Interview met Psy Xpert

1. 45
PsyXpert | maart 2019 | nummer 1
Achtergrond
Geen van mijn beide ouders kon liefde tonen of geven en
zeker niet de bevestiging en begeleiding die ik zo nodig
had. Mijn vader was zeer introvert en mijn moeder was
zeer extravert en had haar emoties niet onder controle. Ze
had veel depressieve periodes, die ze in bed doorbracht.
Een gezamenlijk ontbijt kan ik me uit mijn jeugd niet her-
inneren. Mijn moeder kon zichzelf niet beheersen als ik
iets had gedaan wat niet mocht. Met mijn zussen, oudere
broer en mijn broertje voelde ik geen enkele band; ieder-
een probeerde zichzelf staande te houden. Rond mijn
tiende levensjaar kreeg ik een zware klap te verduren:
mijn ouders gingen scheiden. Ondanks dat mijn moeder
me slecht behandelde, was ik aan haar gehecht en voelde
ik me in de steek gelaten toen ze van de ene op de andere
dag gewoon vertrok. Ik werd tijdelijk bij mijn broer en zijn
vrouw in huis geplaatst.
Na een tijdje mocht ik bij mijn moeder wonen. Dat wilde
ik niet omdat ik haar haatte, omdat ze me in steek had
gelaten. Uiteindelijk moest ik toch naar mijn moeder, maar
die was helemaal losgeslagen en had intussen een vriend
die haar in mijn aanwezigheid mishandelde. Ik stond in de
deuropening en zag bijvoorbeeld hoe mijn moeder bijna
stikte doordat er een kussen op haar gezicht werd
gedrukt. Ik was in mijn jonge leven nog nooit zo bang
geweest voor iemand en ik heb mezelf maanden opgeslo-
ten in mijn kamer. Tot er een koffer in mijn slaapkamer
werd gezet met de mededeling dat ik kon ophoepelen en
mijn moeder bood geen weerstand. Dit was een periode
van constante crisis en er volgden nog meer vriendjes van
moeder en zelfs een huwelijk van negen maanden. Als ik
vragen stelde, werd er gezegd dat kinderen in Afrika het
pas erg hadden. Dat verwarde me, want ik voelde dat het
niet goed was. Ik heb daarna afwisselend bij mijn moeder,
vader, zussen, kennissen en crisisopvang gewoond. De tel-
ler stond op zestien verhuizingen voor mijn zestiende jaar.
Mijn vader keek niet naar me om als ik bij hem woonde,
waardoor ik op mijn dertiende al nachten van huis was en
dronk, rookte en blowde als een volwassen kerel. Ondanks
dat er werd bedreigd, mishandeld, uit huis gezet en verne-
derd, nam nooit iemand het voor mij op, en had ik het
gevoel dat er constant over mij heen gelopen werd. Dit is
een rode draad in mijn leven geworden.
Rond mijn 16de kwam ik in het internaat (BJ Bijzondere
Jeugd) waar ik altijd graag had willen zijn. Na mijn verblijf
daar werd ik beschadigd de wereld in geschopt. Tot mijn
35e jaar heb ik als een kip zonder kop geleefd. Doordat er
nog nooit iemand van me had gehouden en ik alleen maar
ervaring had met verlating, waren de vele relaties die ik
Mijn naam is Tim. Ik werk als ervaringsdeskundige bij de stichting Herstelacademie Haarlem en Meer en GGZ Ingeest. In
november 2018 was ik een van de sprekers op de landelijke borderline publieksdag van de Stichting Borderline en daar
ben ik in contact gekomen met PsyXpert. Er rust een groot taboe op borderline en ik probeer mijn steentje bij te dragen
om daar iets aan te doen. Enerzijds wil ik laten zien wat er achter borderline schuilgaat en enig begrip kweken, anderzijds
is mijn boodschap dat er niet één soort borderliner is. Bekijk elk persoon met borderline dus onbevooroordeeld. Ik wil ook
de Herstelacademie onder de aandacht brengen, omdat dit een vrij nieuwe beweging is binnen de hulpverlening. Op dit
moment komen er in rap tempo meer Herstelacademies bij.
ANTI-STIGMATISERING
Je wordt misschien
niet helemaal beter,
maar het kan wel heel
veel beter worden

2. structuur aangebracht en ondervonden dat lijstjes maken
voor mij goed werkt. De emoties zijn er nog steeds en de
gedachten proberen nog steeds invloed te hebben, maar
door training en ervaring kan ik ze beter de baas blijven.
In de therapieën ben ik er ook achter gekomen dat mij
heel veel niet is geleerd of verkeerd is geleerd. Door veel
begrip voor mezelf te tonen en liefdevol naar mezelf te
kijken, heb ik stappen vooruit kunnen zetten.
Een kijkje in m’n hoofd
Ik vind het lastig dat mensen aan de buitenkant niets aan
mij zien. Ik zie er best goed uit, ben een redelijk vlotte
prater en ik kan zelfs gezellig zijn. Dit is soms echt een
valkuil voor de omgeving, want mijn binnenwereld is vaak
chaotisch en messcherp, zowel voor mezelf als voor ande-
ren. Ik draag vaak maskers en ik heb het gevoel dat ik de
boel draaiende moet houden en alle stiltes moet opvullen.
Mensen denken het dikwijls te begrijpen of, erger, te her-
kennen. Iedereen is wel eens onzeker, iedereen heeft wel
eens problemen in relaties, iedereen denkt wel eens
zwart-wit en iedereen heeft wel eens een mindere
periode. Maar ik voel me daardoor juist niet begrepen
en waarschijnlijk wordt mijn problematiek dan ook
onderschat, zelfs in de hulpverlening.
Daarom is mijn advies aan hulpverleners en omstanders
meestal dat geruststellen, luisteren en begrip tonen
belangrijker zijn dan begrijpen hoe alles voelt.
Ik begrijp mezelf vaak niet eens, laat staan dat anderen mij
kunnen volgen. Een paar voorbeelden: ik trek me terug, ik
ben vermijdend en ik leef een vrij eenzaam bestaan, maar
aan de andere kant zoek ik ook de spanning op en kan ik
impulsief zijn en de problemen juist opzoeken.
Mijn hoofd staat voortdurend in de ‘denkstand’ en meestal
zijn het geen positieve gedachten maar juist afbrekende.
Ik ben ook vaak bezig met wat andere mensen zouden
kunnen denken. Ik loop bijvoorbeeld langer met de hond,
omdat de buren anders denken dat ik geen goede baas
ben. Ik koop in de bioscoop niets te eten, omdat de men-
sen anders misschien denken: moet je die dikke zien eten.
Ik heb iemand in mijn groep gehad die haar haren vuur-
rood had geverfd. Haar uitleg was, dat mensen dan een
reden hadden om naar haar te kijken. Anders bleef ze zich
afvragen waarom mensen naar haar keken en gaf ze daar
ANTI-STIGMATISERING
had, gedoemd om te mislukken. Mijn bindings- en verla-
tingsangsten waren bizar en ik wist niet wat ‘houden van’
betekende. Als je ouders al niet voor jou kiezen dan kun je
gewoon niet geloven dat een wildvreemde dat wel zou
doen. In die jaren liep ik rond als een open zenuw: alles
kwam binnen en alles kon mij raken. Ik verdoofde dit
gevoel met blowen, coke en drinken, wat mij in aanraking
bracht met justitie.
Ik dacht dat ik zwak was, omdat ik in mijn jeugd alles over
mijn kant had laten gaan. Mijn oplossing was het geweld
opzoeken en als dat maar vaak genoeg gebeurde, zou ik
vanzelf hard worden, zo dacht ik. Ik raakte mezelf hele-
maal kwijt in het voetbalgeweld en brak door al mijn ang-
sten heen door er nog een schepje bovenop te doen. Ik
kreeg daardoor wel de aandacht en het respect waar ik zo
naar hunkerde en ik werd eindelijk gezien. Maar ik holde
mezelf helemaal uit. Mijn paniekaanvallen werden steeds
erger en ik ging van depressie naar depressie. Tot ik een
vriendin tegenkwam die mijn problematiek wel zag en
voor het eerst het woord borderline liet vallen. Eerst wilde
ik er niks van weten, maar na een halfjaar ben ik toch eens
gaan googelen en toen zag ik zoveel overeenkomsten met
mijzelf. Dat was voor mij het moment dat ik hulp ben gaan
zoeken.
Therapieën
In 2006 heb ik na een uitgebreide psychologische test de
diagnose borderline gekregen. Ik ben me toen helemaal op
mijn herstel gaan richten en ik ben na een VERS-training
(vaardigheidstraining emotieregulatiestoornis) een deel-
tijdbehandeling gaan doen. Via de Viersprong in Halsteren
volgde ik een MBT (Mentalization Based Treatment) gedu-
rende drie dagdelen per week. Uiteindelijk heb ik deze
therapie 22 maanden gevolgd. Daarnaast heb ik nog vier
jaar psychotherapie gehad.
Doordat ik me uit alle foute contacten terugtrok, kwam ik
in een isolement terecht. Ik kreeg thuis ambulante hulp
van de RIBW (Regionale Instelling voor Beschermd
Wonen). Het belangrijkste wat ik heb geleerd zijn mijn
valkuilen en grenzen te herkennen en te weten dat mijn
gedachten niet altijd realistisch zijn en dat ze me op het
verkeerde been willen zetten.
Ik ben niet genezen, maar ik heb mijn leven nu zo inge-
richt dat ik meer controle heb en dat mijn leven meer
kwaliteit heeft. Vroeger denderde ik maar door en nu voel
ik aan dat de spanning oploopt en dan grijp ik in. Ik heb
PsyXpert | maart 2019 | nummer 1
46

3. 47
PsyXpert | maart 2019 | nummer 1
Ik geloof in de uitleg van psycholoog Marcia Linehan (zelf
ook borderliner) over het ontstaan van borderline. Zij zegt
dat het enerzijds aangeboren is, een overgevoeligheid, en
anderzijds een niet serieus genomen zijn in de jeugd. Bijna
iedereen die ik ben tegengekomen met de diagnose bor-
derline kan zich daarin vinden. Dat niet serieus nemen is
heel breed op te vatten: van een ernstige jeugdtrauma
(70%) tot overbeschermende ouders. In mijn ogen is het
dus belangrijk een borderliner juist wel serieus te nemen.
Er zullen wat verschillen zijn tussen mannen en vrouwen
met borderline, maar in de praktijk heb ik nooit ervaren
dat de vrouwen geen herkenning in mijn beleving van
borderline vinden, dus de grote lijnen zijn hetzelfde.
Het is wel bekend dat vrouwen (75%) zichzelf eerder
beschadigen en mannen (25%) meer in de criminaliteit
terechtkomen.
Er is niet één type borderliner. Iedereen heeft een andere
cocktail van kwetsbaarheden en er zijn graden van heftig-
heid. Voor wie wil proberen het te begrijpen: vermenig-
vuldig elke emotie die een borderliner beschrijft met tien.
Met elkaar in gesprek gaan zal de band versterken en zal
duidelijk maken wat er speelt of wat iemand nodig heeft.
Wees niet bang, want de borderliner is vaak nog veel
banger en soms werkt het delen van de emoties al regule-
rend. Geen enkel mens is hetzelfde en dat geldt ook voor
borderliners. Er zijn wel overeenkomsten en mijn ervaring
is dat deelnemers aan mijn borderline-lotgenotengroep de
groep vaak voelen als thuiskomen en veel herkenning bij
elkaar vinden. De eenzaamheid kan een klein stukje
gevuld worden wanneer je weet dat er meer mensen zijn
die met hetzelfde worstelen en je niet gek en heftig
vinden.
Vroeger zag ik borderline alleen maar als last, maar door
de jaren heen ben ik ook de voordelen ervan gaan zien.
Enkele positieve eigenschappen die ik bij mezelf en de
deelnemers van mijn groepen heb gezien zijn: creatief,
spontaan, begripvol, verrassend, romantisch, humoris-
tisch, zorgzaam, charmant, positief impulsief en, zolang
het mijn oud zeer niet raakt, zeer goede voelsprieten.
Er zijn twee uitspraken die mij geholpen hebben tijdens
mijn herstel en die ik nu vaak gebruik in mijn werk als
ervaringsdeskundige:
1. J
e wordt misschien niet helemaal beter, maar het kan
wel heel veel beter worden.
2.
Bij borderliners is het belangrijk het ijzer te smeden als
het koud is.
een negatieve invulling aan. Kritiek krijgen vind ik heel
lastig. Als iemand mijn T-shirt niet mooi vindt, voelt dat
als een totale afwijzing van mij als mens. Voor een ander is
het ‘een opmerking’, maar in mijn hoofd voelt het als een
aanslag of een bevestiging van mijn negatieve gedachten.
Die gedachten worden ook gevoed door zwart-witdenken,
het denken in goed of slecht: of iemand is een fee of een
heks. Grijs bestaat niet. Ik heb een sterk rechtvaardig-
heidsgevoel, dat mij dwingt te reageren. Als mij iets aange-
daan wordt (zo voel ik dat) dan kan ik me daar moeilijk bij
neerleggen. Het is lastig om te accepteren dat iedereen
fouten maakt, zeker als mij dat pijn doet.
Een van de belangrijkste punten van borderline is een
gevoel van leegte. In een ruimte vol met bekenden en
familie je toch alleen voelen is een veelgehoorde uit-
spraak, maar die leegte uit zich ook in een-op-eenrelaties
met anderen. Ik kan verschrikkelijk verliefd worden, maar
daarna houdt het op. De verliefdheid is vaak gebaseerd op
de verbazing dat iemand jou leuk vindt en jou speciaal uit-
gekozen heeft. Door het niet-voelen kan ik ook gemakke-
lijk afstand nemen van mensen van wie ik dacht dat ze van
meer waarde voor me waren. Ik vind het enorm moeilijk
te geloven dat het om mij gaat.
Borderline
In mijn werk krijgt ik dikwijls de vraag hoe ik omga met
de woede-uitbarstingen. Ik heb dit aan een aantal mensen
met borderline voorgelegd en er volgden verschillende
antwoorden. De een zei: het is beter dat de ander dan
wegloopt, een ander zei: ik loop dan zelf even weg en dan
wil ik dat de ander me even alleen laat en nog een ander
zei: ik wil gerustgesteld worden. Het antwoord dat mij het
meest raakte was: ik wil dat de ander zegt dat het niet erg
is dat ik boos kan worden.
Mijn conclusie is: bespreek het met uw cliënt en vraag wat
u het best kunt doen in zo’n situatie en maak samen een
crisisplan.

4. bekend is met de psychiatrie en/of verslavingsproblema-
tiek. Er is een breed aanbod van cursussen, trainingen
en workshops die alle herstelgericht zijn. Wij bieden
educatie, zelfhulp en ‘peer support’. Iedereen die bij de
herstelacademie werkt heeft zelf een geschiedenis van
ontwrichting en herstelprocessen. Bij een herstelacade-
mie ben je geen cliënt maar een cursist of een deelnemer,
die leert om te gaan met zijn kwetsbaarheid. We organise-
ren veel cursussen waarin je tools aangereikt krijgt om
een betere kwaliteit van leven te ontwikkelen en de regie
weer leert nemen over je eigen leven. We gaan niet trek-
ken aan cursisten/deelnemers, want een herstelproces
kan alleen succesvol zijn als mensen dat zelf willen. Naast
ons lesmateriaal geven we veel ruimte aan deelnemers om
ervaringen te uit te wisselen en steun, kracht, herken­
ningen en erkenning bij elkaar te vinden. Behalve lande-
lijke cursussen worden in de meeste herstelacademies
lessen aangeboden die ontwikkeld zijn door de eigen
ervaringsdeskundige.
Mocht u meer willen weten of bent u geïnteresseerd,
kijk dan eens op onze website (www.herstelacademie.org)
en bekijk ons gehele cursusaanbod en vul voor meer
informatie ons contactformulier in.
Mocht u met mij in contact willen komen dan kunt u
mailen naar kicksmit@gmail.com
Ervaringsdeskundige
Rond 2009 wilde ik iets doen met mijn ervaringen en ben
ik een website voor borderline-lotgenoten begonnen. Na
drie jaar bezig te zijn geweest met de website wilde ik er
toch wat meer lijn in brengen. Ik ben toen bij de plaatse-
lijke GGZ een basiscursus (WMEE werken met eigen
ervaring) gaan volgen voor ervaringsdeskundige.
Na die cursus kon ik al vrij snel een borderline-lotgeno-
tengroep gaan begeleiden. Vanaf dat moment ben ik mijn
werk als ervaringsdeskundige steeds meer gaan uitbrei-
den. Ik ben gast-ervaringsdeskundige bij de VERS-
trainingen en borderline-omstandersgroepen, ik geef
voorlichting en deel mijn ervaringsverhaal wanneer ik
daarvoor gevraagd word.
Uiteraard ligt mijn specialiteit op het gebied van border-
line. Omdat ik niet alleen maar met borderline bezig wil
zijn, geef ik ook algemene herstelcursussen zoals:
‘Herstellen doe je zelf’ en de door mijzelf ontwikkelde
cursus ‘Aan de slag met je herstel’. Ik ben nu ook zover dat
ik zelf bij de Herstelacademie in Haarlem de basisoriënta-
tiecursus geef voor ervaringsdeskundige (WMEE). Dit
werk geeft mij heel veel voldoening, want op deze manier
zet ik iets negatiefs om in iets positiefs.
Ik heb jaren geprobeerd voor een baas te werken en ik
heb het zelfs geprobeerd met een eigen bedrijf, maar dat
was voor mij een lijdensweg. Ik ben niet stabiel genoeg om
het aantal uren te werken dat ze van me verwachten en ik
kom in conflicten met anderen terecht en met mezelf. Als
er emotionele zaken gebeuren in mijn leven dan heeft dat
veel invloed op mij en dus ook op mijn werk en daar is
binnen bedrijven geen ruimte voor.
De Herstelacademie
(Haarlem en Meer)
Ik werk als gast-ervaringsdeskundige voor onder andere
de GGZ Ingeest, maar mijn meeste uren maak ik bij de
Herstelacademie Haarlem en Meer als trainer, proces­
begeleider en docent. De herstelacademie is, zoals de
naam aangeeft, herstel gericht. Er is al een aantal herstel-
academies in Nederland actief en een aantal is in oprich-
ting. In Haarlem en omstreken hebben wij de kunst vooral
afgekeken van Engeland en het Enik Recovery College in
Utrecht. Bij ons zijn weer geïnteresseerden langs geweest
uit Apeldoorn en Tilburg. Een herstelacademie is vrij en
kosteloos toegankelijk voor iedereen die persoonlijk
ANTI-STIGMATISERING
PsyXpert | maart 2019 | nummer 1
48