Acadenic study of Nutrition (MSc., PhD)

1. Академска едукација во научните области
за храна, исхрана и диететика,
прехранбена технологија и биотехнологија и
квалитет и безбедност на храната
Доцент д-р Вера Симовска, MD. PhD.
субспец. по исхрана, диететика и јавно здравје
vera.simovska@uklo.edu.mk + +389 75 421 339
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола
Технолошко технички факултет-Велес
Република Македонија

2. Предизвици за развој на
професијата нутриционизам во
Република Македонија
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам
Тесната поврзаност помеѓу храната,
исхраната и здравјето на луѓето,
сигнификантно е зајакната со научниот
напредок во многу полиња како што се:
науката за храна, исхрана и диететика,
прехранбена технологија и биотехнологија,
како и квалитет и безбедност на храната.
Цел на овие магистерски стуии е да се
развие критичко мислење на научна основа
и нутриционизам базиран на научни
докази.

3. Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко
технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам 3

4. Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам
Науката за исхрана ги изучува специфичните нутритивни
аспекти кои влијаат врз здравјето, објаснувајќи го
влијанието на храната, нутритивните компоненти и
исхраната врз метаболниот и физиолошки одговор на
човечкиот организам.
Истражувањата во нутриционизмот достигнаа високи
стандарди на квалитет, претставувајќи автономно поле во
домен на зравјето и здравствените науки.
Нутриционизмот е мултидисциплинарно научно поле во
домен на здравствените науки, при што многу научни
дисциплини ја вклучуваат исхраната кај човекот.

5. Нутриционизмот е потврдена професија која е
фокусирана на апликација на науката за исхрана во
едукација и хранење на група луѓе и поединци во
здравје и болест.
Првата професионална квалификација стекната во
една земја го презентира курикулумот кој дозволува
примена на титулата Нутриционист и обавување на
практична работа како независно професионално
лице.
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам

6. - Стандардизирање на диететската практика
- Унапредување на истражувањето
- Усогласување на законодавството
- Покачување на едукативните стандарди
- Комуникација и информираност
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам

7. Мисијата за создавање потребен број нутриционисти со
професионални компетенции за храна и исхрана, со акцент
на превентивно и тераписко аплицирање, наметна потреба
од едукација во домен на нутриционизмот и квалитет и
безбедност на храната низ развој и имплементација на
академски курикулум за втор циклус студии.
Ова се постдипломски студии, со научна ориентација кон
аплицирање на теоријата и практиката во истражувањата и
интегрирање на нутриционистичкото знаењето базирано на
научни докази.
Главните компоненти на постдипломските студии се
категоризирани во две полиња:
- Нутриционизам, исхрана и диететика
- Квалитет и безбедност на храната.
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам

8. Компетенции Дескриптори
Компетенциите дефинираат што
нутриционистот е способен добро и
ефективно да направи следејќи ги
„Стандардите за практична и
професионална работа на
регистриран нутриционист„.
Академската едукација, на ниво на
магистер (MSc.) води кон развој на
искусен и компетентен нутриционист
кој работи на повисоко ниво на
компетенции во нутриционизмот.
Дескрипторите опишуваат како
нутриционистот ја спроведува
специфичната активност.
Тие ја опишуваат способноста на
нутриционистот да спроведе ранг
на специфични задачи.
Дескрипторите ги дефинираат
компетенциите
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам

9. Постдипломската едукација на ниво на магистер (MSc.) води кон :
 високо развиено, систематско специјалистичко знаење,
 критичен пристап, анализа и синтеза на комплексни информации
во контекс на практичната работа,
 зголемен квалитет во работата,
 критична евалуација на сопствената практична работа,
 систематично зацртување на објавените податоци,
 прaктична работа базирана на научни податоци,
 дизајн на истражувачки проект,
 истражувачка дисертација,
 креативност и оригиналност во апликација на знаењето,
 водечка улога во диететската практика, менаџмент и едукација,
 иновативен нутриционистички пристап и можности во кариерата.
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам
Развој на способности за квалификацијата
Магистер по нутриционизам – MSc.

11. Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко
технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам 11
Creating the European Dietetic Advanced Competences (EDAC, 2012) we provided the baseline
of knowledge, skills, understanding and competence of a dietitian working as a dietetic practitioner
and researcher at advanced level in Macedonia.

12. Препораки од Европската Федерација на
Асоцијациите на Нутриционисти/Диететичари
1. Да се утврди систем на акредитација и систем за
континуиран професионален развој (LLL).
2. Да се имплементира титулата специалист, магистер и доктор
на науки по нутриционизам, на ниво на втор циклус на
акдемските студии.
3. Да се креираат нови можности за развој во кариерата
(подобрување на стандардите за едукација и практична работа на
нутриционистите).
4. Да се воспостави механизам за систематски мониторинг и
публикување на список на сите компетентни (регистрирани)
нутриционисти, како и некомпетентни нутриционисти.
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам

13. I. БАЗИЧНИ ДИСЦИПЛИНИ:
Биологија, физика, хемија,
нутритивна биохемија
(клеточна и молекуларна
основа на болестите и
метаболните компликации),
генетика, анатомија,
нутритивна антропометрија,
нутритивна физиологија,
хистологија, фармакологија,
имунологија, математика и
биостатистика, компјутери и
методи на научното
истражување.
II. ЗДРАВСТВЕНИ ДИСЦИПЛИНИ:
Наука за исхрана и диететика
(nutritional science and clinical
nutrition/dietetics):
Процес на нутритивна грижа:
- Нутритивни испитувања
- Нутритивна дијагноза
- Нутритивна терапија
- Мониторинг и евалуација на
постигнатите ефекти од
диетотерапијата и
диетопревенција.
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам

14. III. Наука за храна и одделни
поглавја од прехранбената
технологија (food science
and technology):
Нутритивен состав на
храната, модификации во
храната, развој на нови
производи, технологии на
храна и биотехнологии
(Студиска програма во
Република Македонија).
IV. Менаџмент на службите
за храна (администрација)
Менаџмент, организации за
здравствена заштита,
планирање и производство на
храна, легислатива (НАССП),
економија, опрема, пакување,
дистрибуција и систем на
услуги (маркетинг).
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам

15. 1. Администартивни : работат примарно како менаџери во
службите за храна со одговорност за обезбедување на нутритивно
адекватна, квалитетна храна за лица или групи, здрави и болни, во
институција или на ниво на заедницата.
2. Клинички : одговорни за планирање, едукација, надзор и
евалуација на клиничкиот план на исхрана како значаен дел од
терапијата спроведена под медицинска одговорност. Целта е
опоравување на пациентите и нивното функционално здравје. Тие
работат во ППЗ или во здравствени институции.
3. Нутриционисти во јавното здравство - на ниво на заедницата:
фокусирани на унапредување на здравјето низ исхрана и физичка
активност, формулирање на политики за храна што води кон
унапредување на избор на здрава храна кај населението со цел да
го унапреди или одржи нутритивното здравје и да се редуцира
ризикот за појава на нутритивно поврзани болести.
4. Општи: имаат севкупна одговорност од двата аспекта, на
индивидуално ниво и на ниво на заедницата.
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам

16. 2005 - European Academic and Practitioner Standards for Dietetics
2009 - European Dietetic Competences and Performance Indicators (EDC)
2010 - European Practice Placements Standards – DIETS2
2011 - Република Македонија се вклучи како асоцијативен партнер
и член на работната група за креирањето на Европските
стандарди за академска и практична едукација на
нутриционистите во II и III циклус (Еrasmus:DIETS2/WP2, 2010-2013)
2012 - European Advanced Dietetic Competences – EDAC
Креирање на потребните способности за квалификацијата
“Магистер” и “Специјалист ” по нутриционизам во Европa
и во Република Македонија
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам

18. Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам
Први постдипломски студии по нутриционизам во
Република Македонија, 2013-2014 година

19. Процес на
нутритивна грижа
1. Нутритивни
испитувања
2. Нутритивна
дијагноза
(диететска , не
медицинска)
3. Нутритивни
интервенции
4. Мониторинг и
евалуација
на исхраната
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам
Further, to improve population
health, by improving the quality of
nutrition education and research
at advanced level, in 2014, we
determined the following
objectives:
- Supporting proactive partnership
in defining national standards for
the formulation of Doctoral study
program for food science and
nutrition;
- Forming a set of competencies
upon completion of studies;
- Application of information and
communication technology
(ICT) and e-learning.
Nutritional Care Process

20. Историски развој на нутриционизмот
во САД
1877 – Прв пат е формиран Комитет за диететика од
Медицинската асоцијација на САД (American Medical Association)
1896 – Прв пат се конструирани Таблици за состав на храна од Одделот
за земјоделие на САД (U.S. Department of Agriculture)
1899 – Титулата Диететичар прв пат е воведена во САД.
Диететичар е лице кое специјализира храна и исхрана за потребите
на медицинската професија
1900 – Диетотерапија прв пат се применува во САД
1917 – Формирана е Американската асоцијација за диететика
American Dietetic Association (ADA), сегашна Академија за исхрана и
диететика - Academy of Nutrition and Dietetics.
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам

21. Историски развој на нутриционизмот
во светот
1920 – Прв пат се воведува професија и титула Нутриционист
како консултант во здравствени служби
1930 – Прв пат е воведена Титулата Диететичар
1968 – Први едукативни програми за храна и исхрана
наменети за сиромашни семејства во САД
1972 – Првите едукативни програми за исхрана кај жени,
новороденчиња и деца
1977 – Нутритивната едукација е вклучена во актите за
храна и земјоделие
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам

22. Историски развој на нутриционизмот во Европа
1978 – Формирана е Европска федерација на здруженија на
диететичари - ЕФАД како Европска платформа за развој на
професијата нутриционизам
Членови на ЕФАД се 10 Европски здруженја со 10 илјади
членови – диететичари
Во 2013 год. ЕФАД ја сочинуваат 33 здруженја од 26 Европски
земји и 30 илјади диететичари од цела Европа
Диететичарите се потврдени како професионален кадар кои
безбедно, квалитетно, компетентно и етички спроведуваат
здравтсвената грижа во состав на здравствените тимови.
Интерес за Магистерските студии по нутриционизам во
Европскиот регион изјавија 70% од дипломираните, односно
регистрирани нутриционисти.
Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Технолошко технички факултет-Велес, Студии по нутриционизам