Homenaxe a Xosé Mª Días Castro

1. TÓPICOS LITERARIOS
Unha reflexión sobre os tópicos
da poesía galega en homenaxe a
Xosé Mª Díaz Castro polo Día das
Letras Galegas 2014

2. Galicia está durmida
• Xa desde o século XIX, os autores do Prerrexurdimento
denunciaban na súa poesía a idea de que o país durmía, que non
reaccionaba diante das aldraxes que recibía…
• Vémolo en Francisco Añón
• Ai esperta, adorada Galicia,
Dese sono en que estás debruzada;
Do teu rico porvir a alborada
Polo Ceo enxergándose vai.
Xa cantando os teus fillos te chaman,
E cos brazos en cruz se espreguizan...
Malpocados! O que eles cobizan
É un bico dos labios da Nai.
• (“A Galicia”, 1861)

3. Galicia está durmida
• Vémolo tamén en Xoán Manuel Pintos
• Ou Galicia, Galicia boi de palla
Canta lástima ten de ti o Gaiteiro!
O aguillon que che meten é de aceiro
E con el muita forza te asoballa.
No lombo teu zorrega, bate e malla
Fasta o máis monicreque ferrancheiro,
E calesquer podenco forasteiro
Te vafa, de vergonza sin migalla!
Agarima alleeira eses ingratos
Ou vívoras que postas ó teu peito
Co ferrete che rompen mil buratos!
Si o sangre teu refugas do teu leito,
Malas novas, madrasta de insensatos,
Dos fillos teus ó amor non tes dereito.
• (“A Galicia”, 1862)

4. Galicia está durmida
• No Rexurdimento a idea de Galicia como un país durmido e de
xente que non reacciona aparece na poesía cívica dos grandes
poetas da época como:
• Rosalía de Castro en Follas Novas (1880)
• ¡Si, si! Dios fixo esta encantada terra
• para vivir e gozar;
• pequeño paraíso, este é un remedo
• do que perdeu Adán.
• […]
• ¡Ei Galicia, a que dorme soños de ánxel,
• e chora ó despertar
• bágoas que si consolan as súas penas,
• non curan os seus mals!
• (¡Terra a Nosa!, VI)

5. Galicia está durmida
• Eduardo Pondal en Queixumes dos pinos (1886), no texto do Himno
galego:
• ¿Que din os rumorosos
na costa verdecente
ao raio transparente
do prácido luar?
¿Que din as altas copas
de escuro arume arpado
co seu ben compasado
monótono fungar?
• Do teu verdor cinguido
e de benignos astros
confín dos verdes castros
e valeroso chan,
non des a esquecemento
da inxuria o rudo encono;
desperta do teu sono
fogar de Breogán.
• (“Os pinos”)

6. Galicia está durmida
• Na poesía galega anterior á Guerra Civil esta idea continúa no Vento
mareiro, de Ramón Cabanillas:
• A neve nos curutos,
• a brétema no val,
• o sol bicando as veigas,
• o vento no pinal,
• este berro de loita
• estenden polo chan:
• ¡Esperta e érguete axiña
• Terra de Breogán!
• (“¡TERRA!!, 2ª ed. 1921)

7. Galicia está durmida nunha Longa noite de pedra
• Despois da Guerra Civil española, Galicia entra nun período
coñecido como Longa noite de pedra, polo poemario de Celso Emilio
Ferreiro (1962), coetáneo do Nimbos (1961) de Xosé Mº Díaz Castro.
Na Longa noite de pedra vemos convertida en realidade o tópico
literario da Galicia durmida, un país adormecido e sen vontade
propia.

8. Galicia durmida en “Penélope”
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Un paso adiante e outro atrás, Galiza,
e a tea dos teus soños non se move.
A espranza nos teus ollos se espreguiza.
Aran os bois e chove.
Un bruar de navíos moi lonxanos
che estrolla o sono mol coma unha uva.
Pro ti envolveste en sabas de mil anos,
e en sonos volves a escoitar a chuva.
Traguerán os camiños algún día
a xente que levaron. Deus é o mesmo.
Suco vai, suco vén, ¡Xesús María!,
e toda cousa ha de pagar seu desmo.
Desorballando os prados coma sono,
o Tempo vai de Parga a Pastoriza.
Vaise enterrando, suco a suco o Outono.
¡Un paso adiante e outro atrás, Galiza!