www.arparmuhendislik.com.tr 0212 580 4311

Bina enerji performansı
hesaplama yöntemi
bayram.bay@gmail.com
Murat BAYRAM
Mak.Yük.Müh.- Dai.Bşk.
B.Ġ.B. Yapı Ġşleri Genel Müdürlüğü
Enerji Verimliliği Dairesi Başkanlığı

Bina enerji performansı hesaplama yöntemi
Bina enerji performansı hesaplama
yöntemi;
Binanın enerji tüketimine etki eden tüm
parametrelerin, binaların enerji verimliliğine
etkisini değerlendirmek ve enerji performans
sınıfını belirlemek için geliştirilmiştir.

Bina Enerji Performansı Hesaplama
Yöntemi;
-konutlar,
-ofisler,
-eğitim binaları,
-sağlık binaları,
-Oteller,
-Alışveriş ve ticaret merkezleri
gibi mevcut ve yeni bina tiplerinin enerji
performansını değerlendirmek için kullanılır.

yöntemi;
bina enerji performansını değerlendirirken;
- binaların ısıtılması ve soğutulması için binanın
ihtiyacı olan net enerji miktarının
hesaplanmasını,
- net enerjiyi karşılayacak kurulu sistemlerden
olan kayıpları ve sistem verimlerini de gözönüne
alarak binanın toplam ısıtma-soğutma enerji
tüketiminin belirlenmesini,

yöntemi;
- havalandırma enerjisi tüketiminin
belirlenmesini,
- binalarda günışığı etkileri göz önüne alınarak,
günışığından yararlanılmayan süre ve
günışığının etkili olmadığı alanlar için
aydınlatma enerji ihtiyacının ve tüketiminin
hesaplanmasını,
- sıhhi sıcak su için gerekli enerji tüketiminin
hesaplanmasını kapsamaktadır.

Bina Enerji Performansı Hesaplama Yöntemi
Başlıca Kaynakları;
Stan. No Adı (İngilizce) Adı (Türkçe)
EN 13790 -
tst EN ISO
13790
Energy performance of buildings
– Calculation of energy use for
space heating and cooling
Binaların enerji performansı –
Mekân ısıtması ve soğutulması
için enerji kullanımının
hesaplanması
EN 13789 -
TS EN ISO
13789
Thermal performance of
buildings – Transmission heat
loss coefficient – Calculation
method
Binaların Isıl Performansı-
Transmisyon Isı Kaybı Katsayısı-
Hesaplama Metodu
EN15251 -
TS EN
15251
Indoor environment criteria for
design and calculation of energy
performance of buildings
Binaların enerji performansının
tasarımı ve değerlendirilmesi için
bina içi ortam parametreleri (bina
içi hava kalitesi, ısıl ortam,
aydınlatma ve akustik)
TS 825 - Binalarda Isı Yalıtım Kuralları

EN ISO
14683 - TS
EN ISO
14683
Thermal bridges in building
construction- Linear thermal
transmittance- Simplified
Methods and default values
Bina İnşaatı-Isıl Köprüler-Lineer
Isıl Geçirgenlik-Basitleştirilmiş
Metot ve Hatasız Değerler
EN 10456 -
TS EN ISO
10456
Building materials and products –
Hygrothermal properties –
Tabulated design values and
procedures for determining
declared and design thermal
values
İnşaat Malzeme Ve Mamulleri -
Beyan Ve Tasarım Termal
Değerlerinin Tayini İçin Metotlar
BS EN
12524 - TS
EN 12524
Building materials and products.
Hygrothermal properties.
Tabulated design values
Bina malzemeleri ve mamulleri -
hidroısıl özellikler -
çizelgeleştirilmiş tasarım değerleri
BR 443 Conventions for U-value
calculations
-

TS 2164 - Kalorifer Tesisatı
Projelendirme Kuralları
DIN 18599 Energy efficiency of buildings
Energy efficiency of buildings -
Calculation of the net, final and
primary energy demand for
heating, cooling, ventilation,
domestic hot water and lighting
-
EN 13370 -
TS EN ISO
13370
Thermal performance of
buildings – Heat transfer via the
ground – Calculation methods
Isıl Performansı -Zeminle Isı
Değişimi Hesaplama Metodu
2005
ASHRAE
Fundamentals Handbook -

ISITMA ve SOĞUTMA ĠÇĠN NET
ENERJĠ ĠHTĠYACININ
HESAPLANMASI

Bu yöntemin net enerji hesaplama adımının
sonucunda elde edilebilecek başlıca çıktılar;
- Binanın ısıtılması için yıllık net enerji ihtiyacı,
- Binanın soğutulması için yıllık net enerji ihtiyacıdır.

Bu hesaplama yönteminde binanın ısıtma
ve soğutma için gerekli net enerji ihtiyacı,
EN- ISO 13790 standardı ve onun yönlendirdiği
diğer AB standartları ile, ilişkili ASHRAE ve TR
standartlarından yararlanılarak hesaplanmaktadır.

EN 13790 üç hesaplama yöntemini
önermektedir;
1- Aylık statik hesaplama metodu
2- Basit saatlik dinamik hesaplama metodu
3- Detaylı dinamik hesaplama metodu

Aylık/mevsimsel statik hesaplama yöntemi
 Isıtma-soğutma enerji ihtiyacı aylık/mevsimsel
hesap aralıkları ile hesaplanmaktadır.
 Statik bir hesaplama yöntemidir, binanın gerçek ısıl
davranışını hesaba katmaz, binanın ısıl davranışı
basit korelasyon faktörleri ile hesaba yansır.
 Yıllık bazda ortalama bir enerji tüketim değeri sunar,
aylık ölçekte özellikle geçiş mevsimlerinde hata
payı yüksektir.

Detaylı dinamik simülasyon metodu
Detaylı dinamik metod hakkında standartta yalnızca
genel bilgiler sunulmaktadır.

BASİT SAATLİK DİNAMİK HESAPLAMA
-Bina enerji performansı hesaplama metodu
BEP-TR’de kullanılan yöntem basit saatlik hesaplama
metodudur.
-Basit saatlik hesaplama metodu yarı dinamik bir
hesaplama yöntemidir.
-Saatlik iklim datası ve zaman çizelgeleri kullanır.
- Isıtma ve soğutma mevsimlerini ayrıca belirlenmesini
gerektirmez.

-RC (direnç-kapasite) modeli ile binanın saatlik ısıl
davranışını gerçeğe yakın şekilde yansıtabilmektedir.
-Geçiş mevsimlerinde net enerji miktarının
hesaplanmasını olanaklı kılar.
-Konfor koşullarının operatif sıcaklığa bağlı olarak
tanımlanmasını olanaklı kılar.
-Saatlik hesap adımları ile operatif sıcaklıkları ve
saatlik zaman çizelgesine göre konfor ihtiyaçlarını
sağlayacak gerekli net enerjiyi hesaplar.

-Bina enerji yüklerine etki eden güneş kazançlarını,
güneşin yıl, gün ve saat içindeki pozisyonunu dikkate
alarak, güneş kontrol elemanlarının performansını
hesaba katarak belirler.
-Uzun dalga ışınımla atmosfere kaçan ısıyı dikkate
alır.

Isıtma ve soğutma net enerji hesaplama
yöntemi için gerekli olan başlıca girdiler;
- İklim verileri,
- Bina geometrisi,
- Binanın havalandırma ve ısıl özellikleri,
- İç kazançlar ve güneş enerjisinden kazançlara bağlı
özellikleri,
- Bina malzemelerinin ve bina bileşenlerinin tanımı,
- Bina fonksiyonuna bağlı iç konfor şartları (sıcaklık ve
nem ayar değerleri, havalandırma miktarı),
- Bina tipolojisine bağlı zonlama yöntemleri ve zon
bilgileri.

• EKİPMANLARDAN İÇ KAZANÇLAR
• İNSANLARDAN İÇ KAZANÇLAR
• MALZEMELER
• BİNA TİPOLOJİLERİ
• BİNA FORMLARI
• ZONLAMA
• KONFOR KOŞULLARI
DIŞ İKLİM VERİLERİ
Dış hava sıcaklığı (TMY)
Güneş ışınımı (TMY)
Bağıl nem (TMY)
ISI
GEÇİŞİ
ISI
GEÇİŞİ
ISI
GEÇİŞİ
ISI
GEÇİŞİ
GÜN IŞIĞI
ETKİSİ
HAVA
SIZINTISI
HAVA
SIZINTISI
GÜNEŞ KAZANÇLARI

Bina tipleri;
Tipoloji Alt tipoloji
Konut
Müstakil konut
Apartman
Rezidans
Ofis
Eğitim binaları
Oteller
Sağlık binaları
Alışveriş ve ticaret merkezleri

Isıtma ve Soğutma İçin Net Enerji İhtiyacının
Hesaplanması Yönteminin Ana Hatları
Bina Geometrisi
- Hesaplama yöntemi, bina geometrisinin
basitleştirilmiş yöntem ile tanımlanmasını sağlayan
bina formlarını içermektedir.
- Yöntemde, bir yazılım kullanılması durumunda
kolaylık sağlamak açısından genel formlar anahtar
olarak verilmektedir.

Bina Geometrisi

Isıl Zonlar
Binada kullanılan mekânlar,
- ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemlerinin
çalışma özellikleri,
- mekândaki aktivite durumu,
- kullanıcı profilleri,
- iç kazançlardaki farklılıklar
gibi ısıl etmenlere göre farklı gruplara ayrılırlar.

Isıl Zonlar
Benzer özellikler gösteren her bir grup zon olarak
isimlendirilir.
Her bir zon bağımsız birim olarak hesaplama
yönteminde ayırt edici özellikleriyle tanımlanır.

Isıl Zonlar
- Bu yöntemde kullanılan çok zonlu hesaplama
(bağımsız çok zonlu hesaplama) için, zonlar
arasında iletim/taşınım ile ve hava
hareketi/sızıntısı ile ısı geçişi hesaba katılmaz.
- Her zon için ayrı ayrı yapılan hesaplama,
bağımsız tek zonlu hesaplamalar serisi olarak
kabul edilir. Aynı ısıtma ve soğutma sistemlerini
paylaşan zonlarda, ısıtma ve soğutma için enerji
ihtiyacı, bağımsız zonlar için hesaplanan enerji
ihtiyacının toplamıdır.

Isıl Zonlar
Müstakil konutlar için zonlama örneği

Isıl Zonlar
Apartmanlar için zonlama örneği

Isıl Zonlar
Ofisler için zonlama örneği

Isıl Zonlar
- Müstakil konutlar, apartmanlar ve ofisler dışındaki
bina tipolojilerinde basitleştirilmiş bir kabul ile her
kat tek zon olarak kabul edilmektedir.
- Ancak her katta mekan fonksiyonları kullanıcıya
tanımlattırılıp, alan ile orantılı olarak iç kazanç ve
konfor sıcaklığı değeri kat başına belirlenmektedir.

İletim ve taşınım ile ısı geçişi
-Basit saatlik hesaplama yönteminde binanın ele
alınan zonu için yapı bileşenlerinin toplam iletim ve
taşınım ısı geçiş katsayısı “W/K” cinsinden
hesaplanır.
- Zonu oluşturan farklı elemanların (duvarlar, çatı
yüzeyleri, döşeme) ve bu elemanları oluşturan farklı
bileşenlerin ısı geçiş katsayıları ayrı ayrı
hesaplanarak toplanır, bu yolla zonun opak
yüzeylerinden ve saydam yüzeylerden iletim ve
taşınım ile toplam ısı geçiş katsayısı değerlerine
ulaşılır.

Havalandırma ile ısı geçişi
- Havalandırma ile ısı geçişinde, zonda farklı
kaynaklardan meydana gelen hava akılarının iç
hava sıcaklığına doğrudan ve kütle sıcaklığına
dolaylı etkisi hesaplanır.

Havalandırma ile ısı geçişi
Hava akısı meydana getirdiği kabul edilen
Kaynaklar
- Pencere ve kapılar aracılığıyla doğal havalandırma
- Yapı kabuğundaki aralık ve çatlaklar aracılığıyla
gelen sızıntılar (infiltrasyon)
- İklimlendirilmeyen bitişik zondan (kışbahçesi…vb)
hava akısı
- Isı geri kazanım ünitelerinden hava akısı
- Ön ısıtmalı / soğutmalı mekanik havalandırma
sistemlerinden hava akısı

İç kazançlar
İç kazançlar, negatif kazançlar (iç ortamdan soğuk
kaynaklara yayılan ısı), dahil olmak üzere iç ısı
kaynaklarından kazanılan ısıdır.
Bu hesaplama yönteminde göz önüne alınan iç
kazançlar aşağıda belirtilenleri içerir:
- İnsanlardan, metabolik aktiviteye bağlı, duyulur
ve gizli ısı,
- Cihazlardan yayılan duyulur ve gizli ısı,
- Aydınlatma aygıtlarından kaynaklanan ısı.

İç kazançlar
- İç kazançlar (insanlardan ve cihazlardan), hesabı
yapılan zonun fonksiyonuna göre değişiklik
göstermektedir.
- Zondaki aktiviteye bağlı olarak insanlardan ısı
kazançları, hacimdeki ekipman yoğunluğuna bağlı
olarak cihazlardan ısı kazançları hesaplanır.
- Ayrıca hesabı yapılan binanın fonksiyonuna göre
binanın zonlaması farklılık gösterdiğinden toplam iç
kazanç hesabı değişir.

Güneş kazançları
- Güneş enerjisi kazançları, opak ve saydam
bileşenlerden kazançlar olmak üzere iki düzeyde
incelenmektedir.
- Geliştirilen yöntem, dış engeller ve bina
çıkıntılarının gölgeleme etkisini, saydam ve opak
bileşenlerin etkin toplama alanına dayanan güneş
kazançlarını ve gökyüzüne kaybedilen ısıl ışınım
miktarını hesaba katmaktadır.

Saatlik Isıtma – Soğutma Net Enerji İhtiyacı

Saatlik Isıtma – Soğutma Net Enerji İhtiyacı
- Bu maddedeki yöntem, ayar sıcaklığı olarak, operatif
sıcaklığı temel almaktadır.
- Hesaplama yöntemi, gerçek iç sıcaklığı ve bu
sıcaklığı ayar değerine çıkarmak üzere harcanan
ısıtma ve soğutma gücünü 1 saat aralıklarla
yakınsama yöntemi ile hesaplamaktadır.
- Bütün bu durumlarda, “t” zamanındaki sıcaklıklar
hesaplanır ve bir sonraki adımda kullanılmak üzere
kaydedilir.
- Saatlik aralıklarla yakınsama yapılarak hesaplara
devam edilir.

AYDINLATMA ENERJĠSĠ
GEREKSĠNĠMLERĠNĠN
HESAPLANMASI

Aydınlatma Enerjisi Gereksinimlerinin Hesaplanması
- EN 15193 Binalarda Enerji Performansı –
Aydınlatma Enerjisi Gereksinimleri, binalarda
aydınlatma enerjisi tüketiminin değerlendirilmesi için
bir hesaplama yöntemini tanımlamaktadır.
- BEP-TR Bina Enerji Performansı Hesaplama
Yöntemi, aydınlatma enerjisi tüketiminin
hesaplanmasında Avrupa Birliği Standardı’nda
tanımlanan yöntemi temel alarak Türkiye koşulları
için geliştirilmiştir.

AESG-Aydınlatma Enerjisi Sayısal Göstergesi,
binada tüketilen yıllık toplam aydınlatma enerjisine
ilişkin sayısal göstergedir ve enerji performans
sınıfını belirlemek için geliştirilmiştir.

IEC, ISO, EN vb
No
Adı
(İngilizce)
Adı
(Türkçe)
EN 60598 Luminaires Aygıtlar
EN 60570 Electrical supply track systems for luminaires Aygıtlar için elektriksel bağlantılar
EN 61347 Lamp control gear Lamba kontrol donanımı
EN 12193 Light and lighting — Sports Lighting Işık ve Aydınlatma-Spor aydınlatması
EN 12464-1 Light and lighting — Lighting of work places — Part 1:
Indoor work places
Işık ve Aydınlatma-Çalışma alanlarının
aydınlatılması-Bölüm 1:İç çalışma alanları
EN 15193 Energy performance of buildings — Energy
requirements for
lighting
Binalarda Enerji Performansı –
Aydınlatma Enerjisi Gereksinimleri
EN 13032-1 Lighting applications — Measurement and
presentation of photometric data of lamps
and luminaires — Part 1: Measurement and file
format
Aydınlatma uygulamaları-Lamba ve aygıtların
fotometik verilerinin ölçülmesi ve sunumu-Bölüm
1:Ölçüm ve dosya formatı
EN 1838 Lighting applications — Emergency lighting Aydınlatma uygulamaları-Acil durum aydınlatması

- Bu hesaplama yönteminde mevcut günışığının
aydınlatma enerjisi tüketimi üzerindeki etkisi,
hacimlerde günışığından yararlanan bölgenin dış
engeller, cephe, hacim ve pencere özelliklerine bağlı
olarak tanımlanması ile belirlenmiştir.
- Ayrıca, otomatik kontrol sistemlerinin kullanımıyla
toplam aydınlatma enerjisi tüketiminin düşürülebilmesi
de göz önüne alınmıştır.

-Bu hesaplama yönteminde,
mevcut ve yeni binaların enerji performansını
değerlendirmek üzere;
-Konutlar,
-Ofisler,
-Eğitim binaları,
-Hastaneler,
-Oteller,
-Restoranlar,
-Spor tesisleri,
-Toptan ve Perakende Satış alanları,
-İmalathaneler ele alınmıştır.

KONUTLAR İÇİN
AYDINLATMA ENERJİSİ
TÜKETİMİNİN HESAPLANMASI

- Konutlarda tüketilen aydınlatma enerjisi, Avrupa
Birliği ülkelerinde toplam elektrik enerjisi tüketiminin
%10 ile % 20 arasında değişen bir bölümünü
oluşturmaktadır ve bu oran aydınlatma enerjisinin
verimli kullanımına bağlı olduğu kadar, konutlarda
kullanılan elektrikli ev aletlerinin sayısı ile de ilişkilidir.

Konutlarda aydınlatma sistemi, kullanılan lambaların sayıları ve
güçleri ile tanımlanabilmektedir. Kompakt fluoresan lambaların
kullanımı, verimliliklerinin yüksek olması nedeniyle aydınlatma
enerjisi tüketiminin düşürülmesini sağlamaktadır.
Avrupa Birliği ülkelerinde KFL kullanımı değişik oranlarda
gerçekleşmekte ve önemli miktarda aydınlatma enerjisi
potansiyelini oluşturmaktadır. Türkiye’de 1998 verilerine göre bu
oran %20 KFL ve %80 enkandesan lamba olarak belirlenmiş ve
daha etkili enerji politikalarının uygulanması ile düşürülmesi
hedeflenmiştir.
Konutlarda kullanılan enkandesan lambaların KFL ile
değiştirilmesi sonucunda toplam enerji tüketiminin ve CO2
salımının azaltılması olanaklıdır.

Konutlarda aydınlatma enerjisi tüketiminin
belirlenebilmesi için kurulu aydınlatma gücünün yanı
sıra kullanıcı profiline ilişkin veri de gereklidir.
Kullanıcı davranışları, iklim ve coğrafi bölge
özelliklerinin ve mimari tasarım parametrelerinin
sonucu olarak binalarda gerçekleşen günışığı miktarı
ile ilişkilidir.

AYDINLATMA
ENERJİSİ
TÜKETİMİ
Günışığı
miktarı
Yapma
aydınlatma
Kullanıcı
profili
Konutlarda aydınlatma enerjisi tüketimi etkenleri

FARKLI BİNA TİPLERİ İÇİN
AYDINLATMA ENERJİSİ

Bakım faktörü değeri
•Lamba tipi
•Aygıt tipi
•Hacim türü
göz önüne alınarak belirlenir.

A Çıplak
Bare batten
B Açık reflektör
Open reflector
(Ventilated)
C Kapalı reflektör
Closed reflector
(unventilated)

D IP2X Normal aygıt
IP2X Normal luminaire
E IP5X Toz korunumlu
IP5X Dustproof luminaire
F Endirekt aygıt
Indirect luminaire

LAMBA Enkandesan
Lambalar
Tüp Fluoresan
Lambalar
Halofosfor Tüp
Fluoresan
Lambalar
Yüksek Basınçlı
Civa Buharlı
Lambalar
Metal Halide
Lambalar
Yüksek
Basınçlı
Sodyum
Buharlı
Lambalar
Aygıt tipi T N K T N K T N K T N K T N K T N K
A 74 68 60 69 63 56 62 56 50 59 54 48 58 53 47 69 63 56
B 80 76 73 74 70 67 67 63 60 64 60 58 62 59 56 74 70 67
C 79 72 63 74 66 58 66 59 52 63 57 50 62 55 48 74 66 58
D 79 72 67 73 67 62 65 60 56 62 58 54 61 56 52 73 67 62
E 84 80 75 77 74 70 69 66 62 67 63 60 65 62 58 77 74 70
F 62 54 44 58 50 41 52 45 36 50 43 35 48 42 34 58 50 41
Bakım Faktörü (MF) değerleri (%)

Kullanıma bağlı faktör (Fo) hesaplanması
Hacim türü, alanı ve kontrol sistemi göz önüne alınarak Fo
değeri belirlenir.
Eğer 30 m2 alan tek anahtara bağlı kontrol ediliyorsa Fo = 1
kabul edilir;
Diğer durumlarda aşağıdaki bağıntılar geçerlidir:
Fo = [7 - (10 x FOC)] x (FA - 1) (0.9 ≤ FA ≤1 )
Fo = 1-[ (1- FOC ) x FA /0.2 ] (0≤ FA <0.2)
Fo = FOC + 0.2 – FA (0.2≤ FA <0.9)

Bina veya hacim türüne bağlı FA değerleri
Bina Türü FA T Hacim Türü FA
Ofisler 0.2 Ofisler 1 kişilik ofis odası 0.4
2 kişilik ofis odası 0.3
Açık planlı ofis>6 kişilik 30 m2 0
Açık planlı ofis>6 kişilik 10 m2 0.2
Koridor (dimmerlenmiş) 0.4
Giriş holü 0
Showroom 0.6
WC 0.9
Depo 0.9
Teknik servis odası 0.98
Fotokopi- bilgi işlem odası 0.5
Konferans odası 0.5
Arşiv 0.98

Aydınlatma kontrolüne bağlı faktör (FOC) değerleri
Otomatik varlık dedektörü olmayan mekanlar FOC
Manuel açma kapama anahtarı 1.00
Manuel açma kapama anahtarı- otomatik kapama sinyali ilaveli 0.95
Otomatik varlık dedektörü olan mekanlar FOC
Otomatik açma / Loşlaştırma 0.95
Otomatik açma / kapama 0.90
Elle (maunel) açma / dimmerli 0.90
Elle (manuel) açma / kapama 0.80

Günışığının Etkisi
FD=1 Engel
Engel İndisi =1
•Engel İndisi
•Geçirgenlik İndisi
•Derinlik İndisi
•Günışığı Etkisi
•Günışığı Sağlama Faktörü
VarYok
Yok Var
Aylık Hesaplama Yöntemi
FD =1- (FD, S x FD,C)
YILLIK AESG DEĞERİ

DC = (4.13 + 20.0 x IT – 1.36 x IDe) IO (%)
D = DC t k1 k2 k3 (%)
D : Günışığı faktörü
DC : Karkas cephe açıklığı için günışığı faktörü
t : Camın ışık geçirgenliği
k1 : Pencere doğramasına ilişkin faktör (genellikle 0.7)
k2 : Cam kirliliğine ilişkin faktör (genellikle 0.8-1)
k3 : Camın direkt ışık geçirgenliği (genellikle 0.85)
Günışığı faktörünün sınıflandırılması
Günışığı faktörü
Günışığı faktörünün hesaplanması

Aydınlık düzeyi
(lx) Günışığı etkisi a b Türkiye enlemleri için FD,S değerleri
36 37 38 39 40 41
300
Zayıf 1,2425 -0,0117 0,8213 0,8096 0,7979 0,7862 0,7745 0,7628
Orta 1,3097 -0,0106 0,9281 0,9175 0,9069 0,8963 0,8857 0,8751
Güçlü 1,2904 -0,0088 0,9736 0,9648 0,956 0,9472 0,9384 0,9296
500
Zayıf 0,9432 0,0094 0,6048 0,5954 0,586 0,5766 0,5672 0,5578
Orta 1,2425 -0,0117 0,8213 0,8096 0,7979 0,7862 0,7745 0,7628
Güçlü 1,322 -0,011 0,926 0,915 0,904 0,893 0,882 0,871
750
Zayıf 0,6692 -0,0067 0,428 0,4213 0,4146 0,4079 0,4012 0,3945
Orta 1,0054 -0,0098 0,6526 0,6428 0,633 0,6232 0,6134 0,6036
Güçlü 1,2812 -0,0121 0,8456 0,8335 0,8214 0,8093 0,7972 0,7851
Türkiye enlemleri için Günışığı Sağlama Faktörü (FD,S)
değerleri a ve b katsayılarına bağlı olarak hesaplanmıştır

Enlemler 36 37 38 39 40 41 42
Hatay Adana Niğde Erzurum Ankara Ordu Sinop
Kilis Gaziantep Malatya Kırşehir Bilecik Rize
Mersin Osmaniye Aksaray Tunceli Çanakkale Tekirdağ
Antalya Şanlıurfa Bitlis Kütahya Bayburt Trabzon
Karaman İzmir Balıkesir Bursa Ardahan
Mardin Van Erzincan Tokat Artvin
Muğla Manisa Eskişehir Gümüşhane Karabük
Şırnak Nevşehir Sivas Çorum Samsun
Hakkari Elazığ Ağrı Çankırı Kastamonu
Kahramanmaraş Kayseri Kırıkkale Kars Zonguldak
Burdur Muş Yozgat Yalova Bartın
Denizli Uşak Iğdır Amasya Edirne
Adıyaman Afyonkarahisar Bolu Kırklareli
Aydın Bingöl Düzce
Isparta Kocaeli
Batman Sakarya
Diyarbakır Giresun
Konya İstanbul
Siirt

tD= Günışığından
yararlanılan süre
• Güneş doğuş-batış saatleri
• Binanın kullanım saatleri
• İşlev
•Günışığının olmadığı kullanım süresi
tN= Günışığının olmadığı
süre
tD ve tN sürelerinin belirlenmesi:
tD ve tN değerleri Türkiye’nin enlemlerine göre hesaplanmış ve
aylık çalışma günlerinin toplamı olarak belirlenmiştir.

Günışığına Bağlı Yapma Aydınlatma Kontrolü (FD,C)
- FD,C değeri, bir yapma aydınlatma kontrol sisteminin veya
stratejisinin sağlayacağı enerji tasarrufu potansiyelinin etkinliğini
belirten katsayıdır. FD,C değerleri, yapma aydınlatma kontrol
sisteminin manuel veya otomatik olması durumuna ve günışığı
girişine bağlı olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Yapma Aydınlatma Sisteminin Kontrolü
Günışığı girişine bağlı olarak F D,C,n
değerleri
Zayıf Orta Güçlü
Manuel 0,2 0,3 0,4
Otomatik 0,75 0,77 0,85

Wt = WL,t + WP,t (kWh)
( aydınlatma enerjisi + parazit enerji )
WL,t = { (Pn x Fc) x [(tD x Fo x FD) + (tN x Fo)]}/1000 [kWh]
WPt , = {{Ppc x [ty – (tD + tN)]} + (Pem x tem)}/1000 [kWh]
•Pn=lambaların toplam gücü
•Fc= Bakım ve loşlaştırma için düzeltme faktörü
•tD= Günışığı kullanılan süreler
•Fo= Kullanıma bağlı faktör
•FD= Günışığı bağımlılık faktörü
•tN= Günışığı kullanılmayan süreler
WP,t kabul edilen değerler:
•Acil durum aydınlatması 1 kWh / m2 yıl
•Otomatik kontrol 5 kWh / m2 yıl
•Her ikisi birden 6 kWh / m2 yıl
BİNALARDA AYDINLATMA ENERJİSİ

AESG - Aydınlatma Enerjisi Sayısal Göstergesi
W / A kWh / (m2 yıl)
W : Yıllık aydınlatma enerjisi gereksinimi
A : Binanın toplam alanı (Aydınlatılmayan ve
kullanılmayan bölgeler hariç)

MEKANĠK SĠSTEMLER ĠÇĠN
ENERJĠ ĠHTĠYACININ
HESAPLANMASI

Mekanik Sistemler Ġçin Enerji Ġhtiyacının Hesaplanması
Mekanik Sistemler;
1- Isıtma Sistemleri,
2- Soğutma Sistemleri,
3- Havalandırma Sistemleri,
4- Kullanım Sıcak Suyu Sistemleri,
5- Bileşik Isıl Güç Sistemlerinden Enerji Girdisinin
Hesaplanması,
6- Fotovoltaik Sistemler,

1- Isıtma Sistemleri
- Isıtma ihtiyacının karşılanması için ısıtma sistemine
sağlanması gereken toplam enerji miktarı ve destek enerjisi
DIN V 18599 standardı referans alınarak belirlenmiştir.
- Standartta ısıtma yapılan ay için hesaplama yapılmaktadır, bu
çalışmada da aylık değerler kullanılmıştır.
- Net enerjiden saatlik bazda gelen bilgiler önce aylık temele
oturtulmaktadır.
- Isıtma yapılan her saat için net ısıtma enerjisi ihtiyacına
karşılık, sağlanması gereken enerji miktarı ve destek enerjisi
aylık olarak belirlenerek yıllık toplam sağlanması gereken enerji
miktarı bulunmaktadır.

Isıtma sistemleri ;
-Sıcak sulu ısıtma
-Doğrudan Elektrikle ısıtma
-Radyant ısıtıcı
-Soba ile ısıtma
-Isı pompalı sistemler
-Elektrikli ısıtıcılar
olarak sınıflandırılmıştır.

-Sıcak sulu ısıtma
Sıcak sulu ısıtmada ısı üreteci olarak kazan veya ısı pompası kullanılacağı
var sayılmıştır.
Kullanılan kazan için ısı üretim kayıpları ve ısı üretimi için gerekli destek
enerjisi aylık olarak hesaplanmıştır.
Destek enerjisi, sistemin fonksiyonunu tam olarak yerine getirebilmesi için
kurulan fanlar,pompalar vb.gibi yardımcı elemanların tükettiği enerjidir.
‒ Radyatörler
‒ Sulu gömülü sistemler
‒ Konvektörler
‒ Hava Apareyleri

- Doğrudan Elektrikle ısıtma
-Tavana bağlı radyant panel,
-Elektrikli döşemeden ısıtma,
-Yağ depolu elektrikli radyatör.
-Radyant ısıtıcı
Radyant ısıtıcı için oda yüksekliği ve oda sıcaklık kontrolüne bağlı olarak
kontrol ve emisyon kayıpları ve ayrıca ısı üretim kayıpları aylık olarak
hesaplanmıştır.

-Soba ile ısıtma
Soba ile ısıtmada sobanın yakıt türüne göre katı, sıvı ve gaz
yakıtlı(hermetik ve bacalı) olmasına veya çinili soba olmasına bağlı olarak
sağlanması gereken toplam enerji aylık olarak hesaplanmıştır.
-Elektrikli ısıtıcı
Elektrikli ısıtıcıların kullanılması durumunda sağlanması gereken enerji
miktarı hesaplanmıştır.
-Isı pompalı sistemler
Isı pompalı sistemler hem ısıtma hem de soğutmada kullanılabilir.
Enerji tüketimi hesaplanırken COP değerleri göz önüne alınır.
Bu sistemler hem ısıtmada hem soğutmada üreteç ve eleman işlevi
görürler.
Klimalar, VRF sistemler ısı pompalı sistemler olarak ele alınırlar.

Isı Üretecinden Isıtma Sistemine Verilmesi
Gereken Enerji
Qh,outg: Isı üretecinin ısıl gücü, (kWh)
Qh,b : Net enerji ihtiyacı, (kWh)
Qh,ce : Isıtma sisteminden çevreye olan kontrol ve emisyon kayıpları, (kWh)
Qh,d : Isıtma sisteminden çevreye olan dağıtım ısıl kayıpları, (kWh)
Qh,s : Isıtma sisteminden çevreye olan depolama ısıl kayıpları, (kWh)
Qh,outg= Qh,b+ Qh,ce + Qh,d + Qh,s

Isı Üretecinden Isıtma Sistemine Verilmesi
Gereken Enerji
Merkezi HVAC ısıtması kullanıldıysa;
: HVAC ısıtması için ısı üretecinin ısıl gücü, (kWh)
: Merkezi HVAC ısıtması için net enerji ihtiyacı, (kWh)
: Isıtma sisteminden çevreye olan dağıtım ısıl kayıpları, (kWh)
: Isıtma sisteminden çevreye olan depolama ısıl kayıpları, (kWh)

- Isı Üretecinden Isıtma Sistemine Verilmesi
Gereken Enerji
-Isı üretecine sağlanması gereken enerji
-Destek Enerjisi
-Kısmi Yük Değerleri
Isı Dağıtımı
Depolama
-Kazan Nominal Gücü
-Enerji Tüketiminin Belirlenmesi

2- Soğutma Sistemleri
Soğutma için enerji gereksinimi;
-Merkezi HVAC sistemi,
-Mahal şartlandırma (iklimlendirme)
olmak üzere iki tipte incelenmektedir.
Soğutma için HVAC soğutma fonksiyonu ve soğutma
enerji çıkışı ayrı ayrı hesaplanarak toplanır.

2.1-HVAC Sistemi İle Soğutma
HVAC sisteminde kullanılan fanlar için varsayılan
güç tüketim değerleri
Soğutma Serpantinleri İçin Enerji İhtiyacı
HVAC Sistemi İçin Soğutma gücü Hesabı
Soğutma Sistemine Göre Enerji Kullanımı
Binanın tipi, kısmi yük değerleri, sıcaklık seviyesi, kullanım
şekli, yeniden soğutma tipi, kullanılıyorsa kompresör tipi gibi
parametreler dikkate alınarak enerji hesabı yapılır.

2.2- Mahal Şartlandırma (İklimlendirme) İçin
Soğutma Enerjisi
Mahal Şartlandırma İçin Soğutma Enerji İhtiyacı
Mahal Şartlandırma İçin Soğutma Enerji Beslemesi
Mahal Şartlandırma İçin Destek Enerjisi
Binanın tipi, kısmi yük değerleri, sıcaklık seviyesi, kullanım
şekli, yeniden soğutma tipi, kullanılıyorsa kompresör tipi gibi
parametreler dikkate alınarak enerji hesabı yapılır.

Buhar Sıkıştırmalı Soğutma Sistemleri
‒Hava Soğutmalı Buhar Sıkıştırmalı Soğutma
Sistemleri
‒Su Soğutmalı Buhar Sıkıştırmalı Soğutma Sistemleri
Absorpsiyonlu (Soğurmalı) Soğutma Sistemleri

Buhar Sıkıştırmalı Soğutma Sistemleri
Kompresör kullanıldığından elektrik enerjisi tüketimi absorpsiyonlu
sistemlere göre daha fazladır.
Kompresörlü soğutma sisteminin enerji tüketimi Enerji Etkinlik
Katsayısı (EER) ve ortalama kısmi yük değerleri (PLVav) kullanılarak
hesaplanır. Bu değerler tablolardan elde edilir.

Absorpsiyonlu Soğutma Sistemleri
Absorpsiyonlu ( soğurmalı ) soğutma sistemlerinde, buhar sıkıştırmalı
sistemlerindeki kompresörün yerini soğurucu, ısı değiştiricisi, ısıtıcı,
ayırıcı, pompa ve vana elemanlarından oluşan bir sistem alır.
Absorpsiyonlu sistemleri elektrik değil ısı tüketirler.
Absorpsiyonlu soğutma sisteminin enerji tüketimi, ısı etkenlik katsayısı
(ζ) ve ortalama kısmi yük değerleri (PLVav ) kullanılarak hesaplanır.

3- Havalandırma Sistemleri
Havalandırma Isı Kuyusu
Isı kuyusu, bina zonundan dışarıya ısının atıldığı
kısımdır. Net Enerji kısmında anlatıldığı gibi ısıtma için
gerekli enerji hesabı, ısı değiştiricili havalandırma
sistemlerine göre havalandırma ısı kuyularına bağlı
karakteristik değerlerle verilmiştir:
- Besleme havası sıcaklığı (Koşullandırılan ortama verilen
havanın sıcaklığı)
- Hava değişim oranı

Isıl Kayıplar, Destek Enerjisi ve Üreteç Isıl gücü
Isıtma için Enerji ihtiyacı
hesplanır.
Kontrol ve emisyon kayıpları ile dağıtım ve depolama
kayıpları eklenir.

Havalandırma ve havayla ısıtma sistemleri için ısı
üreteç çıkışı hesaplanır
Isı üreteci için verilmesi gereken enerji aşağıdaki faktörler göz önünde
bulundurularak hesaplanır:
a) Üreteç ısıl gücü,
b) Üreteç ısıl kayıpları,
c) Emilen havadan geri kazanılan ısı miktarı

4- Kullanım Sıcak Suyu Sistemleri
Kullanma sıcak suyu sistemi için üreteç ısısı
, , , ,w outg w b w d w sQ Q Q Q  
,w outgQ
,w bQ
,w dQ
,w sQ
: Kullanım sıcak suyu sistemi için üreteç ısıl gücü, (kWh)
: Enerji ihtiyacı, (kWh)
: Kullanım sıcak suyunun çevreye olan dağıtım ısıl
kayıpları,(kWh)
: Kullanım sıcak suyunun sistemde depolanması ile
meydana gelen ısıl kayıplar,(kWh)

Kullanma sıcak suyu sistemi için üreteç ısısı
Kullanım Sıcak Suyu İçin Üretece Verilmesi Gereken Isı
Destek Enerjisi
Kullanım Sıcak Suyu Enerji İhtiyacı
Binanın sıcak su ihtiyacı tek bir sistem tarafından sağlanması
durumunda hesaplamalar bu tek sistem üzerinden yapılır. Bunun
yanı sıra bir binada sıcak su ihtiyacını temin edecek birden fazla
sistem yer alabilir. Bu durumda her bir sistem için benzer hesaplar
yapılacaktır
Dağıtım, Depolama ve Üreteç Kaybı İhtiyacı

Kullanım Sıcak Suyunun Isıtılması İçin Güneş Enerjisi
Güneş enerjisi sistemi tarafından yapılan katkı bir düzeltme faktörü
kullanılarak hesaplanmaktadır.
Güneş enerjisi sisteminin kullanım sıcak suyunun ısıtılmasına olan
katkısı;
- Küçük güneş enerjisi sistemleri: Bu sistemler çift bölmeli
(bivalent) kullanım sıcak suyu depolama tanklarını içermektedir.
- Büyük güneş enerjisi sistemleri: Bu sistemler en az bir tane
kullanım sıcak suyu tankından ve ayrı bir tane güneş enerjisi
sistemi ile ısıtılan yedekleme (buffer) depolama tankından
meydana gelmektedir.

5- Bileşik Isıl Güç Sistemlerinden Enerji Girdisinin
Hesaplanması
Kojenerasyon (CHP): Tek bir enerji kaynağından aynı anda hem
ısı hem de elektrik enerjisinin elde edildiği sistemdir.
Gücün ısıya oranı (C): Bileşik ısı ve güç sisteminde (CHP)
üretilen net elektrik gücü üretiminin net ısı üretimine oranıdır.
İlgili hesaplamalar yönteme uygun olarak yapılır.

6- Fotovoltaik Sistemler
Fotovoltaik sistem tarafından üretilen elektrik enerjisi pik güç ve
sistem performansına göre hesaplanır.

REFERANS BĠNA VE
BĠNALARIN ENERJĠ TÜKETĠM
SINIFLARININ BELĠRLENMESĠ

Referans Bina ve Enerji Sınıfı
•Aynı iklim verileri kullanacak
•Aynı yönlendirmeye sahip olacakYeri ve İklim Verileri
•Plan ve çatı tipleri aynı olacak
•Kat sayısı ve toplam alanı aynı olacakGeometrisi
•Opak ve saydam bileşenler TS825 zorunlu standardına
uygun olacakBina kabuğu
•Yasal mevzuatların izin verdiği minimum verim değerlerine
ve tanımlanan sistem özelliklerine sahip olacakMekanik sistemler
•Aydınlatma için tanımlanan minimum parametrelere sahip
olacakAydınlatma sistemi
ve tanımlanan sistem özelliklerine sahip olacakSıcak su sistemi
•Yenilenebilir enerji sistemi ve kojenerasyon sisteminin
bulunmadığı kabul edilmiştir.
Yenilenebilir enerji ve
kojenerasyon sistemi

• Aynı iklim verileri kullanacak
• Aynı yönlendirmeye sahip olacak
Yeri ve İklim Verileri
 Gerçekte yapılacak ve enerji kimlik belgesi düzenlenecek bina ile aynı
yerde ve aynı yönde planlanacak, hesaplama programı aynı özellikler için
hem gerçek hem de referans bina için tek seferde girilen veriler için iki kez
çalışacak,
 Bina aynı yerde olduğu için bulunduğu yerin iklim verileri hem gerçek hem
de referans bina için geçerli olacak.

• Plan ve çatı tipleri aynı olacak
• Kat sayısı ve toplam alanı aynı olacakGeometrisi
 Gerçekte yapılacak ve enerji kimlik belgesi düzenlenecek bina ile aynı
geometride planlanacak, hesaplama programı aynı özellikler için hem gerçek
hem de referans bina için tek seferde girilen veriler için iki kez çalışacak,
 Gerçekte yapılacak ve enerji kimlik belgesi düzenlenecek bina ile aynı kat
sayısı ve toplam alanına sahip planlanacak, hesaplama programı aynı
özellikler için hem gerçek hem de referans bina için tek seferde girilen veriler
için iki kez çalışacak,

• Opak ve saydam bileşenler TS825 zorunlu
standardına uygun olacakBina kabuğu
 Referans bina kabuğu minimum TS 825 standardına uygun olacaktır.
Gerçekte yapılacak ve enerji kimlik belgesi düzenlenecek bina kabuğunun
ise TS 825 standardının minimum değerinden daha iyi olmasının önünde
herhangi bir engel yoktur.

 Referans bina ısıtma sisteminde yakıt olarak doğal gaz seçilmiştir,
 Referans binada, merkezi ısıtma sistemi seçilmiştir,
 Referans bina sistem verimleri yasal mevzuatların (yönetmelik ve
standartların) izin verdiği minimum verim ve etkenlik değerleri seçilmiştir,
 Referans konut binasında havalandırma doğal havalandırma seçilmiştir,
 Referans konut dışı binalarda havalandırma mekanik seçilmiştir.
 Referans konut binasında soğutma sistemi bireysel sistem olarak
seçilmiştir,
 Referans konut dışı binada soğutma sistemi merkezi sistem olarak
seçilmiştir.

 Net enerji ihtiyacı olmasına rağmen, mevcut veya tasarlanmış herhangi bir
sistemin bulunmaması durumunda, sistem karakteristikleri referans bina ile
aynı alınır.
 Mevcut veya tasarlanmış herhangi bir sistemin, hesaplanan net enerji
ihtiyacı karşısında yetersiz kalması durumunda, ihtiyacın karşılanamayan
kısmını karşılamak üzere, hayali bir sistem atanır. Bu hayali sistemin
özellikleri, referans binadaki ilgili sistem ile aynıdır.

• Aydınlatma için tanımlanan minimum
parametrelere sahip olacakAydınlatma sistemi
Referans bina için kabul edilen parametreler aşağıdaki gibidir:
Ele alınan hacmin aydınlatma sistemi direkt kabul edilir.
Hacimlerde duvarların ışık yansıtma katsayısı (ρD) %50, tavanın ışık
yansıtma katsayısı (ρT)%70 olarak belirlenmiştir.
Yapma aydınlatma sisteminde kullanılan lambaların:
*konut binaları için %30’unun kompakt fluoresan lamba ve %70’inin
enkandesan lamba;
*ticari binalarda %70’inin tüp fluoresan lamba ve %30’unun enkandesan
lamba olması kabul edilmiştir.
Aygıt tipi D grubu IP2X normal aygıt olarak seçilmiştir, bakım faktörü (MF)
değeri %67’dir.

• Aydınlatma için tanımlanan minimum
parametrelere sahip olacakAydınlatma sistemi
Günışığı geçişinin zayıf ve yapma aydınlatma sistemi kontrolünün manuel
olması durumunda gerçekleşen Günışığı Bağımlılık Faktörü (FD değeri) için
hacim türüne bağlı olarak yer alan tanımlı değerler aşağıdaki tabloda
verilmiştir. Asıl binada ise FD değeri hesaplanarak elde edilir.
Aydınlık
Düzeyi (lx)
Enlem
36 37 38 39 40 41
300 0,836 0,838 0,840 0,843 0,845 0,847
500 0,879 0,881 0,883 0,885 0,887 0,888
750 0,914 0,916 0,918 0,918 0,920 0,921

ve tanımlanan sistem özelliklerine sahip olacakSıcak su sistemi
 Referans konut binasında sıcak su sistemi için doğal gazlı şofben
seçilmiştir,
 Referans konut dışı binada merkezi sıcak su sistemi seçilmiştir,
 Referans bina için seçilen sistemler için yönetmelik ve standartların izin
verdiği minimum verim değerleri seçilmiştir.

• Yenilenebilir enerji sistemi ve kojenerasyon
sisteminin bulunmadığı kabul edilmiştir.
Yenilenebilir enerji ve
kojenerasyon sistemi
 Referans bina için herhangi bir şekilde yenilenebilir enerji veya
kojenerasyon sisteminin kullanılmadığı kabulü yapılmıştır,
 Yönetmelik revizyonunda yenilenebilir enerji kullanımı için minimum oran
verilmesi halinde referans bina tanımına yansıtılacaktır.

 Bina geometrisi, fonksiyonu, bina bileşenlerinin termofiziksel özellikleri, iç
mekan aydınlatması kurulu gücü ve kontrolleri, HVAC sistem tipleri, boyutları
ve kontrolleri, sıcak su sistemi ve kontrolleri dahil bütün tasarım dokümanları
ile tutarlı olmalıdır,
 Herhangi bir ısıtma/soğutma sistemi kurulmayacak olsa bile, bütün konfor
koşulu öngörülen alanlar için ısıtma/soğutma net enerji ihtiyacı hesaplanır,
 Binanın enerji yüklerine etki eden sistemlerin (ısıtma, soğutma,
havalandırma, sıcak su, aydınlatma sistemleri) net enerji ihtiyacı olmasına
rağmen kurulmadığı binalarda, bu olmayan sistemler asıl binada, referans
binadakinin tamamen aynısıymış gibi kabul edilir.

 Binanın enerji performansı, gerçek binanın yıllık m2 başına düşen enerji
tüketim miktarının, referans binanın yıllık m2 başına düşen enerji tüketim
miktarı ile kıyaslanmasıyla hesaplanır;
Ep,EP =100 x (1- (EPr – EPg)/ EPr)
 Binanın CO2 salımı gerçek binanın yıllık m2 başına düşen CO2 salım
miktarının, referans binanın yıllık m2 başına düşen CO2 salım miktarı ile
kıyaslanmasıyla hesaplanır,
Ep,SEG =100 x (1- (SEGr – SEGg)/ SEGr)

 Referans bina ile aynı değerlere sahip bir binanın Ep değeri 100’dür,
 Referans bina D sınıfının üst sınırına yerleşmektedir;
Enerji sınıfı Ep aralıkları
A 0-39
B 40-79
C 80-99
D 100-119
E 120-139
F 140-174
G 175-…

Bina enerji performansı
hesaplama yöntemi
Murat BAYRAM
Mak.Yük.Müh.- Dai.Bşk.
B.Ġ.B. Yapı Ġşleri Genel Müdürlüğü
Enerji Verimliliği Daire Başkanlığı
Çetin Emeç Bulvarı No:5 Kat:7 Dikmen Çankaya ANKARA
Tel: 0 312 4800810 / 711-712
e-mail: bayram.bay@gmail.com
Ġlginiz için teşekkür ediyorum…

www.arparmuhendislik.com.tr 0212 580 4311

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

www.arparmuhendislik.com.tr 0212 580 4311