Prezentacja z Kongresu Młodej Socjologii 2012 w Krakowie

1. mapabarier.siskom.waw.pl
Miasto barier. Bariery architektoniczne
na podstawie projektu Warszawska
Mapa Barier
Adam Piotr Zając
Instytut Socjologii UW, SISKOM

2. mapabarier.siskom.waw.pl
Porządek prezentacji
• Wykluczenie przestrzenne jako
wykluczenie społeczne
• Bariery architektoniczne: problemy
definicyjne
• Projekt Warszawska Mapa Barier
• Bariery architektoniczne w Warszawie:
analizy ilościowe i przestrzenne.
• Wnioski

3. mapabarier.siskom.waw.pl
Wykluczenie przestrzenne – Ali
Madanipour
• 3 główne wymiary wykluczenia społecznego:
– Ekonomiczny
– Polityczny
– Kulturalny
• Dostęp kluczową kategorią przy definiowaniu
wykluczenia społecznego.
• Opozycja: potrójnie wykluczeni vs. w pełni
zintegrowani.
• Przestrzeń areną wykluczenia i walki o dostęp.
Projektowana przestrzeń powinna zapewniać
dostęp i możliwość funkcjonowania grupom
narażonym na marginalizację.
• Grupy marginalizowane negatywnie wpływają
na legitymizację systemu społecznego.
Niebezpieczeństwo alienacji systemu od życia Ali Madanipour,
jednostek. Newcastle University,
School of Architecture,
Planning and
Landscape

4. mapabarier.siskom.waw.pl
Jak definiować bariery
architektoniczne?
• trudności i przeszkody występujące przy korzystaniu z obiektów
budowlanych, a także przeszkody utrudniające lub uniemożliwiające
poruszanie się w przestrzeni.
Encyklopedia PWN
• przeszkody zamykające dostęp osobom kalekim na wózkach inwalidzkich
(np. schody, podesty, wąskie drzwi, różnice poziomów itp.).
Encyklopedia WIEM (onet.pl)
•fizyczne przeszkody ograniczające dostęp osób niepełnosprawnych do
możliwości korzystania z miejsc, obiektów budowlanych, budynków i
lokali, dróg, chodników i dojść, mebli i sprzętów dostępnych dla osób
sprawnych. […]
Wikipedia
Encyklopedia Internautica (interia.pl) – brak definicji

5. mapabarier.siskom.waw.pl
Kłopoty definicyjne
• Elementy wspólne:
– Przeszkody
– Utrudnianie/ograniczanie dostępu
– Związek z obiektami budowlanymi
– Osoby niepełnosprawne (nie dotyczy: Encyklopedia PWN)
• Wątpliwości:
– Grupa docelowa?
– Zjawisko emergentne?
– Czy wszystkie bariery są przeszkodami? Co w takim
razie ze źle wykonanymi ułatwieniami (windy,
podjazdy)?

6. mapabarier.siskom.waw.pl
Proponowana definicja
• Każdy obiekt istniejący w przestrzeni publicznej stwarzający
problemy w poruszaniu się lub mający ograniczony dostęp dla
jakiejkolwiek grupy użytkowników.
• Grupy dotychczas pominięte:
– Niektóre osoby niepełnosprawne (np. niewidomi, osoby
głuche),
– Rodzice korzystający z wózków dziecięcych,
– Osoby starsze,
– Rowerzyści,
– A nawet podróżni
Przepisy prawne:
Art. 4, ust 1
Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę
przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym
techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:
1) spełnienie wymagań podstawowych dotyczących: […]
4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa
wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach
inwalidzkich; (źródło: artykuł 4 ust. 1 ustawy – Prawo budowalne)

7. mapabarier.siskom.waw.pl
Warszawska Mapa Barier – co to?
• Każdy punkt posiada krótki
opis utrudnień, wyświetlany
po kliknięciu na ikonę na
mapie.
• Skupiamy się na pułapkach
wzdłuż głównych tras
komunikacyjnych
• Obecnie prawie 600
punktów w całym mieście
• Punkty można zgłaszać
wysyłając
mapabarier@siskom.waw.pl
• Każdy może zapoznać się z
bazą punktów na stronie
mapabarier.siskom.waw.pl

8. mapabarier.siskom.waw.pl
Organizator:
Wspierają nas:

9. mapabarier.siskom.waw.pl
6 kategorii barier
Punkty zostały podzielone na 6 kategorii
• Skrzyżowanie w znaczny sposób utrudniające
poruszanie się.
• Schody bez towarzyszących im odpowiednich pochylni
lub wind
• Kładka bez odpowiednich pochylni lub wind
• Przejście podziemne bez odpowiednich pochylni lub
wind
• Nieodpowiedni przystanek komunikacji miejskiej
• Przeszkoda na drodze, w tym zbyt wąskie przejścia,
nieodpowiednia nawierzchnia

10. mapabarier.siskom.waw.pl
Przykłady barier z Warszawy
Przystanek tramwajowy Wspólna Droga

11. mapabarier.siskom.waw.pl
Przykłady barier z Warszawy
ulica Ostrobramska (róg Motorowej)

12. mapabarier.siskom.waw.pl
Przykłady barier z Warszawy
Ulica Tamka / Most Poniatowskiego

13. mapabarier.siskom.waw.pl
Przykłady barier z Warszawy
Wisłostrada

14. mapabarier.siskom.waw.pl
Statystyki zbioru danych
•8% utrudnień to nieobniżone
krawężniki
• Prawie 100%
niskopodłogowych autobusów
vs. 133 przystanki
autobusowe bez dostępu
•2005: Modernizacja linii
tramwajowej w Al.
Jerozolimskich i kupno 15
niskopodłogowych
tramwajów bez modernizacji
dojść do przystanków.
•56% miejskich wind nie
działa (raport ZM), liczne
przykłady zatrzaśnięć
użytkowników.

15. mapabarier.siskom.waw.pl
Rozmieszczenie punktów na mapie
• Obecnie posiadamy 598
punktów, czyli na każdy
kilometr kwadratowy
powierzchni przypada ok.
1,15 punktu
• Liniowość utrudnień i efekt
tunelu
• Większe zagęszczenie w
centrum niż na obszarach
peryferyjnych
• Współwystępowanie
utrudnień w ramach jednego
typu (schody, kładki)
• Każda z kategorii ma inną
charakterystykę jeśli chodzi o
występowanie: przystanki,
przejścia podziemne itp.

16. mapabarier.siskom.waw.pl
Rozmieszczenie schodów i kładek

17. mapabarier.siskom.waw.pl
Wnioski
• Zmiana definicji barier architektonicznych w czasie
– kto jest wykluczony, co jest barierą?
• Społeczne wyobrażenia na temat dostępności
determinują sposób konstruowania miasta
(przypadek rowerzystów)
• Regulacje prawne zapewniają likwidacje barier
wyłącznie w przypadku gruntownych modernizacji
a nie wymuszają tego w inwestycjach
odtworzeniowych.
• Współwystępowanie utrudnień i kumulacja
negatywnych efektów: autobusy i przystanki
autobusowe. Potrzeba kompleksowych działań.

18. mapabarier.siskom.waw.pl
Bibliografia
• Bariery architektoniczne w: Encyklopedia PWN, dostęp 15 maja
2012, http://encyklopedia.pwn.pl/
• Bariery architektoniczne w: WIEM, dostęp 15 maja 2012,
http://wiem.onet.pl.
• Bariery architektoniczne w: Wikipedia, dostęp 15 maja 2012,
http://wikipedia.org
• Madanipour Ali, Social exlusion and space, w: Judith Allen, Goran
Cars, Ali Madanipour (red): Social Exclusion in European Cities:
Processes, Experiences and Responses (Regions and Cities),
Routledge 2003
• Test warszawskich wind 2011, Raport Zielonego Mazowsza, dostęp:
http://mapabarier.siskom.waw.pl/index.php/dokumenty/
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane; Dz.U. 2010 nr 243
poz. 1623; dostęp przez Internetowy System Aktów Prawnych

19. Dziękuję za uwagę
zajac@siskom.waw.pl
http://mapabarier.siskom.waw.pl