meşə

2. Meşə — Nisbətən böyük və ya kiçik sahədə yerləşən, bir-birinə və bitdiyi şəraitə,
yəni bitkilərə, iqlimə, heyvanlar aləminə və s. təsir edən, burada birgə və ziddiyət
şəraitində inkişaf edən ağac bitkiləri topluluğuna "meşə" deyilir. Meşələrin bir çox növü
olur məsələn: rütubətli ekvatorial meşələr, enliyarpaqlı meşələr, iynəyarpaqlı (tayqa)
meşələri.
Biosferin bir hissəsini təşkil edən meşələr onun inkişafında və mühafizəsində
mühüm rol oynayır.
Meşə bitkiləri fotosintez prosesində karbon qazını parçalayır, ondan həyat fəaliyyəti
prosesləri üçün lazım olan karbonu alır və atmosferə oksigen ayırır. Beləliklə, ağaclar
işlənmiş havanın həyatverici gücünü bərpa edir. Bu proses ağaclığın məhsuldarlığından
asılıdır, meşə yaxşı inkişaf edirsə, oksigeni çox ayırır və karbon qazını tez udur.

3. Meşələr yer üzərində ən iri ekosistemlər əmələ gətirir. Burada planetin üzvi maddələrinin
böyük hissəsi toplanır, sonralar onlar bəşəriyyət tərəfindən şəxsi ehtiyacları ödəmək üçün və
insanın təsərrüfat fəaliyyəti prosesində biosferin itirilmiş komponentlərinin bərpasında istifadə
olunur. Meşə mikroiqliminin müalicəvi xüsusiyyətlərini
də qeyd etmək lazımdır. Meşə insanların
ruhi-əhvalına və mənəviyyətinə müsbət təsir göstərir.
Meşənin havasında patogen mikroblar olmur və
meşədə radiasiya fonu şəhərdə olduğundan iki dəfə
az, havanın temperaturu isə xeyli aşağı olur, lakin
rütubətlik 15-30% artıq olur. Meşənin və meşə
zolaqlarının kənd təsərrüfatında rolu böyükdür.
Quraqlıq rayonlarında tarlaqoruyucu meşə
zolaqlarının əhəmiyyətini, meşənin iqlim
mühafizəedici və suqoruyucu funksiyasını
qeyd etmək lazımdır.
Meşə sahələrinin eroziyaya qarşı rolunun sxeminə diqqət etsək meşənin
bəşəriyyət üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunu açıq aydın görərik.

4. Meşələrin əsas rolu:
- Meşənin iqtisadi rolu:
 oduncaqdan yanacaq kimi istifadə edilir
 sellüloza, kağız, oduncaq istehsal edilir
 Qətran, boyaq maddələri hazırlanır
 Dərman bitkilərindən təbabətdə istifadə edilir
- Meşələrin ekoloji rolu:
 Qlobal istiləşməni azaldır
 Torpağı mühafizə edir
 Vəhşi heyvanlar üçün yaşayış məskənidir
- Meşənin sosial rolu:
 Iş yeri
 Istirahət yeri
 Mədəniyyət mənbəyi
 Meşə yaxınlığında yaşayan insanların həyatının bir hissəsidir.

5. Meşəsizləşmə -
Hazırda planetimizdə qlobal miqyasda meşəsizləşdirmə baş verir. Meşələrin məhv
edilməsi lokal, regional və qlobal səviyyələrdə iqlimin dəyişməsinə, bitki örtüyünün və
heyvanat aləminin bioloji müxtəlifliyinə neqativ təsir göstərir.
«Meşəsizləşmə» termini dünya ədəbiyyatına son onilliklərdə daxil olmuş və hazırda
geniş işlənir. BMT-nin ekoloji proqramı «UNEP»-in işlərində meşəsizləşmə insan
fəaliyyəti və ya təbii səbəblərdən müəyyən ərazidə meşənin sıradan çıxması və ya
başqa təsərrüfat tipi istifadəsinə keçməsi kimi ifadə olunur.
İnsan həyata qədəm qoyduqdan sonra ilk dəfə istifadə etdiyi təbii resurslardan biri
meşə olmuşdur. Neolit dövründə aqrar təsərrüfata keçərkən tarla və otlaq sahəsi əldə
etmək məqsədilə də meşələri yandırmışlar.
Balta icad olunduqdan sonra meşə və kolluqlar
kəsilib, yandırılaraq şumlanmışdır. Sonralar
yanacaq və xammal kimi istifadə edən sənaye
və mexanikləşdirilmiş nəqliyyat vasitələri,
həmçinin oduncaq hazırlanması və daşınması,
yolların salınması insanın meşə landşaftlarına
əsas təsir formaları olmuşdur.

6. Meşəsizləşmənin səbəbləri:
- Meşələrin qırılması:
 Yanacaq kimi
 Meşə təsərrüfatı: mebel, sellüloz-kağız
fabrikinə xammal kimi
 Tikinti materialı kimi.
 Əkinçilik və heyvandarlığın inkişafı üçün
 İnfrastrukturun genişlənməsi (yolların
salınması)
- Meşə yanğınları
 Odla ehtiyatsız davranma
 Əkin yeri hazırlamaq üçün meşənin
yandırılması
 Quraqlıq illər
 Hərbi əməliyyatlar nəticəsində

7. İSMƏTLİ FATİMƏ
TƏRƏFİNDƏN
TƏQDİM EDİLDİ