1. GORPUTZAREN GARAPENA
BIZITZAREN ETAPAK
* HAURTZAROA : jaiotzean hasi eta 12 urtegaz amaitzen da.
Neska mutikoak asko hazten dira . Gaitasunak hartzen dabez:
ibili, hitz egin, irakurri...
* NERABEZAROA : 12 urtegaz hasi eta 19 urterarte irauten dau
. Aldaketa fisiko eta psikologikoak izaten dabez . Batzuk
deprimituta sentitzen dira , jasandako aldaketagatik .
* HELDUAROA : 3 etapatan banatzen da .
GAZTAROA : 25urteko aldia da, gutxigorabehera .
Nortasuna finkatzen da, gazteek erabakiak hartzen dabez
eta lanean hasteko trebatzen dira.
HELDUAROA : etaparik luzeena da . Pertsonek garapena
burutu dabe. Lan egin eta familia osotzen dabe .
ZAHARTZAROA : bizitzako azken etapa da. Etapa honetan
denbora gehiago daukie bizitzaz gozatzeko .

2. KARAKTERE
SEXUALAK
• KARAKTERE SEXUAL PRIMARIOAK : gizonen eta
emakumeen ugalketa aparatua osotzen daben sexu organoak
dira ,eta jaiotzetik daukaguz .
•
KARAKTERE SEXUAL SEKUNDARIOAK : pubertaroan
garatzen dira eta gorputzean gertatzen diran aldaketak dira.
Karaktere hauek ez dira ugalketa apatuaren parte .
EMAKUMEA
Ilea pubisean eta besapetan.
Izterrak eta aldakak zabaldu.
Titiak handitu .
GIZONA
Ilea pubisean , besapetan,
hanketan ,bizarra aurpegian .
Ugaltze organoa handitu.
Ahotsa baxuagoa jarri.

3. UGALKETA APARATUA
EMAKUMEZKOEN UGALKETA APARATUA
Gehienbat emakumeen gorputz barruan dagozan organoek osotzen
dabe .
• OBULUTEGIAK : arbendol forma dauka eta hemen OBULUAK
( zelula sexual femeninoak ) sortzen dira .
• FALOPIOREN TRONPAK : obulutegiak eta umetokia lotzen
dabezan bi hodi dira .
• UMETOKIA : organo hutsa eta gihartsua da .Haurdunaldian
izaki berria garatzen da .
• BAGINEA : umetokia kanpoaldeagaz lotzen dauan hodi
gihartsua da .
• BULBEA : kanpoaldeko organo bakarra da . Tolestura batzuk
“ezpainak “ osotzen dabez , baginearen sarrera babesteko .

4. GIZONEZKOEN UGALKETA APARATUA
Organo batzuk gorputz barruan dagoz;eta besteak kanpoaldean
• TESTIKULUAK : edo barrabilak , arrautza itxurako bi
organo dira . Pubertaroan ESPERMATOZOIDEAK ( sexu
zelula maskulinoak ) sortzen hasten dira .Eskroto izeneko
boltsa batez babestuta dagoz gorputzaren kanpoaldean .
• HODI DEFERENTEAK : testikuluak eta uretrea lotzen
dabez, gorputz barruan dagoz .
• SEMEN BESIKULAK : prostateagaz batera semen jariakina
ekoizten daben bi hodi dira . Gorputz barruan dagoz .
• ZAKILA : kanpoko organo gihartsua da eta barruan uretrea
dago .
• URETREA : gernua eta semena ( semen jariakinen eta
espermatozoideen arteko nahastura ), kanporatzen dauzan
hodia da.

5. GIZA UGALKETA
Giza ugalketa sexuala da , bi sexuk parte hartzea ezinbestekoa
dalako . 3 etapa dagoz :
1.ErnALTZEA : emakumezkoen gorputzaren barruan gertatzen
da , ia beti Falopioren tronpan, eta sexu zelula maskulino bat,
espermatozoide bat , sexu zelula femenino batekin , obuluarekin
elkartzea da .
Espermatozoideak eta obuluak sortzen hasten diran etapari, sexuheldutasuna deitzen jako.
Obulu ernaldua, zigoto deitzen da, zigotoa zatitzen hasten da
falopioren tronpen hormak bultzatuta , umetokirantz jaisten da eta
umetokian haurdunaldia hasten da .
2.HAUrdUnALdIA : gizakiaren haurdunaldiak bederatzi hilabete
inguruko iraupena dauka. Hilabete horreetan zigotoa hazi eta garatu
egiten da.
* Lehen hiruhilabeteetan, zigotoari ” enbrioia” deitzen jako eta ez
dauka gizakiaren antza .
*Hirugarren hilabetik aurrera, enbrioi zanari umeki deitzen jako,
organo guztiak osotuta eukitzen dauz , birikiak izan ezik .

6. *Umetokian karena eta likido amniotikoa ( tenperatura aldaketatik
babesteko )sartzen dira. Karenak odola bidaltzen dau izaki barriari
zil hestearen bidez , haurraren sabelarekin lotuta dago.
ALDAKETAK EMAKUMEAREN GORPUTZEAN :
Emakumearen sabelaldea handitu egiten da, umea barruan hazten doalako .
Haurdunaldiaren amaieran , emakumearen bularrak esnez betetzen dira , umea 1.
hilabetetan elikatzeko .Amaren esnea nahikoa ez bada,biberoia ematen jako .
SAbELA HAndITZEn dA .
UmEAK TITIETAKo ESnEA HArTZEn dAU .

7. 3. ERDITZEA : umekia eta karena baginatik kanporatzea da .
Haurra guztiz eratuta eta prest dagoanean ,inguruko boltsa
amniotikoa apurtu egiten da, likido amniotikoa botatzen da eta
baginea dilatatzen hasten da .
Umekia baginan zehar ateratzen da .Umekiari zil hestea mozten jako.
Ebaketa horrek zilbor izeneko orbana uzten dau .
Azkenengo fasea, zil hestea, karena eta boltsa amniotikoa
kanporatzen dira.
EGILEA : IBON LAKA 6.B.