2. PROJEKT
PALCEM PO MAPIE –
DROGA DO MARZEŃ
Wykonawca: Domy dla
Dzieci i MłodzieŜy
w Łoniowie
Dzieci korzystały z informacji dostępnych w Internecie, Encyklopediach, zaś zdjęcia
udostępniono ze zbioru prywatnego Jarosława Zdyba.
6. Kultura – legenda
Grzmiący wodospad Godafoss
Wodospad Godafoss tworzy para wodospadów tej samej rzeki, której nurt rozdziela
leŜąca tuŜ przed progiem mała wysepka. Huczące wody obu odnóg wpadają do koryta
uformowanego na kształt podkowy o szerokości 100 m. Miejscowe opowieści wiąŜą
Nazwę wodospadu z niezwykle waŜnym wydarzeniem.
NajbliŜsze kraje w otoczeniu Islandii od dawna były chrześcijańskie, zaś mieszkańcy
Islandii wciąŜ oddawali cześć staronordyckim bogom. Podejmowane przez misjonarzy od 980 r.
próby zaszczepienia chrześcijaństwa kończyły się poraŜkami. Islandczycy twardo i konsekwentnie
sprzeciwiali się ich naukom, co prowadziło do krwawych konfliktów.
Działalność misyjna na Islandii nasiliła się, kiedy na tronie Norwegii zasiadł Olaf Tryggvason. Raz po raz słał
on duchownych, aby przekonali wyspiarzy do zmiany wyznania. Jeden z misjonarzy,
Stefnir Thorgilsson, nie przebierał w środkach: brutalnie niszczył świątynie i wizerunki pogańskich bogów,
przez co stał się tak niepopularny, Ŝe musiał uchodzić z wyspy. W jego miejsce król Olaf posłał kapłana
imieniem Thangbrand, który wcześniej doświadczenia misyjne zdobywał w Norwegii i na Wyspach Owczych.
W latach 997 - 999 pozyskał on dla nowej religii kilku znaczących islandzkich wodzów,
lecz nie obyło się to bez śmiertelnych ofiar, a i praktyki pogańskie wyspiarzy wcale nie osłabły.
Po tych niepowodzeniach norweski król zmienił taktykę. Po pierwsze odmówił Islandczykom dostępu
do swoich portów, po drugie wziął kilku zakładników - niektórzy byli synami wodzów - których obiecał stracić,
jeśli Islandczycy nie przyjmą chrześcijaństwa.
7. Kultura – legenda
Grzmiący wodospad Godafoss
Społeczeństwo Islandii w tym czasie
składało się juŜ po części z europejskich
emigrantów - chrześcijan i plemion podległych n
awróconym wodzom, ale ogromną większość stanowili
wciąŜ zwolennicy starych wyznań. Jedni i drudzy
mieli swoich przedstawicieli
w parlamencie, Althingu, który latem kaŜdego
roku zbierał się w Thingvellir na Równinie
Parlamentarnej. Na jego obrady zjeŜdŜali,
jako przedstawiciele narodu, wodzowie plemienni z całej wyspy.
W parlamencie tym istniała funkcja głosiciela praw, którego zadaniem było zapoznanie
zebranych z treścią ustaw, zanim te zostaną przyjęte.
Od 985 r. był nim Thorgeir Thorkelsson, pogański wódz z Ljósavatn opodal Akureyri, z racji obowiązków
religijnych pełniący teŜ funkcje kapłana. Na Althingu w 1000 r. (lub 999 r.) czekało go niebywale
trudne zadanie. Musiał zdecydować o wyznaniowej przyszłości narodu w chwili, kiedy dwie
rywalizujące religie zdołały podzielić kraj, przez co wizja wojny domowej była bardzo realna. Jak
postanowić, aby nie utracić dobrych stosunków z Norwegią (głównym partnerem handlowym), a
jednocześnie wyciszyć burzliwe spory wewnętrzne?
Wpierw, w imię jedności narodu, Thorgeir zaapelował do zgromadzonych o rozwagę. Upewniwszy się, iŜ
obie strony przyjmą zgodnie jego decyzję, w samotności medytował nad nią dzień i noc. W końcu,
mimo iŜ sam hołubił Odyna, Thora i cały panteon licznych bogów, opowiedział się za Islandią
chrześcijańską, co nazajutrz ogłosił. Był doświadczonym negocjatorem, więc dodał takŜe, iŜ poganie
nie muszą wyzbywać się dotychczasowych rytuałów, a Ŝe te są niezgodne z prawem nowego
Kościoła, winni to robić potajemnie.
Rozstrzygnięcie było korzystne dla obu stron. Thorgeir pogodził skłócony naród, a przy tym bez
przemocy zaszczepił chrześcijaństwo w społeczeństwie, które dotąd skutecznie mu się opierało.
Wracając konno w rodzinne strony, przejeŜdŜał koło wodospadu, którego kształt kojarzył się z
podkową konia boskiego Odyna. Zrywając z przeszłością, wrzucił do niego towarzyszące mu w
podróŜy pogańskie wizerunki. Od tego wydarzenia o wodospadzie mówiono Godafoss, co znaczy
Wodospad bogów. Tak mówi legenda. Ale czy tak było naprawdę?
9. Charakterystyczne obyczaje
roczne
Islandczycy świętują 13 dni BoŜego Narodzenia
(od 24 grudnia do 6 stycznia). Święta BoŜego Narodzenia Islandczycy
zaczynają o 6 rano, poniewaŜ dawniej wierzono, Ŝe nowy dzień zaczyna
się właśnie o tej godzinie. Islandczycy bardzo powaŜnie traktują
dekoracje świąteczne. Najbardziej powszechną dekoracją są choinki,
które dekoruje się girlandami, lampkami i róŜnego rodzaju ornamentami.
Inną powszechną dekoracją świąteczną są Świece Adwentowe. Na Islandii
są dwa rodzaje Świec Adwentowych.
Pierwszy rodzaj to Wieniec Adwentowy udekorowany czterema
świeczkami –
jedna na kaŜdą niedzielę Adwentu. Drugi rodzaj to siedem świec ułoŜonych
w formie trójkąta. Zwykle ustawia się je w oknach i zapala począwszy
od pierwszej niedzieli Adwentu, aŜ do 6 stycznia.
ŚWIĘTY MIKOŁAJ
Islandczycy mają nie jednego, a trzynastu Świętych Mikołajów. Ci Święci nie mają nic
wspólnego z polskim Świętym Mikołajem. Są one potomkami troli i na początku
straszono nimi dzieci. Jednak w ubiegłym stuleciu stały się o wiele bardziej przyjacielskie
KOT ŚWIĄTECZNY
Stary islandzki obyczaj mówi o tym, Ŝe kaŜdy musi mieć na sobie nowe ubranie w czasie
świąt, w przeciwnym wypadku takie osoby były w niebezpieczeństwie i mogły zostać
zjedzone przez złośliwą bestię zwaną KOTEM ŚWIĄTECZNYM. W ten oto sposób
kaŜdy człowiek pracował cięŜko, aby mieć coś nowego do ubrania.
10. Gospodarka Islandii Gospodarka kraju oparta
jest na rybołówstwie morskim, w którym zatrudnienie znajduje 12% ludności
zawodowo czynnej. Poławia się głównie dorsze i śledzie.
W miastach portowych funkcjonują liczne zakłady przetwórstwa rybnego
produkującego konserwy, karmę dla zwierząt, mączkę rybną, tran. Większość
zakładów skupia się w Rejkiawiku. Do największych partnerów handlowych
kraju naleŜą Niemcy, Stany Zjednoczone i Holandia.
11. Sport
• Na Islandii bardzo popularna jest gra w
szachy. Wśród dyscyplin sportowych
bardzo często uprawia się pływanie, piłkę
noŜną i koszykówkę i jazdę konną na
kucach islandzkich.
• Narodową, tradycyjną dyscypliną są
zapasy zwane GLIMA.
12. Dzieci o dzieciach
Na Islandii nie występuje analfabetyzm poniewaŜ dzieci od
2 roku Ŝycia uczęszczają do przedszkola, a w dalszym etapie
idą do szkoły. Do braku analfabetyzmu przyczynia się
równieŜ zamiłowanie Islandczyków do czytania ksiąŜek.
System edukacji na Islandii podzielony jest na 4 etapy:
• Leikskóli - przedszkole dla dzieci poniŜej 6 lat,
• Grunnskóli - szkoła obowiązkowa (podstawowa +
gimnazjum)
dla dzieci w wieku od 6-16 lat,
6-
• Framhaldsskóli - szkoła średnia dla młodzieŜy od 16-20 lat,
16-
• Háskóli - szkoła wyŜsza dla osób w wieku powyŜej 20 lat.
Główną zasadą systemu edukacji w Islandii jest równe
prawo do edukacji niezaleŜnie od płci, bogactwa, miejsca
zamieszkania, pochodzenia, religii, ewentualnego
inwalidztwa. Wszyscy mają zagwarantowana bezpłatną
naukę równieŜ w szkole średniej i wyŜszej. Tradycyjnie
szkoły są tworzone przez sektor publiczny, istnieje parę
szkół prywatnych, które są takŜe dofinansowywane przez
państwo.
