Web-gune itzelak eskura

Web-gune itzelak…
eskura!
Edota nola biziraun amaraunean... erotu barik!
@andonisanz
www.andonisanz.com

Web-gune itzelak… eskura!
- 2. orrialdea –
Lan honen elementuak:
Zer: web-gune profesionalak modu erraz eta azkarrean eratzea, merke-merke,
gainerako beste aldagai asko ere kontutan hartuz (domeinua, estatistikak eta
abar...)
Nork: informatikari batek (9 urtez Internet mundua ogibide izan duena).
Nori: orori. Gutxieneko ezagupena duen edozeinek jar dezake abian web-gune
bat berton azaldutakoa praktikan jarriz gero.
Edukien estiloa: urratsez urrats atalduta. Hasierako sarrera txikia beldurra
kentzeko, lanabesen aurkezpen bat, eta, azkenik, gunea abiarazteko pausuak,
baita ustiatzeko gomendioak ere.
Hizkuntza-estiloa: freskoa eta zuzena, ahalik eta euskararik jatorrenean. Herri
hizkera erabili nahi izan dut, teknikokeriak alboratuz (kasuak kasu, noski).
Plan orokorra: aurkibidean ikus daiteke.

AURKIBIDEA
1 SARRERA 5
1 GIDA HONEN FORMATUA 6
1.1 EGITURA 6
1.2 EDUKIEI ETEKINIK HANDIENA ATERATZEKO 7
2 AURRE BALDINTZAK 8
3 HONA HEMEN EMAITZA 9
3.1 ESKURATUKO DIRENAK 9
3.2 LORTUKO EZ DEN ZERBAIT AL DA? 10
4 LANABESAK 11
5 LEHEN URRATSA: DOMEINUA ETA OSTALARIA EROSTEA 12
6 BIGARREN URRATSA: ATARI BAT LORTZEA 18
6.1 ATARIAREN ZERAK 18
6.2 ATARIAK BARRA-BARRA. BEGIZ JO, ZEIN? 20
6.3 MAMBO: DANTZA IZENA UKAN ETA WEB-ATARIA IZAN! 21
7 HIRUGARREN URRATSA: EZARPENA 25
7.1 FITXATEGIAK IGO 25
7.1.1 FTP GORA, FTP BEHERA: PROGRAMAREN BILA 26
7.1.2 SMARTFTP PROGRAMA ERABILI 31
- 3. orrialdea –

7.2 MAMBO: GORA! 35
8 LAUGARREN URRATSA: KONFIGURAZIOA 40
9 BOSGARREN URRATSA: DENA MARTXAN 44
9.1 AUKERAK: SITE 45
9.1.1 GLOBAL CONFIGURATION 45
9.1.2 LANGUAGE MANAGER 45
9.1.3 MEDIA MANAGER 46
9.1.4 STATISTICS 46
9.1.5 TEMPLATE MANAGER 46
9.1.6 TRASH MANAGER 46
9.1.7 USER MANAGER 47
9.2 AUKERAK: MENU 47
9.2.1 MENU MANAGER 47
9.3 AUKERAK: CONTENT 49
9.3.1 ADD CONTENT 49
9.3.2 SECTION MANAGER / CATEGORY MANAGER 50
9.4 AUKERAK: COMPONENTS 51
9.5 AUKERAK: MODULES 51
9.6 AUKERAK: MAMBOTS 52
9.7 AUKERAK: SYSTEM 52
10 SEIGARREN URRATSA: EDUKIEN KUDEAKETA 54
11 ZAZPIGARREN URRATSA: NOR DUT BISITAN? 55
12 EGILE HONEN LORPENETAKO BAT ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
13 HIZTEGIA 64
14 AZKEN GOMENDIOAK 66
15 EZ ADIORIK 67
- 4. orrialdea –

- 5. orrialdea –
1 SARRERA
IIkkaassii eettaa ggeerroo,, ddeennookk jjaakkiinnttssuu
Zer arraio da liburuxka hau?
Kaixo lagun!
Web-guneak eraiki nahi dituzu, e? Aukera polita topatuko duzu orri hauetan, bada!
Guztiok dakigu Internet korapilo galanta izan daitekeela oinarrizko
hasi-masiak ez dituztenentzat. Kasu horretan, Internet benetako
amarauna bilakatu eta erabiltzaile zein eraikitzaileak hamaikatxo
hariren artean harrapa ditzake. Izan ere, erraza da; hasierako HTTP
eta HTML xumeek beste teknologia aurreratuagoei eman diete bide,
eta hastapeneko hiruzpalau aldagai haiek hamaika dira dagoeneko.
Baina segi lasai, lagun, teknologia hain zakarra ez baita. Beldurrik
handiena hitz potoloek eragin ohi dute, ezagutzen ez dugunak beldur
ematen digulako. Gizalege argia, eta horregatik mito horiek guztiak
zanpatuko ditugu. Teknologia hotz eta grisaren mamutzarrak larru
gorritan geratuko zaizkizu plaza erdian, eta beldurra barre
bilakatuko da.
Dena dela, izan kasketa barruan lan pixka beharko duela web-gunea martxan
jartzeak; ez esku bete lan, baina bai gutxieneko neke pitin bat, baita zain eta muin
aritzea ere. Eta korapilatzen bazara: lasaitu eta berriz irakurri. Proiektuak ez dira
berez hezurmamitzen, eta zure buru argi eta sortzailearen eragin magikoari esker
aurki izango duzu zure atari birtuala Interneten denon gozagarrirako –baita sosa
ateratzeko ere-.
Zalantza izpi barik honako aholku hau bota behar dizut: argi izan
buruan zer nolako atari mota garatu nahi duzun eta, behin hasita,
segi bukatu arte -gutxieneko aldaketak egin badakizkioke ere-.
Horren zergatiak badu mamia; izan ere, proiektuetan aldaketa
ugari –amaiezinak- egiteko joera izan ohi da eta, ondorioz,
garapen-epeak gehiegi luzatzeko arriskua izaten da. Azkenean
hilabete bateko proiektua urte erdira zabal daiteke, dena bertan
behera uzten ez bada, noski, herabetasunaren herabetasunez.
Aurrera, bada!

- 6. orrialdea –
1 Gida honen formatua
IIkkuussiiaa,, iikkaassiiaa
Nola dago eginda?
Nola ustiatu hemengo ikasgaiak?
1.1 EGITURA
Gogoan al dituzu antzinako liburu ilun eta serio haiek? Halakorik ez
duzu topatuko hemen, ezta gutxiagorik ere! Hurrengo orrietan
islatuko den ezagutza bide zuzen, argi eta jostagarri batean
helaraziko zaizu, gutxieneko informatika-maila edukita ere (kasuak
kasu), dena ulertzeko gai izan eta teknikak zeure kabuz aplikatzeko
gaitasuna izan dezazun. Ahoan legarrik gabe esango dira esan beharrekoak!
Gida hau hainbat ataletan zatikatuta dago (aurkibidean ikusi ahal izan duzun bezala).
Horietako bakoitzean, eta izenburuaren ostean, jorratuko diren ikasgaien gaineko
zertzelada batzuk agertuko dira kutxatxo baten barruan, etorriko denaren jakitun
izan zaitezen. Ondoren, mamira joko dugu zuzen-zuzenean hastapeneko eduki
teorikoak garatzeko, zenbaitetan kasu praktikoekin osatuko da.
Adi-adi jarraitu beharreko ataletan ageriko zeinu deigarriak ikusi ahal izango dituzu
orpoz orpo:
ESANAHIA
ZEINUA
Erne!
Trikimailua
Gogoratu beharrekoa

Irudiei dagokienez bi motatakoak ikusi ahal izango dituzu:
Pantaila-atzipenak (screenshots): egingo diren
prozesu guztien argazkiak izango dituzu. Hala,
askoz errazagoa izango zaizu ezarpen edo
konfigurazioaren zein urratsetan zauden jakitea.
Izan beti gogoan ordenagailu eta sistemaren
arabera aldaketatxoak gerta daitezkeela hemen
azalduko eta zure ordenagailuan agertuko
denaren artean.
Irudi indargarriak: testuarekin batera txertaturikoak, edukia
indartzeko eta orrialdeak alaitzeko baliagarriak direnak.
1.2 EDUKIEI ETEKINIK HANDIENA ATERATZEKO
Ez ahantzi gero, egitera goazenak zentsu praktiko erabatekoa duela.
Horrek zera esan nahi du: eduki teorikoetan aurrera egin ahala
lanabes informatikoekin lan egin beharko duzula. Ondorioz askotan
behaztopa egingo duzu. Eta hori da bidea, lege zaharrera.
Lehendabizi aztertu, gero probatu, azkenik asmatu eta zuzendu.
Hasierako probetan ez da ezer galduko, kinkil-kankala ibili arren.
Buruak jardun behar du maisu izateko. Zenbat eta gehiago aritu,
orduan eta maisuago. Hori dela-eta probatu hemen esandakoak, zuk asmatutakoak,
beste iturri batzuetatik jasotakoak,... horrela irudi orokor aberatsagoa izango duzu.
Eta huts eginez gero, ez kezkatu! Hutsak burmuinean sakonago metatuko dira eta,
beraz, birritan hanka sartzeko aukera gutxiago izango duzu.
- 7. orrialdea –

- 8. orrialdea –
2 Aurre baldintzak
BBaakkooiittzzaakk dduu bbeerree hhaazziieennddaarreenn bbeerrrrii
Zer jakin behar dut?
Bai, oinarrizko ezagutza informatikoa izan behar duzu. Hala ez balitz gida hau
beste zer edo zertan bihurtuko litzateke: windows eskuliburua, internet
gida, edo bestelako paper erreren bat. Baina hori ez da lortu nahi dena;
kontrakoa, gunea ekoizteko aukera izatea da xedea, zuk aurreko
hasi-masiak izanik, hori bai.
Beraz, Windows, Linux edo Mac sistemei dagokienez honen jakitun izan behar duzu:
Ordenagailua martxan jartzea.
Programak erabiltzea, besteak beste aurrerago aipatuko direnak.
Sistema blokeatuz gero berau berrabiaraztea.
Interneti dagokionez, honako hauek erabiltzea:
Nabigatzailea.
Aukeran HTML (ez da beharrezkoa, dena dela).
FTP lanabesa.
Horrakoak menperatu ezean, ekin bilatzeari, sareari informazioak gain egiten dio,
denetarik topatuko duzu.
Irudi orokorra izan dezazun: ordenagailua erabilita Internetetik lanabes batzuk jaitsi
eta beste batzuk igoko dituzu. Horren ostean horiek konfiguratu eta dena prest
dagoenean erabiltzeari ekin.

- 9. orrialdea –
3 Hona hemen emaitza
AArrrraakkaassttaattssuuaarrii,, ddeennaakk ttxxaallookkaa
Zer lortuko dut?
Zer ez dut lortuko?
3.1 ESKURATUKO DIRENAK
Nekerik txikienarekin hainbat gauza eraiki ahal izango dituzu –kontuz! firin-faran ez
ibili gero. Oinarrizko instalazioarekin zehetasun gehiago erabili, eta esfortzu handiago
behar; baina Internetetik eskuratuko dugunaren laguntzaz hau lor daiteke:
Domeinua erosi: 15 minutu.
Gerora domeinua aktibatu egin behar dute. Horretarako egun batzuk
igaro daitezke.
Web-ataria instalatu: 10 minutu.
Lehendabizi beheratu behar da (5 minutu inguru).
Deskonprimitu eta berriz igo behar da gure domeinura (hemen FTP
konexioaren araberakoa izango da).
Web-orri instalatzailea martxan jarri: beharrezko datu guztiak
aurrean baldin badituzu (batik bat datu-basearen IP, erabiltzaile,
hitz-gako eta izena) 5 minututan egin daiteke.
Web-ataria pertsonalizatu: X minutu -edo ordu-.
Skin (azal) ugari daude ataria itxuraldatzeko. Sorta guztiaren artean
hautatzeko denbora behar da, piloa baita; dena den, ideiak argi
badituzu azkar batean erabaki dezakezu zein nahi duzun.
Zeure azal pertsonalizatua nahi baduzu atariaren barrenetan sartu
beharko duzu. Horrek HTML eta CSS menderatzea eskatzen du.
Ordu erdi inguruan web-gune (web-atari) oso-osoa izan dezakezu prest. Aho bete
hortz? Ez da gutxirako!. Halere, izan buruan informatikagintzan antolaketa beti
urruntzen dela errealitatetik... tokitara! Eta emaniko datu horiek biderkatu edo
hamaika aldiz handiago bilaka daitezkeela. Aholkua: pazientzia lege izan dakizula!
Gunearen ezaugarriei buruz, aipagarriak dira hauek: edukiak kudeatzea (testu,
irudiak, bideoak,...), jendeak komunikatzeko lanabesak erabiltzea (foroak, txata,...),

modulu berriak ezartzeko aukera izatea, eta abar. Hala, web-gune malgu eta
plastikoa dugu, ezen itxura zein funtzionalitatea alda baitiezaiokegu neke handirik
gabe.
3.2 LORTUKO EZ DEN ZERBAIT AL DA?
- 10. orrialdea –
Bai... eta ez!
Azalpena? Jendearen fede onean eta lan egiteko gogoan datza gakoa. Alegia,
moduluak garatzen diren heinean funtzio berriak instalatu ahal izango dituzu web-gunearen
erabilgarritasuna handitu ahal izateko.
Bestera esanda, planetan zehar dabiltzan lagunak moduluak musu-truk
garatzen jarraitzen duten bitartean –baita garatutakoak
hobetzen ere, eta hau garrantzitsua da erabat- arazorik ez duzu
izango.
Ordea, programatzen jakin barik zera berriak gehitu nahi badituzu,
eta hauek existitzen ez badira, modulu horiek eraikitzea beste irtenbiderik ez duzu
izango.
Horrexegatik argi baino argiago izan behar duzu web-atariak zer eskainiko duen.
Besteak beste foroak, irudi bildumak, eduki kudeatzaileak, eguraldiaren egoera
ematen dutenak, txata, iritzia ematekoak, aztertzaileak, denda, eta abar ziur
aurkitu!

- 11. orrialdea –
4 Lanabesak
MMaaiilluu oonnaakk,, iillttzzeeaakk ssaakkoonn
Zer erabiliko dut?
Non topa dezaket?
Lanabes gutxi erabili behar ditugu bidaia honetarako. Egia borobila da
ideiarik onenak direla nekerik gutxien behar dutenak, eta hau dugu
ereduetako bat. Laburbilduta hauexek dira garrantzitsuenak:
Nabigatzailea (adib. Firefox).
FTP bezeroa (adib. SmartFTP).
CMS (Content Management System – Edukiak Kudeatzeko Sistema)
bat (adib. Mambo).
Lehenik eta behin: nabigatzailea. Sistema eragileak baten bat izango du hor nonbait.
Horrela ez bada doan topa ditzakezu Interneten barna. Bi dira erabilienetakoak:
Microsoft Explorer eta Mozilla Firefox. Nire aukera: bigarrena. Esan beharrik ez da
nabigatzailearen laguntzaz web-gunea ikuskatu zein kudeatzeko gai izango zarela.
Bigarrenik: FTP bezeroa. File Transfer Protocol dugu sigla. Fitxategiak
igotzeko eta beheratzeko balio du. Bai! Nabigatzailearen bitartez
fitxategiak eskura daitezke baita ere. Egia, baina izatez nabigatzaileak
berak darabilen HTTP protokoloa ez zen horretarako hezurmamitu,
nahiz eta hala erabili. Nolabait esateko bietara erabil daiteke; baina
gure kasu honetan, eta artxibo mordoa mugitu beharko dugunez
gero, FTP bezeroa erabiliko dugu CMSa instalatzeko.
Azkenik: CMSa. Dohain lor daitezke horietako asko. Gure aukera
hirukoitza da: MAMBO, JOOMLA eta PHPNUKE. Dena dela, liburuxka honetan MAMBOn
oinarritu gara.

5 Lehen urratsa: domeinua eta ostalaria erostea
- 12. orrialdea –
AAuukkeerraattzzeeaa,, llaann ttxxaarrrraa
Zer demontre da domeinu bat?
Zein hautatu behar dut?
Zer eskaini behar dit zerbitzu-hornitzaile batek?
Domeinua XXXXXX.XXX itxurako helbidea dugu, eta normalean WWW
aurretik izan ohi du. Esaterako www.google.com. Zeure domeinua
hautatzeko izen bat erabaki behar duzu, eta horren ostean luzapena.
Izena zera pertsonala da, luzapena eman nahi zaion izatearen
araberakoa izango da. Adibidez, gune komertzialentzat COM luzapena
erabiltzen da, erakundeetarako ORG, Europako herrialdeetarako EU
(oraindik erabakitzeke dago, eta jende askok EU-skadi adierazteko erabiltzen du), eta
abar eta abar.
Egia da, izan, COM luzapena dela estandarizatuena, eta komertzioarekin harreman
zuzena baldin badu ere, egia da Estatu Batuetako ia helbide guztiek COMa dutela
(beraiek izan baitziren Internet abian jarri zutenak).
Gogoan izan domeinua zure lur-eremu pertsonala izango dela,
hau da, zure helbidea sare barruan; eta orokorrean, behin
hautatuta, gutxienez urte bete osoz ez duzu aldatzerik izango,
enpresa ostalariek denbora hori izaten baitute berriztapena egin
aurretik. Hau dela eta, www.ahuntzarengauerdikoeztula.com
hartu beharrean www.astoarenegunsentikopuzkerra.com
erosten baduzu, horrekin konformatu beharko kontratua
bukatu arte! Hortaz, kontuz; ez bat eta ez bi hautatuz gero, gorriak eta bi ikus
zenitzake.
Eta ez hori bakarrik, bilatzaileen barruan lortutako statusa galduko duzu hurrengo
urtean izena aldatzen badiozu, hau da, Googlek estatistika datuak bildu izan baditu
horiek galduko dituzu domeinuz aldatzean (gai hau luze jorratuko dugu aurreko beste
atal batean).

Jarraian prozesu guztia nola egin argituko dugu:
Hau duzu Aruba enpresaren web-gunea. Italiarrak dira, eta zerbitzu merke-merkea
eskaintzen dute. Gunea: www.aruba.it
Sartu bezain laster italiarrez eginiko etxe-orria ikusiko duzu. Euskaraz, gaur, behinik
behin, ez dute; beraz zuk hautatu zer nahiago duzun gainontzeko hizkuntzen artetik.
- 13. orrialdea –

Erdialdean laukitxo bat duzu domeinuaren izena balioztatzeko (beste nork edo nork
baleuka ere). Idatzi izena, domeinuaren luzapena eta Confirma botoiari sakatu.
Libre dugu auntzarengauerdikoeztula.com domeinua. Kontrara abisatuko lizuke beste
izen bat hautatzeko. Erraza ematen du, baina baita zera ere!
Ostean zerbitzariaren mota hautatu behar duzu. Gure kasurako –nahitaez- Hosting
Linux markatu.
- 14. orrialdea –

- 15. orrialdea –
Gainontzeko aukeretatik:
Mugarik gabeko posta elektronikoak: XXX@ahuntzarengauerdikoeztula.com
itxurakoak barra-barra erosteko.
Estatistikak: hau alde batera utzi, Googlek lan hori doan egingo digu eta.
Antibirus+antispam: aukeran duzu, zure esku.
MySql: garrantzitsua oso. Kalkulatu zenbat espazio beharko duzun, eta
hautatu neurria.
Key position: ez dabil oso fin enpresa zera honekin; hobe ez kontratatzea.
ADV impressions: gauza bera.
Giga maila: aurreko posta elektronikoek giga bateko neurria izan dezaten.
MS SQL server: ezta begiratu ere.
Aruba nuke: berdin.

Egindako eragiketen laburpena agertuko zaizu. Segi aurrera Seguir botoiarekin.
Azkeneko laburpena –ez al dira asko, bada?-.
Hurrengo pantailetan VISA txartelaren datuak sartu beharko dituzu. Zenbakia onartu
ostean Arubak posta bat bidaliko dizu behar duzun informazio guztiarekin:
erabiltzailea, hitz-gakoa…
- 16. orrialdea –

Oro har datu-basea aktibatzeko posta bat bidali behar zaie (beraiek zuri bidalitakoan
jarraibide guztiak izango dituzu).
http://admin.aruba.it helbidean kudeatu ahal izango dituzu zuk erosiriko domeinu
guztiak.
Web-gune honetatik, besteak beste, bi gauza interesgarri erabil daitezke: web
bidezko posta elektroniko eta datu-base antolaketa. Ari garen honetarako kontrolatu
- 17. orrialdea –

beharrekoa ez da; baina interesgarria da zu jakitun izatea, gerora erabili beharko
bazenu ere.
6 Bigarren urratsa: atari bat lortzea
- 18. orrialdea –
HHaammaarrrraakk,, aallddeekkoo aattaarriiaann aabbaarrrraakk
Zer da atari bat?
Zertarako balio du?
Zer mota daude?
6.1 ATARIAREN ZERAK
Atari hitza bolo-bolo dabilena da. Web-orri traketsa egiten du
askok eta horri “atari” deitzen diote... baina baita zera ere!
Web-atari terminoak adar ugari ditu, eta bere osotasunean
honako hau adierazi nahi du:
“Web-ataria enpresa baten informazioa egituratu eta
transmititzeko, giza eskumen zein fisikoak kudeatzeko, eta
abarrerako bidea da, bai kanpoaldera begiratuta
(Internet/extranet) zein barnealdera (intranet); eta erabilera
ugari ditu: edukiak kudeatu, lankideen elkarlana erraztu, datuak bilatu eta
elkarbanatu, itxura aldatu,...”
Beraz, zenbait xede ditu:
Informazioa kudeatu, elkarbanatu, bilatu eta argitaratzea.
Ataria darabiltenen arteko elkarreragina bideratzea.
Teknologia bera etxe barruan zein at erabili ahal izatea.
Baietz adibide batzuekin aurreko guztia argiago geratu! Baina, aldez aurretik, zenbait
termino argitu nahi ditut:
Internet: sare publikoa.
Intranet: barne-sarea, normalean enpresa
batena (pribatua).
Extranet: Intraneta Internetetik ikusi ahal
denean. Kasu honetan, eta segurtasunagatik,
erabiltzaile/hitz-gakoa izan beharko lituzke
Extranetean sartu ahal izateko.

Eta agindutakoa zor denez, hona adibidea:
- 19. orrialdea –
Ikastola:
Internet:
Web-atariak ikastola aurkezten du Interneten.
Edukiak, foroak, e-posta... eskaintzen die gurasoei.
Ikastolaren informazio publikoa eskura dago.
Extranet:
Ikasleek notak atariaren bidez ikusten dituzte, baita
irakasleekin e-posta bidezko zalantzak argitu ere.
Datu pertsonalak (banku korrontea, telefonoa,...) alda
ditzakete ikasleek beraiek.
Ikasleen matrikulazio txostena, klaseetara agertutako orduak,
eta halakoak ikusten dituzte gurasoek etxetik.
Intranet:
Test bidezko azterketak egiten dira.
Datu administratibo guztiak
gordetzen dira.
Klase-orduen plangintza antolatu eta
kudeatzen da.
Irakasleen ebaluazioa egiten da.
Barne-heziketarako ikastaro on-lineak
antolatzen dira.
Web-atari pertsonala:
Internet:
Norberak prestaturiko edukiak argitaratzen dira.
Foroak-eta antolatzen dira.
Gertakarien egutegia kudeatzen da.
Extranet:
Web-gunearen kudeaketa sistema osoa maneiatzen da.
Ikusten denez erabilera anitz eman dakioke web-atari bati, horren xedea edozelakoa
izanda ere. Betiere, garrantzitsuena da aldez aurretik ondo jakitea zer lortu nahi den
halako soluzio batekin.

6.2 ATARIAK BARRA-BARRA. BEGIZ JO, ZEIN?
Egia borobila da doako web-atariak hazi direla barra-barra azken urte
hauetan. Aukera zabala da, izan; baina patxadaz aztertu behar dira
aukerak, badaezpada ere.
Gure aukera MAMBO CMS da. Ezartzeko eta kudeatzeko erraza oso.
Arazorik ez duzu izango honekin; eta, denborarekin, adituago egiten
bazara beste CMS zailago batzuetara aldatzeko gai izango zara.
Adibidez, phpNuke ataria aski ezaguna da. Ziur asko lehenetarikoa. www.phpnuke.org
helbidean topatuko duzu.
Joomla Mambotik bereizi zen duela hilabete batzuk. Garapen ezberdinak dituzte,
egun, eta kalitate handikoa da. www.joomla.org web-gunean:
- 20. orrialdea –

Halere, askoz gehiago topa daitezke. Honako gune honetan horien guztien zerrenda
dago (www.opensourcecms.com):
6.3 MAMBO: DANTZA IZENA UKAN ETA WEB-ATARIA IZAN!
Izen bitxia du gure CMS honek, baina lanabes zeharo baliagarria izango zaizu. Berezko
weba eta guzti du, eta berton Mambo bera jasotzeaz gain honi gehigarriak egitekoak
eskuragarri dituzu ere.
Jo dezagun bere URLra: www.mamboserver.com
- 21. orrialdea –

Eskuineko zutabean download (beheratu) esteka ikusiko duzu. Klik egin hurrengo
orrira nabigatzeko.
Ikus dezakezunez Mambok hainbat bertsio ditu sortu zenetik. Normalean handienera
jo ohi dugu, baina izan kontuan bertsiorik berrienak akats gehiago dituztenak direla.
4.6-a kalean badago ere, nik 4.5.5 hautatu dut egonkorragoa delako. Dagoeneko
jakingo duzunez softwarea oso azkar garatzen da, eta informatikagintzan gertatzen
den bezala: lan lasterra, lan alferra.
- 22. orrialdea –

Halere, ez kezkatu. Denborarekin sistema gaurkotu ahal izango duzu eguneraketa
gehiago plazaratu ahala.
XP ordenagailuarekin ZIP formatua ulergarria da; hau da, fitxategi konprimitu hauek
ireki daitezkeela XPren bitartez. RAR formatua, ostera, UNIX sistema eraginkorretik
eratorritakoa da, eta XPn erabili ahal izateko WINRAR programaren antzekoren bat
beharko duzu (www.winrar.com, hau doakoa ere bai). Hala, zuk egin zirt ala zart: ZIP
edo RAR.
Fitxategia beheratzen ari dela, eta prozesu honen ehunekoaz informatzen gaituen
leihotxoa bistaratu.
- 23. orrialdea –

Ordenagailuratu orduko fitxategiari klik eginez, aurreko leihotxoan zein utzitako
karpetan bertan, ikusi ahal izango dituzu Mambo barnean ezkutaturiko fitxategi
guztiak. Ez kezkatu, ez dituzu ulertu egin behar. Horiek igotzea baino ez duzu zure
web-gunera.
- 24. orrialdea –
Zorionak! Mambo zurean da!

7 Hirugarren urratsa: ezarpena
ZZoorrooaakk eettaa eerrooaakk bbeetteettzzeenn ddiittuuzzttee ppllaazzaa oossooaakk
Zer esan nahi du ezarri hitzak informatikagintza arloan?
Ezartzeko urratsak.
Ezarri, instalatu, igo, martxan jarri... sinonimo gehiagorik
nahi? Argi baino argiago dago. Gure abentura honetan
ezartzearekin honako hau egitera goaz:
Fitxategiak igo.
Ezarpen orrira nabigatu.
Sistemak behar dituen datuak sartu.
Azterketa orokorra egin.
Ondo, bada. Ekin diezaiogun urratsez urrats:
- 25. orrialdea –
7.1 FITXATEGIAK IGO
Arestian lortutako web-gunearen fitxategi guztiak ditugu dagoeneko gure disko
gogorrean. Normalean konprimitutako fitxategi handi batean eskuratu ohi da; hala,
berau deskonprimitu behar dugu gure diskoan. Horretarako karpeta berri bat sortu eta
berton egin prozesua.
Hori egin ostean ireki FTP bezeroa. Hasi aurretik konfiguratu behar dugu gure web-gunearekin
konektatzeko gai izan dadin. Horretarako eduki eskura:
URL helbidea: ftp.XXXXXX.com (ftp.ahuntzarengauerdikoeztula.com).
Erabiltzailea.
Hitz-gakoa.
Behin fitxategiak goian dituzula, ezarpen-orrira jo behar duzu. Berton beste datu
batzuk eskatuko dizkizu (errazak, horiek ere) eta, era berean, ostalariak bidalitako
informazio hau izan beharko duzu alboan:
Datu-basearen IPa (NNN.NNN.NNN.NNN formatukoa, normalean).
Beraren izena.
Erabiltzailea.
Eta aurrekoaren hitz-gakoa.

Aurreko datu horiek guztiak e-posta bidez bidali behar dizkizute web-ostalarikoek
domeinua erosi eta gero.
Prest, orduan? Ekin diezaiogun ezartzeari!
7.1.1 FTP gora, FTP behera: programaren bila
FTP (file transfer protocol – fitxategiak transferitzeko protokoloa) programak sosik
ordaindu gabe lor daitezke. Guk hautatutakoa: SMARTFTP. Berau eskuratzeko jo
www.smartftp.com gunera eta bertatik jaso. Urratsak hurrengo irudietan ikus
ditzakezu:
- 26. orrialdea –
Etxe-orria duzu goikoa.

- 27. orrialdea –
Non edo non “download” jarriko du.
Ondo! Beste web-gune batera eraman gaitu, bertatik behera dezagun. “Download
now” klikatu.

Leihotxoko “Fitxategia gorde” (Save/Guardar) botoiari sakatu eta beheratzeari ekingo
dio.
- 28. orrialdea –

Beheratu berri dugun horri klikatu eta instalazioa abiatuko dugu.
- 29. orrialdea –
Hautatu instalazio-karpeta bat.

- 30. orrialdea –

- 31. orrialdea –
7.1.2 SmartFTP programa erabili
Programa honek gogoratu beharreko 3 ideia nagusi ditu:
Ezkerraldean: zerbitzagailuaren karpeta-zuhaitza erakutsiko du.
Eskuinaldean: zera bera, baina zure disko gogorrekoa.
Goialdean: konektatzeko informazioa.
Hau kontuan izanik, zeozer igo nahi dugunean eskuinaldetik ezkerraldera arrastatuko
ditugu elementuak, gura dugun karpeta barruan jaregin eta bertara mugitzeko.

Ostalaritik antzeko posta bidaliko dizute, kontuan sartzeko informazioa
emateko(erabiltzailea/hitz-gakoa). Aztertu posta eta idatzi informazio hau orritxo
batean eskura izateko (kontuz gero, ez ezazu galdu!).
Era berean beste posta batean datu-basearekin konektatzeko datuak bidaliko
dizkizute.
- 32. orrialdea –

Ongi. Itzul gaitezen FTP programara. New remote browser aukerak ostalariarekin
konektatzeko bide emango digu.
Leiho berri bat irekiko zaigu. Berton ostalariaren IP edo izena (host), erabiltzailea
(username) eta hitz-gakoa (password) eskatuko dizkigu.
- 33. orrialdea –

Bete ostean OK botoiari klik egin eta ezkerraldean ostalariaren karpeta-leiho berri bat
irekiko du.
Une honetatik aurrera ostalarian dagoena ikusi ahal izango dugu, baita bertatik
fitxategiak beheratu disko gogorrera zein honetatik ostalarira beste batzuk igo (hala
erdialdean dauden geziak erabiliz nola arrastatu eta jareginez).
- 34. orrialdea –

- 35. orrialdea –
7.2 MAMBO: GORA!
Beno. Dagoeneko ataza asko bete ditugu. Alde batetik MAMBOren fitxategia dugu
(konprimituta), eta bestetik FTPa prest dugu edukiak igotzeko. Erosoago lan egiteko
karpeta berria sortuko dugu disko gogorrean.

Hurrengo urratsa fitxategia deskonprimitzea izango da. Horretarako WINZIP edo
WINRAR (edo dena delakoa) irekiko da fitxategian klik egin ostean. Arestian sorturiko
karpeta hautatu eta bertara mugitu.
- 36. orrialdea –

Honek badu itxura pixkanaka-pixkanaka. Fitxategi guztiak karpetan sartu dituzu.
- 37. orrialdea –
Orain FTPra itzuliko gara.
Karpetarik sortzen ez bada zerbitzagailuan, hau da, guztia errora mugitzen badugu,
gerora esteka halakoxea izango da: www.ahuntzarengauerdikoeztula.com/
Aldiz, karpeta baten barruan sartuz gero, hau izango genuke:
www.ahuntzarengauerdikoeztula.com/nirekarpeta

Karpetaka ataltzea politika ona, era horretan ordenan gorde baititzakegu bertsioak,
hizkuntzak, eduki multimediak...
Lehen esan bezala eskuineko bista erabiliko dugu disko gogorretik nabigatzeko. Hala,
jo MAMBO utzi duzun karpetara.
Fitxategi oro hautatu eskuinaldetik eta arrastatu ezkerraldean sortu berri duzun
karpetara. Ezker-erdialdeko beste leihotxoan logak ikusiko dituzu (gertatzen ari den
guztiaren azalpena).
- 38. orrialdea –

Bukatu denentz jakiteko biderik errazena behealdeko leihoko status deskribapenari
begiratzea da. Idle dioskunean, potrojorran diharduela esan nahiko du, hots, fitxategi
guztiak igo dituela.
- 39. orrialdea –

8 Laugarren urratsa: konfigurazioa
- 40. orrialdea –
TTxxuukkuunnaa ggiizzoonnaa,, ttxxuukkuunnaa wweebb--gguunneeaa
Ni eta nire burua
Ondo. Kirioak jota? Arnasketa azkarregi hartzen, hala? Ezetz?
Lagun gogorra ez zara, bada!
Orain atalik zailena egokituko zaizu. Bai horixe. Orain arte
eginikoak zailtasun teknikoa izan lezake, baina hasierako
konfigurazioa edota edukien kudeaketa izango da atazarik
nekagarriena, batik bat zure gunea oso dinamikoa izateko ideia
badarabilzu buruan.
Jo hona: www.ahuntzarengauerdikoeztula.com/karpeta (betiere karpeta zuk
hautatutakoa izaki).
Instalazio sistemak automatikoki detektatuko du sistema konfiguratu gabe dagoela.
Beraz, instalazio orrira bideratuko gaitu falta den informazioa eman diezaiogun.

Onartu lizentzia -irakurri al duzu?- eta segi bigarren urratsera (next botoiari sakatuz).
Gogoan al duzu aurrekoan aipatu dizudana? Datu-basearekin konektatzeko beharrezko
datuak biltzearena? Oraindik egin ez baduzu, bada garai egokia!
- 41. orrialdea –

Web-guneak izan behar duen izena idatzi (nabigatzailearen barran erakutsiko dena).
Azken pantaila honen datuak bere horretan utzi daitezke.
- 42. orrialdea –

Bai! Badago! Egin duzu! Web-ataria martxan dago! Dena lehenean asmatu baduzu
zorte ona izan duzu benetan, motel!
Azkenik mezu hau helduko zaizu: instalazio karpeta ezabatu behar duzula.
Orain INSTALL karpeta ezabatu behar duzu FTP bezeroaren bitartez. Hori oraindik itxi
ez baduzu jo zerbitzagailuaren karpeta-bistara eta aipaturikoa ezabatu.
Baduzu zeure web-gune pertsonala prest. Bi URL izango ditu: bata, web-gunearena
berarena; eta, bestea, kudeaketa sistemarena (beti ere nirekarpeta aukerakoa
izanik):
www.ahuntzarengauerdikoeztula.com/karpeta
www.ahuntzarengauerdikoeztula.com/karpeta/administrator
- 43. orrialdea –

9 Bosgarren urratsa: dena martxan
- 44. orrialdea –
IIddiiaakk aaddaarr iiggaarrrraa
Atariaren barrenak
Urratsez urrats?
Pausu honetan sistemaren barren orokorrak begiratuko ditugu,
gutxieneko aldaketa batzuk egin ditzazun (nahi izanez gero). Hortik
aurrera probatzea baino ez duzu, funtzionamendua oso intuitiboa
baita.
www.ahuntzarengauerdikoeztula.com/karpeta/administrator estekatik
administratzailearen gunera nabigatuko duzu. Erabiltzailea eta hitz-gakoa idatzirik
sartu ahal izango zara barrura. Gogoratuko dituzu, ezta?

- 45. orrialdea –
9.1 AUKERAK: SITE
9.1.1 GLOBAL CONFIGURATION
Sistema osoaren aldagaiak alda daitezke hemen. Aurreko instalazioan gutxieneko
informazioa konfiguratu zenuenez ez zenuke ezer aldatu behar izango.
9.1.2 LANGUAGE MANAGER
Konturatuko zinen orriaren goialdean menu horizontala ikus daitekeela. Aukera
bakoitzarekin azpimenuak agertuko zaizkizu, aukera askorekin.
Aukera hauetako bat Language duzu, eta gunearen hizkuntza aldatzeko bide emango
dizu. Hizkuntza-paketeak Mambo jaitsitako web-gunean topa ditzakezu, euskara
barne.
Sistema honek hizkuntza bat besterik ezin du kudeatu aldi berean. Zer esan nahi du
honek atari elebidunetarako? Bi instalazio behar direla, bi datu-base ezberdinekin.
Hortik karpetaka ataltzearena. Hala, batean:
www.ahuntzarengauerdikoeztula.com/euskara eta bestean: www.
ahuntzarengauerdikoeztula.com/gaztelania erabil ditzakezu, esate baterako.
Honek baditu abantailak eta desabantailak. Alde batetik sistema biderkatu behar da
(phpNukekin ez da gertatzen); halere, horrek bi hizkuntzak ezberdin konfiguratzeko
(koloreak, irudiak...) parada ematen du.

- 46. orrialdea –
9.1.3 MEDIA MANAGER
Hau irudi kudeatzailea da, oro har. Nahiz eta irudiez gain beste hainbat eskumen igo
daitezkeen. Karpetak antolatu, fitxategiak igo, ezabatu, ikusi... FTParen antz handia
dauka (fitxategiak HTTP protokoloaren bitartez mugitzen baititu).
9.1.4 STATISTICS
Guneak berak estatistika modulu txikia du. Honi esker informazio interesgarria ikus
daiteke, betiere bisitekin lotutakoa.
9.1.5 TEMPLATE MANAGER
Template azal modukoa da; hots, guneari jarritako azala/itxura/piura. Hauek edonon
topa daitezke. Zuk zeuk ere baten bat egin zenezake tripetan sartuko bazina.
9.1.6 TRASH MANAGER
Zakarrontzia. Beste barik. Beste moduluetatik ezabatutakoak aurki daitezke hemen,
baita beroriek berreskuratu ere. Baina kontuz, honek ez du balio ezabaturiko irudiak
berreskuratzeko.

- 47. orrialdea –
9.1.7 USER MANAGER
Zenbait web-gunetan erabiltzaileei kontu pertsonala eratzeko aukera ematen zaie.
Horrela foro, txat eta beste zenbait zerbitzutara jotzeko ahalmena dute. Horrela
sorturikoak kudea daitezke zonalde honetan.
9.2 AUKERAK: MENU
Menuak aukera zerrendak dira. Hainbat egon daitezke, aukera anitz eta kokapen
ugariekin. Denak antola daitezke zonalde honetatik.
9.2.1 Menu manager
Menu nagusiak prestatzeko. Gerora hauen azpiaukerak konfiguratzeko gai izango gara.
Menu hauek aukeren edukiontziak dira.
Menu berriak sortu ahala zerrenda zabalgarrian agertuko dira. Baten bati klik eginez
menuak dituen aukeren zerrenda osatzen duen pantailara eramango gaitu.

Aurreko pantaila-atzipenean argi ikus daiteke mainmenu menuak elementu asko
dituela. Bakoitzak xede bat du: lotura modulu batekin, lotura esteka batekin, lotura
edukien sekzio batekin,...
Elementu berria sortu nahi duzunean aukeren abagunea agertuko zaizu. Modulu
batekin lotu nahi izanez gero moduluen zerrenda erakutsiko dizu bat hauta dezazun.
Sekzio batekin sekzio guztiak. URL batekin egiteko esteka idazteko eskatuko dizu,
besteak beste.
- 48. orrialdea –

- 49. orrialdea –
9.3 AUKERAK: CONTENT
Hau da zonalderik garrantzitsuenetakoa. Berton edukiak, sekzioak eta abar taxutzen
dira. Elementuak estatikoak edo normalak izan daitezke, lehenak dira sekzio
finkoetan egongo direnak. Normalak: berriak, komentarioak, oharrak, abisuak eta
abar izan daitezke. Hor zuk zeuk erabaki behar duzu zer den zer.
9.3.1 ADD CONTENT
Sistemak berak editorea du. Lau zati ditu:
Titulu nagusia.
Azpititulua.
Gorputza.
Gorputz zabaldua.
Sekzioa.
Saila.
Aurrekoez gain beste informazio gehiago gehi dakioke: irudiak, estekak eta abar,
baita plazaratze data ere.

9.3.2 SECTION MANAGER / CATEGORY MANAGER
Esan bezala, artikuluak sekzio eta sailkapenetan antola daitezke. Hauek kudea
daitezke gainontzeko datuen antzera.
- 50. orrialdea –

- 51. orrialdea –
9.4 AUKERAK: COMPONENTS
Hona hemen zerarik mamitsuena sistemaren hedagarritasunaz ari bagara. Aldez
aurretik ezarritako osagaiez gain beste hainbat gehiago gehi dakizkioke sistemari.
Hala, zuk bilatzen duzun funtzionalitatea beteko dutenak topatu, eta ezartzea baino
ez duzu.
Haien ezaugarriak ustiatzeko menu manageren bidez lotura berri bat (menu aukera)
sor daiteke aurretik instalaturiko osagaiarekin lotuta.
9.5 AUKERAK: MODULES
Aurrekoen berdinak dira, baina kasu honetan web-orri nagusian ikus daitezke
leihotxoak bezala. Esaterako:
Zenbagailuak.
Azken berriak.
Foroaren azken mezuak.
Eguraldia.
Eta abar.

- 52. orrialdea –
9.6 AUKERAK: MAMBOTS
Osagai bereziak dira, eta normalean ez dira aldatzen. Adibidez, erabiliko duzun
editorea (berriak idazteko) mambota da. Editore ahaltsuagoa nahi izanez gero
mambot berria bilatu eta instalatu beharko duzu.
Nolabait esateko “barne” funtzionamendurako osagaiak dira.
9.7 AUKERAK: SYSTEM
Bukatzeko, sistemaren aldagai eta uneko konfigurazioa ikus daiteke aukera honen
bidez.

- 53. orrialdea –

10 Seigarren urratsa: edukien kudeaketa
- 54. orrialdea –
AAhhoottiikk iirrtteenn,, aahhoorraa ssaarrttuu
Hitz-jarioa?
Zer, nori, nork? Zuk jakin behar duzu, jakin. Edukiak prestatzea ez da lan makala, ez;
are gutxiago web eleanitzentzat.
Oro har gidatxo hau baliagarri gerta dakizuke:
NORI: nor da hartzailea? Multzoa? Multzo ezberdinak? Zer
izaera dute?
ZER: zeintzuk dira edukiak? Zer egitura dute?
NORK: zein da egilea? Zer estilo du, berez?
NON: zein da irakurleen herrialdea? Zer kultura dute han?
NOIZ: zer maiztasunarekin?
NOLA: zein da edukiak egiteko plangintza? Zer lanabes
erabiliko dira erredakzioak egiteko? Askok idatziz gero nola
batuko dira?
NOLAKOAK: erakargarriak izan behar dute? Informagarriak? Irudiz
lagundutakoak?

11 Zazpigarren urratsa: nor dut bisitan?
BBiissiittaakk ppoozz eemmaatteenn,, eettoorrttzzeeaann eeddoo jjooaatteenn
- 55. orrialdea –
Analisiaren zehatza!
Sosik bota gabe. Hala kudea dezakezu zure web-gunean
sartzen direnen datu estatistikoak: jatorria, denbora,
ikusitako web-orriak, bete diren helburuak eta abar,
abagune zabala, bai horixe!
Eta nola egin daiteke hori guztia? Google analytics deritzon
lanabes miraritsu bati esker. Egin beharreko bakarra alta
ematea eta Googlek berak emandako kode zatitxoa jaso eta
web-orri nagusian itsastea da (bera barik ez da ibiliko
estatistiken kudeaketa). Honako itxura du kodeak:
<script src="http://www.google-analytics.com/urchin.js" type="text/javascript">
</script>
<script type="text/javascript">
_uacct = "UA-728211-3";
urchinTracker();
</script>
Une horretatik aurrera gure Googlek buru belarri ekingo dio datuak jasotzeari: nor
sartu da, nondik, zenbat denboraz... gero txosten batzuk eratzeko, gure jakin mina
zeharo aseko dutenak.

Hurrengo lerroetan prozesua nola egin azalduko dugu:
Hau Google dugu. Soberan zen aurkezpena, ezta? Goialdeko eskuinaldean “Kontuan
sartu” jartzen du. Esteka horren bitartez zure kontu pertsonalera sar zaitezke.
Oraindik ez baduzu bat, sortu.
Betiko moduan erabiltzailea eta hitz-gakoa eskatuko dizkizu.
- 56. orrialdea –

Behin barruan lehen pantailako estekak beste itxura bat hartu du. Orain “Nire
kontua” erabilita hurrengo pantailara eramango zaitu.
Ikusiko duzunez hainbat aukera hauta ditzakezu. Interesatzen zaiguna Azterketak da.
Klikatu horretan.
- 57. orrialdea –

Orri honetan ikusiko duzunez zenbait gune ditut nik prest azterketa prozesurako.
Berri bat gehitzeko goialdean, eskuineko aldean, zerrenda zabalgarri bat ikus
dezakezu. Berau zabaldu eta Create new account (kontu berria sortu) aukera hautatu.
Hemen zure web-gunearen helbidea sartu behar duzu, azterketaren identifikatzailea
eta denbora-zonaldea. Horrekin Google Analyticsek datuak jasotzeari ekingo dio. Egun
batzuk beharko ditu nahiko informaziorik jaso, eta txostenak egin ahal izateko.
- 58. orrialdea –

Hau duzu lehen bista. Laburpen antzekoa da: aurreko astean sarturiko jendearen
grafikoa, mundu-mapa bisitekin, bisitari berri zein zaharren grafikoa, bisiten
jatorriaren grafikoa,...
Ezkerreko aukerei begiratuta era guztietako txosten zein azterketa lor daitezke.
Horiek probatzea besterik ez duzu. Tamalez oraindik ez dago guztiz euskaratuta, eta
ingelesa da darabilen hizkuntza. Ez kezkatu, ez duzu ezer apurtuko; beraz, klikatu
aukera oron funtzionamendua ikus dezazun.
- 59. orrialdea –

Jarraian, hauen pantaila-atzipen batzuk:
- 60. orrialdea –

- 61. orrialdea –

- 62. orrialdea –

- 63. orrialdea –

- 64. orrialdea –
12 HIZTEGIA
AAddiittzzaaiillee oonnaarrii,, hhiittzz gguuttxxii
Zeraren zerak zeratzen
ARUBA: Internet zerbitzuak eskaintzen dituen enpresa italiarra, prezio ezin hobeak
dituena.
CMS: Content Management System. Edukiak kudeatzeko sistema, kasu honetan web-aren
bitartez.
DOMEINUA: Interneten gune birtuala identifikatzeko erabiltzen den izena.
www.hauberau.com, esaterako (izan kontuan URLak protokoloa eta orria izan beharko
lituzkeela).
DOWNLOAD: amaraunetik fitxategiak jasotzeko –eskuratzeko, disko gogorraratzeko,
ordenagailuratzeko- erabiltzen den aditza.
FTP: File Transfer Protocol, fitxategiak transferitzeko protokoloa (ordenagailutik
amaraunera, eta alderantziz).
HOST: ostalaria. Termino hau rol bati esateko erabiltzen da; hots, Arubaren
ordenagailuak hostak dira, zure CMSaren ostalari baitira.
HTML: Hiper Text Markup Language. Etiketen bitartez informazioa aurkezteko
lengoaia. Bestera esanda, txantiloi batean elementuak kokatu (testu, irudi,
bideo,...), formatu grafikoa ezarri eta antzekoak egiteko balio du.
HTTP: Hiper Text Transfer Protocol. HTMLa igorri eta jasotzeko protokoloa.
IP: Internet Protocol, eta beraren helbidea, NNN.NNN.NNN.NNN itxurakoa.
Anbiguotasun barik identifikatzen ditu ordenagailuak sare barruan (bestera esanda,
herri baten etxea kokatzeko darabilgun helbidearen parekoa, hots: kalea, zenbakia,
herria, probintzia eta herrialdea).
LOG: sistema barruan gertatutako guztiaren informazioa jasotzen duen fitxategia.

PASSWORD: sistema pribatu baten barruan sartzeko behar den datua; izatez,
erabiltzaileak berak soilik jakiten duena. Giltza antzekoa da mundu fisikora islatuz.
PHP: script programazio lengoaia. Oro har, lengoai guztiek aurre konpilazio prozesu
batetik pasatu behar dute. Horrek giza-hizkuntzatik gertu dagoen lengoaia
ordenagailu-hizkuntzatik gertu dagoenera pasatzen du. Kasu honetan horrelakorik ez
da gertatzen, eta ordenagailuak zuzenean interpretatzen du PHP programatik
jasotakoa (geldoagoa da, bestearekin alderatuz).
PROTOKOLOA: bi entitatek elkar ulertzeko erabilitako arauen multzoa.
RAR: UNIX sistemak, jatorriz, erabiltzen duen konpresio formatua. ZIParen antzekoa.
URL: domeinua, protokoloa eta eskumena identifikatzeko helbidea; adibidez:
http://www.hauberau.com/index.html
USR: erabiltzailearen izena. Normalean sistema barruan norberaren burua
identifikatzeko erabiltzen da hitz-gakoarekin batera.
WINRAR: Windows sistema barruan RAR fitxategiak maneiatzeko programa.
XML: Extended Markup Language. HTMLak datuak ikusizko moduan eduki multimediak
antolatzen baditu, XMLak prozesu bera egiten du datuekin (adib. Datu-base
batenekin).
ZIP: RARarekin batera beste konpresio formatu bat da.
- 65. orrialdea –

- 66. orrialdea –
13 AZKEN GOMENDIOAK
Orri hauek mugatuak dira. Baietz informazio eta
xehetasun gehiago jarri ahal ad infinitum. Eta ez hemen
soilik, baita informatikagintzako edozein liburutan ere.
Hala, izan daiteke arazoak izatea txitean-pitean –
edonolakoak, txo/ño, hau informatikagintza eremu basatia
baita!-. Horrelakoetan bide bakarra duzu babak eltzetik
ateratzeko: Internetera jo informazio bila, foro, txat
eta abarretan.
Lanabes hauek guztiak oso ezagunak diren heinean azkar batean topatuko duzu
konponbideren bat.
Zorte on, beraz, adiskidea!

- 67. orrialdea –
14 EZ ADIORIK
Tinta agortu zait –hala dio inprimagailuak-. Neurona oro ondo ustiatu, eta nire
irudimenetik atera zitekeen edozein ideia islatu dut eskuartean (edo pantaila-begiartean)
daukazun gidaliburu honetan. Beno: gidaliburu, liburuxka, gida... hainbat
modutan izendatu izan dut lan osoan zehar, nahiz eta zuk zeuk izan behar bataioa
erabaki behar duena jasotakoaren arabera.
Ikusi duzunez prozesua erraza da, hortik aurrera konplexutasuna zure esku geratzen
da. Internetek ikerketa behar du, hainbat zera baititu bere barnean! Baina ikerketa
gustagarria gerta dakizula, ezen hau guztia jokoa baita. Betebehar kutxuak dena
zapuzten du; argi, beraz.
Gozatuko al zenuen irakurketa honekin nik egin izan dudan bezala idazketarekin!
Ondo segi, lagun.

Web-gune itzelak eskura

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (7)

Similar to Web-gune itzelak eskura

Similar to Web-gune itzelak eskura (20)

More from Andoni Sanz

More from Andoni Sanz (10)

Web-gune itzelak eskura