ро

1. “Дэлхийн 00-ын өдөр”-ийг
тэмдэглэн өнгөрүүлэх
Танилцуулга
1

2. 2
“Дэлхийн 00-ын өдөр”
Анх 2001 онд энэхүү өдрийг Дэлхийн ариун
цэврийн байгууллагаас санаачлан гаргасан бөгөөд
НҮБ-ын Ерөнхий Ассемблей 2013 оноос “Дэлхийн
00-н өдөр”-ийг НҮБ-ын албан ёсны өдөр болгон
зарлажээ.

3. 3
“Дэлхийн 00-ын өдөр”-ийн зорилго юу вэ?
“Дэлхийн 00-ын өдөр”-ийг тэмдэглэснээр Дэлхий
дээрхи 3.6 тэрбум хүн эрүүл, аюулгүй буюу шаардлага
хангасан ариун цэврийн байгууламжаар хангагдаж чадаагүй
байгаа асуудалд анхаарал хандуулах зорилготой.
Уг өдөр, дэлхийн ариун цэврийн хүртээмжийн
асуудлыг шийдвэрлэх, мөн Тогтвортой хөгжлийн 17
зорилгын 6 дугаарт “2030 он гэхэд бүх нийтээр ариун цэвэр,
эрүүл ахуйн үйлчилгээнд тэгш хамрагдах, ил задгай бие
засах явдлыг зогсоох” зорилтыг биелүүлэхэд оршино.

4. 4
Тогтвортой хөгжлийн зорилго 6
Зорилго 6.
2030 он гэхэд хүн бүрийг баталгаат ундны ус, ариун цэврийн
байгууламжаар хангах.
Зорилт 6.1.1.
Аюулгүй, баталгаат ундны усны үйлчилгээгээр хангагдсан хүн амын
эзлэх хувь
Зорилт 6.2.1.
Эрүүл ахуйн шаардлага хангасан ариун цэврийн үйлчилгээгээр
хангагдсан хүн амын эзлэх хувь (гар угаах саван, ус, угаалтуурыг
хамруулна)

5. 5
“Дэлхийн 00-ын өдөр”-ийг хэн зохион
байгуулдаг вэ?
НҮБ-ын “Ус, ариун цэврийн байгуулламжийн асуудал”
хариуцсан Усны агентлагаас энэ жил ’00-доо ач
холбогдол өгцгөөе’ уриан дор тэмдэглэн өнгөрүүлж
байна.

6. 6
“Дэлхийн 00-ын өдөр”-т ямар ажлууд
хийгдэх вэ?
Уг өдрийг угтан НҮБ-ын ус, ариун цэврийн байгууламжийн
асуудал хариуцсан агентлагаас дэлхий нийтийг хамарсан
компанит ажлыг www.worldtoiletday.org болон нийтийн
мэдээллийн хэрэгслээр (#WorldToiletDay) дамжуулан
хүргэдэг.

7. 7
“Дэлхийн 00-ын өдөр”-т ямар ажлууд
хийгдэх вэ?
Хувь хүн, албан байгууллага, Засгийн газар, сургууль
болон бусад олон оролцогчид албан ёсны уриа болон
мэдээллийг олон нийтэд түгээх, дэлхийн 00-ийн өдрийн үйл
ажиллагааг зохион байгуулж, дэмжиж ажилладаг.

8. 8
“Дэлхийн 00-ын өдөр” 2021 компанит
ажлын зорилго
2021 оны “Дэлхийн 00-ын өдөр”-ын компанит ажлын гол зорилго нь:
• Хүн бүр бие засах газарт илүү анхаарал хандуулах.
• Хэрэв таньд бие засах газар байгаа бол талархах хэрэгтэй.
Бие засах газаргүй байна гэдэг нь бохир, аюултай байдлыг дагуулдаг. Хүн амын
эрүүл мэнд 00-ээс шууд хамааралтай. Бие засах газрын хүртээмж нь хүйсийн
тэгш байдал, боловсрол, эдийн засаг, байгаль орчныг сайжруулахад түлхэц
болдог. Бие засах газаргүй бол тогтвортой ирээдүй гэж байхгүй.
Тиймээс, Засгийн газар дөрөв дахин хурдтай ажиллаж, 2030 он гэхэд бүх
нийтийг бие засах газраар хангаж ажиллах үүрэгтэй.

9. 9
Эрүүл ахуй гэдэг нь хүний эрх юм
НҮБ-аас хүн бүрт амьдралын бүхий л орчинд эрүүл ахуйн
шаардлага хангасан, нийгэм, соёлын хувьд хүлээн зөвшөөрөгдөхүйц,
хувь хүний орон зайг бий болгосон ариун цэврийн байгууламжийг
боломжийн үнэтэй, хүртээмжтэй байх эрхийг олгодог.
Тогтвортой хөгжлийн 6-р зорилго “2030 он гэхэд бүх нийтээр
ариун цэвэр, эрүүл ахуйн баталгаат үйлчилгээнд тэгш хамрагдах, ил
задгай бие засах явдлыг зогсоох” гэж заасантай уялдуулан Засгийн
газрууд хүний эрхэд суурилсан, бүх нийтийг хамарсан үйлчилгээг
сайжруулах, өргөжүүлэх арга хэмжээг авч ажиллах ёстой.

10. 10
Бидэнд тулгарч буй ариун цэврийн
хүртээмжийн асуудал
Ундны цэвэр ус, ариун цэврийн байгууламжийн хүртээмжтэй байдал нь
хүн бүрийн эдлэх ёстой үндсэн эрх юм.
Ариун цэврийн байгууламж нь өрхөөс гарч буй хүний ялгадас, ахуйн хог
хаягдлыг аюулгүй, эрүүл ахуйн шаардлага хангасан байдлаар цуглуулж,
татан авч, бохирын шугамд нийлүүлэхийг хэлнэ. Гэтэл ялгадас зайлуулах
боломжгүй 00 ашиглан, эсвэл ил задгай бие зассаар байна.
Өнөөдөр 494 сая хүн ил задгай бие зассан хэвээр байна.

11. 11
Ариун цэврийн байгууламжгүй байхын
сөрөг үр дагавар:
Бие засах газар хүртээмжгүй байх нь бусад ойр орчмын хүмүүсийн
эрүүл мэндэд хохирол учруулж байдаг. Мөн ундны ус, гол мөрөн,
далайн эрэг, ургацыг бохирдуулж, хүн амын дунд үхлийн аюултай
өвчинг тархаадаг.
Дэлхий дээр дор хаяж 2 тэрбум хүн ялгадсаар бохирдсон ундны усыг
хоол хүнсэндээ хэрэглэж өдөр бүр тав хүртэлх насны 700 гаруй хүүхэд,
бохир ус, ариун цэврийн шаардлага хангаагүй нөхцөл байдлын
улмаас суулгалт өвчнөөр нас барж байна.

12. 12
Ариун цэврийн байгууламжид хөрөнгө
оруулах нь:
Аюулгүй бие засах газрыг бий болгох нь хүний үндсэн эрхүүдийг хангахад
зайлшгүй шаардлагатай байдаг.
Тэр дундаа,
• Жендэрийн тэгш байдал,
• Боловсрол,
• Эдийн засаг,
• Байгаль орчныг сайжруулахад түлхэц болдог.
Тухайлбал, ариун цэврийн байгууламжид оруулсан 1 доллар тутамд
эмнэлгийн зардлыг 5 хүртлэх доллараар хэмнэж, бүтээмж нэмэгдэж, ариун
цэврийн байгууламжийн бүх сүлжээгээр ажлын байр бий болгодог. Ялангуяа,
эмэгтэйчүүд, охидын хувьд гэр, сургууль, ажил дээрээ бие засах газартай
байх нь тэдэнд сарын тэмдэг ирсэн үед, жирэмсэн байхдаа ч нийгэмд үзүүлэх
үүрэг, ур чадавхиа бүрэн дайчлахад тусалдаг байна.

13. 13
Тогтвортой хөгжлийн зорилго 6 биелэлээ
олоход бид юу хийх хэрэгтэй вэ?
• Одоогийн байдлаар дэлхий нийтээрээ Тогтвортой хөгжлийн 6-р зорилгыг
биелүүлэх хэт хол байна. Ариун цэврийн байгууламжаас эхлээд хог хаягдлыг
тээвэрлэх хүртэлх бүх “ариун цэврийн сүлжээ”-д дөрөв дахин ахиц дэвшил
гаргахын тулд бидэнд асар их хөрөнгө оруулалт, шинэчлэл хэрэгтэй.
• Суурь эрх нь хөндөгдсөн, бие засах газаргүй иргэдийг Засгийн газраас
анхааралдаа авч, төлөвлөлт, шийдвэр гаргах үйл явцад тусгах, тодорхой
санхүүжилтийг хуваарилах ёстой. Төр болон хувийн хэвшлийнхэн ард
иргэдтэй хамтарч, тэдэнд зориулсан тогтвортой ариун цэврийн
байгууламжийг бий болгоход чиглэж ажиллахад оршино.

14. 14
Тогтвортой ариун цэврийн байгууламж
ямар байх хэрэгтэй вэ?
Тогтвортой ариун цэврийн байгууламж нь аюулгүй, хүртээмжтэй бие засах
газраас эхэлдэг.
Дараах үе шатын дагуу явагдана.
1. Бие засах газраас гарсан ялгадсыг хуримтлуулах
2. Шууд боловсруулах
3. Зайлуулах, бохирын хоолойгоор зөөвөрлөх
4. Аюулгүй устгах эсвэл дахин ашиглах
Боловсруулсан ялгадсыг аюулгүй дахин ашиглах боломжтой бөгөөд
хүлэмжийн хийн ялгаруулалтаар эрчим хүч үйлдвэрлэх, хөдөө аж ахуйг ус,
шим тэжээлийн найдвартай эх үүсвэрээр хангах юм. Тогтвортой ариун
цэврийн байгууламжийн системүүд нь үер, ган гачиг, усны нөөцийн өөрчлөлт,
уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдэлтэй далайн түвшний өсөлтийг тэсвэрлэх
чадвартай байх ёстой.

15. Анхаарал хандуулсанд баярлалаа
15