2. RAZMNOŽAVANJE BILJAKA
Način razmnožavanja može biti:
polni i
bespolni
Bespolni način razmnožavanja:
• vegetativno razmnožavanje
• bespolno razmnožavanje u užem smislu
Polni način razmnožavanja:
• razmnožavanje polnim procesom spajanjem polnih ćelija.
Razmnožavanje je jedno od osnovnih svojstava živih bića, a predstavlja pojavu
ostavljanja potomstva u cilju nastavka održavanja vrste.
3. BESPOLNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
vegetativno razmnožavanje
razvijanje novih jedinki iz vegetativnih organa biljke
bespolno razmnožavanje u užem smislu
obrazovanje specijalnih ćelija (spora) koje se formiraju u tzv. sporangijama
5. razmnožavanje pomoću stolona
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
• Proizvođači jagoda paze da se ne razvije mnogo ovih "brkatih" izraštaja, jer će na biljci
biti manje plodova.
• Stolone su puzajući izdanci
6. razmnožavanje pomoću stolona
Ovaj način vegetativnog razmnožavanja vrlo je čest kod:
jagode (Fragaria vesca), ivice (Ajuga reptans), dobričice (Glechoma hederacea)...
Fragaria vesca
Ajuga reptans
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
7. razmnožavanje rizomima
Rizomi su podzemni izdanci izduženog oblika koji podsećaju na koren.
Kada stari deo rizoma izumre, novonastala biljka biva odvojena i postaje
novi centar formiranja idividuala.
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
8. razmnožavanje rizomima
Ovaj način vegetativnog razmnožavanja vrlo je čest kod:
korovskih vrsta; (pirevina (Agropyrum repens), divlji sirak (Sorghum halepense),
perunike (Iris germanica), đurđevka (Convallaria majalis)
Iris germanica Convallaria majalis
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
9. razmnožavanje krtolama
Krtole predstavljaju metamorfozu korena ili izdanka.
Osim što su skladišta hrane, krtole služe i za vegetativno razmnožavanje
jer na sebi nose vegetativne pupoljke ili su u stanju da ih naknadno obrazuju.
Dahlia variabilis Solanum tuberosum
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
10. razmnožavanje krtolama
Korenske krtole predstavljaju metamorfozu korena, nastaju nagomilavanjem
hranjivih materija u bočnim i adventivnim korenima (Dahlia)
Stablove krtole predstavljaju metamorfozu izdanka. Mogu biti nadzemne i podzemne.
Nadzemne - rotkvica (Raphanus sativus),keleraba (Brassica oleracea var. gongyloides)
Podzemne - krompir (Solanum tuberosum)
Brassica oleracea var. gongyloides Raphanus sativus
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
11. razmnožavanje lukovicama
Lukovica predstavlja metamorfozu izdanka.
Biljci služi za prezimljavanje nepovoljnih perioda u toku godine,
te za vegetativno razmnožavanje (luk (Allium cepa), šafran (Crocus sp.),
gladiola (Gladiolus sp.)...)
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
12. razmnožavanje lukovicama
Po strukturi građe lukovice mogu biti: jednostavne i složene.
Složene lukovice su sastavljene od više pojedinačnih lukovica
Allium cepa Allium sativum
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
13. razmnožavanje lukovicama
Ovaj način vegetativnom razmnožavanja naročito je važan u proizvodi cveća.
Holandija je čuvena kao zemlja koja proizvodi kvalitetan sadni materijal u
cvećarskoj industriji, pa nije ni čudno što je zovu "zemljom lala".
Tunikatne lukovice
Crepaste lukovice
Krtolaste lukovice
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
14. razmnožavanje lukovicama
Kod nekih biljaka lukovice se mogu formirati i na nadzemnim delovima biljke.
U pazuhu listova formiraju se lukovice.
Allium sp.
Lukovice se formiraju u zoni cvasti.
Dentaria bulbifera
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
15. razmnožavanje položenicama
Položenice predstavljaju deo biljke (izdanak) koji služi za vegetativno razmnožavanje
na način da se taj deo biljke povije u rupu dubine 10 cm, te se zatrpava zemljom.
Ovaj način vegetativnog razmnožavanja vrlo je čest kod:
vinove loze (Vitis vinifera), ogrozda (Ribes grossularia), te nekih cvetnih vrsta
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
16. razmnožavanje reznicama
Reznice su zdravi i neoštećeni delovi korena čijim ožiljavanjem
nastaju nove biljke.
Osnovni tipovi reznica:
• Stablove (zelene, poluzrele, zrele)
• Korenske reznice
• Lisne reznice
Zelene reznice
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
18. razmnožavanje reznicama
Korenske reznice su zdravi i neoštećeni delovi korena koji moraju biti
minimalno 5 mm debljine da bi služili za vegetativno razmnožavanje.
Ovaj način vegetativnog razmnožavanja karakterističan je za mnoge voćne vrste.
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
20. razmnožavanje kalemljenjem
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
KALEMLJENJE - kada se na jaču i otporniju drvenastu biljku koju zovemo
podloga pričvrsti odsečeni deo izdanka sa pupoljcima druge drvenaste biljke koji
se naziva KALEM. Cilj ovog vegetativnog načina razmnožavanja jeste da se
kvalitetne osobine biljke koja se koristi kao kalem uspesnije i brže razvijaju na
boljoj podlozi.
21. razmnožavanje kalemljenjem
VEGETATIVNI NAČIN RAZMNOŽAVANJA
Bez obzira na to da li je kalem jedan pupoljak, tj. okce, ili je to cela grančica sa više
pupoljaka, da li je kalem istog ili mnogo manjeg prečnika, važno je da su svi preseci
napravljeni oštrim nožićem, glatki i da savršeno naležu. Ako je kalemar dobro zaštitio
mesto spajanja, obmotao ga trakom, likom ili zatopio voskom, možemo se nadati
prelepim cvetovima kalemljene ruže ili sočnim plodovima voća i vinove loze.
Kalemar - osoba koja obavlja kalemljenje
