2. 2
L I CAM Ă°OAN
TĂŽi xin cam ñoan r ng ñùy lĂ cĂŽng trĂŹnh nghiĂȘn c u c a riĂȘng tĂŽi, cĂł s h tr t
Th y hÆ° ng d n, nh ng ngÆ° i tĂŽi ñã c m ÆĄn vĂ trĂch d n trong lu n vÄn nĂ y. CĂĄc
n i dung nghiĂȘn c u vĂ k t qu trong ñ tĂ i nĂ y lĂ trung th c vĂ chÆ°a t ng Ă±Æ° c ai
cĂŽng b trong b t c cĂŽng trĂŹnh nĂ o.
TP.HCM, ngĂ y 25 thĂĄng 04 nÄm 2009
TĂĄc gi
Tr n H u y
3. 3
M CL C
L i c m ÆĄn ............................................................................................................. 1
L i cam ñoan.......................................................................................................... 2
M c l c .................................................................................................................. 3
Danh m c cĂĄc kĂœ hi u, ch vi t t t ......................................................................... 5
Danh m c cĂĄc b ng, bi u ........................................................................................ 6
Danh m c cĂĄc mĂŽ hĂŹnh ........................................................................................... 6
Danh m c cåc hÏnh v , ñ th .................................................................................. 7
L i m ñ u. ............................................................................................................ 8
ChÆ°ÆĄng I: TĂłm lÆ° c lĂœ thuy t vĂ cĂĄc nghiĂȘn c u cĂł liĂȘn quan...............................11
1.1. TĂłm lÆ° c cĂĄc LĂœ thuy t.................................................................................11
1.2. CĂĄc nghiĂȘn c u th c nghi m .........................................................................17
1.2.1. MĂŽ hĂŹnh nghiĂȘn c u c a Blanchflower vĂ Oswald (2004) ...........................17
1.2.2. Ch s h nh phĂșc hĂ nh tinh (HPI) ...............................................................18
1.2.3. Ă°i u tra giĂĄ tr th gi i - Vi t Nam 2001 .....................................................22
1.3. Gi thi t và kỳ v ng v cåc nhùn t
nh hÆ° ng..............................................24
ChÆ°ÆĄng II: PhÆ°ÆĄng phĂĄp phĂąn tĂch vĂ mĂŽ hĂŹnh ñ nh lÆ° ng ....................................27
2.1. Ngu n d li u................................................................................................27
2.2. X lĂœ d li u .................................................................................................28
2.3. PhÆ°ÆĄng phĂĄp phĂąn tĂch ..................................................................................28
2.4. MĂŽ hĂŹnh kinh t lÆ° ng ...................................................................................29
2.5. ÆŻ c lÆ° ng m i quan h b ng mĂŽ hĂŹnh h i quy ña bi n..................................32
2.5.1. X lĂœ sÆĄ b cĂĄc bi n.....................................................................................32
2.5.2. Th t c Æ° c lÆ° ng mĂŽ hĂŹnh h i quy ............................................................32
2.6. ÆŻ c lÆ° ng mĂŽ hĂŹnh h i quy ...........................................................................33
5. 5
DANH M C CĂC KĂ HI U, CH
VI T T T, TI NG NÆŻ C NGOĂI
GDP:
T ng s n ph m qu c n i
GNP:
T ng s n ph m qu c gia
GNP/capita
T ng s n ph m qu c gia bĂŹnh quĂąn ñ u ngÆ° i
NEF:
T ch c nghiĂȘn c u kinh t m i
HPI:
Ch s h nh phĂșc hĂ nh tinh
Ă°TGTTG:
Ă°i u tra giĂĄ tr th gi i
MĂŽ hĂŹnh KTL:
MĂŽ hĂŹnh kinh t lÆ° ng
HP:
H nh phĂșc
Age:
Tu i
Gender:
Gi i tĂnh
Health:
S c kh e
Edu:
H c v n (education)
Income:
Thu nh p
Married
Ă°ĂŁ k t hĂŽn
Single
Ă° c thĂąn
Separate
Li thĂąn
Divorced
Li hĂŽn
Widow
GĂła b a
Unemployed
Th t nghi p
Religion
TĂŽn giĂĄo
Politics
ChĂnh tr
Region
VĂčng, mi n
Dummy:
Bi n gi
Mean:
Trung bĂŹnh
USD:
Ă°ĂŽla M
MĂŽ hĂŹnh U:
MĂŽ hĂŹnh t ng quĂĄt
MĂŽ hĂŹnh R:
MĂŽ hĂŹnh gi i h n
6. 6
DANH M C CĂC B NG, BI U
B ng 1:
Ch s HPI c a 178 qu c gia nÄm 2006
B ng 2:
Th ng kĂȘ mĂŽ t chi s HPI nÄm 2006.
B ng 3:
VĂčng phĂąn b m u ñi u tra.
B ng 4:
TĂłm t t cĂĄc bi n.
B ng 5:
MĂŽ hĂŹnh tuy n tĂnh cĂł tr ng s theo WHITE (MĂŽ hĂŹnh t t
nh t)
B ng 6:
MĂŽ hĂŹnh t ng quĂĄt (MĂŽ hĂŹnh U)
B ng 7:
MĂŽ hĂŹnh rĂșt g n (MĂŽ hĂŹnh R)
B ng 8:
K t qu ki m ñ nh Wald
B ng 9:
Ki m ñ nh White Heteroskedasticity (Ki m ñ nh phåt hi n
hi n tÆ° ng phÆ°ÆĄng sai thay ñ i.
B ng 10:
Ki m ñ nh White Heteroskedasticity l n 2.
B ng 11:
Th ng kĂȘ mĂŽ t cĂĄc bi n
B ng 12:
Ma tr n tÆ°ÆĄng quan.
DANH M C CĂC MĂ HĂNH
MĂŽ hĂŹnh [2.1]:
CĂŽng th c tĂnh h nh phĂșc c a Rothwell vĂ Cohen
MĂŽ hĂŹnh [2.2]:
MĂŽ hĂŹnh c a Graham.
MĂŽ hĂŹnh [2.3]:
MĂŽ hĂŹnh c a Layard.
MĂŽ hĂŹnh [2.4]:
MĂŽ hĂŹnh c a Blanchflower and Oswald.
MĂŽ hĂŹnh [2.5]:
CĂŽng th c tĂnh ch s HPI c a NEF.
7. 7
DANH M C CĂC HĂNH V , Ă°
Bi u ñ 1:
TH
MĂŽ t v m i liĂȘn h gi a m c ñ h nh phĂșc và ñ h u d ng
th c t
Bi u ñ 2:
H nh phĂșc & s th a mĂŁn so v i T ng s n ph m qu c gia
bĂŹnh quĂąn ñ u ngÆ° i
Bi u ñ 3:
Ă° th c a bi n HP
Bi u ñ 4:
Ă° th bi n thiĂȘn c a bi n HP theo Thu nh p
Bi u ñ 5:
Ă° th bi n thiĂȘn c a bi n HP theo S c kh e
Bi u ñ 6:
Ă° th bi n thiĂȘn c a bi n HP theo H c v n
Bi u ñ 7:
Ă° th bi n thiĂȘn c a bi n HP theo Tu i
Bi u ñ 8:
Ă° th bi n thiĂȘn c a bi n HP theo Tu i2
d ng trÆĄn
18. 18
- S khĂĄc bi t trong m c ñ h nh phĂșc c a cĂĄc nhĂłm ch ng t c
Hoa Kỳ ñã
thu h p hÆĄn trong vĂ i th p k qua. M c ñ h nh phĂșc c a ngÆ° i da ñen ñã nĂąng
lĂȘn rĂ” r t.
- Thu nh p cao hÆĄn g n li n v i h nh phĂșc cao hÆĄn.
- NhĂłm dĂąn s cĂł m c h nh phĂșc cao nh t lĂ nh ng ngÆ° i ph n , ñã l p gia
ñÏnh, cĂł giĂĄo d c cao vĂ cĂł cha m khĂŽng ly hĂŽn. NhĂłm h nh phĂșc th p lĂ nh ng
ngÆ° i th t nghi p sau ñó lĂ nh ng ngÆ° i ñã k t hĂŽn nhÆ°ng cĂł Ăt h nh phĂșc.
Bi u ñ 1: MĂŽ t m i liĂȘn h gi a m c ñ h nh phĂșc và ñ h u d ng th c t .
r (m c ñ h nh phĂșc)
h (*) + Δ
Ă° h u d ng
u (.)
1.2.2. Ch s h nh phĂșc hĂ nh tinh - Happy Planet Index (HPI)
NEF (New Economics Foundation) (2006) ñã Ă±Æ°a ra BĂĄo cĂĄo Ch s h nh phĂșc
hĂ nh tinh (HPI â Happy Planet Index). D a vĂ o cĂĄc s li u ch n l c t cĂĄc qu c
gia, cĂĄc t ch c qu c t vĂ cĂĄc s li u do chĂnh NEF ñi u tra, NEF ñã Ă±Æ°a ra cĂĄc
bĂĄo cĂĄo v kinh t , xĂŁ h i vĂ mĂŽi trÆ° ng⊠gĂąy Ă±Æ° c ti ng vang nh t ñ nh trong dÆ°
lu n qu c t .
HPI Ă±Æ° c tĂnh theo cĂŽng th c [2.5]:
HPI =
Life Satisfaction x Life Expectancy
Ecological Footprint
20. 20
Ă° o Greenland, Qu n ñ o New Calidonia, Serbi & Montenegro, Ă°ĂŽng TimorâŠ
V m t h c thu t, BĂĄo cĂĄo ñã thi t k vĂ Ă±Æ°a ra Ă±Æ° c m t ch s ñ nh lÆ° ng xĂĄc
ñ nh v h nh phĂșc, ch s HPI. Ă°ĂŁ cĂł nh ng tranh cĂŁi v ch s nĂ y sau m t th i
gian NEF cĂŽng b BĂĄo cĂĄo: m t s h c gi chÆ°a th a mĂŁn v i cĂĄch thi t k ch s ,
chÆ°a ñ ng Ăœ v i logic c a vi c quy gi n khĂĄi ni m h nh phĂșc⊠Tuy th , ñ n nay,
ñånh giĂĄ v BĂĄo cĂĄo nhĂŹn chung lĂ tĂch c c, chÆ°a cĂł qu c gia nĂ o hay t ch c qu c
t nĂ o lĂȘn ti ng ph n ñ i BĂĄo cĂĄo nĂ y.
K t qu x p h ng cĂĄc qu c gia th hi n
B ng 1: Ch s HPI c a 178 qu c gia
nÄm 2006 (Ph l c 1)
Theo BĂĄo cĂĄo, HPI cao nh t th gi i nÄm 2006 thu c v Vanuatu, m t qu n
ñ o
nam ThĂĄi BĂŹnh DÆ°ÆĄng v i HPI = 68,2. Th p nh t lĂ Zimbabwe v i HPI =
16,6. Vi t Nam trong BĂĄo cĂĄo ñ t Ă±Æ° c ch s HPI lĂ 61,2 v i ch s hĂ i lĂČng v i
cu c s ng lĂ 6,1; ch s tu i th lĂ 70,5 vĂ ch s mĂŽi sinh lĂ 0,8. Ă°i u thĂș v lĂ ,
Vi t Nam ñ ng th 12 trong s 178 nÆ° c, trĂȘn c Trung Qu c (31/178), ThĂĄi Lan
(33/178), Italia (66/178), Nh t B n (95/178), Anh (108/178), M (150/178) vĂ hÆĄn
160 nÆ° c khĂĄc.
B ng 2. Ch s HPI nÄm 2006.
Th ng kĂȘ mĂŽ t
M c ñ hà i
lĂČng cu c s ng
Tu i th
MĂŽi
sinh
HPI
Trung bĂŹnh
6.05
65.96
2.54
43.41
Trung v
6.20
70.40
1.70
42.70
Ch s lĂœ tÆ° ng
8.2
82
1.5
83.5
Vanuatu (01)
7.4
68.6
1.1
68.2
Vietnam (12)
6.1
70.5
0.8
61.2
China (31)
6.3
71.6
1.5
56
M (150)
7.4
77.4
9.5
28.8
T i thi u
3.00
32.50
0.50
16.60
C cñ i
8.20
82.00
9.90
83.50
1,083.10
11,806.90
454.10
7,770.30
178.00
178.00
178.00
178.00
T ng c ng
T ng s quan sĂĄt
32. 32
CĂĄc nhĂąn t nhÆ° s c kh e, h c v n, thu nh p, tĂŹnh tr ng hĂŽn nhĂąn lĂ k t hĂŽn,
cĂĄc y u t thu c v n xĂŁ h i nhÆ° ni m tin con ngÆ° i, ni m tin vĂ o tĂŽn giĂĄo, chĂnh
tr , cĂł tĂĄc ñ ng thu n chi u v i h nh phĂșc và ñ u cĂł kỳ v ng d u lĂ dÆ°ÆĄng.
Có hai bi n có kỳ v ng d u là ùm là : Li hÎn, th t nghi p. Hai bi n nà y tåc ñ ng
ngh ch chi u v i h nh phĂșc. Theo Edward Denior (1997) ñùy lĂ hai y u t tĂĄc
ñ ng m nh m , lĂąu dĂ i trong cu c ñ i m i con ngÆ° i.
Bi n vĂčng mi n lĂ m t y u t tÆ°ÆĄng ñ i m i, do tĂnh cĂĄch, l ch s và ñ c ñi m
mĂŽi trÆ° ng s ng c a Vi t Nam t o ra. CĂł kỳ v ng d u lĂ dÆ°ÆĄng ñ i v i nh ng
ngÆ° i s ng
vĂčng Mi n Ă°ĂŽng Nam b .
2.5. ÆŻ c lÆ° ng m i quan h b ng mĂŽ hĂŹnh h i quy ña bi n
2.5.1. X lĂœ sÆĄ b cĂĄc bi n
Th c hi n th ng kĂȘ mĂŽ t , s tÆ°ÆĄng quan vĂ v ñ th bi n thiĂȘn c a cĂĄc c p
bi n gi a bi n ph thu c v i cåc bi n ñ c l p (xem cåc ph l c 3.1; 3.2 & 3.3), ta
th y cĂĄc bi n tu i vĂ bi n tu i2 (tu i bĂŹnh phÆ°ÆĄng) khĂŽng cĂł tÆ°ÆĄng quan v i bi n
ñ c l p HP nĂȘn b lo i kh i mĂŽ hĂŹnh.
2.5.2. Th t c Æ° c lÆ° ng mĂŽ hĂŹnh h i qui
BÆ° c 1: Ki m tra s phĂąn b cĂĄc bi n trong mĂŽ hĂŹnh.
BÆ° c 2: V ñ th bi n thiĂȘn c a bi n ph thu c HP theo cĂĄc bi n ñ c l p, lo i
b 2 bi n Tu i vĂ Tu i2.
BÆ° c 3: Ch y mĂŽ hĂŹnh h i qui t ng th [MĂŽ hĂŹnh U]
HP = ÎČ1 + ÎČ2EDU + ÎČ3HEALTH + ÎČ4INCOME + ÎČ5D1 + ÎČ6D2 + ÎČ7D3 + ÎČ8D4 +
ÎČ9D5 + ÎČ10D6 + ÎČ11D7 + ÎČ12D8 + ut
BÆ° c 4: Ch y mĂŽ hĂŹnh h i qui gi i h n [MĂŽ hĂŹnh R]
HP = ÎČ1 + ÎČ3HEALTH + ÎČ4INCOME + ÎČ5D1 + ÎČ6D2 + ÎČ7D3 + ÎČ10D6 + ÎČ11D7 +
ÎČ12D8 +ut
BÆ° c 5: S d ng ki m ñ nh Wald ñ ki m tra mĂŽ hĂŹnh gi i h n.
BÆ° c 6: Ki m tra hi n tÆ° ng ña c ng tuy n trong mĂŽ hĂŹnh vĂ lo i b cĂĄc bi n
cĂł hi n tÆ° ng ña c ng tuy n (n u cĂł).
BÆ° c 7: Ki m tra hi n tÆ° ng phÆ°ÆĄng sai khĂŽng ñ ng nh t.
36. 36
Th c hi n ki m ñ nh (Ki m ñ nh White â Ph l c 4.2.2), ki m ñ nh cho k t qu
khĂŽng bĂĄc b Ho, do ñó khĂŽng cĂČn hi n tÆ° ng phÆ°ÆĄng sai thay ñ i vĂ do v y
chĂșng ta cĂł th s d ng mĂŽ hĂŹnh cho vi c g i Ăœ chĂnh sĂĄch vĂŹ cĂĄc h s h i qui ñã
ñ m b o tĂnh BLUE (ÆŻ c lÆ° ng khĂŽng ch ch tuy n tĂnh t t nh t).
47. 47
08. Nhu Ngoc T.Ong (2003), âFour Vietnamese Generations: Support for
Democracy and Market Economyâ, The Center for the Study of Democracy,
University of California, Irvine. USA.
09. Oswald A.D (1997), Happiness and Economic Performance, The Economic
Journal, 107, 1815 â 1831.
10. Russell J. Dalton & Nhu-Ngoc T. Ong (2001), âThe Vietnamese Public in
Transition.The World Values Survey: Vietnam 2001â, The Center for the Study of
Democracy, University of California, Irvine. USA.
11. Trang web BBC News (2003), âThe formula for happinessâ,
http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/2630869.stm, truy c p ngĂ y 30/07/2008.
12. Trang web c a New Economics Foundation:
http://www.happyplanetindex.org/.
13. Trang web c a The Center for the Study of Democracy, University of
California, Irvine. USA: http://hypatia.ss.uci.edu/democ//archive/vietnam.htm.
14. Trang web Wikipedia (2008), âWorld value surveyâ,
http://en.wikipedia.org/wiki/World_Values_Survey, truy c p ngĂ y 14/05/2008.
15. Trang web Wikipedia (2008), âHappy Planet Index (HPI)â,
http://en.wikipedia.org/wiki/Happy_Planet_Index, truy c p ngĂ y 20/05/2008.
16. Trang web Wikipedia (2008), Difinition of Happiness:
http://www.psychwiki.com/wiki/Happiness.
55. 55
3.3. Ă° th bi n thiĂȘn c a HP theo cĂĄc bi n ñ c l p
Bi u ñ 3.ð th c a bi n HP
d ng trÆĄn.
Bi u ñ 4.Ă° th bi n thiĂȘn c a HP theo INCOME.
Kernel Density (Epanechnikov, h = 0.3226)
INCOME vs. HP
12
1.0
10
0.8
8
INCOME
1.2
0.6
6
0.4
4
0.2
2
0.0
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
0
0.5 1.0 1.5 2.0
4.0
HP
2.5
3.0 3.5
4.0
4.5
HP
Bi u ñ 5. Ă° th bi n thiĂȘn c a HP theo
HEALTH.
Bi u ñ 6. Ă° th bi n thiĂȘn c a HP theo
EDU.
EDU vs. HP
HEALTH vs. HP
10
4.5
4.0
8
3.0
6
ED
U
H LT
EA H
3.5
2.5
4
2.0
1.5
2
1.0
0.5
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
0
0.5
4.5
1.0
1.5
2.0
HP
2.5
3.0
3.5
4.0
4.5
HP
Bi u ñ 7.Ă° th bi n thiĂȘn c a HP theo AGE.
Bi u ñ 8.Ă° th bi n thiĂȘn c a HP theo
AGESQ.
AGE vs. HP
AGESQ vs. HP
240
50000
200
40000
A EQ
GS
AE
G
160
120
30000
20000
80
10000
40
0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
HP
4.5
0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
4.5
HP
3.4. Ki m ñ nh mÎ hÏnh:
MĂŽ hĂŹnh khĂŽng gi i h n:
HP = ÎČ1 + ÎČ2EDU + ÎČ3HEALTH + ÎČ4INCOME + ÎČ5D1 + ÎČ6D2 + ÎČ7D3 + ÎČ8D4 +
ÎČ9D5 + ÎČ10D6 + ÎČ11D7 + ÎČ12D8 +ut
56. 56
MĂŽ hĂŹnh t ng quĂĄt (MĂŽ hĂŹnh U):
HĂŹnh 6: MĂŽ hĂŹnh t ng quĂĄt
Dependent Variable: HP
Method: Least Squares
Date: 11/16/08 Time: 08:30
Sample: 1 961
Included observations: 961
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C
2.487258
0.108195
22.98862
0.0000
EDU#
0.009422
0.010609
0.888139
0.3747
HEALTH
0.189089
0.022758
8.308648
0.0000
INCOME
0.032906
0.014408
2.283830
0.0226
D1
-0.074740
0.039599
-1.887405
0.0594
D2
0.253018
0.046870
5.398288
0.0000
D3
-0.766277
0.272917
-2.807731
0.0051
D4#
-0.047006
0.091329
-0.514691
0.6069
D5#
0.008318
0.039739
0.209307
0.8343
D6
-0.155811
0.066198
-2.353710
0.0188
D7
0.122257
0.044327
2.758077
0.0059
D8
0.156436
0.047962
3.261685
0.0011
R-squared
0.145097
Mean dependent var
3.413111
Adjusted R-squared
0.135187
S.D. dependent var
0.639820
S.E. of regression
0.595002
Akaike info criterion
1.811906
Sum squared resid
335.9725
Schwarz criterion
1.872692
F-statistic
14.64247
Prob(F-statistic)
0.000000
Log likelihood
Durbin-Watson stat
-858.6208
1.843451
HP = 2.487257626 + 0.009422053822*EDU# + 0.1890890098*HEALTH +
t
(22.98862)
(0.888139)
(8.308648)
0.03290569325*INCOME - 0.07473958266*D1 + 0.2530184228*D2 â
t
(2.283830)
(-1.887405)
(5.398288)