosferze Wrocławia.
Obecnie stan większości terenów zielonych jest niezadowalający. W wyniku
ich degradacji powstają nie tylko problemy natury urbanistycznej, ale jest ona
równieŜ powodem szerzenia się negatywnych zjawisk społecznych: zmniejszenia
poziomu bezpieczeństwa, wandalizmu i rosnącej przestępczości. Odtworzenie
dawnej świetności terenów zieleni miejskiej i dostosowanie ich do aktualnych
potrzeb jest jednym z głównych celów polityki inwestycyjnej miasta. Na Obszarze
Wsparcia podjęto juŜ pierwsze działania rewitalizacyjne na tym polu (skwer
na pl. Św. Macieja).
Nie naleŜy przy tym postrzegać tych terenów wyłącznie jako miejsc
reprezentacyjnych czy obszarów pełniących funkcję wypoczynkowo-rekreacyjną,
gdyŜ równie waŜne jest ich znaczenie dla ekologicznego systemu miasta.
Analiza SWOT dla terenów zieleni miejskiej
Mocne strony Słabe strony
• zachowane historyczne układy kompozycyjne
o wysokich walorach krajobrazowych • niski standard wielu terenów zielonych
• tereny o duŜej atrakcyjności, chętnie i często • niski poziom bezpieczeństwa
odwiedzane przez mieszkańców • niewystarczająca liczba terenów sportowo-
• „Zielone płuca” Śródmieścia rekreacyjnych dla dzieci i młodzieŜy
• liczne wartościowe okazy drzew
Szanse ZagroŜenia
• ryzyko powodzi
• pozytywne oddziaływanie na warunki Ŝycia • utrata terenów rekreacyjnych
mieszkańców, spowodowane wzrostem • ryzyko ponownej degradacji terenów zielonych
walorów krajobrazowych i ekologicznych w związku z postępującą degradacją społeczną
terenów przyrodniczych, przestrzeni zielonych i okolicznych osiedli
niezabudowanych • utrata wartościowych okazów drzew
• utrata „zielonych płuc Śródmieścia”
39
43. 5.1.2. Całościowa analiza SWOT dla Przedmieścia Odrzańskiego
Biorąc pod uwagę powyŜsze analizy SWOT dla poszczególnych „tematycznych
obszarów rewitalizacji”, dodatkowo posiłkując się treścią dokumentów
strategicznych Wrocławia: LPR oraz „Strategii wdraŜania procesu rewitalizacji”,
wynikami badania ankietowego wśród mieszkańców Obszaru Wsparcia, a takŜe
treścią matryc logicznych projektów zgłoszonych w ramach konsultacji społecznych,
naleŜy dokonać pewnej syntezy i wykonać analizę SWOT dla całości Obszaru
Wsparcia
Analiza SWOT dla całości
Mocne strony Słabe strony
• zły stan techniczny kamienic i obiektów
uŜyteczności publicznej
• atrakcyjna lokalizacja w bezpośrednim • niska jakość wnętrz kwartałów zabudowy,
sąsiedztwie centrum Starego Miasta i szczególnie mieszkaniowej
nadbrzeŜy Odry • wysoki wskaźnik wykroczeń i przestępczości
• zwarte kwartały unikalne XIX –wiecznej • brak zaplecza dla działalności słuŜb
zabudowy kamienicowej społecznych
• unikalny, objęty ochroną konserwatorską, • degradacja przestrzeni publicznych w rejonach
układ urbanistyczny zabudowy mieszkaniowej
• właściwie funkcjonująca struktura • dewastacja infrastruktury miejskiej
funkcjonalno-przestrzenna • izolacja społeczno-kulturalna
• reprezentacyjne tereny zieleni • wandalizm
• multimodalny węzeł komunikacyjny dla • negatywny wizerunek obszaru w ramach
północnej części metropolii miasta
• dobre skomunikowane z innymi częściami • brak terenów sportowych
miasta • niewystarczający poziom usług i handlu
• wysoka przestępczość,
• patologie społeczne,
Szanse ZagroŜenia
40
44. • moŜliwość stworzenia dzielnicy o wysokim
prestiŜu
• utrata części cennych obiektów z powodu
• zainicjowanie pozytywnego oddziaływania na
złego stanu technicznego
sąsiadujące obszary – „dyfuzja pozytywnych
• odpływ części mieszkańców na obszary o
wzorców”
wyŜszym standardzie obiektów i przestrzeni
• zachowanie i wzbogacanie walorów
publicznych
architektoniczno-urbanistycznych;
• powiększenie „luki remontowej”
• rewitalizacja istniejących i stworzenie nowych
• pogorszenie stanu terenów zielonych w wyniku
przestrzeni publicznych o wysokiej jakości
braku zabiegów pielęgnacyjnych
• zmniejszenie przestępczości oraz kumulacji
• zwiększenie liczby beneficjentów ośrodków
środowisk patogennych
pomocy społecznej
• likwidacja barier dla niepełnosprawnych
• kumulacja marginalizacji
• pozytywne oddziaływanie na warunki Ŝycia
• wykluczenie społeczne
mieszkańców, spowodowane wzrostem
• zwiększenie dysproporcji pomiędzy Obszarem
walorów krajobrazowych i ekologicznych
Wsparcia a innymi dzielnicami pod względem
terenów przyrodniczych
jakości Ŝycia
• stworzenie warunków do uprawiania sportu i
• dalszy wzrost przestępczości
rekreacji
• zwiększenie poziomu Ŝycia mieszkańców
5.2. Diagnoza dla terenu WUWA
5.2.1. Charakterystyka ogólna
Obszar Dawnej wystawy WUWA jest stosunkowo dobrze zachowany. Mimo
wieloletnich zaniedbań i postępującego niszczenia substancji budowlanej, stan
historycznej zabudowy wydaje się na tyle dobry, iŜ jej rewaloryzacja i remont
ocenić moŜna jako przedsięwzięcie wymierne i realistyczne.
Główne problemy koncentrują się w sferze przestrzeni publicznych: są one
zdegradowane, zaniedbane, niedostosowane do charakteru i nieadekwatne do
wartości osiedla WUWY. Ich rewitalizacja jest zadaniem pilnym i koniecznym,
równieŜ jako działanie podnoszące wartość całego obszaru i zlokalizowanych tu
nieruchomości a tym samym impuls do nowych inwestycji i zaangaŜowania
podmiotów prywatnych. Przeprowadzenie kompleksowych działań renowacji i
modernizacji przestrzeni publicznych przyczyni się w przewidywalnym okresie czasu
do wyraźnej poprawy wizerunku zespołu i stworzy odpowiednie uwarunkowania do
rewaloryzacji poszczególnych obiektów.
Przestrzeń publiczna zespołu WUWY ma charakter funkcjonalny –
odpowiadający celowi eksperymentu wystawy, polegającemu na stworzeniu
nowoczesnego, ekonomicznego miejsca zamieszkania i pracy. W ciągu minionych
lat przestrzeń publiczna uległa degradacji, zarówno w obszarze ulic jak i terenów
41
45. wewnątrz zespołu. Brak jest spójnej koncepcji i odpowiedniej hierarchii
poszczególnych miejsc, która odzwierciedlałaby się w wystroju zewnętrznym. Do
głównych mankamentów naleŜy bardzo zła jakość nawierzchni i oświetlenia, brak
jednolitych elementów przestrzeniotwórczych, częściowo chaotyczne lokalizacje
obiektów o prowizorycznym charakterze, zła jakość małej architektury. Brakuje
kierunkowskazów oraz oznakowania pojedynczych obiektów. Jakość wyposaŜenia
jest bardzo niska.
Mimo iŜ osiedle WUWA naleŜy do wybitnych dzieł modernistycznej
architektury i jest jednym z niewielu zespołów tego typu w całej Europie, nie
doczekało się dotychczas adekwatnej pozycji wśród zabytków Wrocławia . Brakuje
jakichkolwiek kierunkowskazów, brak teŜ oznakowania pojedynczych obiektów.
Wszystko to powoduje, Ŝe potencjalny turysta czuje sią tu zagubiony
Ideę urbanistyczną WUWY moŜna w uproszczony sposób opisać jako
kompleks obiektów połoŜonych wśród zieleni. Istotną rolę odgrywa nie tylko
sąsiadujący Park Szczytnicki, ale przede wszystkim zielone otoczenie zabudowy,
zaprojektowane specjalnie na wystawę przez architektów zieleni. Tym samym
tereny zielone nie mogą być traktowane jako „ozdobny dodatek” do zabudowy, lecz
jako jeden z elementów całego zespołu. . Dzisiaj rola i znaczenie terenów zielonych
WUWY są nieczytelne. Wszystkie zielone tereny publiczne są bardzo zaniedbane,
częściowo wykorzystywane jako miejsca do parkowania czy dojazdy
5.2.2. Całościowa analiza SWOT
Mocne strony Słabe strony
• znaczenie kulturowe i historyczne jako • niewystarczające wykorzystanie walorów
unikatowy zespół urbanistyczny, miejsca w skali lokalnej (w kontekście
reprezentujący tendencje architektury i otaczających atrakcji) oraz ponadlokalnej
mieszkalnictwa końca lat 20tych • brak oznakowania
• wyjątkowo atrakcyjna lokalizacja • niedostateczna postrzegalność na liście
• w sąsiedztwie funkcji atrakcyjnych lokalizacji Wrocławia
• o ponadlokalnym znaczeniu (Hala Stulecia, • bardzo zły wystrój przestrzeni publicznych
ZOO, tereny parkowe) • przewaŜająco zły stan techniczny zabudowy
• bardzo dobry wizerunek dzielnicy • nadmierne obciąŜenie przez indywidualny ruch
• szansa stworzenia wyjątkowego na skalę kołowy, przede wszystkim brak odpowiednich
Polski i Europy produktu turystycznego oraz regulacji dot. parkowania
moŜliwość stworzenia modelowego • częściowo niekorzystne struktury
przedsięwzięcia rewitalizacji własnościowe parceli, hamujące szybki proces
• stosunkowo dobrze zachowana struktura odnowy
zespołu, nieznaczne / odwracalne zmiany • brak wytyczonej ścieŜki turystycznej i systemu
42
