Urtgiin suljee 2024

1. 1
Нэгдсэн үндэсний Байгууллагын Хөгжлийн Хөтөлбөр,Даян Дэлхийн Байгаль Орчны
Сангийн Жижиг Төслийн Хөтөлбөрийн Нутгийн Уугуул Иргэдийн болон
Нөхөрлөлийн Хамгаалалттай Газар нутгууд ковид -19-ийн хариу арга хэмжээний
дэмжлэг үзүүлэх санаачилга төсөлд
ДДБОС-гийн Жижиг Төслийн Хөтөлбөр
Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хөгжлийн Хөтөлбөр, НҮБ-ын гудамж -14,
Сүхбаатар дүүрэг, Улаанбаатар-14201
Утас 70112883
Цахим шуудан: ganbaatar.bandi@undp.org narangarav.gankhuyag@undp.org
Төсөл горилогч : “Гэрэлт ирээдүй номын өргөө төв “НҮТББ
Хаяг: С.Х.Д 3-р хороо БН-45-2-8 тоот
Утас: 98081436: 88473147
Цахим шуудан: Naraa_1436@yahoo.com
Улаанбаатар хот 2021 он

2. 2
Даян Дэлхийн Байгаль Орчны Сангийн Жижиг Төслийн Хөтөлбөр (ДДБОС ЖТХ)
1. НҮҮР ХУУДАС
Аймаг, сум: Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт сум Төслөө гардуулсан өдөр:
Төслийн нэр : “Гэрэлт ирээдүй”
Төслийн дугаар:______ (Төсөл батлагдсан тохиолдолд Хөтөлбөрөөс дугаарыг өгнө)
ТӨСӨЛ ГОРИЛОГЧ
Байгууллагын нэр: “Гэрэлт ирээдүй номын өргөө төв” НҮТББ
Байгуулагдсан жил: 2011 оны 1-р сарын 12
Гишүүдийн тоо: 5 Өмнө нь хэрэгжүүлсэн төслийн тоо:0
Байгууллагын хаяг: С.Х.Д-ийн 3-р хороо БН-45-2-8 тоот
Утасны дугаар: (2-3 дугаар бичнэ) 98081436:88743147
Цахим шуудангийн хаяг: E-mail :Naraa_1436@yahoo.com
Байгууллагын удирдлага: (Нэр ба эрхэлсэн ажил) Тэргүүн:Б.Энх-Амгалан
Төсөл хариуцагч: (Нэр ба эрхэлсэн ажил) Багш А.Наранцэцэг
ТӨСӨЛ
ДДБОС-гийн ЖТХ-ийн ангилал
Аль ангилалд хамаарахыг тэмдэглэ! Төслийн ангилалыг
тэмдэглэ!
1 Хүнсний үйлдвэрлэлийн ситем:
Агроойжуулалт хийх
Бодит ажлыг хийж үзүүлэх төсөл
Төслийн үргэлжлэх хугацаа: 1 жил
САНХҮҮ
ДДБОС-гийн ЖТХ-өөс: 6.750.000[Төгрөг] __ [2369Ам.$
Бусад эх үүсвэрээс: 9.640.000[Төгрөг] _ 3383[Ам.$ ____]
Төслийн нийт өртөг: 16.390.000[Төгрөг] _____ [5752АМ.$_____]

3. 3
ДДБОС-гийн ЖТХ-ийн ТӨСЛИЙН САНАЛ
Төслийн нэр: ”Гэрэлт ирээдүй”
А БҮЛЭГ: ТӨСЛИЙН ҮНДЭСЛЭЛ, ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ АРГА ЗАМ
1.1 Төслөөр гүйцэтгэх ажлын ерөнхий тойм
Монгол оронд Үндэсний зохих хөтөлбөрүүд, ДДБОС болон НҮБ-ын Хөгжлийн
Хөтөлбөр,иргэний нийгмийн байгууллагууд, орон нутгийн сангуудаас
ойжуулах,ногоожуулах зэрэг төсөл хөтөлбөрүүдийг амжилттай хэрэгжүүлж өнөөг
хүртэл орон нутгийн иргэд бүлгийн гишүүдэд үр өгөөжөө өгч байгаа билээ. Бид
хайлаас,улиас тарьсан ногоон байгууламжийг түшиглэн жимсний мод суулгах,тухайн
талбайн хэсэгт хүнсний ногоо тариалах хэрэгтэй байна Мод ургамал нь агаарын
чийгшлийг 4-7% ихэсгэдэг, дуу чимээ намсгахын дээр зуны улиралд шороо тоосны 50%
өвлийн улиралд 40% -ийг өөртөө шингээж агаар цэвэрлэдэг,модны навч нүүрсхүчлийн
хийг шингээж хүчилтөрөгчийг ялгаруулдаг..Мод нь фитонцид /өвчин үүсгэгч нянгийн
эсрэг үйлчилгээтэй бодис/ ялгаруулдаг. Тухайлбал: нэг га навчит ой 3кг, шилмүүст ой
5кг байх жишээтэй.Мөн мод нь хөрс хамгаалдаг байна. Иймд ойжуулах цэцэрлэгжүүлэх
нь уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулах, агаарын бохирдлыг бууруулах хамгийн
чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.Нөгөө талаас бид жимсний мод нэмж тариалах саналтай
бөгөөд энэ нь дээрхи ач холбогдлоос гадна хүний биед хэрэгцээтэй амин дэмийг
эдгээр төрлийн жимснээс авах юм. Мөн жимсний мод тариалаагүй хэсэгт хүнсний
ногоо тариална.Энэ нь жимсний мод өгөөжөө өгөх хүртэл орлоготой байх
боломжийг сонгож байна. Өөрөөр хэлбэл бид жимсний мод бусад модоо арчилж
ургуулж байх хооронд хүнсний ногооноосоо ашгаа хүртэж өрхийнхөө хүнсний
ногоогоо авч хэрэглэж байх юм. Ингэснээр тухайн ногоон байгууламжийг арчилж
хамгаалж байгаа бүлгийн гишүүд орлоготой байх,өрхийн хүнсэндээ илүү
аминдэмтэй бүтээгдэхүүн хэрэглэх, цаашид тогтвортой үйл ажиллагаатай байх
бусдад үлгэр дуриал болж орон нутгийнхаа боломжийг ашиглан амьдрах туршлага
болохын зэрэгцээ орон нутгийн ногоон байгууламж ургамлын төрлөө нэмж өнгө
үзэмж сайжирч говь тал нутгийн иргэд орчноо сайжруулан амьдрах боломжийг
бодитойгоор харуулна. Жимсний модны олонхийг чацаргана жимс сонгосон бөгөөд
чацаргана болоод бусад бүх жимснүүдийн ач холбогдлын талаар сургалтанд
танилцуулах болно. Дэлгэрцогт сум нь 249,3 мянган га газар нутагтай. Дэрэн, Адаацаг,
Сайнцагаан сумдтай хил залган оршдог. Тус сумын нутагт 1756 метр өндөрт өргөгдсөн
үзэсгэлэнт “Бага газрын чулуу”-ны уултай, ухаа толгод нам уулсын /хүрэн, цайвар
хүрэн, цөлөрхөг хээрийн бор, хээржүү цөлийн бор/ хөрс тархсан. Аймгийн болон сумын
хэмжээнд тариалсан чацаргана болон бусад жимс жимсгэнэ ургац сайн үр

4. 4
өгөөжөө өгч байгаа нь тус нутагт ойжуулах, ногоожуулах хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэх
бүрэн бололцоотой гэж үзэж байгаа юм.
“Цагаан дэл” ногоон байгууламжаас гадна хэсэгчилэн хэлбэрээр тус суманд 1
га орчим газарт чацаргана жимсний мод суулгасан. Мөн аймгийн хэмжээнд бүх
нийтээр мод тарих хөдөлгөөн өрнуулж байгаа билээ. Зурагт Луус сумын
өрхийн аж ахуйн чацаргана.
1.2 Төслийн зохион байгуулалт, хэрэгжүүлэх чадавхи
 Төслийг хэрэгжүүлэх зохион байгуулалт:
¯éë àæèëëàãàà Õàðèóöàõ ýçýí Бүлгийн
оролцоо
Төслийн бэлтгэл ажил  Нарийвчилсан хуваарь
гаргах
 Иргэдийн бүлэгтээ
зориулсан төслийн хүлээж
буй үр дүнгийн талаар
мэдээлэл хийх
Төслийн ахлагч ,
туслах
Бүлгийн бүх
гишүүд
“Цагаан дэл”
төсөл нь иргэдийн бүлгийн
á¿õ ãèø¿¿äýä ногоон
байгууламжийн талбайг
хуваарьтай ашиглах,
жимсний мод,хүнсний
ногоо тариалах талаар
зөвлөлдөх хурал зохион
байгуулах
 Хурлаар хэлэлцэх
асуудлыг төлөвлөгөө
гаргах
 Зар хүргэх
 Хурал зохион байгуулах
 Хурлын үр дүнг нэгтгэх
Бүлгийн ахлагч ,
туслах
Бүлгийн нийт
гишүүн
Бүлгийн гишүүдийн уулзалт Бүлгийн ахлагч ажлын
нарийчлан хуваарийн
хяналт хийх
Бүлгийн ахлагч Бүлгийн нийт
гишүүн
Туулайнаас хамгаалах
хашаа хийх ,усалгааны
систем,усны насос
байрлуулах,
 Шонгийн бэхэлгээ хянах
 Тор татах
 усалгааны систем угсрах
 усны насос байрлуулах,
Төслийн ахлагч
туслах
Бүлгийн нийт
гишүүн
Жимсний мод тариалах
 Хөрс бэлдэх Бүх гишүүд Бүлгийн нийт
гишүүн

5. 5
 Суулгац сонгож
тариалалт хийх
Хүнсний ногоо тариалах  Хөрс бэлдэх
 Үр сонгож тариалалт
хийх
Төслийн ахлагч Нийт гишүүд
Төслийн үр дүн
гүйцэтгэлийг бусдад
таниулах уулзалт .
 Уулзалтын хөтөлбөр
боловсруулах
 Оролцогчдоо
тодорхойлох
 Уулзалтын урилга тараах
 Сум, орон нутгийн төр
захиргааны
байгууллагатай хамтран
ажиллах
Төслийн ахлагч Бүлгийн нийт
гишүүн
Төслийн тайлан бэлтгэх,
хүргүүлэх
Төслийн ахлагч Бүлгийн нийт
гишүүн
 Зохион байгуулалтын бүтэц, засаглал, захиргааны хамрах хүрээ, цалин авдаг
гишүүдийн тоо:
 “Гэрэлт ирээдүй номын өргөө төв” НҮТББ 2011 онд байгуулагдсан
 Зорилго: Байгал орчныг хамгаалах цэцэрлэгт хүрээлэн ногоон
байгууламж байгуулах иргэдийн өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх тэдний
бичил бизнесийг дэмжих сургалт явуулах судалгаа хийх зөвлөлгөө
мэдээлэл өгөх хэтийн зорилготой.
Мэргэжлээрээ олон жил ажиллаж байгаа чадварлаг баг ажиллаж байгаа бөгөөд
гэрээт багш мэргэжилтэнүүдтэй. Үүнд:
1.тэргүүн Б.Энх-Амгалан Утас: 93393363 аялал жуулчлалын менежер
мэргэжлийн ажлаа 12 дахь жилдээ хийж байгаа
2. Удирдах зөвлөл Б.Одонтунгалаг 99018055 нябо мэргэжлийн ажлаа 15 дахь
жилдээ хийж байгаа.
3. . Удирдах зөвлөл Б.Төмөртогтох ложистик менежер
4 . Удирдах зөвлөл Л.Дүүриймаа гоо сайханч мэргэжлийн ажлаа хийж байгаа
5. Удирдах зөвлөл А.Уянга 91898877 ногоочин фермер, оёдолчин аж
үйлдвэрийн тэргүүний ажилтан.
6. А.Наранцэцэг гүйцэтгэх захирал багш боловсролын тэргүүн
 Үндсэн үйл ажиллагаа: Сургалт зөвлөгөө,тариалан,ойжуулалт,ногоон
байгууламжийн ажлууд хйидэг.
 Төсөл хэрэгжүүлж байсан туршлагын талаар
Бие даан төсөл хэрэгжүүлээгүй бөгөөд бусад ТББ болон аж ахуйн нэгжүүдийн
сургалт зөвлөгөөг манай төвийн багш нар гэрээгээр хийдэг. Үүнд: Толгойт ТББ,
Мэдлэгт суурилсан ирээдүй, Ирмүүн Төгс, Хараа бизнес хөгжил, Технож БИТ, Бизнест
хөтлөх харгуй, Д.З.О.У.Б ДАРЬ -Эх ОНХХ-т, Д.З.О.У.Б Толгойт ОНХХ-т, Амжилтын
эхлэл зэрэг сургалтын төв ТББ болон аж ахуйн нэгжүүдийн сургалт ,ногоон
байгууламжийн ажлуудыг 16 аймаг, 20 сум, Нийслэлийн 6 дүүүрэгт амжилттай

6. 6
хийж өгч өнөөг хүртэл гэрээгээр ажиллуулсан байгууллагууд маань төслийн болон
тендерийн ажлаа амжилттай үргэлжлүүлэн хийж байгаа билээ. Мөн тоо баримтаар
Бизнесийн төрлийн сургалтыг 50 удаа, ногоожуулах ойжуулах чиглэлийн сургалтыг
20 удаа хийсэн. Тухайн хаягандаа туршилтын талбай, хүлэмжтэй,суурин компьютер
болон нүөт бүк,ном гарын авлага,канон скайн ,сургалтын өрөө зэргээ ашиглан
ажилладаг юм.
С.Х.Д 3-р хороо БН-45-2-8 тоот
Төвийн байр 2020 он Хүлэмж Чацаргана 2020-11сар
ХУД 14-р хороо Доод Өлзийт 1-11а тоот туршилтын талбай
 Ямар нэг шүхэр байгууллага, эвсэл, холбооны гишүүн эсэх талаар: Үгүй
 Хууль ёсны байгууллага мөн эсэх, хэрэв үгүй бол оршин тогтнох үндэслэлийн
талаар: Хууль ёсны байгууллага мөн
 Төсөлд хамрагдах иргэдийн талаар (нөхөрлөлийн гишүүд, малчдын бүлэг,
эмэгтэйчүүд, залуус гэх мэт)
Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт сумын “Цагаан дэл” ногоон байгууламжийн
иргэдийн бүлгийн гишүүдийн нэрс эрхэлж байсан ажил мэргэжил:
1. Ч.Доржпүрэв ойжуулагч
2. Ч.Наранцацрал ойжуулагч
3. Б.Лхамдорж малчин
4. Цэрэннадмид жолооч
5. Н.Сарангэрэл санхүүч
6. Сургалтанд оролцох 100 иргэн Бид ногоожуулах ойжуулах
сургалт хийдэг бөгөөд сургалтанд 100 иргэн хамрагдахад 96 нь

7. 7
эмэгтэйчүүд 4 эрэгтэй байдаг өөрөөр хэлбэл 96% нь эмэгтэй
4% эрэгтэйчүүд байдаг.
Бүлгийн гишүүдийг болон манай байгууллагыг “Цагаан дэл” ногоон
байгууламжинд төсөл хэрэгжүүлэхийг дэмжиж байгаа юм
1.3 Төслийн зорилтууд ба хүлээгдэж буй үр дүнгүүд
 Төслийн үндсэн ба тусгай зорилтууд:
Ãîâü, õýýðèéí á¿ñýä óóð àìüñãàëûã 纺ëð¿¿ëýõ, öºëæèëò, õºðñíèé ýâäðýë, øàð øîðîîí
øóóðãà, ýëñíèé í¿¿ëòèéã ñààðóóëàõ ãîë àðãà õýìæýýíèé íýã íü ìîä, áóò, ñººã òàðèõ, íîãîîí
çóðâàñ áàéãóóëàõ çàìààð öºëæèëòèéã ñààðóóëàõ ÿâäàë бөгөөд нь яг одоо дэлхий
нийтэд болон Монгол улсад тулгамдаад байгаа Ковид-19 өвчлөлөөс шалтгаалан
хөл хорио тогтоосны улмаас орон нутгийн иргэдийн өрхийн орлого багасч улмаар
сэтгэлзүйд нөлөөлж байгаа билээ. Иймд нутгийн уугуул иргэдийн бүлгийн
хамгаалалтанд байдаг тус сумын орон нутгийн сангаар болон иргэдийн бий болсон
“Цагаан дэл” хэмээх ногоон байгууламжийг сайжруулах ингэхдээ туулайн хамгаалалт
хашаа хийх , хүчин чадал сайн усны насос тавих , усан сан, усалгааны систем
байрлуулах жимсний мод тариалах , хүнсний ногоо,жимс жимсгэнэ тариалах сургалт
хийх , хүлэмж ил талбайд хүнсний ногоо тариалах зэрэг ажлуудыг хийх бөгөөд энэ
нь нутгийн уугуул иргэдийн өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, хүнсэндээ эрүүл
хөрсөнд тарьсан эко амин дэмтэй ногоо жимс байнгын хэрэглэдэг болох, өөрсдөө
хүнсний ногоо жимс жимсгэнэ тариалдаг болох мэдлэг чадвар эзэмшиж байнгын
орлогын эх үүсвэр бий болж орон нутагтаа ая тухтай ажиллаж амьдрах боломж
нэмэгдэх юм.Төслийн зорилтууд:
1. Иргэдэд сургалт хйинэ
2. Цагаан дэл ногоон байгууламжинд туулайн хамгаалалт хашаа усан сангийн
шугам байгуулна

8. 8
1 Талбайн харагдах байдал Чацаргана болон бусад жимсний мод
суулгах хэсэг
5х5 см хэмжээтэй тор татах хэсэг 5х5 см хэмжээтэй тор татсан хэсэг
Бүлгийн иргэдийн хүлэмж Ногоон байгууламжийн худаг

9. 9
Талбайн улиас,хайлаас.
Талбайн худагтай хэсэг
Талбайн хаалга Ногоон байгууламж сумын баруун хойд
хэсэгт залгаа байрладаг
бөгөөд бүлгийн гишүүд байнгын харуул
хамгаалалттай байдаг.

10. 10
3. Жимсний мод суулгана. Үүнд:
4.Хүнсний ногоо тариална
¹
Òàðèõ
õýìæýý Íîãîîíû íýð òºðºë
1 0.5 ×èíæ¿¿
2 0.5 Ñàðìèñ
3 0,5 Байцаа
4 0,5 Ëîîëü èë òàëáàé
5 0,5 ªðãºñò õýìõ
6 0,25 Уртсонгино
7 0,25 Сонгино төл
8 0.5 Øèéãóà
3.5 Дүн
№ Суулгац Тоо
1 Долоогоно 2
2 Өрөл 5
3 Интоор 2х2 5
4 Бөөрөлзгөнө 20
5 Гүзээлзгэнэ 20
6 Нохойнхошуу 5
7 Үхрийннүд 10
8 Чацаргана 300
9 Монос 5
10 Чавга 5
11 Том алим 5
12 Нийт 382

11. 11
 Төслөөр шийдэх асуудлууд.
№ Хийгдэх ажил төрлөөр
1 Ногоожуулах ойжуулах сургалт хийх
2 Туулайнаас хамгаалах хашаа усалгааны систем байрлуулах
3 Жимсний мод суулгах хөрс бэлдэх
4 Жимсний мод суулгах
5 Ногоо тариалах хөрс боловсруулах
6 Талбайд тариалалт хйих
Нүүдэлчин монгол улс эрт дээр үеэс орон нутагтаа тогтвор сууршилтай эрүүл
саруул ажиллаж амьдарч ирсэн билээ. Ингэж амьдрахын эх үүсвэр нь цагаан
идээ голчлон хэрэглэж таван хошуу малаа ялгалгүйгээр сааж сүү цагаан идээгээ
боловсруулж ая тухтай амьдарч ирсэн билээ.Төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгаас
зах зээлийн эдийн засагт шилжсэн цагаас эхлэн таван хошуу малаа хувьчлалд
авч өсгөж үржүүлж ашиг шимийг хүртэж амьжиргаагаа авч яваа билээ. Гэвч цаг
үеийн байдал зуд үер зэрэг байгалийн гамшгаас шалтгаалан өөрийн амьжиргаа
болсон малаа цөөхөн тоогоор арай гэж авч үлдэх гэх мэтийн гэнэтийн
шалтгаанаас өрхийн орлого хомсдох явдал гарч ирж байна. Дэлхийн нийтийг
хамарсан цар тахал ковид -19 өвчлөлийг манай орон дотоододоо алдаж хөл
хорио тогтоогоод байгаад энэ үед Улаанбаатар хотод болон орон нутгуудад
ажиллаж амьдарч байгаа бизнес эрхлэгчид бизнес эрхлэх боломжгүй болж байна.
Иймд бид орон нутгийн уугуул иргэдийн өрхийн орлогыг дэмжих,тэдний амьдрах
орчинг сайжруулж орон нутагтаа ая тухтай амьдрах боломжийг би болгох нь өнөө
үед тулгамдсан асуудал болж байна. Бид “Цагаан дэл” ногоон байгууламжинд
хэрэгцээтэй зүйл дээр тохижилт хийх бөгөөд 1-рт 100-аас дээш иргэдэд
танилцуулах болон ногоожуулах ойжуулахын сургалт хийнэ. Бизнесээ төлөвлөж
чадахгүй байгаа сонгож шийдвэрлэж чадахгүй байгаа, тогтворгүй байгаа нэг
шалтгаан нь мэдээлэл дутмаг байдагтай холбоотой бөгөөд бид зах зээлд
бизнесийн мэдлэг,технологийн туршлагагүй суулгаагүй эх орны үйлдвэрүүд,малаа
хувьчилсан юм. 2-рт Жимсний мод суулгах ажил хийгдэнэ жимсний мод арчилгаа
сайн байвал 3-н жилийн дараа жимсээ авах боломж гарч ирнэ. Жишээ нь
чацарганы нэг мод доод тал нь 25 жил сайн тордвол 30-40 жил амьдрах
боломжтой энэ хооронд үржүүлж /шижимлэх/ болно иймд энэ нь олон жилийн
тогтвортой орлого олох боломж юм. Монгол жимсний зах зээлд өрсөлдөх ч гэж
бараг байдаггүй учир нь монголд төдийгүй дэлхийд эрэлттэй байдаг. Өөрөөр
хэлбэл яг одоо захын нэг дэлгүүрт ороход монгол жимс байхгүй байна. 3-рт одоо
хүлэмж байгаа хэсэгт хүлэмжийн буюу ил талбайн хүнсний ногоо тариална энэ нь
жилдээ орлого олох боломж гарч ирж байгаа юм. Иймд энэ төслийг хэрэгжүүлэх
санал болгож байна. Энэ чиглэлийн төслийн НҮБ-ын ХХ-өөс бусад орон нутгийн
болон Олон улсын төсөл хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлж өнөөг хүртэл орон нутгуудын

12. 12
болон иргэдийн амьжиргааг авч явж байна. Иймд төсөл нь ДДБОС-гийн ЖТХ-ийн
зорилгод хэрхэн нийцэж байгаа гэж үзэж байна.
Төслйин хүлээгдэж буй үр дүн
1. Сургалтаар цаашид өрх бүр иргэн бүр өөрийн хүнсний ногоо жимсээ сонгож
тариалж хэрэглэдэг болох
2. “Цагаан дэл” ногоон байгууламжийн хэрэгцээтэй хашаа,усны асуудлыг
шийдэгдэж цаашид ажиллах нөхцөл сайжирна.
3. Сум орон нутгийн үлгэр жишээ ногоон байгууламж нэгээр нэмэгдэнэ.
4. Ногоон байгууламжийн жимс жимсгэнэ өгөөжөө өгч бусдад туршлага болно.
5. Бүлгийн гишүүд,суралцагчид ногоо тариалалтад 4097500 төгрөгийн үр
зарцуулж багаар тооцоход ургацын байдлыг тооцоод 18,754,100 төгрөгтэй
тэнцэх хэмжээний хүнсний ногоо хэрэглэх өөрөөр хэлбэл өөрсдөө
тариалалтаа хийж ашиг шимээ хүртэх үр дүнтэй. Үүнд:
¹ Íîãîîíû íýð òºðºë
Àâàõ
óðãàö êã-ð
1 êã
íîãîîíû
¿íý ₮
Íèéò óðãàö
¿íý ₮
1 Лууван 4000 1000 4000000
2 Ñàðìèñ 20 40000 80000
3 Байцаа 8000 500 4000000
4 Ëîîëü èë òàëáàé 9000 2000 18000000
5 ªðãºñò õýìõ 1305 2000 2610000
6 Урт сонгино 2750 500 1375000
7 Сонгино төл 8000 700 5600000
8 Øèéãóà 2304 800 1843200
9 Дүн
35379 37508200
1.4Төслийн үйл ажиллагааны тухай.
Төслийн үйл ажиллагаа: Уулзалт,сургалт сумын хурлын заал болон сургалтын
танхимд болох бөгөөд бусад үйл ажиллагаа “Цагаан дэл” ногоон байгууламжинд
хийгдэнэ.
¯éë àæèëëàãàà Õàðèóöàõ ýçýí
Оролцоо
Төслийн бэлтгэл ажил
Иргэдийн бүлэгтэй
уулзалт хийнэ.
 Нарийвчилсан хуваарь
гаргах
 Иргэдийн бүлэгтээ
зориулсан төслийн хүлээж
буй үр дүнгийн талаар
мэдээлэл хийх
Төслийн ахлагч ,
туслах
Бүлгийн бүх гишүүд

13. 13
Иргэдэд сургалт зохион
байгуулах
Сургалцагч нар
тариалалтанд оролцоно
Суралцангаа тариалалт
хийнэ.
Сумын ЗДТГ
Иргэдийн хурал
ТББ, Бүлгийн
нийт гишүүн
Сумын ЗДТГ Иргэдийн
хурал
ТББ, Бүлгийн нийт
гишүүн
Туулайнаас хамгаалах
хашаа хийх
 Шонгийн бэхэлгээ хянах
 Тор татах
ТББ,бүлгийн
гишүүд
Бүлгийн нийт гишүүн
Жимсний мод тариалах
 Хөрс бэлдэх
 Суулгац сонгож
тариалалт хийх
ТББ,бүлгийн
гишүүд
ТББ,бүлгийн гишүүд
Хүнсний ногоо
тариалах
 Хөрс бэлдэх
 Үр сонгож тариалалт хийх
ТББ,бүлгийн
гишүүд
Суралцагчид
Нийт гишүүд
Тариалалтын явцыг
хянах
 Бүлгийн гишүүд ТББ,бүлгийн
гишүүд
Суралцагчид
ТББ,бүлгийн гишүүд
Суралцагчид
Төслийн үр дүн
гүйцэтгэлийг бусдад
таниулах уулзалт .
 Уулзалтын хөтөлбөр
боловсруулах
 Оролцогчдоо тодорхойлох
 Уулзалтын урилга тараах
 Сум, орон нутгийн төр
захиргааны
байгууллагатай хамтран
ажиллах
ТББ,бүлгийн
гишүүд
Суралцагчид
ТББ,бүлгийн гишүүд
Суралцагчид
Төслийн тайлан бэлтгэх,
хүргүүлэх
Төслийн ахлагч Бүлгийн нийт гишүүн
1.5Хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө ба цаг хугацаа
¯éë àæèëëàãàà Õàðèóöàõ ýçýí Хугацаа
Төслийн бэлтгэл ажил
Иргэдийн бүлэгтэй
уулзалт хийнэ.
 Нарийвчилсан хуваарь
гаргах
 Иргэдийн бүлэгтээ
зориулсан төслийн хүлээж
буй үр дүнгийн талаар
мэдээлэл хийх
Төслийн ахлагч ,
туслах,иргэдийн
бүлэг
2020-3 сар буюу төсөл
батлагдсан өдрөөс
Иргэдэд сургалт зохион
байгуулах
Сургалцагч нар
тариалалтанд оролцоно
Суралцангаа тариалалт
хийнэ.
Сумын ЗДТГ
Иргэдийн хурал
ТББ, Бүлгийн
нийт гишүүн
2021-4 сар
Туулайнаас хамгаалах
хашаа хийх
 Шонгийн бэхэлгээ хянах
 Тор татах
ТББ,бүлгийн
гишүүд
2021- 4-р сар
Усалгааны систем
угсрах
 Усны насос тавих
усалгааны систем тавих
ТББ,бүлгийн
гишүүд
2021-5-р сар
Жимсний мод тариалах
 Хөрс бэлдэх
 Суулгац сонгож
ТББ,бүлгийн
гишүүд
2021-4-р сар
2021-5-р сар

14. 14
тариалалт хийх
Төслийн үнэлгээ  Сургалт хийсэн, туулайн
хамгаалалтын тор
татсан,усалгааны систем
угсарсан байна.
Санхүүжүүлэгч
байгууллага
ТББ
Бүлгийн гишүүд
2021-5-р сар
Төслийн явцын тайлан
гаргаж өгөх
 Баримтжуулсан тайлан ТББ,бүлгийн
гишүүд
2021 5-р сар
Хүнсний ногоо
тариалах
 Хөрс бэлдэх
 Үр сонгож тариалалт хийх
ТББ,бүлгийн
гишүүд
Суралцагчид
2021-4-5-р сар
Төслийн үнэлгээ  Тариалалт хийсэн байна. Санхүүжүүлэгч
байгууллага
ТББ
Бүлгийн гишүүд
2021-5-р сар
Төслийн явцын тайлан
гаргах
 Баримтжуулсан тайлан ТББ,бүлгийн
гишүүд
2021-6-р сар
Тариалалтын явцыг
хянах
 Бүлгийн гишүүд ТББ,бүлгийн
гишүүд
Суралцагчид
2021-4-р сараас 9- сар
Ургацын болц хянах  ТББ, бүлгийн гишүүд Бүлгийн гишүүд
Суралцагчид
2021-7-9-р сар
Төслийн явцын тайлан
гаргах
 Баримтжуулсан тайлан ТББ,бүлгийн
гишүүд
2021-7-р сар
Төслийн үр дүн
гүйцэтгэлийг бусдад
таниулах уулзалт .
 Уулзалтын хөтөлбөр
боловсруулах
 Оролцогчдоо тодорхойлох
 Уулзалтын урилга тараах
 Сум, орон нутгийн төр
захиргааны
байгууллагатай хамтран
ажиллах
ТББ,бүлгийн
гишүүд
Суралцагчид
2021 10-р сар
Төслийн тайлан бэлтгэх,
хүргүүлэх
ТББ,бүлгийн гишүүд Төслийн ахлагч 2021 11-р сар
Бүх үйл явц фото зургаар баталгаажна.
Худалдан авалт баримтаар баталгаажна.

15. 15
1.6 Иргэдийн оролцоог хангах төлөвлөгөө
Төслийн төлөвлөлт, боловсруулалт, хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөнд хөдөөгийн иргэд
хэрхэн өөрсдөө оролцсон болон төслийн хяналт шинжилгээ, үнэлгээнд цаашид хэрхэн
оролцох талаар бичнэ.
¯éë àæèëëàãàà Иргэдийн оролцоо
Төслийн бэлтгэл ажил
Иргэдийн бүлэгтэй
уулзалт хийнэ.
 Нарийвчилсан хуваарь гаргах
 Иргэдийн бүлэгтээ зориулсан төслийн
хүлээж буй үр дүнгийн талаар мэдээлэл
хийх
Иргэдйин бүлэг
Иргэдэд сургалт зохион
байгуулах
Сургалцагч нар тариалалтанд оролцоно
Суралцангаа тариалалт хийнэ.
Иргэд
Туулайнаас хамгаалах
хашаа хийх
 Шонгийн бэхэлгээ хянах
 Тор татах
Суралцагч иргэдийн
төлөөлөл
Усалгааны систем
угсрах
 Усны насос тавих усалгааны систем
тавих
Суралцагч иргэд бүгд
Жимсний мод тариалах
 Хөрс бэлдэх
 Суулгац сонгож тариалалт хийх
Суралцагч иргэд бүгд
Төслийн явцын тайлан
гаргаж өгөх
 Баримтжуулсан тайлан Суралцагч иргэд бүгд
Хүнсний ногоо
тариалах
 Хөрс бэлдэх
 Үр сонгож тариалалт хийх
Суралцагчид
Төслийн явцын тайлан
гаргах
 Баримтжуулсан тайлан Суралцагч иргэд бүгд
Тариалалтын явцыг
хянах
 Бүлгийн гишүүд Суралцагчид,иргэд
Ургацын болц хянах  ТББ, бүлгийн гишүүд Бүлгийн гишүүд
Суралцагчид ,иргэд
Ургацын хэрэглээ  Суралцагч иргэд бүгд
Төслийн үр дүн
гүйцэтгэлийг бусдад
таниулах уулзалт .
 Уулзалтын хөтөлбөр боловсруулах
 Оролцогчдоо тодорхойлох
 Уулзалтын урилга тараах
 Сум, орон нутгийн төр захиргааны
байгууллагатай хамтран ажиллах
ТББ,бүлгийн гишүүд
Суралцагчид иргэд

16. 16
1.7Мэдлэгийн менежмент
¯éë àæèëëàãàà Õàðèóöàõ ýçýí Бүлгийн
оролцоо
Бүлгийн гишүүд уулзалт
хийнэ
 Иргэдийн хуралд
 СЗДТГ
 Иргэдэд
Төслийн ахлагч ,
туслах
Бүлгийн гишүүд
Бүлгийн бүх
гишүүд
Эко яалал хийнэ  Иргэд аж ахуйн
нэгжүүд
Бүлгийн нийт
гишүүд
Бүлгийн нийт
гишүүн
Төслийн үр дүн
гүйцэтгэлийг бусдад
таниулах уулзалт .
 Уулзалтын хөтөлбөр
боловсруулах
 Оролцогчдоо
тодорхойлох
 Уулзалтын урилга
тараах
 Сум, орон нутгийн төр
захиргааны
байгууллагатай хамтран
ажиллах
Төслийн ахлагч Бүлгийн нийт
гишүүн
1. Сургалтаар цаашид өрх бүр иргэн бүр өөрийн хүнсний ногоо жимсээ сонгож
тариалж хэрэглэдэг болсон туршлагаа бусадтай хуваалцана.
2. “Сум орон нутгийн үлгэр жишээ ногоон байгууламж болох нь бусдад үлгэр
дууриал болно.
3. Ногоон байгууламжийн жимс жимсгэнэ өгөөжөө өгч бусдад туршлага болох
талаар танилцах уузалт хийнэ. .
4. Төсөл хэрэгжүүлсэн туршлагыг боловсруулж иргэдэд тараах зэрэг арга
хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлнэ.
1.8Хүйсийн тэгш оролцоог хангах.
Хүйсийн тэгш оролцоог хангах талаар дараах 5 үндсэн шаардлага тавигдана. Үүнд:
 Төслийн саналыг боловсруулахад эмэгтэйчүүд, эрэгтэйчүүдийн тэгш оролцоог
хангаж тэдний хэрэгцээнд нийцүүлсэн; Үүнд.
Бүлгийн гишүүд эрэгтэй 2,эмэгтэй 3 байгаа бөгөөд орон нутгаас суралцагч
оролцогчид 100 ба түүний тэдний харьцааа 30,70 хувь байна.
 Төсөл нь эмэгтэйчүүд, эрэгтэйчүүдийн хөдөлмөрийн хуваарилалт,
Төсөл хэрэгжих үед тухайн ажиллагаанд зөвшилцөн ажиллана.
 Төсөл нь эмэгтэйчүүд, эрэгтэйчүүдэд авчрах үр дүн:
Эд нэгдлийг авчирч , өрх гэр,орон нутагтаа ажилсаг байдал, хичээл зүтгэлийг
бий болгоно.
 Төсөл нь түүний хэрэгжилтэд идэвхтэй оролцогчид болон ашиг хүртэгсэд хүйсээр
нь ангилвал;

17. 17
№ Оролцогчид Тоо
1 Эрэгтэй 30
1 Эмэгтэй 70
Нийт 100
1.9Төслийн үр дүнг сурталчлах, бусадтай хуваалцах, давталт (өөр газар өөр
хүмүүс)
Төслийн зорилго, зорилтууд, үйл ажиллагаа, үр дүнгийн талаар дараахь байдлаар
танилцуулна.
¯éë àæèëëàãàà Õàðèóöàõ ýçýí Бүлгийн
оролцоо
Бүлгийн гишүүд зөвлөлдөх
уулзалт хийнэ
 Иргэдэд
 Аж ахуйн нэгжүүд
 Сургуулийн насны
хүүхдүүд гасны
ангиллаар
 Энэ чиглээлээр бизнес
эрхлэдэг аж ахуйн нэгж
хувь хүмүүстэй
Төслийн ахлагч ,
туслах
Бүлгийн гишүүд
Бүлгийн бүх
гишүүд
Төслийн үр дүн
гүйцэтгэлийг бусдад
таниулах уулзалт .
 Уулзалтын хөтөлбөр
боловсруулах
 Оролцогчдоо
тодорхойлох
 Уулзалтын урилга
тараах
 Сум, орон нутгийн төр
захиргааны
байгууллагатай хамтран
ажиллах
Төслийн ахлагч Бүлгийн нийт
гишүүн
Òºñëèéí ¿éë àæèëëàãàà äóóñàõàä çîõèõ ìýäëýãòýé áîëæ, ÷àäàâõæñàí иргэдийн
бүлгийн гишүүд öààøèä ¿éë àæèëëàãààã ¿ðãýëæë¿¿ëýí àæèëëàíà.Èíãýñíýý𠺺ðñäèéí
îëæ àâñàí ìýäëýãýý áóñäàä çààæ ñóðãàíà.Ү¿íèé ¿ð ä¿íä орон нутгийн хэмжээнд тэргүүн
туршлага болж, цаашид бусад иргэдийн бүлгийн идэвхтэй оролцоог нэмэгдүүлэхэд
хувь нэмэр оруулна. Òºð çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàòàé áàéíãûí õàìòðàí àæèëëàæ, òóñ
á¿ðèéíõýý àæëûã зөвлөхөөр дамжуулан áèå áèåäýý òàéëàãíàõ áîëíî.

18. 18
Б БҮЛЭГ: ТӨСЛИЙН ЭРСДЭЛ, ХЯНАЛТ ШИНЖИЛГЭЭ БА ҮНЭЛГЭЭ
Òºñëèéí òàâüñàí çîðèëòóóäûí õýðýãæèëòèéã äàðààõ áàéäëààð ¿íýëýõ áîëîëöîîòîé.
1. Òºñºëä хамрагдах бүлгийн 5 гишүүн 100 суралцагч өөрийн үйл ажиллагааны
тайлангаа гаргаж үнэлэлт дүгнэлт хийлгэхэд бэлэн эмх цэгцтэй байх
2. Òºñëèéí ÿâöàä ¿íýëãýý ºãºõ
3. Òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ á¿õ ¿éë ÿâöûí ¿éë àæèëëàãààã ôîòî çóðãààð ¿íýëýí
áàðèìòæóóëàõ.
4. Төслийн хэрэгжилт нь бодит байдалтай учир төслийн хэрэгжилтын явцын зураг
ба хашссан газар нутгийг үзэх.
5. Хашааны материалын татан авалтын баримуудыг авсан өгсөн газрын тамга
тэмдэгтэй баримтууд байх
6. Тариалалтын явцын зургйиг баримтжуулж явцын байдлыг шалгана.
7. Төсөлд үнэлгээ өгөх донор байгууллага өөрөө байна
2.1 Хэрэгжүүлэхэд гарч болзошгүй эрсдлүүд
1. SWOT шинжилгээ
Дотоод орчны шинжилгээ Гадаад орчны шинжилгээ
Давуутал
 Цагаан дэл ногоон
байгууламж хашаа
хамгаалалт сайн
 Харуул хамгаалалт сайн
 Гүний худагтай
 Хүлэмжтэй .
Боломж:/Гадныэерэгнөлөөлөл
 НҮБхөгжлийн хөтөлбөрөөс боломж
олгож байгаа
 Орон нутгийн засаг захиргаа дэмжиж
байгаа
 Цагаан дэл ногоон байгууламж газар
нутгийн хувьд эрүүл
 Иргэдийн эерэг нөлөлөл
 Төв зам дагуу
 Өмнөговь аймаг болон тус аймгийн
бусад сумын зорчигчид аялан өнгөрөх
боломжтой иймд бүтээгдэхүүнээ
борлуулах зах зээл бий.
 Бусдад үлгэр дуриал үзүүлэх боломж
“Цагаан дэл” ногоон байгууламжийн
хажуугаар Тэвш болон Чулууны уул
цогцолбор амралтын газар очдог
Давуу талаа хэрхэн бэхжүүлэх вэ?
 Нэмж туулайн хашааны
хамгаалалт хийх
 Нэмж жимс хүнсний ногоо
тариалах байнгын орлоготой
болох
Султал
 Хүлэмж хүнсний ногоо
тариалалтын хэмжээ бага энэ
төслийг хэрэгжүүлснээр

19. 19
талбайн аштгтай талыг бүрэн
дүүрэн ашиглана.
замтай
 Иргэдийн мэдлэг чадвар анхны
мэдэгдэхүүнтэй
 НҮББ-ын хөгжлийн хөтөлбөр болон
орон нутгийн сангийн төслөөр ногоон
байгууламжийн төсөл хэрэгжүүлж
байсан.
Аюул:/Гаднысөрөгнөлөөлөл/
 Хашааны доогуур туулай орж модыг
сүйтгэх аюултай үүнээс хамгаалж
хашааны доогуур туулайн тор татах
нөхцөлөөр төсөлд оруулсан болно.
 Малчид малаа оруулж сул өвс ногоог
идүүлэх аюул байдаг бөгөөд харуул
хамгаалалт сайн байдаг.

20. 20
2.2 Хяналт шинжилгээ, үнэлгээний төлөвлөгөө ба хэрэгжилтийн шалгуурууд
Хүснэгт 1: Үйл ажиллагааны төлөвлөлт --- Төслийн хяналт шинжилгээний хуваарь.
Иргэдэд ногоожуулах ойжуулалтын сургалт хийж “Цагаан дэл” ногоон байгууламжинд туулайн хамгаалалт тор,усалгааны
систем байрлуулж,жимсний мод,хүнсний ногоо тариалах.
Ногоожуулах ойжуулах сургалт хийх
Энэ зорилтыг хэрэгжүүлэхийн тулд явуулах үйл ажиллагаанууд, хариуцах эзэн,
хэрэгжилтийн үзүүлэлтүүд
Үйл ажиллагааны үргэлжлэлт (сараар)
Үйл ажиллагаа Хариуцах эзэн Хэрэгжилтийн үзүүлэлт 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1
0
1
1
12
Сургалт явуулах Сумын
ЗДТГ,иргэдийн
хурал
ТББ,Бүлгийн
гишүүд
ТББ болон бүлгийн гишүүд 100
иргэнд сургалт хийж тараах
материал өгч тариалатаар
дадлага хйисэн байна.
+ + + + + +
…
2.Туулайнаас хамгаалах хашаа усалгааны систем байрлуулах
2.1.Туулайн торон
хамгаалалт хийх
Сумын
ЗДТГ,иргэдийн
хурал
ТББ,Бүлгийн
гишүүд
Туулайн торон хамгаалалт
хийсэн байна.
+ +
2.2 хашаанд усалгааны
систем байрлуулах
Сумын
ЗДТГ,иргэдийн
хурал
ТББ,Бүлгийн
гишүүд,суралцагчи
д
хашаанд усалгааны систем
байрлуулж усалгаа жигд
явагдаж байна.
+ +
3.Жимсний мод тариалах

21. 21
3,1 Бэлтгэсэн газар
жимсний мод суулгасан
байх
Сумын
ЗДТГ,иргэдийн
хурал
ТББ,Бүлгийн
гишүүд,суралцагчи
д ,иргэд
Бэлтгэсэн газар жимсний
мод суулгасан байх
+ + + +
4.Хүнсний ногоо тариалах
4.1 Хүнсний ногоо
тариалах
4.2 Ургацын явцыг шалгах
4.3 ТББ Бүлгийн гишүүд
ургацын болцыг хэмжих
,боловсорсон ургацыг
ашигласан аргууд хүсэнд
хэрэглэсэн,борлуулсан
дараа жилийн
тариалалтын бэлтгэл
ажилд зориулах
Сумын
ЗДТГ,иргэдийн
хурал
ТББ,Бүлгийн
гишүүд,суралцагчи
д,иргэд
Хүнсний ногоо тариалагдсан
байх
+ +
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Төслийн хяналт шинжилгээ, үнэлгээг гүйцэтгэхэд дараах асуудлуудыг байнга анхаарч байх ёстой. Үүнд:
 Төслийн гүйцэтгэл хэрхэн явагдаж байгаа, 1.5-д орсон Хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөний гол гол арга хэмжээнүүд хэрхэн
хэрэгжиж байгаа;

22. 22
 Төслийн зорилтод хүрэхэд төслийн өөрийн нөлөө ямар байгаа;
 Төслийн төлөвлөгөөнд өөрчлөлт оруулах шаардлага гарx байгаа эсэх;
 Хяналт шинжилгээ, үнэлгээнд нөхөрлөлийн гишүүдийг заавал оролцуулж байх.
Төслийн хэрэгжилтийн шалгуурууд
Иргэдэд ногоожуулах ойжуулалтын сургалт хийж “Цагаан дэл” ногоон байгууламжинд туулайн
хамгаалалт тор,усалгааны систем байрлуулж,жимсний мод,хүнсний ногоо тариалах.
1.Ногоожуулах ойжуулах сургалт хийх
Энэ зорилтыг хэрэгжүүлэхийн тулд явуулах үйл
ажиллагаанууд, хариуцах эзэн, хэрэгжилтийн үзүүлэлтүүд
Үйл ажиллагааны үргэлжлэлт
(сараар)
Үйл ажиллагаа Хариуцах эзэн Хэрэгжилтийн
үзүүлэлт
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1
0
1
1
1
2
1.1.Сургалтявуулах Сумын
ЗДТГ,иргэдийн
хурал
ТББ,Бүлгийн
гишүүд
100 иргэнд
сургалт хийж
өөрийн
боломжийг
ашиглан ногоо
тариалсан байх
+ + + +
…
2.Туулайнаас хамгаалах хашаа усалгааны систем байрлуулах
2.2.Туулайн торон
хамгаалалт хийх
Сумын
ЗДТГ,иргэдийн
хурал
ТББ,Бүлгийн
гишүүд
Туулайн торон
хамгаалалт
хийсэн
+
2.3 хашаанд
усалгааны систем
байрлуулах
Сумын
ЗДТГ,иргэдийн
хурал
ТББ,Бүлгийн
гишүүд
хашаанд
усалгааны систем
байрлуулах
+

23. 23
2.3 Хүрсэн үр дүнг цаашид тогтвортой хадгалах.
Төслийн эхний хэсэгт дурьдсан аргыг сонгосон өөрөөр хэлбэл жимсний мод
тариалаагүй хэсэгт хүнсний ногоо тариална.Энэ нь жимсний мод өгөөжөө өгөх
хүртэл орлоготой байх боломжийг сонгож байна. Өөрөөр хэлбэл бид жимсний мод
бусад модоо арчилж ургуулж байх хооронд хүнсний ногооноосоо ашгаа хүртэж
өрхийнхөө хүнсний ногоогоо авч хэрэглэж байх юм. Модоо арчлангаа тариалангаа
тарьж 3 жилийн дараа жимсний модны ашиг шимийг хүртэнэ.Энэ үүргийг “Цагаан
дэл” ногоон байгууламжийн бүлгийн гишүүд хариуцан ашиг шимийг хүртэнэ. Манай
байгууллага тогтвортой ажиллах талд анхааран ажиллана. Нэмж дурьдахад энэ нь
бодит байдлаар дүгнэгдэнэ.
Жимсний мод тариалах
2.3 Бэлтгэсэн
газар жимсний
мод суулгасан
байх
Сумын
ЗДТГ,иргэдийн
хурал
ТББ,Бүлгийн
гишүүд
жимсний болон
бусад мод
хэвийн
ургацтай байх
+
Хүнсний ногоо тариалах
2.3 Хүнсний
ногоо тариалах
2.4 Ургацын
явцыг шалгах
2.5 Бүлгийн
гишүүд,суралцаг
чид ургацаа
хэрэглэсэн
,нөөцөлсөн,бору
улсан эсэх
Тариалалт
хийгээд өрхийн
орлогод
үзүүлсэн нөлөө.
Сумын
ЗДТГ,иргэдийн
хурал
ТББ,Бүлгийн
гишүүд
Тариалалтын
тэмдэглэл
хөтөлсөн байх.
+
+
+
+
+
+ +
+
+
+
+
+
+
+
Бүтээгдэхүүний
тайлант
үзэсгэлэн
зохиох
Сумын
ЗДТГ,иргэдийн
хурал
ТББ,Бүлгийн
гишүүд,суралц
агчид
Ургацын
тэмдэглэл
хөтөлсөн байх.
+ + + + + + + +

24. 24
В БҮЛЭГ: ТӨСЛИЙН ТӨСӨВ
3.1Санхүүжилт
а/ Төслийн санхүүжилтийн хураангуй
Төсөл санал болгогч төслийн санхүүжилтийн хураангуйг 2 дугаар хүснэгтийн дагуу
гаргана.
Хүснэгт 2: Төслийн санхүүжилтийн хураангуй
Санхүүжилтийн эх
үүсвэрүүд
Санхүүжүүлэх төлөвлөгөө
Мян ₮
Нийт
Төгрөгөөр
Мян ₮
Нийт
ам. доллараар
(US$)
Эхний жил 2 дахь жил
а.ДДБОС-гийн ЖТХ 6750000 00 6750000 2,368,861
б. Иргэдийн бүлгээс 4097500 000 4097500 1,437,986
в. Төсөл санал болгогчоос 4097500 000 40975000 1,437,986
Орон нутгийн иргэдээс
болон бусад
1445000 000 507111,8
Төслийн нийт өртөг 16390000 000 16390000 5752
Доллорын ханшийг 2021-оны 1-р сарын 23-ны өдрийн 15 цагаас цахим
мэдээнээс харж 2,849,47 ханшаар тооцов.
б/Нөхөрлөл, хоршооны хандив
Нөхөрлөлийн зүгээс оруулах мөнгөн болон материаллаг хандивыг зүйл бүрээр нь
тооцож 3 дугаар хүснэгтээр гаргана. Материаллаг хандивыг тооцохдоо 2 дугаар
хавсралтад байгаа ЖТХ-ийн хялбаршуулсан аргачлалыг ашиглана.
Хүснэгт 3: Иргэдийн бүлгийн хандив
Иргэдийн бүлгийн
бүлгийн хандивын эх
үүсвэр /Өөрийн хөрөнгөөр/
Мөнгөн
Мян ₮
Материаллаг
Мян ₮
Шийдэгдсэн/+/
эсвэл төсөлд
тусгасан
Нийт
Төгрөгөөр
Мян ₮
Лууван/ үр/ 360000 + 360000
Ñàðìèñ/ үр/ 400000 + 400000
Байцаа/ үр/ 15000 + 15000
Ëîîëü èë òàëáàé / үрсэлгээ/ 1500000 + 1500000
ªðãºñò õýìõ/ үрсэлгээ/ 652500 + 652500
Урт сонгино/ үр/ 3000 + 3000
Сонгино төл/ үр/ 15000 + 15000
Øèéãóà / үр/ 1152000 + 1152000
4097500 +
Дүн 4097500

25. 25
в/ Төсөл санал болгогч байгууллагаас оруулах хандив
Хүснэгт 4: Төсөл санал болгогч байгууллагын хандив (ТББ)
Хандивын эх үүсвэр
Мөнгөн
Мян
₮
Материал
лаг
Мян ₮
Шийдэгдс
эн эсвэл
төсөлд
тусгасан
Нийт
Төгрөгөөр
Мян ₮
Өргөст хэмх үрсэлгээ 847500 847500
Сургалтын зардал 700000 200000 900000
Хөрс боловсруулах 1250000 1250000
Унаа тээвэр 1100000 1100000
Дүн 4097500

26. 26
3.2 Төслийн зардлууд
Хүснэгт 5. ДДБОС-гийн ЖТХ-ийн төслийн төсөв
Д/д
Төлөвлөж буй арга
хэмжээ
Ажил, үйлчилгээ
тоног төхөөрөмжийн
нэр төрөл
Тоо
хэмжээ
Нэгж
үнэ
Нийт
Үнэ
Санхүүгийн эх үүсвэр
Өөрийн ба бусад эх
үүсвэрээс
ДДБОС-
гийн
ЖТХ-өөс
Мөнгөн Материаллаг
1
Хашаа
хамгаалалт,усалгааны
систем
Хашааны тор
/120метр өндөртэй/
28 60 1680000 1680000
2 Усны насос 220Хянах
самбартай
1 550000 550000 550000
3 Усалгааны шугам 400м 5000 2000000 2000000
4 32-ын хаалт 20 ш 6000 120000 120000
5 32-ын шланк том 100м 9000 900000 900000
6 Усны ёмкост /5 тонн/ 1ш 1500000 1500000 1500000
8
Жимсний мод тарих
Долоогоно 2 5000 10000 10000
9 Өрөл 5 3000 15000 15000
10 Интоор 2х2 5 3000 15000 15000
11 Бөөрөлзгөнө 20 1500 30000 30000
12 Гүзээлзгэнэ 20 1500 30000 30000

27. 27
13 Нохойнхошуу 5 3000 15000 15000
14 Үхрийннүд 10 3000 30000 30000
15 Чацаргана 300 3000 900000 900000
16 Монос 5 3000 150000 150000
17 Чавга 5 20000 100000 100000
18 Том алим 5 30000 150000 150000
19 Сургалт Ногоожуулах,ойжуулах
сургалтанд дадлагын
материал
100 5000 500000 500000
20 Төслийг баг сумын
удирдлагууд болон
иргэдэд
танилцуулахад бичиг
хэрэг хувилах
100хүн 1000 100000 100000
21 Цайны материал 100 3000 300000 300000
22
Ногоо тариалалт
Тариалалтын үеийн 5 100000 500000 500000
23 Материал тээвэрлах 2
удаа
300000 600000 600000
24
4 ãà ãàçàðò õºðñ
áîëîâñðóóëàõ 4 200000 800000 800000
25
Бууц татах 6 75000 450000 450000
26 Лууван 6кг 60000 360000 360000
27 Ñàðìèñ 1 0кг 40000 400000 400000
28 Байцаа 250гр 60000 15000 15000
29
Ëîîëü èë òàëáàé 1000ø
¿ðñýëãýý
1500 1500000 1500000

28. 28
30
ªðãºñò õýìõ 1000
¿ðñýëãýý
1500 1500000 1500000
31
Урт сонгино 100гр 30000 3000 3000
32
Сонгино төл 1г 15000 15000 15000
33 Øèéãóà 768 1500 1152000 1152000
Бүгд 8,195,000 1445000 6.750.000

29. 29
3.3 Банкны мэдээлэл
“Гэрэлт ирээдүй номын өргөө төв” НҮТББ-ын харилцах банк:
Хас банк дансны дугаар 5003441823
Данс нээлгэсэн 2011 он 2 сар 9 өдөр
Хавсралт 1: Хэрэгжилтийн шалгуурууд
ДДБОС-гийн ЖТХ-ийн төслийн хэрэгжилтийн үр дүнгийн шалгуурууд
Хавсралт 2. Материаллаг хандивыг тооцох тухай
a. Материаллаг хандивын жагсаалт (Хандив энэ жагсаалтаар хязгаарлагдахгүй )
Төсөлд оруулж болох материаллаг хандивууд
Хэмжих
нэгж
ТББ-аас
Төгрөг
1. Сургалтын дадлагын материал Сар 500000
2. Суралцагчдад тараах материал Сар 100000
3. Суралцагчдад цайны материал Сар 300000
4. Бензин, шатахуун 1621л 2350000
5. Өргөст хэмх үрсэлгээ 847500
6. Лууван 360000
7. Ñàðìèñ 400000
8. Байцаа 15000
9. Ëîîëü èë òàëáàé 1500000
10. ªðãºñò õýìõ 652500
11. Урт сонгино 3000
12. Сонгино төл 15000
13. Øèéãóà 1152000
14. Долоогоно
10000
15. Өрөл 15000
16. Интоор 2х2 15000

30. 30
17. Бөөрөлзгөнө 30000
18. Гүзээлзгэнэ 30000
19. Нохойнхошуу 15000
20. Үхрийннүд 30000
21. Чацаргана 900000
22. Монос 150000
23. Чавга 100000
24. Том алим 150000
25. Нийт
1445000 4097500 4097500
в. Материаллаг хандивын тооцоо
Материаллаг хандивыг тооцоход хүндрэлтэй байдаг ч дараах аргаар тооцохыг зөвлөж
байна. Материаллаг хандивыг тооцохдоо төсөл хэрэгжиж байгаа тухай бүс нутагт
хэрэглэгдэж байгаа зах зээл, арилжааны дундаж үнэд суурилан хийх хэрэгтэй. Зарим
материаллаг хандивын үнэ цэнийг хэрхэн тооцож болохыг доорхи хүснэгтэд үзүүлэв:
Үйл ажиллагаа Материаллаг хандивын тооцоо
Ажиллах хүчний өртөг
(мэргэжилтэн, эксперт,
багш, төслийн ажилтнууд)
ТББ өөрийн үндсэн багш ажилтануудтай бөгөөд энэ
төсөлд ажлын хөлсс тооцохгүй
Офисын тоног
төхөөрөмжийн ашиглалт
ТББ Офисын тоног төхөөрөмжийг ашиглана.
Программ хангамжийн
ашиглалт
Байхгүй
ТББ/Хөдөөгийн иргэдийн
байгууллагууд мэдээлэл,
лиценз, патент авч ашиглах
 /Хөдөөгийн иргэдийн байгууллагууд мэдээлэл, лиценз,
патент авч ашиглах тохиолдол гарахгүй
Газар ашиглах  Цагаан дэл ногоон байгууламжинд төслийн зорилтот
газар учир
Барилга байгууламж
ашиглах
 Сургалт болон уулзалтанд Сумын ЗДТГ-ын байрыг
ашиглана.
Машин унаа ашиглах  ТББ-ын машин унааг түрээсгүй ашиглана. УБН 3251
пурган
Материаллаг хандив гэж тооцох боломжгүй зарим үйл ажиллагаанууд:
 Сургалт, семинар, хурал уулзалтад тодорхой хувь нэмэр оруулахгүйгээр оролцох
оролцоо байж болно
 Төсөл эхлэхээс өмнө олон нийтэд чөлөөтэй (үнэгүй) байсан мэдээ, мэдээлэл,
мэдлэгийн ач холбогдолтой материалуудыг ашиглах болох боломж гарна.

31. 31
 Төсөл хэрэгжих хугацаанд төлбөрийг хийж худалдан авсан бөгөөд төлбөрийн
баримт бичгийг нь бүрдүүлсэн материаллаг хандивын зүйлс гарвал мөнгөн
хандиваар тооцон тайланд тусгаж болно.

32. 32

33. 33

34. 34
“Гэрэлт ирээдүй номын өргөө төв” НҮТББ-ийн багш мэргэжилтэнүүдийн
өөрийн болон бусад байгууллагуудын захиалгаар хийсэн сургалт,эко
аялалын зарим зургууд.
61-ын гарам мод үржүүлгийн
газар
2015 оны
5-рсарын 30
ЧонжинболдогамралтынгазрынЧ
ацарганасуулгахзөвлөгөө
2015 оны
5-рсарын 17
Зүүнхарааэкоаялал 2015 оны
7-рсарын 28

35. 35
Багахангайд
Ногооны
Сургалт
хийв
2016 оны 6-рсарын 9
Биод эко аялал 2016 оны 9-
12-нд
Архангай аймаг Цэнхэр сумын
хүлэмж
2016 он7-30
2016 оны 12-рсар 65-р
сургалийн сурагчдад ногоон
байгууламж сургалт хийв

36. 36
Баянгол дүүргийн 3-р
хорооллын Л загварын зах
дэлгүүрий нурдталын цэцгийн
мандлын тохижилтын ажил хийв.
2017 оны 2-рсарын 18-ныөдөр
Зүүн салаа хүлэмжийн аж ахуйн
зөвлөгөө
2016 оны 9-10
2017 оны 4-рсарын 12-18-
ныхоорондД.З.О.У.Б-ынТОНХХ-
ийн захиалгаар хийсэн ногооны
ажахуйн сургалт

37. 37
2017 оны 4-рсарын 12-18-
ныхоорондД.З.О.У.Б-ынТОНХХ-
ийн захиалгаар хийсэн ногооны
ажахуйн сургалт
С.Х.Д-ийн 22-рхорооны 20-н
суралцагчдад очиж сургалт
хийсэн бөгөөд хашаанй
жимсний мод тариалалтын
талбайн төлөвлөл тургалтын
байдалтай танилцав.
/4-рсарын 12/
Суралцагчид барьж байгаа
хүлэмжин дээрээ хүлэмжийн
зохион байгуулалтын дадлага
хийсэн. /2017-4-рсарын 12

38. 38
Хүлэмж бэлэн боллоо
2017 оны 4-рсарын 12-18-
ныхооронд Д.З.О.У.Б-ынТОНХХ-
ийн захиалгаар хийсэн ногооны
аж ахуйн сургалт
2017 оны 5-рсарын 14
Майхантын өрхийн аж ахуйд
зөвлөгөө өгөв.
2017 оны 5-рсарын 18 Эко
аялалаар Улиастайн цэгийн аж
ахуйд очив. Зохион байгуулсан
ДэлхийнЗөнОУБТОНХХ

39. 39
2017 оны 6-рсарын 9 Хүннү мол
худалдааны төвийн эко зураглал
2017 оны 8-рсарын 25 Дэлхийн
ЗөнТолгойт Орон нутгийн
хөгжлийн хөтөлбөр эко аялал

40. 40
2017 оны 8-рсарын 25
ДэлхийнЗөнТолгойтОроннутгийн
хөгжлийнхөтөлбөр эко аялал
2017 оны 8-рсарын 25
ДэлхийнЗөнТолгойтОроннутгийн
хөгжлийнхөтөлбөр эко аялал
“ХҮНСНИЙ НОГОО,ХҮҮХЭД
ГЭРБҮЛ” үйл ажилллагаа
2017 оны 09–р сарын 22

41. 41
2017 оны 10-рсарын 1
Д.З.О.У.Б Хөгжлийн бүлэгахмад
настангийндаа мод суулгаж
өгөв.
2017 оны 11-р сарын 11-13
Самюк дээд сургуульд
бизнесийн сургалт
2017 оны 11-р сарын 20-22
Их засаг их сургуулийн
оюутануудад бизнес төслийн
сургалт

42. 42
Д.З.О.У.Б-ынТОНХХ-ийн
сургалтын танхим,МУИС-ын
Экологи боловсролын төв
Ногооны аж ахуйн сургалт
2017 оны 11-рсарын 23
2018 оны 1-4 сар
С.Б.Д,Б.З.Д-ийн бизнес
эрхлэгчдэд БЭБХ сургалт
Захиалагч нь Технож БИТ
2018 оны 5-рсарын 10
Дундговь аймаг Лууссумын
өрхийн аж ахун цэцэрлэг
2018 оны 3-рсарын 12-16-
ныД.З.О.У.Б-ынТОНХХ-ийн
Захиалгаар хийсэн ногооны аж
ахуйн сургалт

43. 43
2018-4-24
Төв аймгийн сумдын сармис
тариалах иргэдэд бүлгийн
сургалт
2018 оны 7-рсарын 20.
Суралцагчдын тариалалтын
явцын зураг.
Эко аялал улиастайн ногооны аж
ахуй
2018 оны 9-рсарын 18

44. 44
Өмнөговь аймаг малчдын бизнес
эрхлэгчдын сургалт хийв.
2018 оны 10-рсарын 10-13-нд
Нийслэлийн 65-рсургуулийн 2-р
ангийн сурагчдад ногооны ач
холбогдол хичээл оров.
2018 он
2018 оны 7-2 Зүүн салааны
хүлэмжин аж ахуйн сургалт

45. 45
2019 оны 1-рсарын 12-17-нд
Ховдаймгийн Д.З.О.У.Б-ын
харилцагчид Хүлэмжийн аж
ахуйн сургалт
Захиалагч нь “ТЕХНОЖ
БИТ”ТББ
65-р сургуулийн хүлэмжийн
тариалалтад зөвлөгөө өгөв
2019 оны 3-рсарын 18-22
Д.З.О.У.Б-ынТОНХХ-ийн
захиалга арногооны аж ахуйн
сургалт

46. 46
2019 оны 3-22 Зүүн хараа
хүлэмжийн аж ахуйн сургалт
хийв.
Захиаоагч нь “ТЕХНОЖ БИТ “ТББ
2015 онд Зүүн хараа ургамал
газар тариалангийн хүрээлэнгийн
1 га газрын хүлэмжинд плёнк
тогтоох туслан гүйцэтгэгчийн ажил
хийгээд хүлээлгэж өгөөд
2019 оны 3-рсарын 23-нд очиж
үзэхэд плёнк хэвийн тариалалт
хэдийн явагдаж байв.
2019 оны 8-25-нд
суралцагчитайгаа очиход бүлэг
зүүн хараагийн иргэд бүлэг
болон ажилладаг бөгөөд ургац
хэвийн явагдаж байлаа.

47. 47
2019 оны 4-рсарын 30
Мөнгөн морьт суманд сургалт
хийв.
Модлог ургамлын хүлэмжтэй
танилцав.
2018 оны 7-2

48. 48
2018 оны 9-рсарын 18-нд
Улиастайн ногооны ажахуйд эко
аялал хийв.
2019 оны 6-19
Хаан жимсний чацарганатай
танилцав.
Зурагт
2019 оны 6-19
Хаан жимсний хажуудахь өрхийн
аж ахуй
2019 оны 8-24
Зүүнхараагийн Ургамал газар
тариалангийн хүрээлэн
хүлэмжийн аж ахуйд очиж
танилцав.

49. 49
2019 оны 9-рсарын 13-14
Төваймгийн Борнуур суманд
ногоо нөөшийн сургалт хийв.
Захиалагч нь “ТЕХНОЖ БИТ”
ТББ
2019 оны 9-рсарын 15-16
Төв аймгийн Баянчандмана
суманд ногоо нөөшийн сургалт
хийсэн.
Говьсүмбэр аймгийн бизнес
эрхлэгчдэд төслийн сургалт.
2020 оны 5-рсар

50. 50
Дундговьаймаг Дэрэнсум
Өрхийн ажахуйд зөвлөгөөөгч
хүлэмж бариулж тариалалт хийл
гэв..
Дундговь аймаг Дэрэн сум
хайлаасты нам эко аялал
Тахилтын өрхийн аж ахуйд
зөвлөгөө өгөв.

51. 51