ارگ کلاه فرنگی واقع در خیابان مطهری شهر بیرجند

1. ‫بیرجند‬ ‫فرنگی‬ ‫کل ه‬ ‫ارگ‬ ‫بررسی‬

2. •‫بیرجند‬ ‫فرنگی‬ ‫کله‬ ‫ارگ‬‫استان‬ ‫تاریخی‬ ‫بناهای‬ ‫از‬ ‫یکی‬
‫در‬ ‫و‬ ‫بیرجند‬ ‫شهر‬ ‫غربی‬ ‫شمال‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫جنوبی‬ ‫خراسان‬
.‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫شهر‬ ‫این‬ ‫اسدی‬ ‫خیابان‬ ‫مجاورت‬
•‫لهای‬‌‫ه‬ ‫سا‬ ‫فاصله‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫قاجار‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫بنا‬ ‫این‬1264‫تا‬
1313‫به‬ ‫متعلق‬ ‫ارگ‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫خورشیدی‬
‫بیرجند‬ ‫فرمانداری‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫وی‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫خزیمه‬ ‫علم‬ ‫امیر‬
.‫ینماید‬‌‫ه‬ ‫م‬ ‫اهدا‬
•‫اولیه‬ ‫شکل‬‫بیرجند‬ ‫فرنگی‬ ‫کله‬‫دو‬ ‫در‬ ‫بادگیر‬ ‫دو‬ ‫شامل‬
‫در‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫حذف‬ ‫بعدی‬ ‫یهای‬‌‫ه‬ ‫بازساز‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫سو‬
‫شکل‬ ‫به‬ ‫ارگ‬ ‫این‬ ‫حاضر‬ ‫حال‬6‫شکل‬ ‫به‬ ‫رأس‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ضلعی‬
.‫یباشد‬‌‫ه‬ ‫م‬ ‫سفید‬ ‫رنگ‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫مخروط‬

3. ‫ای‬ ‫منطقه‬ ‫موقعیت‬

4. ‫تاریخی‬ ‫تصویر‬

5. •‫بیرجند‬ ‫فرنگی‬ ‫کله‬ ‫ارگ‬‫چند‬ ‫از‬ ،(‫)طبقه‬ ‫اشکوب‬ ‫شش‬ ‫با‬
‫داشتن‬ ‫با‬ ‫همکف‬ ‫بخش‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫تشکیل‬ ‫مهم‬ ‫بخش‬
.‫دارد‬ ‫بنا‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫های‬‌‫ه‬ ‫ویژ‬ ‫جایگاه‬ ،‫فضاسازی‬ ‫و‬ ‫نقشه‬ ‫لترین‬‌‫ه‬ ‫کام‬
‫بودن‬ ‫دارا‬ ‫بر‬ ‫علوه‬ ،‫طبقه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫آمده‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫فضاهای‬ ‫مجموع‬
‫که‬ ‫شده‬ ‫طراحی‬ ‫های‬‌‫ه‬ ‫گون‬ ‫به‬ ،‫گوناگون‬ ‫تزئینی‬ ‫فنون‬ ‫و‬ ‫تزئینات‬
‫وسیله‬ ‫به‬ ،‫قها‬‌‫ه‬ ‫اتا‬ ‫و‬ ‫یها‬‌‫ه‬ ‫گنبد‬ ،‫هشتی‬ ‫مانند‬ ‫مختلف‬ ‫فضاهای‬
‫در‬ ‫حوضخانه‬ ‫بخش‬ .‫یباشند‬‌‫ه‬ ‫م‬ ‫مرتبط‬ ‫یکدیگر‬ ‫با‬ ‫ارتباطی‬ ‫نهای‬‌‫ه‬ ‫دال‬
‫که‬ ‫طوری‬ ‫به‬ ‫آورده‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫مرکزیتی‬ ‫نیز‬ ‫همکف‬ ‫طبقه‬
‫محل‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫حوضخانه‬ ‫پیرامون‬ ‫فضای‬ ‫از‬ ‫مختلفی‬ ‫یهای‬‌‫ه‬ ‫ورود‬
‫بنا‬ ‫اصلی‬ ‫کف‬ ‫از‬ ‫متر‬ ‫یک‬ ‫حوضخانه‬ ‫محوطه‬ .‫یشوند‬‌‫ه‬ ‫م‬ ‫گشوده‬
‫صورت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫نتر‬‌‫ه‬ ‫پایی‬8.‫است‬ ‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫و‬ ‫طراحی‬ ‫ضلعی‬

7. •‫با‬ ‫تزئینی‬ ‫قنماهای‬‌‫ه‬ ‫طا‬ ‫دارای‬ ‫حوضخانه‬ ‫پیرامون‬ ‫فضای‬
‫سکوهای‬ ،‫قنماها‬‌‫ه‬ ‫طا‬ ‫تعداد‬ ‫به‬ .‫یباشد‬‌‫ه‬ ‫م‬ ‫زیبا‬ ‫سهای‬‌‫ه‬ ‫مقرن‬
‫روشنایی‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫تعبیه‬ ‫آن‬ ‫تحتانی‬ ‫بخش‬ ‫در‬ ‫کوتاهی‬
‫توسط‬ ‫و‬ ‫فرنگی‬ ‫کله‬ ‫گنبدی‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ،‫حوضخانه‬ ‫فضای‬
‫فرم‬ ‫با‬ ‫زیبایی‬ ‫بنمای‬‌‫ه‬ ‫آ‬ .‫یشود‬‌‫ه‬ ‫م‬ ‫تأمین‬ ‫نورگیر‬ ‫ههای‬‌‫ه‬ ‫پنجر‬
‫در‬ ‫را‬ ‫مطبوعی‬ ‫هوای‬ ،‫حوضخانه‬ ‫تهویه‬ ‫بر‬ ‫علوه‬ ‫مخصوص‬
‫در‬ ‫رفته‬ ‫بکار‬ ‫تزئینات‬ ‫جمله‬ ‫از‬ .‫است‬ ‫آورده‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫مکان‬ ‫این‬
‫لنه‬ ‫یهای‬‌‫ه‬ ‫کاربند‬ ،‫یبندی‬‌‫ه‬ ‫رسم‬ ،‫مقرنس‬ ،‫حوضخانه‬ ‫فضای‬
.‫است‬ ‫گلدانی‬ ‫تزئینات‬ ‫و‬ ‫زنبوری‬
•‫صورت‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫ارگ‬ ‫اول‬ ‫طبقه‬8‫همکف‬ ‫طبقه‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫ضلعی‬
‫در‬ ‫کوچک‬ ‫اتاق‬ ‫چند‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫کمتری‬ ‫فضای‬ ‫دارای‬ ،‫شده‬ ‫ساخته‬
‫صورت‬ ‫به‬ ‫بنا‬ ‫دیگر‬ ‫طبقه‬ ‫سه‬ ‫همچنین‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫آن‬
.‫یباشد‬‌‫ه‬ ‫م‬ ‫بنا‬ ‫مپذیری‬‌‫ه‬ ‫فر‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫صرفا‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫نمادین‬

9. •‫نام‬ ‫با‬ ‫امروزه‬ ‫که‬ ‫بنا‬ ‫این‬« »‫فرنگی‬ ‫کله‬ ‫ارگ‬‫شناخته‬
،‫مالدوله‬‌‫ا‬ ‫حسا‬ ‫ارگ‬ ‫همچون‬ ‫دیگری‬ ‫مهای‬‌‫ا‬ ‫نا‬ ‫با‬ ،‫یشود‬‌‫ا‬ ‫م‬
‫است.ارگ‬ ‫بوده‬ ‫مشهور‬ ‫سرکار‬ ‫ارگ‬ ‫و‬ ‫عروس‬ ‫یبی‬‌‫ا‬ ‫ب‬ ‫قصر‬
‫بیرجند‬ ‫مطهری‬ ‫شهید‬ ‫خیابان‬ ‫حاشیه‬ ‫در‬ ‫بیرجند‬ ‫فرنگی‬ ‫کله‬
‫مرکزی‬ ‫استانداری‬ ‫ساختمان‬ ‫اکنون‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫واقع‬
.‫است‬ ‫بیرجند‬

12. •.‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫توجهی‬ ‫جالب‬ ‫معماری‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬ ‫با‬ ‫حوضخانه‬ ‫بنا‬ ‫مرکز‬ ‫در‬
‫محوطه‬ .‫است‬ ‫بنا‬ ‫بخش‬ ‫ترین‬ ‫مهم‬ ،‫تزیینات‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫حوضخانه‬ ‫فضای‬
‫ضلعی‬ ‫هشت‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫تر‬ ‫پایین‬ ‫بنا‬ ‫اصلی‬ ‫کف‬ ‫از‬ ‫متر‬ ‫یک‬ ‫حوضخانه‬
‫نماهای‬ ‫طاق‬ ‫دارای‬ ‫مکان‬ ‫این‬ ‫پیرامون‬ ‫فضای‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫و‬ ‫طراحی‬
‫کوتاهی‬ ‫سکوهای‬ ،‫نماها‬ ‫طاق‬ ‫تعداد‬ ‫به‬ ‫یباشد‬‌‫ا‬ ‫م‬ ‫زیبا‬ ‫سهای‬‌‫ا‬ ‫مقرن‬ ‫با‬ ‫تزیینی‬
‫طریق‬ ‫از‬ ‫حوضخانه‬ ‫فضای‬ ‫روشنایی‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫تعبیه‬ ‫آن‬ ‫تحتانی‬ ‫بخش‬ ‫در‬
‫نمای‬ ‫آب‬ .‫یشود‬‌‫ا‬ ‫م‬ ‫تامین‬ ‫نورگیر‬ ‫های‬ ‫ه‬‌‫ا‬ ‫پنجر‬ ‫توسط‬ ‫و‬ ‫فرنگی‬ ‫گله‬ ‫گنبدی‬
‫در‬ ‫را‬ ‫مطبوعی‬ ‫هوای‬ ،‫حوضخانه‬ ‫تهویه‬ ‫بر‬ ‫علوه‬ ‫مخصوص‬ ‫فرم‬ ‫با‬ ‫نیز‬ ‫زیبایی‬
‫حوضخانه‬ ‫فضای‬ ‫در‬ ‫رفته‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫تزیینات‬ ‫جمله‬ ‫از‬ .‫یآورد‬‌‫ا‬ ‫م‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫مکان‬ ‫این‬
.‫است‬ ‫گلدانی‬ ‫تزیینات‬ ‫و‬ ‫زنبوری‬ ‫لنه‬ ‫های‬ ‫کاربندی‬ ،‫بندی‬ ‫ی‬‌‫ا‬ ‫رسم‬ ، ‫مقرنس‬ ،

14. •‫شش‬ ‫و‬ ‫زیگوارتی‬ ‫ویژه‬ ‫فرم‬ ‫از‬ ‫نظر‬ ‫صرف‬ ‫ارگ‬ ‫عمارت‬
‫بخش‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫تشکیل‬ ‫مهم‬ ‫بخش‬ ‫چند‬ ‫از‬ ‫اشکوبه‬
‫جایگاه‬ ،‫فضاسازی‬ ‫و‬ ‫نقشه‬ ‫کاملترین‬ ‫داشتن‬ ‫با‬ ‫بنا‬ ‫همکف‬
‫طبقه‬ ‫از‬ ‫جلوتر‬ ‫ارگ‬ ‫ورودی‬ ‫فضای‬ .‫دارد‬ ‫بنا‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫های‬‌‫ا‬ ‫ویژ‬
‫چشمگیر‬ ‫و‬ ‫زیبا‬ ‫قوس‬ ‫چند‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫کف‬ ‫هم‬
.‫است‬ ‫آورده‬ ‫بوجود‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫طاقهایی‬

16. •‫و‬ ‫فرنگی‬ ‫گل ه‬ ‫گنبدی‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫حوضخانه‬ ‫فضای‬ ‫روشنایی‬
‫زیبایی‬ ‫نمای‬ ‫آب‬ .‫یشود‬‌‫ش‬ ‫م‬ ‫تامین‬ ‫نورگیر‬ ‫ هاهای‬‌‫ش‬ ‫پنجر‬ ‫توسط‬
‫اهوای‬ ،‫حوضخانه‬ ‫تهویه‬ ‫بر‬ ‫علو ه‬ ‫مخصوص‬ ‫فرم‬ ‫با‬ ‫نیز‬
.‫یآورد‬‌‫ش‬ ‫م‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫مکان‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مطبوعی‬
، ‫حوضخانه‬ ‫فضای‬ ‫در‬ ‫رفته‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫تزیینات‬ ‫جمله‬ ‫از‬
‫تزیینات‬ ‫و‬ ‫زنبوری‬ ‫لنه‬ ‫کاربندیهای‬ ،‫یبندی‬‌‫ش‬ ‫رسم‬ ، ‫مقرنس‬
.‫است‬ ‫گلدانی‬
‫اهم‬ ‫طبقه‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫ضلعی‬ ‫اهشت‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫بنا‬ ‫اول‬ ‫طبقه‬
‫اطاقک‬ ‫چند‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫کمتری‬ ‫فضای‬ ‫دارای‬ ،‫شد ه‬ ‫ساخته‬ ‫کف‬
.‫است‬ ‫شد ه‬ ‫ساخته‬ ‫آن‬ ‫در‬

23. ‫برش‬

25. ‫حوض‬ ‫شکل‬