Tiểu luận văn hóa ứng xử trong gia đình việt nam hiện nay 9871068

1. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay, vấn đề gia đình cùng như văn hóa ứng xử trong gia đình được
nâng lên vị trí cao hơn trong nghiên cứu khoa học cũng như trong thực tiễn
đời sống bởi gia đình đang ngày càng trở thành một thiết chế xã hội quan
trọng gắn liền với sự phát triển của xã hội.
Gia đình là một môi trường văn hóa, nhưng khác với các môi trường
văn hóa khác, gia đình tạo ra bầu không khí văn hóa đầu tiên mà con người
với tư cách là một cá thể được gắn bó, được hít thở, được tiếp nhận để trở
thành một nhân cách văn hóa với một hệ văn hóa ứng xử riêng biệt. Các giá
trị ngầm ẩn trong gia đình chính là văn hóa gia đình. Nhưng văn hóa gia đình
được nhìn nhận trước hết qua văn hóa ứng xử. Văn hóa ứng xử trong gia đình
có vai trò quyết định đến sự hình thành nhân cách ban đầu của mỗi cá nhận.
Ứng xử trong gia đình là hoạt động quan trọng góp phần thực hiện các chức
năng sinh, giáo, dưỡng của gia đình. Thông qua ứng xử, các thành viên gia
đình như con thoi đan dệt quan hệ gia đình với cộng đồng xã hội. Ngày nay,
khi thời gian sinh hoạt gia đình của các thành viên ngày càng thu hẹp dần thì
vai trò của văn hóa ứng xử lại càng trở nên quan trọng trong đời sống gia
đình. Chính vì thế mà văn hóa ứng xử trong gia đình hiện nay đang trở nên
nhức nhối và trở thành một trong những mối quan tâm của đời sống xã hội.
Dưới tác động của nền kinh tế thị trường và tốc độ công nghiệp hóa hiện
đại hóa diễn ra ngày càng nhanh làm cho cuộc sống gia đình thay đổi nhiều so
với trước kia. Bên cạnh đó cũng dẫn đến sự thay đổi của văn hóa gia đình nói
chung và văn hóa ứng xử trong gia đình Việt Nam hiện nay nói riêng.
Để nghiên cứu kĩ hơn về văn hóa ứng xử trong gia đình cũng như đề
xuất một số giải pháp xây dựng văn hóa ứng xử trong gia đình Việt Nam hiện
nay em xin chọn đề tài “Văn hóa ứng xử trong gia đình Việt Nam hiện
nay” làm đề tài nghiên cứu kết thúc môn Xây dựng văn hóa cộng đồng.
1

2. 2. Nhiệm vụ nghiên cứu.
- Hiểu rõ những quan niệm về gia đình, văn hóa gia đình và văn hóa
ứng xử trong gia đình, những biểu hiện của văn hóa ứng xử trong gia đình
Việt Nam hiện nay.
- Nghiên cứu thực trạng, những mặt tích cực và tiêu cực của văn hóa
ứng xử trong gia đình Việt Nam hiện nay.
- Đề xuất một số giải pháp xây dựng văn hóa ứng xử trong gia đình
Việt Nam hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
3.1. Đối tượng nghiên cứu.
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là vấn đề văn hóa ứng xử của gia đình
Việt Nam hiện nay.
3.2. Phạm vi nghiên cứu.
- Tiểu luận tập trung vào đánh giá thực trạng về văn hóa ứng xử của gia
đình Việt Nam hiện nay.
- Giải pháp xây dựng văn hóa ứng xử trong gia đình Việt Nam
hiện nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu.
4.1. Cơ sở lý luận
Tiểu luận nghiên cứu dựa trên nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-
Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng, chính sách của pháp
luật và nhà nước về gia đình và xây dựng văn hóa ứng xử trong gia đình.
4.2. Phương pháp nghiên cứu.
Tiểu luận sử dụng các phương pháp nghiên cứu: phương pháp logic,
phương pháp phân tích, phương pháp tổng phân hợp…
2

3. NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
VĂN HÓA ỨNG XỬ TRONG GIA ĐÌNH VIỆT NAM HIỆN NAY.
1. Quan niệm về văn hóa gia đình.
1.1. Gia đình là gì?
Với tư cách là một hình thức cộng đồng tổ chức đời sống xã hội, gia
đình được hình thành từ rất sớm và đã trải qua một quá trình phát triển lâu
dài. Xuất phát từ nhu cầu bảo tồn và duy trì nòi giống, từ sự cần thiết phải dựa
vào nhau để sinh tồn, các hình thức quần tụ giữa nam và nữ giới, những hình
thức cộng đồng tổ chức đời sống gia đình đã xuất hiện. Lịch sử nhân loại đã
trải qua nhiều hình thức gia đình như: gia đình đối ngẫu, gia đình một vợ một
chồng…
Trước những yêu cầu của sản xuất và sinh hoạt, những đòi hỏi của đời
sống kinh tế, các mối quan hệ xã hội dần trở nên chặt chẽ, giữa các thành viên
trong cộng đồng xuất hiện những cơ chế ràng buộc lẫn nhau phù hợp và thích
ứng với điều kiện sản xuất, sinh hoạt của mỗi một nền sản xuất. Gia đình dần
trở thành một thiết chế xã hội, một xã hội thu nhỏ.
Gia đình không chỉ là một hình thức tổ chức cộng đồng, một thiết chế
xã hội mà điều quan trọng gia đình còn là một giá trị văn hóa xã hội. Tính
chất, bản sắc của gia đình được duy trì, bảo tồn, được sáng tạo và phát triển
nhằm thỏa mãn những nhu cầu của mỗi thành viên trong gia đình, trong sự
tương tác gắn bó với văn hóa cộng đồng dân tộc, giai cấp, tầng lớp trong mỗi
giai đoạn lịch sử của quốc gia, dân tộc.
Bởi vậy, có rất nhiều quan niệm khác nhau về gia đình. Từ góc độ văn
hóa học, ta có thể hiểu: Gia đình là một nhóm xã hội được hình thành trên cơ
sở quan hệ hôn nhân và quan hệ huyết thống nảy sinh từ quan hệ hôn nhân
đó (ông bà, cha mẹ, con cái…) cùng chung sống với nhau. Gia đình là cái nôi
nuôi dưỡng cho cả một đời người, là môi trường văn hóa đầu tiên giáo dục
3

4. nếp sống và hình thành nhân cách, là nơi hội tụ, chọn lọc và sáng tạo văn
hóa của con người và xã hội loài người.
1.2. Quan niệm về văn hóa gia đình.
1.2.1. Quan niệm văn hóa.
Có rất nhiều ý kiến và định nghĩa về văn hóa, trong đó đáng chú ý là ý
kiến của tổ chức UNESCO: “Văn hóa là tổng thể sống động các hoạt động
sáng tạo (của các cá nhân, các cộng đồng) trong quá khứ và hiện tại. Qua các
thế kỷ, hoạt động sáng tạo ấy hình thành hệ thống các giá trị, các truyền thống
và thị hiếu – những đặc tính riêng của mỗi dân tộc”
Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng có một quan niệm về văn hóa: “Vì lẽ sinh
tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh
ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, phát luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ
thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương
thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn
hóa là tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà
loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi
của sự sinh tồn.”
Trong định nghĩa này, Hồ Chí Minh đã xác định văn hóa bao gồm
những thành quả của sự sáng tạo về cả vật chất và tinh thần nhằm đáp ứng
cho sự tồn tại và phát triển của loài người. Và điều đặc biệt, Người cho rằng
văn hóa không chỉ là sự sáng tạo mà còn là phương thức sử dụng sự sáng tạo
đó. Điều này có ý nghĩa to lớn đối với việc xây dựng nền văn hóa Việt Nam
hiện nay.
Như vậy, văn hóa là hoạt động sáng tạo của con người trong quá trình
lịch sử. Nói cách khác, văn hóa là toàn bộ sự hiểu biết, kinh nghiệm của con
người được tích lũy trong quá trình hoạt động thực tiễn lịch sử - xã hội. Văn
hóa còn là mô hình các thiết chế xã hội nhằm đảm bảo cho sự trao truyền, vận
hành các giá trị, chuẩn mực văn hóa. Văn hóa cũng chính là phương thức ứng
xử của con người. Các phương thức, quy tắc ứng xử tạo nên hệ thống giá trị
4

5. chuẩn mực được tích lũy trong đời sống cộng đồng tạo thành hệ giá trị văn
hóa của mỗi cộng đồng. Gia đình là môi trường đặc biệt, thể hiện phương
thức ứng xử đầu tiên của con người. Văn hóa đặc biệt gắn với giáo dục, đào
tạo con người. Hay nói cách khác, giáo dục cũng là một phương thức trao
truyền văn hóa.
Từ nội dung của văn hóa, ta có thế thấy rằng gia đình là một hiện tượng
văn hóa của con người, xuất hiện và tổn tại vì sự tồn tại và phát triền của con
người. Nó biến đổi cùng sự biến đổi của các cộng đồng người trong quá trình
lịch sử văn hóa của các dân tộc, các thời đại và có vai trò quan trọng đối với
gia đình. Văn hóa là tiền đề quan trọng trong sự hình thành gia đình và là yếu
tố cơ bản của gia đình. Nghiên cứu văn hóa là cơ sở để đi sâu vào tìm hiểu
các vấn đề về văn hóa gia đình trong đó có văn hóa ứng xử trong gia đình.
1.2.2. Văn hóa gia đình.
Văn hoá gia đình là hệ thống những giá trị, chuẩn mực đặc thù, điều tiết
mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình và mối quan hệ giữa gia đình
với xã hội, phản ánh bản chất của các hình thái gia đình mang đặc trưng văn
hóa của các cộng đồng, tộc người, dân tộc và khu vực khác nhau, được hình
thành và phát triển qua lịch sử lâu dài, gắn liền với những điều kiện phát triển
kinh tế, môi trường tự nhiên và xã hội nhất định.
Văn hóa gia đình vừa là sự biểu hiện giá trị của gia đình trong quá trình
phát triển vừa có vai trò định hướng và mục tiêu cho sự phát triển gia đình
qua mỗi thời đại lịch sử. Đối với chúng ta, văn hóa gia đình là cơ sở để xây
dựng văn hóa ứng xử trong gia đình trong giai đoạn hiện nay.
2. Quan niệm về văn hóa ứng xử trong gia đình.
2.1. Ứng xử và văn hóa ứng xử trong gia đình.
2.1.1. Ứng xử:
Tiếp cận với khái niệm ứng xử không thể không đề cập đến nhà sƣ
phạm người Nga Usinxki, Ông khẳng định: “Sự khéo léo ứng xử về sư phạm
mà nếu không có nó thì các nhà giáo dục dù học giỏi đến mức nào cũng
5

6. không bao giờ trở thành nhà giáo dục thực hành tốt, về bản chất không phải là
cái gì khác ngoài sự ứng xử”.
Tác giả Lê Thị Bừng trong cuốn tâm lý học ứng xử, đã nêu nên khái
niệm về ứng xử như sau: “Ứng xử là sự phản ứng của con ngƣời đối với sự
tác động của ngƣời khác đến mình trong một tình huống cụ thể nhất định. Nó
thể hiện ở chỗ con người không chủ động trong giao tiếp mà chủ động trong
sự phản ứng có lựa chọn, có tính toán, thể hiện qua thái độ, hành vi, cử chỉ,
cách nói năng tuỳ thuộc vào tri thức, kinh nghiệm của mỗi người nhằm đạt
được kết quả giao tiếp cao nhất”.
Theo nhà nghiên cứu Triệu Quốc Vinh: “Ứng xử là sự phản ứng của
con người đối với sự tác động của người khác đến mình trong một tình huống
cụ thể nhất định. Nó thể hiện ở chỗ con người không chủ động trong giao tiếp
mà chủ động trong phản ứng có lựa chọn, có tính toán, thể hiện qua thái độ,
hành vi, cử chỉ, cách nói năng-tùy thuộc vào tri thức, kinh nghiệm và nhân
cách của mỗi người nhằm đạt kết quả giao tiếp cao nhất”.
Trên góc độ một nhà nghiên cứu về văn hoá, tác giả Trần Thuý Anh
quan niệm: “Ứng xử là triết lý sống của một cộng đồng người, là quan niệm
sống, quan niệm lí giải cuộc sống. Nó cũng trở thành lối sống, nếp sống, lối
hành động của cộng đồng người đó. Bởi vậy, nó quy định các mối quan hệ
giữa con người với con người. Đó là tính xã hội nhân văn của các quan hệ”
2.1.2. Văn hóa ứng xử.
Văn hóa ứng xử là tập hợp những nét đẹp thể hiện qua các thái độ, hành
động phân xử, thế ứng xử, đối ứng với một thái độ, hành vi khác thể hiện triết
lý sống, các lối sống, lối suy nghĩ, lối hành động của một cá nhân, một cộng
đồng người trong việc trong việc ứng xử và giải quyết những mối quan hệ
giữa con người với tự nhiên, với xã hội từ nhỏ đến lớn.
Văn hoá ứng xử có vai trò rất quan trọng trong đòi sống thường nhật và
đời sống tâm linh của dân tộc Việt Nam nói riêng và của nhân loại nói chung.
6

7. Nét đặc trưng nổi bật nhất của văn hoá ứng xử là hành vi ứng xử của
con người với môi trường tự nhiên, môi trường xã hội (con người cá nhân với
cá nhân, với cộng đồng xã hội và với chính bản thân mình). Hay nói cách
khác, văn hoá ứng xử chính là nét đặc trưng mang bản sắc văn hóa dân tộc.
2.1.3. Văn hóa ứng xử trong gia đình.
Văn hóa ứng xử trong gia đình là cách ứng xử mà các thành viên của
gia đình học được và chọn lọc, thừa nhận, chấp nhận trong quá trình chung
sống trở thành khuôn mẫu nền nếp, truyền thống, gia phong của gia đình.
Cách ứng xử ấy chi phối quan niệm và hành vi của các thành viên gia đình
trong các quan hệ của họ với nhau.
2.2. Biểu hiện của văn hóa ứng xử trong gia đình Việt Nam hiện
nay.
Gia đình là tế bào của xã hội, nơi duy trì nòi giống, là môi trường quan
trọng hình thành, nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách con người, bảo tồn và
phát huy văn hoá truyền thống tốt đẹp, chống lại các tệ nạn xã hội, tạo nguồn
nhân lực phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ở thời đại nào văn hoá gia đình cũng là nền tảng cho văn hoá xã hội.
Văn hoá gia đình giàu tính nhân văn, nhân bản, đề cao giá trị đạo đức, xây
dựng nếp sống văn hoá trật tự, kỷ cương, hun đúc tâm hồn, bản lĩnh con
người. Bởi vậy, gia đình tốt là bảo đảm cho dân giàu, xã hội dân chủ, văn
minh. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Rất quan tâm đến gia đình là
đúng và nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, xã hội tốt thì gia đình càng
tốt, gia đình tốt thì xã hội mới tốt. Hạt nhân của xã hội là gia đình”.
Nước ta đang thực hiện tiến trình công nghiệp hoá hiện đại hóa và hội
nhập kinh tế trong xu hướng toàn cầu hóa đã đem đến cho gia đình Việt Nam
nhiều cơ hội và điều kiện phát triển kinh tế, giao lưu và hội nhập với các nền
văn hóa tiên tiến của các nước trên thế giới.
Mục tiêu chủ yếu của công tác gia đình trong thời kỳ hiện nay là ổn
định, củng cố và xây dựng gia đình theo theo các tiêu chí: ít con (mỗi cặp vợ
7

8. chồng chỉ một hoặc hai con), no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, để mỗi
gia đình thực sự là tổ ấm của mỗi người và là tế bào lành mạnh của xã hội.
Trong đó, chuẩn mực gia đình“no ấm” là điều kiện hàng đầu. Người
xưa có câu “có thực mới vực được đạo” hàm ý nói rằng, trong cuộc sống con
người, vấn đề cần quan tâm đến những điều thiết thực nhất. Thực là ăn. Đạo
là những điều to tát, thiêng liêng, mang tính lý tưởng, đạo lý. Gia đình no ấm
là gia đình biết chăm chỉ cần cù lao động, biết chi tiêu đúng mức và tiết kiệm
đảm bảo cuộc sống gia đình luôn đầy đủ nhu cầu ăn mặc, học hành, có nhà
cửa, phương tiện sinh hoạt, vui chơi giải trí… Người xưa cũng còn nói: “Gia
bần trí đoản”. Nhà nghèo khổ quá thì không có điều kiện học hành để phát
huy trí tuệ. Điều đó lại càng đúng trong xã hội ngày nay. Do vậy, việc nâng
cao năng lực gia đình trong phát triển kinh tế, tạo việc làm, tăng thu nhập là
vấn đề cần được quan tâm.
Gia đình “tiến bộ” là chuẩn xây dựng gia đình hiện đại. Đó là gia đình
lao động giỏi, biết áp dụng khoa học kỹ thuật và công nghệ mới vào sản xuất;
mọi thành viên trong gia đình có lối sống lành mạnh, thực hiện nếp sống văn
minh, biết tôn trọng và giữ gìn thuần phong mỹ tục của văn hóa gia đình Việt
Nam. Có ý thức rèn luyện thể lực, nâng cao sức khỏe, không sa vào tệ nạn xã
hội, không vi phạm pháp luật; các thành viên trong gia đình tích cực học tập.
Trẻ em trong độ tuổi được đi học, không bỏ học sớm; các thành viên trong gia
đình trong độ tuổi sinh đẻ đều thực hiện kế hoạc hóa gia đình; thực hiện vệ
sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường; mọi thành viên trong gia đình
thực hiện tốt đường lối chủ trương, luật pháp, chính sách của Đảng và Nhà
nước, thực hiện tốt quy ước cộng đồng dân cư.
Gia đình “hạnh phúc” chính là tổng hòa của các chuẩn mực khác đảm
bảo một gia đình luôn êm ấm, vui vẻ và tiến bộ, giữ gìn quan hệ tình cảm giữa
các thành viên, tình cảm chung thuỷ một vợ, một chồng, gìn giữ môi trường
văn hóa sống trong sáng, lành mạnh, đầm ấm.
Thời kỳ này, dù văn hóa ứng xử đã có nhiều thay đổi so với ngày xưa,
nhưng những khuôn phép của mỗi gia đình vẫn là duy trì giá trị ứng xử gia
8

9. đình truyền thống và áp dụng linh hoạt cái mới trong thời kỳ mới. Cố Thủ
tướng Phạm Văn Đồng đã khẳng định sự tôn trọng giá trị ứng xử từ gia đình
truyền thống: “Ba trụ cột của ý thức cộng đồng người Việt, đó là gia đình,
làng và nước. Ngày nay, xây dựng một xã hội công bằng, văn minh, đòi hỏi
chúng ta phải trở lại với những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp từ gia
đình.”
Gia đình Việt Nam hiện nay là một trong những vấn đề quan trọng
trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Bởi vậy, vai trò của
văn hóa gia đình cũng như văn hóa ứng xử trong gia đình ngày càng được chú
trọng. Văn hóa ứng xử trong gia đình Việt Nam cần quan tâm đến các mối
quan hệ sau:
Thứ nhất, quan hệ vợ-chồng. Quan hệ vợ chồng là một trong những
mối quan hệ quan trọng trong gia đình. Trong gia đình Việt Nam hiện đại,
quan hệ vợ chồng được xây dựng trên cơ sở tình yêu chân chính, sự bình đẳng
và tôn trọng lẫn nhau, khác với quy chuẩn xưa “cha mẹ đặt đâu con ngồi
đấy”. Những giá trị đó được biểu hiện trong việc lựa chọn vợ (chồng) một
cách tự do, thoải mái của những người trong độ tuổi kết hôn, trong việc tham
gia lao động, công việc xã hội, đóng góp và hưởng thụ tài sản gia đình, trong
việc quyết định những vấn đề chung của gia đình (sinh con, ly hôn…) giữa vợ
và chồng. Mối quan hệ vợ chồng mang sắc thái tốt đẹp: coi trọng giá trị lòng
chung thủy, tình nghĩa vợ chồng, sự hòa thuận, hơn nữa là sự bình đẳng,
quyền tự do dân chủ của mỗi người, cùng quan tâm đến lợi ích của cả gia
đình… Nền tảng của một gia đình hạnh phúc là mối quan hệ vợ chồng tốt đẹp,
hiểu biết, thông cảm và yêu thương nhau, là cơ sở ngăn chặn bao lực gia đình,
là mục tiêu nhằm hướng tới xây dựng gia đình đạt chuẩn gia đình văn hóa
trong thời kỳ hiện nay.
Thứ hai, quan hệ cha mẹ-con cái. Quan hệ giữa cha mẹ - con cái là quan
hệ tình cảm, bao gồm cách ứng xử của cha mẹ với con cái và cách ứng xử
giữa con cái – cha mẹ. Ở gia đình hiện nay, nhiều giá trị truyền thống vẫn
9

10. được gìn giữ và phát triển như tình thương yêu, sự hy sinh của cha mẹ dành
cho con cái, sự kính trọng, biết ơn, hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ, nó
luôn là điều tất yếu và là quy chuẩn trong gia đình Việt Nam. Mối quan hệ
này là khuôn khổ cần thiết, là một trong những yếu tố quyết định trong việc
xây dựng và hình thành nhân cách của con cái. Gia đình có hạnh phúc, ấm êm
hay không phụ thuộc vào tất cả các thành viên sống chung một mái nhà,
nhưng phần lớn phụ thuộc vào tính cách, nhân cách, cách thức ứng xử và giáo
dục ứng xử của cha mẹ. Con cái ngoan ngoãn, học giỏi, thành đạt, có tri thức
và có văn hóa ứng xử phù hợp… là niềm tự hào của cha mẹ, là thành quả
xứng đáng nhất mà ai làm cha làm mẹ cũng mong muốn đạt được. Cha mẹ
chính là người gieo và nuôi mầm thiện cho con cái. Làm tròn bổn phận và
thiên chức của mình, cha mẹ cũng đồng thời làm trọn trách nhiệm và nghĩa vụ
thiêng liêng mà tạo hóa và xã hội giao phó: nuôi dưỡng và giáo dục thế hệ trẻ
thành người có ích cho gia đình và xã hội.
Thứ ba, quan hệ ông bà- con cháu. Ở Việt Nam, truyền thống “uống
nước nhớ nguồn”, yêu thương ông bà cha mẹ đã tồn tại không biết bao nhiêu
năm qua và truyền thống ấy vẫn được lưu giữ cho đến tận ngày nay. Nó đã
trở thành một giá trị tốt đẹp, một nét văn hóa riêng của gia đình Việt Nam.
Chính truyền thống ấy đã làm cho mối quan hệ giữa ông bà và các thành viên
trong gia đình không còn quá nhiều khoảng cách, ngày càng mật thiết và gắn
bó với nhau hơn.
10
Tải bản FULL (22 trang): https://bit.ly/3fQM1u2
Dự phòng: fb.com/KhoTaiLieuAZ

11. CHƯƠNG II
THỰC TRẠNG VỀ VĂN HÓA ỨNG XỬ TRONG GIA ĐÌNH VIỆT
NAM HIỆN NAY.
1. Tích cực:
Những giá trị truyền thống quý báu trong văn hóa ứng xử của gia đình
Việt Nam vẫn được bảo tồn và phát huy như: lòng chung thủy, tình nghĩa vợ
chồng; trách nhiệm và sự hy sinh của cha mẹ với con cái; con cái hiếu thảo
với cha mẹ; con cháu kinh trọng, biết ơn ông bà tổ tiên; tình yêu thương,
chăm lo và đùm bọc anh em; đề cao lợi ích chung của gia đình… Đồng thời,
gia đình Việt Nam cũng tiếp thu nhiều giá trị tiên tiến trong thời đại mới: tôn
trọng tự do, lợi ích cá nhân; bình đẳng trong nghĩa vụ và trách nhiệm; không
phân biệt thứ bậc giữa con trai và con gái… Gia đình Việt Nam đang được
củng cố và xây dựng theo xu hướng hiện đại hóa: dân chủ, bình đẳng, tự do
và tiến bộ.
Trong bối cảnh đổi mới và toàn cầu hóa hiện nay, gia đình Việt Nam đã
biến đổi một cách toàn diện và ngày càng trở thành một thực thể hoàn thiện,
năng động phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội có nhiều biến động. Đặc
biệt, quy mô gia đình Việt Nam ngày càng thu nhỏ, những mô hình gia đình
nhiều thế hệ “tứ đại đồng đường” được thay thế bằng mô hình ít người, chỉ có
hai thế hệ cha mẹ - con cái bởi thế mà cách ứng xử trong gia đình cũng được
tối giản hơn để phù hợp với mô hình gia đình hạt nhân trong xã hội hiện nay.
2. Tiêu cực
2.1. Cách xưng hô trong gia đình Việt Nam hiện nay.
Nhắc đến ứng xử trong gia đình ta không thể không nhắc đến cách
xưng hô của các thành viên trong gia đình với nhau. Đó là một phần quan
trọng, đánh giá trình độ văn hóa, nhân cách cũng như đánh giá cách giáo dục
của cha mẹ với con cái. Và đây cũng là một vấn đề nhức nhối trong xã hội
hiện nay khi mà tình trạng xưng hô tùy tiện, thiếu chuẩn mực đang xảy ra
ngày càng nhiều trong các gia đình Việt Nam.
11
9871068