Sustainiblility of mining
- 2. Удиртгал
Хүний олон талт үйл ажиллагаа: дэлхийн газрын гадаргуугын 30-50%-н өөрчлөлтөнд ороод
байна (Vitousek., et al 1997).
Дэлхийн эдийн засаг (ЭЗ) нь 2030: 2 дахин нэмэгдэх төлөвтэй (World Bank, 2007). (Хөгжиж
буй орон, байгалийн нөөц, хайгуул, ашиглалт)
ЭЗ-н энэ өсөлттэй: эрчим хүчний эх үүсврүүд болон түүнд ойролцоогоор 20 их наяд ам.
долларын хөрөнгө оруулалт (IEA, 2007).
Ази тив нь ЭЗ, хүн ам хурдацтай өсөн нэмэгдэж, суурьшмал амьдрал өдрөөс өдөрт
нэмэгдэж байгаа бүс нутаг юм.
Дэлхий дахин болон Ази тивд өрнөж буй энэхүү цаашидын чиг хандлага нь сүүлийн
жилүүдэд Монгол оронд мөн адилхан ажиглагдаж байгаа билээ.
Өсөн нэмэгдэж байгаа эдийн засаг болон аж үйлдвэрлэлт эрчимтэй өсөхийн хэрээр
байгалын сэргээгдэх болон үл сэргээгдэх нөөцийн ашиглалт асар ихээр нэмэгдэж, үүний
зэрэгцээ байгалийн нөөцийн хомсдол болон биологийн төрөл зүйл устах зэрэг асуудал нь
байгаль орчин болон улс орны тогтвортой хөгжилд сөргөөр нөлөөлж байна.
- 3. Уул уурхайн тогтвортой хөгжил
Хүрээлэн байгаа орчны экологийн тэнцвэрт байдлыг хамгаалах, нөхөн сэргээх үйл явцыг орчин үеийн
шинжлэх ухаан болон техник технологийн ололт амжилтанд үндэслэн байгаль орчны зөв бодлого,
өөрөөр хэлбэл улс орны тогтвортой хөгжлийг хангах нь зүй ёсоор тавигдаж байгаа билээ.
“Тогтвортой хөгжил”-н тухай 200 гаран тодорхойлолтууд гараад байна (Basant et al., 2011).
Уул уурхайн салбар:
2564 хүчин төгөлдөр хайгуулын тусгай зөвшөөрөл
1193 ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл
ДНБ АҮНБ Экспорт Аж ахуй нэгжийн тоо Ажиллагсадын тоо
100 250 50000
80 200 40000
Эзлэх хувь
Ажилчин
60 АА тоо 150 30000
40 100 20000
20 50 10000
0 0 0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Жил Жил
(Ашигт малтмалын газар, 2011 )
- 4. Уул уурхайн тогтвортой хөгжил
Эдийн засгийн үсрэнгүй хөгжил болон нийгэмд шинээр үүсэн бий болж байгаа ажлын байрыг уул
уурхайн салбартай холбож тайлбарлах болжээ.
Oйрын хэдэн арван жилд манай улсын нийгэм, эдийн засаг нь уул уурхайн тогтвортой хөгжлөөс
ихээхэн хамаархаар харагдаж байна.
“Байгаль орчин-нийгэм-эдийн засаг” гурван талт
асуудлын хоорондын харилцан хамаарал, шүтэлцээг
авч үзэж байгалийн нөөц баялгыг улс орны нийгэм,
эдийн засгийн хувьд үр өгөөжтэй ашиглан, байгаль
орчинд халгүй орчин үеийн техник технологи
нэвтрүүлэж улмаар бүс нутгийн иргэдэд түшиглэсэн
байгалийн нөөцийн менежментийг төлөвшүүлэхэд
чиглэсэн үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх цогц бодлого гэж
тодорхойлож болно.
Уул уурхай нь хариуцлага???
- 5. Уул уурхайн үүрэг хариуцлага
Эдийн засаг
Инноваци
Байгалийн нөөц үр ашиг
Уул уурхай
Нийгэм
Ажлын байр Байгаль орчин
Мэргэжилтэн Байгаль орчинд халгүй Ү/А
Хөрөнгө оруулалт Байгаль орчны удирдлагын
ТББ-тай хамрах тогтолцоо
- 6. Байгаль орчны өмнө хүлээх хариуцлага
Уул уурхайн салбар:
Эерэг нөлөөлөл: эдийн засаг болон нийгэм
Сөрөг нөлөөлөл: байгаль орчин болон нөхөн хамгаалах үйл ажиллагаа
18000 17002.9
Уул уурхайн салбарт 16000 (Ашигт малтмалын газар, 2011 )
үүсэн бий болоод байгаа 14000
байгаль орчин болон
12000
нөхөн хамгаалах, сэргээх
Газар нутаг, га
10000
асуудлын тогтвортой зөв 8212.7
8000
бодлогыг олон улсын
6000
сайн туршлагатай арга 4082.1 4256
үндэслэн
4000
зүйд авч
2000
хэрэгжүүлэх нь зайлшгүй
0
тулгамдаад байгаа Эвдрэлд орсон Техникийн нөхөн Биологийн нөхөн Эзэнгүй орхигдсон
асуудлуудын нэг билээ. газар сэргээлт сэргээлт газар
Үзүүлэлт
- 7. Биологийн төрөл зүйлийн нөхөн хамгаалал
Давуу тал
Бүс нутаг болон олон улсын түвшинд байгаль хамгаалах асуудлыг хангах маш
чухал бодлогын менежментын арга зүй болон гарч ирж байгаа орчин үеийн
шийдэл юм (Norton, 2008).
Ач холбогдол
Улс орны хөгжлийн хэрэгцээ шаардлагыг хангахын зэрэгцээ (Монгол орны
хувьд уул уурхайн салбар) байгаль орчныг хамгаалах асуудлыг тэнцвэртэй
хослуулан авч явахад оршидог (McKenney and Kiesecker, 2010)
Хэрэглэж байгаа улс орон
Америк, Австрали, Бразил, Өмнөд Африк болон Их Британи гэх мэт
Монголд ашиглагдаж байгаа байдал
Америкын “The Natural Conservancy” байгууллага ЭБЭХЯ болон БОАЖЯ-тай
хамтран уул уурхай ихээхэн төвлөрсөн говийн бүс нутагт хэрэгжүүлхээр
бэлдэж байна.
- 8. Биологийн төрөл зүйлийн нөхөн хамгаалал (БТЗНХ)
Яаж уул уурхайн компаниудад нэвтрүүлэх вэ?
Мэргэжлийн боловсон хүчин: ажиглалтын суурин багаж төхөөрөмж.
Уул уурхайн компанид нэвтрүүлснээр ямар ач холбогдолтой вэ?
Экологийн эмзэг байдал болон дахин давтагдашгүй байдалд тулгуулан
ландшафтийн түвшинд байгаль хамгаалах төлөвлөлтийг хийж улмаар тухайн
уурхай үйл ажиллагааны нөлөөллийг тогтоон хаана ямар аргаар нөхөн
хамгаалалт явуулах шийдвэрийг гаргахад шаардагдах чухал мэдээллийг олж
авахад ихээхэн ач холбогдолтой юм.
Шинжлэх ухаан талаас авч үзвэл?
байгаль хамгаалах төлөвлөлтийг хийхдээ бүдүүн болон нарийн шүүлтүүрийг
дэлхий нийтэд түгээмэл ашигладаг (Poiаni et al.,2000).
Бүдүүн шүүлтүүр: бүс нутгийн хэмжээнд (буюу >200км2)
Нарийн шүүлтүүрыг (НШ) орон нутгийн хэмжээнд (буюу <10км2).
НШ, БТЗНХ хамтатгаж хэрэглэснээр: агаарын тоосжилтын нөлөө, хөрсний
бохирдолын нөлөө болон гадаргуу болон гүний усны нөөцийн өөрчлөлтөөс болж
тухайн бүс нутгийн ургамал нөмрөг, ан амьтан болон малын бэлчээрт хэрхэн
сөрөг нөлөөлөл үзүүлж буйг илүү тооцоолж чадах юм.
- 9. Биологийн төрөл зүйлийн нөхөн хамгаалал (БТЗНХ)
Яаж уул уурхайн компаниудад ашиглах вэ?
Ашигт Биологийн төрөл зүйл , байгаль хамгаалах
Хайгуул/
малтмал төлөвлөлт, зорилт
нөөц
ын
тодорхой
нөөцөт Нарийн шүүлтүүт
лолт
газар (ургамал нөмрөг, ан амьтан, бэлчээр, усны асуудал)
Загвар сонгох
(тоон мэдээний анализ, математик загвар)
ТЭЗҮ/Байгаль Байгаль орчны хүчин зүйлүүд Уурхайн хүчин зүйлүүд
Хаалтын
орчны суурь/ (цаг уурын мэдээлэл, болзошгүй (уулын ажил, усны хэрэглээ, агаарын
дараахь
нарийвчилсан гамшиг) тоосжилт, орчны бохирдол)
мониторг
үнэлгээ
Нөлөөллийг тооцоолох
(шууд болон шууд бус)
Нөлөөллийг бууруулах арга зам
Ашигт
Нөхөн
Энэ арга зүйг хэрэгжүүлэхэд тухайн компаний байгаль орчны менежментийн тогтолцооны
малтмал
сэргээлт/
төлөвшилт ихээхэн чухал юм. Байгаль орчны менежментийнЕрөнхий үнэлгээ, дүгнэлт төлөвшилтийн ач
тогтолцооны
ын
хаалтын үйл
олворлол
холбогдолыг дараах хэсэгт дурьдав.
ажиллагаа
т Санал болгож буй ерөнхий схем зураг
- 10. Байгаль орчны менежментийн тогтолцоо
Ач холбогдол
тухай байгууллагын үйл ажиллагааны олон салбарт байгаль орчны “Уур амьсгалыг”
системчилсэн дэс дараалалтайгаар оруулж, дагаж мөрдөх хөтөлбөр, бодлогын баримт
бичигтээ олон нийтийн шинлэг санааг тусгах, шинэ чиг хандлагыг тодорхойлоход чухал ач
үүрэг гүйцэтгэдэг (SAR, 2002).
БОМТ-ны төлөвшилт нь тухайн байгууллагын
Тасралтгүй сайруулалт
үндсэн бодлого, зорилт нь байгаль орчны
асуудалтайгаа хэрхэн уялдаж, байгаль орчны
Шүүмж хийх, Бодлого ,
сөрөг нөлөөллийг бууруулах бодлого нь түүнийг
боловсронгуй зорилго хэрхэн тооцох талаарх арга зүй болон мэдлэгт
болгох
Төлөвлөлт тулгуурласан байдлаар илэрдэг. Байгаль орчны
Гүйцэтгэл
сөрөг нөлөөллийг тогтоож чадахуйц томоохон
Үнэлэх арга
хэмжээ тооцооны арга зүйг шаарддаг нь харагдаж
байна.
БОМТ-ы загвар (эх сурвалж ISO 14001)
- 11. Дүгнэлт
БОМТ-г амжилттай нэвтрүүлж олон улсын болон дотоодын стандарт,
шаардлагад тохируулан байгаль орчинд халгүй үйл ажиллагаа явуулахад
бидний толилуулсан арга зүйг нэвтрүүлэн ашиглах бүрэн боломжтой юм.
Анхаарал тавьсанд баярлалаа