Als in de interne supply chain beter zou worden samengewerkt, zou dat Nederland minimaal zo\'n drie miljard euro per jaar opleveren. Dat is één van de conclusies van het tweede Best of Supply Chain onderzoek....

1. MANAGEMENTSAMENVATTING Best of Supply Chain 2010
Onderzoek door DPA Supply Chain
Ontschotting leeft!
Dat ontschotting leeft bij Nederlandse organisaties, groot én klein, profit én non profit, blijkt goed uit
dit tweede door DPA Supply Chain uitgevoerde onderzoek Best of Supply Chain (‘BoSC’). Namen aan
dit onderzoek in 2008, toen het voor de eerste keer werd gehouden, 91 respondenten deel, dit jaar
zijn dat er 155. BoSC is een uniek onderzoek, omdat de interne supply chain van Nederlandse
organisaties voor het eerst onderwerp van studie is. En dat in al haar aspecten. Omdat BoSC voor de
tweede keer werd gehouden, waren de verwachtingen hoog gespannen. Te meer daar Nederland
precies in de twee jaar tussen BoSC-2008 en BoSC-2010 getroffen werd door de diepste recessie
sinds die van de jaren dertig van de vorige eeuw. Zijn organisatie met de hete adem van het
recessiespook in de nek voortvarend aan de slag gegaan met ontschotting?
De interne supply chain is in 2010 (iets) meer ontschot dan in 2008
Gaven de respondenten zich in 2008 een 5,9 als rapportcijfer (‘Score’) voor de mate waarin hun
organisatie is ontschot, in 2010 is dat een 6,2 geworden. Ook is men ontschotting als onderwerp
belangrijker gaan vinden. Dat blijkt uit het feit dat men aan het Belang in 2008 een 7,1 toekende en
dat nu een 7,3 is. In BoSC wordt het Verschil tussen Score en Belang aangemerkt als het
verbeterpotentieel voor ontschotting. Dat verbeterpotentieel is in die twee jaar licht afgenomen. Is
veel van het laaghangende fruit de afgelopen jaren onder druk van de recessie geoogst?
Processen, processen en nog eens de processen
Best of Supply Chain is een uiterst praktisch onderzoek, omdat er zes concrete elementen voor
effectieve ontschotting worden benoemd en diepgaand worden uitgewerkt: Kennis, Processen,
Besturing, Financieel, HRM en Cultuur. Hoe scoorden organisaties in 2010 op die elementen? En,
welk Belang hechten zij aan de elementen?
Qua Score zag de top 3 er in 2008 als volgt uit: (1)Processen en Cultuur (6,2); (2)Kennis (6,1);
Besturing en Financieel (5,9). In 2010 ziet de top 3 er heel anders uit. Op nummer 1 staat Kennis
(6,9). Op de tweede plaats Processen met een rapportcijfer van 6,6 en op de derde plaats Besturing
6,2. Opmerkelijk is dat in de afgelopen twee jaar klaarblijkelijk flinke vooruitgang is geboekt op het
ontschottingselement Kennis, namelijk +0,8. Komt dat mede door de inzichten die BoSC-2008 heeft
opgeleverd? Ook ten aanzien van de Processen is echter flinke vooruitgang geboekt.
Daarnaast is ook gevraagd naar het Belang dat men hecht aan de respectievelijke elementen. Dat
levert een andere top 3 op dan bij Score. Qua Belang ziet de top 3 er in 2010 als volgt uit:
(1)Processen (8,0); (2)Besturing (7,9); (3)Kennis (7,8). In 2008 stonden die alle drie in dezelfde
volgorde in de top 3. Men vond ze echter toen net iets minder belangrijk. Conclusie: Processen stond
en staat op één. Maar ook een goede Besturing en voldoende Kennis worden van groot belang
geacht voor ontschotting van de interne keten.
Het verbeterpotentieel is zoals gezegd het Verschil tussen Score en Belang. In 2010 is het overall
verbeterpotentieel vergeleken met 2008 niet heel sterk veranderd. Opvallend is wel dat men het
verbeterpotentieel op het gebied van Kennis in 2010 flink lager acht dan in 2008. Klaarblijkelijk is hier
de afgelopen twee jaar goede vooruitgang geboekt. Het verbeterpotentieel loopt uiteen van -1,6
voor Besturing tot -0,7 voor Cultuur. Ook in 2008 lag het grootste verbeterpotentieel bij Besturing.
1

2. Alle organisaties zijn gelijk, maar sommige zijn meer ontschot dan andere…
BoSC-2010 geeft een gedetailleerd beeld van welke organisaties nu meer ontschot zijn dan andere.
Een paar high lights.
Dienstverleners vinden zichzelf meer ontschot dan bedrijven die goederen leveren. Het
verbeterpotentieel voor ontschotting acht men het grootst bij leveranciers van goederen en bij
leveranciers die zowel goederen leveren als diensten verlenen.
Organisaties die overwegend aan de overheid leveren, scoren qua ontschotting substantieel lager
dan organisaties die business-to-business of business-to-consumer leveren. Bij hen ligt ook het
grootste verbeterpotentieel. Qua Processen en Cultuur valt hier nog veel te verbeteren.
Organisaties die sterk kapitaalsintensief zijn, vinden zichzelf minder ontschot dan organisaties die
vooral arbeidsintensief dan wel kennisintensief zijn. Vooral de processen en besturing bieden hier
ruimte voor verbetering.
De onstuitbare opmars van de bouwsector
Het onderzoek Best of Supply Chain gaat echter nog een laag dieper, naar de branches. Welke
branches zijn nu meer ontschot dan andere? De top 3 van meest ontschotte branches ziet er als volgt
uit: (1)transport en logistiek; (2)groothandel; (3)banken en verzekeraars. De top 3 van minst
ontschotte branches: (1)bouw; (2)publieke dienstverlening; (3)industrie.
Met name de bouw en de publieke dienstverlening scoren met respectievelijk een rapportcijfer van
5,4 en 5,5 ver beneden het BoSC-gemiddelde van 6,2. Maar let wel, de bouw heeft in de twee jaar
die verstreken zijn sinds BoSC-2008 de allergrootste progressie geboekt, namelijk van een wel heel
magere 3,9 naar een 5,4. Wordt deze sterke opmars voortgezet? BoSC-2012 zal het leren…. Ook de
groothandel is nu meer ontschot dan in 2008: van een 5,7 naar een mooie 6,8. En ook de
transportsector, die zichzelf van alle branches het meest ontschot vindt (rapportcijfer 7,2), steeg met
0,9 op de BoSC-meetlat.
Kijken wij naar het Belang dat de diverse branches van de Nederlandse economie toekennen aan
ontschotting, dan wordt dat Belang het hoogst geacht in de bouw, bij de banken en verzekeraars en
in de nutssector. Zij kennen aan het Belang alle een 8 toe. Vooral in de nutssector is men
ontschotting belangrijker gaan vinden. De introductie van marktwerking, waardoor efficiënt werken
steeds belangrijker wordt, speelt hier ongetwijfeld een rol bij.
In de bouw, gevolgd door de sector publieke dienstverlening en de nutssector, ligt het grootste
verbeterpotentieel voor ontschotting.
Ontschot je organisatie, begin bij jezelf
Mooi om te zien in BoSC-2010 is dat respondenten die een baan hebben waarin de drie
kerndisciplines zijn gecombineerd, beduidend hoger scoren qua ontschotting dan puur de
‘enkelvoudige’ banen inkoop, logistiek en operations (opvallend is dat bij de inkoopdiscipline het
grootste verbeterpotentieel qua ontschotting ligt..). Kortom: ontschot je organisatie, begin bij je
eigen baan. In ‘Muren & Buren’ zijn zeven zeer lezenswaardige real life cases opgenomen, van heel
diverse bedrijven. Ook uit deze cases komt goed naar voren dat ontschotte banen een kritische
succesfactor voor ontschotting zijn. Als een ‘combibaan’ een brug te ver is, kan men beginnen met
een multidisciplinair ontschottingsteam, zoals te lezen valt in de casus van het bouwbedrijf. Of richt
je op de structurele verbetering van de communicatie tussen de drie kerndisciplines van de interne
keten (de praktijkcases van Lantor en Marfo). Maar hét startpunt is altijd de awareness, een echte
conditio sine qua non, zoals blijkt uit de boeiende casus van Vanderlande Industries.
2

3. Kennis doet er meer toe dan ervaring
Tussen het opleidingsniveau van de supply chain-medewerker en de Score is een verband: hoe groter
het aandeel hoogopgeleiden, des te meer de organisatie is ontschot. Dat geldt ook voor elk van de
drie kerndisciplines inkoop, logistiek en operations apart. Interessant is dat het verbeterpotentieel bij
inkoop duidelijk hoger is dan bij logistiek en operations. Dat geldt ook voor de inkoopfunctie (‘baan’).
Kijken wij naar de rol van de supply chain-medewerker binnen elk van de drie kerndisciplines, dan ligt
er wat betreft kennis, verreweg het grootste verbeterpotentieel bij de inkoopspecialist en de
inkoopmanager. Vooral werk dus aan de winkel voor de inkoopdiscipline!
Ervaring speelt een minder grote rol bij effectieve ontschotting dan kennis. Organisaties met minder
dan de helft van het aantal supply chain-medewerkers korter dan vijf jaar in dienst, scoren net zo
hoog op de BoSC-meetlat als zij met veel mensen met een lange ervaring. Deze resultaten van het
BoSC-onderzoek bevestigen dat supply chain management steeds meer knowledge driven is en
steeds minder een ervaringsvak is van louter oude rotten.
Big is beautiful?
Groot, groter, grootst is nog immer één van de belangrijkste economische paradigma’s. Oftewel: big
is beautiful. Qua ontschotting geldt dat echter niet: small is beautiful. Uit BoSC-2010 blijkt goed dat
kleine organisaties (een omzet tot 10 miljoen euro) meer ontschot zijn dan de grotere broers en
zussen. Je zou vervolgens verwachten dat hoe groter, des te minder ontschot. Dat lineaire verband
blijkt echter door de onderzoeksresultaten niet bevestigd te worden: een middelgroot bedrijf met
een omzet van 100 miljoen euro is net zo weinig ontschot als een multinational met een miljarden
omzet. Tussen de verschillende omzetklassen zitten ook geen noemenswaardige verschillen qua
Belang dat aan ontschotting wordt toegekend. Het verbeterpotentieel daarentegen acht men het
grootst in de omzetklassen 10 tot 50 miljoen euro en 100 tot 500 miljoen euro. Het is food for
thought waarom dat verbeterpotentieel juist hier het grootst is.
Kijken wij naar de omvang van de spend (inkoopomzet), dan geven de respondenten met een
inkoopvolume tussen 100 en 250 miljoen euro aan het grootste verbeterpotentieel voor ontschotting
te hebben. Het laagste verbeterpotentieel ligt bij de organisaties met de kleinste inkoopomzet.
Bijna niemand heeft de blik op oneindig
BoSC-2010 is qua scope flink uitgebreid. Niet alleen werd de interne keten uitgebreid met klanten en
leveranciers (zie hierna), ook werd de sales and operations planning (S&OP) onder de loep genomen.
Bij uitstek een proces waarin ontschotting handen en voeten krijgt. Vier op de tien organisaties
hebben een formeel S&OP-proces. De meest voorkomende planningshorizon daarbij is 6 tot 12
maanden. Organisaties met zo’n formeel S&OP-proces zijn aanzienlijk beter ontschot dan hun
collega’s zonder formeel proces. Ook blijkt dat er maar heel weinig organisaties zijn die echt ver
vooruit kijken. Slechts 8,8 procent van de organisaties heeft een planningshorizon langer dan 24
maanden. Een eenduidig verband tussen de lengte van de planningshorizon en de mate van
ontschotting is niet gevonden. Voor wat betreft de kwaliteit van de koppeling tussen aan de ene kant
de operationele en strategische doelstellingen en aan de andere kant het S&OP-proces lijkt wel een
lineair verband te bestaan: hoe beter de koppeling, des te meer ontschot de organisatie is.
Ontschotting als kritische succesfactor voor time based competition
Het razendsnel op de markt brengen van nieuwe producten is heden ten dage van groot belang (time
based competition). Een goede samenwerking binnen de interne supply chain is daarom van groot
belang. In het Best of Supply Chain-onderzoek 2010 vroegen wij de respondenten aan te geven in
welke fase van het productontwikkelingsproces de functies inkoop, logistiek en operations betrokken
worden. Scoren organisaties die inkoop, logistiek of operations vroegtijdig betrekken beter, gelijk of
slechter dan anderen op de meetlat van supply chain ontschotting? Uit BoSC-2010 blijkt dat
3

4. organisaties waarin inkoop, logistiek en operations vroeg worden betrokken in het
productontwikkelingsproces meer ontschot zijn.
Ontschotten is de schouders er onder en hard werken
Ontschotten moet, daar is men het in elk van de drie kerndisciplines wel over eens. Maar welke
acties worden daarvoor nu concreet ondernomen? BoSC-2010 laat de prioriteiten haarscherp zien.
De top 3 van acties die door inkoop zijn genomen om de interne keten te ontschotten ziet er als volgt
uit: (1)meer samenwerking in cross functionele teams; (2)meer overleg en afstemming, betere
communicatie; (3)verbetering van processen, betere informatie, werken met prestatie-indicatoren.
De top 3 van acties die door logistiek zijn genomen: (1)verbetering van de samenwerking, verhoging
van de transparantie en betere communicatie met andere afdelingen; (2)samenstelling
multidisciplinaire en crossfunctionele teams; (3)gezamenlijk verbeterprojecten uitvoeren. De top 3
van acties die door operations zijn genomen om de interne keten te ontschotten ziet er als volgt uit:
(1)verbetering van de afstemming, betere communicatie en meer overleg;(2)proactief meedenken
en samenwerken; (3)procesinnovatie, standaardisatie, optimalisatie. Het is duidelijk: met stip op 1
staat het verbeteren van de samenwerking, met alles wat daar bij hoort (beter overleg, intensivering
communicatie).
De drie kerndisciplines in de interne keten hebben te maken met over het algemeen verschillende
ontwikkelingen. Qua ontschotting liggen er gemeenschappelijke delers bij ‘ketenoptimalisatie’, ‘sales
and operations planning’ en het ‘verkorten van de supply chain’. Op die terreinen zou met
ontschotting van de supply chain prima een begin kunnen worden gemaakt.
De interne keten opgerekt
In het BoSC-onderzoek 2010 is de interne supply chain van inkoop, logistiek en operations verlengd.
Vergeleken met BoSC-2008 heeft verlenging zowel plaatsgevonden richting toeleverancier als naar
de klant. Het idee is dat door deze extended supply chain in ogenschouw te nemen ontschotting
meer kan opleveren.
Van de respondenten die aangeven met leveranciers samen te werken om de keten te ontschotten,
doet 57,5% dat ad hoc dan wel op een beperkte manier. 25,5% zegt een vorm van volledige
samenwerking te hanteren, terwijl 17% heeft gekozen voor een partnership met toeleveranciers. De
twee meest intensieve samenwerkingsvarianten met leveranciers scoren gemiddeld het hoogst op de
BoSC-ontschottingsmeetlat: hoe intensiever de samenwerking, hoe meer ontschot de organisatie is.
Van de respondenten die aangeven met klanten samen te werken om de supply chain te
ontschotten, doet 57,3% dat ad hoc dan wel op een beperkte manier. De volledige
samenwerkingsvorm wordt door 24,7% van de BoSC-respondenten gehanteerd. 18% van de
respondenten die zegt samen te werken met klanten heeft gekozen voor een vergaand partnership.
De twee meest intensieve samenwerkingsvarianten met klanten scoren gemiddeld het hoogst.
Wat levert ontschotting op?
Het ligt voor de hand dat een interne supply chain die ontschot is niet alleen effectiever (sneller),
maar ook efficiënter is. Maar in welke mate is dat het geval? Dankzij het Best of Supply Chain
onderzoek van DPA Supply Chain wordt inzichtelijk wat de baten op micro-economisch niveau
(organisaties) en macro-economisch niveau (Nederland) zijn.
Voor 2010 wordt op basis van BoSC-2010 een jaarlijks macro-economisch besparingspotentieel van
zo’n 3 miljard euro becijferd. Dat is minder dan in 2008. Mogelijk wordt het totale potentieel nu lager
ingeschat door de respondenten omdat de grote en gemakkelijke besparingen (low hanging fruit) op
het gebied van supply chain ontschotting in 2008 en 2009 al binnengehaald zijn. Hoe dan ook is drie
miljard euro een formidabel bedrag.
4

5. Volgens schattingen zou een derde van het nettoresultaat van een gemiddelde organisatie worden
verspild aan supply chain suboptimalisatie. Het verbeterpotentieel is dus groot en neemt nog toe
omdat de logistieke kosten van organisaties stijgen. Veel geld, tijd en energie wordt verspild door
problemen op de werkvloer. In BoSC-2010 geven acht van de tien respondenten aan dat door
ontschotting van de interne keten besparingen mogelijk zijn. Eén op de vier respondenten geeft aan
dat door ontschotting jaarlijks meer dan één miljoen euro kan worden verdiend. Ontschotting: het
geld ligt voor het oprapen. Wel even bukken natuurlijk!
Alle schotten de wereld uit?
Hoe minder schotten, hoe beter. Moeten dan álle schotten de wereld uit? Nee, want schotten tussen
de verschillende disciplines in de interne supply chain zijn zeker functioneel. Ze moeten echter op de
juiste plekken staan, en vooral niet te hoog zijn. Het verdient aanbeveling dat regelmatig te checken.
Een gedegen analyse één keer in de twee jaar volstaat. Net zoals dit BoSC-onderzoek!
5