Subsidie voor nepvlees: investering in de toekomst of verkapte staatssteun? ftm

26-11-17 13(51Subsidie voor nepvlees: investering in de toekomst of verkapte staatssteun? - FTM
Pagina 1 van 21https://www.ftm.nl/artikelen/subsidie-voor-nepvlees-investering-in-de-toekomst-of-verkapte-staatssteun?share=1
1 0 N O V E M B E R 0 6 : 0 0 - 6 M I N .
Subsidie voor nepvlees:
investering in de toekomst of
verkapte staatssteun?
S T I J N V A N G I L S
Samen met bedrijven als Unilever werkt de universiteit van
Wageningen aan nieuwe vleesvervangers die nog meer op echt
vlees lijken. Er worden miljoenensubsidies voor verstrekt, maar
kleinere concurrenten voelen zich benadeeld: zij hádden al zoiets
ontwikkeld. En nu komt het geld toch weer bij grote
ondernemingen terecht.
20! " # $
%
OVER FTM AUTEURS DOSSIERS PANELS
DONEER GEEF CADEAU 0
I N G E L O G D A L S
wouter de heij

Trots haalt hij een dieproze lap ‘vlees’ uit de vriezer: het lijkt precies
op biefstuk. En dat is exact de bedoeling, want deze biefstuk is
gemaakt van soja. Een speciaal daarvoor ontwikkelde machine heeft de
structuur van de soja aangepast om tot dit resultaat te komen.
Met gepaste trots vertelt hoogleraar food structuring Atze Jan van der
Goot van Wageningen University & Research dat de machine van
eigen makelij is: ‘Samen met de TU Delft ontwikkeld. De eiwitten
worden als het ware uit elkaar getrokken; zo ontstaan deze
structuren.’
In de mond mag het dan voelen als vlees, lekker is de biefstuk nog
niet. Of in ieder geval: we moeten Van der Goot maar op zijn woord
geloven, want proeven mag niet. Maar volgens de hoogleraar is dat
slechts een kwestie van tijd: voor het onderzoek naar de ‘biefstuk’ is
een flink onderzoeksbudget beschikbaar.
Eerder waren al enkele
miljoenen uitgetrokken
voor vergelijkbaar
onderzoek, grotendeels
afkomstig van de overheid
en deels via crowdfunding;
dit keer gaat het in totaal
om zes miljoen euro, die
naar het project Plant Meat
Matters gaat. Het geld komt
via de Topsector Agri & Food: een samenwerkingsverband tussen
overheid, onderzoeksinstellingen en het bedrijfsleven, bedoeld om de
Nederlandse voedingssector verder te ontwikkelen.
De toekenning van onderzoekssubsidies gebeurt door een
onafhankelijke commissie. Het gaat daarbij om een klein wereldje: ‘Als
iemand iets te maken kan hebben met bijvoorbeeld het bedrijf, dan
loopt die persoon tijdens de beoordeling van dat project de zaal uit,’
‘Als iemand iets te
maken heeft met
het bedrijf, dan
loopt die persoon
even de zaal uit’

vertelt Kees de Gooijer, die zich chief inspiration officer van de
Topsector Agri & Food noemt.
In Plant Meat Matters doen mee: zeven
multinationals of onderdelen daarvan — waaronder Unilever en
machinebouwer Meyn, en de Vegetarische Slager. Deze veelal
buitenlandse bedrijven betalen de helft van dit publiek-private
onderzoek. Een groot deel van die bijdrage hoeft trouwens niet
financieel te zijn: ook het zorgen voor hulpmiddelen en praktische
Eigenlijk begon het als een bezuiniging: Nederland stond er in 2011
financieel niet goed voor en toenmalig minister Maxime Verhagen
(CDA) van Economische Zaken moest beknibbelen op het budget voor
toegepast onderzoek. Besloten werd om de financiële middelen te
concentreren op negen vakgebieden waarop Nederlandse bedrijven en
onderzoekscentra uitblinken: de topsectoren. ‘Water’, ‘Logistiek’ en
‘Energie’ zijn er voorbeelden van.
In een Topsector werken overheid, bedrijfsleven en onderzoekscentra
nauw met elkaar samen. Zij stellen een onderzoeksagenda op en
financieren onderzoeksprojecten. Uiteindelijk wordt voor elk
onderzoeksproject een contract afgesloten tussen de
onderzoeksinstelling en de betrokken bedrijven. Dat gaat bijvoorbeeld
over octrooirechten en de exacte verdeling van het geld.
‘Die contracten moeten voldoen aan allerlei eisen,’ vertelt Kees de
Gooijer van de Topsector Agri & Food. ‘De regels over octrooi zijn
bijvoorbeeld altijd lastig. Daarin staat dat er een marktconforme
vergoeding voor moet worden betaald. Maar ja, wat is marktconform?
De inhoud van deze contracten is geheim. De openbaarmaking
daarvan is lastig omdat er concurrentiegevoelige informatie in kan
staan. Wij hebben zelf ook niet alle contracten.’
G E H E I M E C O N T R A C T E N R O N D O M V E E L B E L O V E N D
O N D E R Z O E K
I N K L A P P E N
acht bedrijven +

hulp tellen mee. Het overige geld komt grotendeels van het Ministerie
van Economische Zaken, die dit soort samenwerkingen stimuleert.
Door deze nauwe samenwerking met bedrijven kan een product sneller
op de markt komen, is het achterliggende idee. Over vier jaar zouden
de vegetarische biefstukjes van Van der Goot in de supermarkt kunnen
liggen.
Nepvlees: alleen maar voordelen
Van der Goot vindt het belangrijk dat dit soort producten snel op de
markt komen: plantaardige vleesvervangers nemen uiteindelijk
namelijk minder landbouwgrond in beslag dan de productie van echt
vlees. Ook kost de productie ervan uiteindelijk minder energie.
‘Nepvlees’ is daarmee dus beter voor het milieu. In die zin dient de
subsidie een breed maatschappelijk belang: ‘Je zou er uiteindelijk ook
stoffen in kunnen stoppen die gezonder zijn,’ filosofeert Van der Goot.
Alleen maar voordelen dus. De pers was dan ook lovend over het
nieuwe project: platform Vice adviseert zelfs om zelf geld in deze
techniek te stoppen en spreekt van een ‘grote stap naar
diervriendelijker en milieuvriendelijker vlees’. Wie kan daar nou tegen
zijn?

Maar van verschillende horen we wel degelijk
kritiek. ‘Ik wil geen gedoe,’ zegt bijvoorbeeld een manager van een
fabriek die op dit moment al vleesvervangers produceert, ‘maar eerlijk
vind ik het niet. Wij hebben jarenlang keihard moeten werken: zonder
subsidie, met eigen geld. En dan krijgt de [van
Wageningen, red.] nu al voor de tweede keer miljoenen om iets
soortgelijks te maken.’
Productontwikkeling
Ook Het Planeet, de brancheorganisatie van producenten van
duurzame eiwitproducten, is kritisch ten aanzien van de
miljoenensubsidie. Directeur Jeroen Willemsen: ‘Meer onderzoek is
altijd leuk, maar er zijn al lang verschillende hele goede
vleesvervangers op de markt. De Consumentenbond heeft het pas nog
"Wij hebben
jarenlang keihard
moeten werken,
zonder subsidie.
En dan krijgt de
universiteit nu al
voor de tweede
keer miljoenen"
anonieme bronnen +
universiteit +

bekeken: heel veel mensen kunnen ze niet van vlees onderscheiden.
Wij vinden het zonde dat er in verhouding zo veel geld naar weer
nieuw fundamenteel onderzoek gaat.’
De Vegetarische Slager is nota bene zelf één van de producenten van
eiwitvervangers die bijna niet van echt vlees zijn te onderscheiden
zijn. Natuurlijk, ook die producten kunnen nog verder worden
verbeterd — ‘maar dat is geen wetenschap, dat is
productontwikkeling,’ zegt een voormalig medewerker van een
concurrerend bedrijf. Ook deze medewerker wil alleen off the record
reageren: het is een klein wereldje.
De voormalig medewerker
vertelt dat al decennia een
brede discussie woedt over
de mate waarin
universiteiten zich met
toepassingen bezighouden,
in plaats van met ‘zuivere’
wetenschap: ‘In Amerika
kunnen ze dit soort structuren al lang maken. Dus wat is er überhaupt
nieuw aan?’ Met andere woorden: is hier wel sprake van echt
onderzoek? Of gaat het meer om een verkapte overheidssubsidie voor
productontwikkeling van de betrokken ondernemingen?
Eigen kennis en technologie
Het bedrijf De Vegetarische Slagerzoueigen kennis en technologie voor
het maken van vleesvervangers evenwel goed kunnen gebruiken. Nu
nog koopt het bedrijf de ‘kipstuckjes’ en ‘shoarma’ in bij producent
Ojah, een bedrijf dat tien jaar geleden startte en het toen zonder grote
subsidies moest doen. Ook voor Unilever zou de nieuwe kennis goed
uitkomen: het bedrijf voert nog wel de bekende Unox-rookworst, maar
is tot nog toe nauwelijks actief in de snel groeiende markt voor
vleesvervangers.
Is hier wel sprake
van echt
onderzoek?

Van der Goot, die zelf een aantal jaar bij Unilever heeft gewerkt, heeft
zelf niks met de verdeling van geld te maken. Hij hoort vaker dat het
voor kleine bedrijven lastiger is, maar of dat klopt weet hij niet: ‘Ik leid
met dit project juist ook mensen op die later bij de kleine bedrijven
gaan werken’, vertelt hij later.
Hij benadrukt dat de techniek die hij heeft helpen ontwikkelen
wezenlijk anders is dan wat er nu op de markt is. ‘Met deze techniek
kunnen we op een veel kleinere schaal vleesvervangers maken.
Daardoor zou je bijvoorbeeld gepersonaliseerd vlees kunnen maken,
met bijvoorbeeld medicijnen er al in.’ Verder is de techniek volgens
hem energiezuiniger dan de manier waarop vleesvervangers nu
worden gemaakt.
Maar als de techniek zoveel voordelen heeft, dan zou je toch
verwachten dat ondernemingen daar zelf al in hadden geïnvesteerd?
Van der Goot wijst op de wetenschappelijke aspecten die er volgens
hem aan zijn onderzoek zitten: ‘In de VS hebben ze veel meer geld en
daar willen ze vleesvervangers van molecuul af aan opbouwen. Wij
willen dat juist niet: we gaan uit van bestaande plantstructuren en
passen die aan. Zoiets kost veel minder energie. Daarbij stellen we ook
hele fundamentele vragen die voor de wetenschap interessant zijn.
Normaal gesproken wordt soja voor dit soort processen gebruikt. Voor
het milieu zou het goed zijn om ook andere planten te kunnen
gebruiken. We hebben bijvoorbeeld ook gekeken of dit proces werkt
met de plantensoort lupine, maar dat is niet het geval. We snappen
alleen nog niet waarom niet.’
‘De uitkomsten van het
onderzoek worden
trouwens gewoon
gepubliceerd in
wetenschappelijke
tijdschriften en zijn
daardoor ook beschikbaar
‘Er wordt een
eigen bijdrage
gevraagd; die was
indertijd hoger

voor anderen die de kennis
willen gebruiken. Wel kan er
wat vertraging in het proces
zitten. Ook bevatten die
wetenschappelijke verhalen
niet alle details. We gaan, als we een machine bouwen, bijvoorbeeld
niet vertellen waar elk schroefje precies zit. Deelnemers aan ons
project hebben dus wel degelijk voordeel. Wat mij betreft hadden
andere fabrikanten van vleesvervangers ook gewoon mee mogen
doen.’
Voordeel voor grote bedrijven
Voor kleine bedrijven is het echter lastig om mee te doen met
dergelijke grote gesubsidieerde onderzoeksprojecten. ‘Er wordt altijd
een eigen bijdrage gevraagd. Die was indertijd hoger dan onze
jaaromzet. Dat was dus geen optie,’ legt een medewerker van een
andere vleesvervangerfabriek uit. ‘En dat terwijl de meeste innovatie
juist van kleine bedrijven komt.’
Aan de publicaties die dit project oplevert, heeft hij ook niets: zijn
fabriek maakt de vergelijkbare structuren immers met een
fundamenteel andere techniek. ‘Ik zou zo graag willen dat
universiteiten zich echt met fundamenteel onderzoek bezig houden,’
zegt hij. ‘Ik vind dat je grote bedrijven überhaupt niet moet steunen.’
‘Als je groot bent, kun je wel voor jezelf zorgen,’ zegt een ander.
De Gooijer van de Topsector Agri & Food erkent dat het voor kleine
bedrijven soms lastig was om mee te dingen voor subsidie. ‘En wij
vinden die groep wel heel belangrijk voor de verdere ontwikkeling. Wij
hebben er juist daarom veel aan gedaan om ook regelingen voor
kleinere ondernemingen op te zetten. Dat is een tijdje gelukt in een
innovatieve regeling, die erg succesvol was — zo succesvol dat het nu
breder uitgerold is, zodat wij hem niet meer zelf in beheer hebben. Dit
is de : een speciale mkb-subsidie voor samenwerkend onderzoek
dan onze
jaaromzet’
MIT +

of ontwikkeling. Ook zijn er verschillende regionale en Europese
subsidies.’
‘Mkb-ondernemers met een goed idee kunnen zeker bij ons
aankloppen voor meer informatie,’ zegt De Gooijer. ‘Als mkb-bedrijven
mee willen doen met een publiek-privaat project, krijgen ze daarnaast
ook voorrang: we geven op elk onderdeel een bonuspunt in de
projectaanvraag. Als zij een perfect onderzoeksvoorstel inleveren,
kunnen ze dus in plaats van een 10 een 12 halen.’
Langetermijndenken
Uiteindelijk vindt De Gooijer dat er voldoende mogelijkheden voor
mkb-ondernemers zijn: ‘Het was van voor onze tijd, maar ook de
vleesvervangers van Ojah zijn op de machines van Wageningen U&R
ontwikkeld. Wij hebben op dit moment 225 projecten voor publiek-
private samenwerking lopen, en dat is nog zonder MIT. Daar zijn 400
"Er is altijd geld
voor iets wat in de
verre toekomst
ligt. Maar daar
maken we het
verschil nú niet
mee"

bedrijven bij betrokken; de helft daarvan is mkb.’
Die score klinkt prachtig, ware het niet dat 99 procent van de bedrijven
uit mkb-bedrijven bestaat.En de Gooijer vindt het ook weer geen goed
idee om veel meer subsidie naar het mkb te laten stromen: ‘Het gaat
om de echt verre toekomst. Grote bedrijven zijn vaak beter in
langetermijndenken. Het is niet voor niets dat het werken met
verschillende scenario’s – cruciaal bij langetermijndenken omdat de
toekomst niet te voorspellen is – bij het grote Shell vandaan komt.
Mkb’ers zijn daarentegen veel beter in snel schakelen en iets vlot op
de markt te zetten. Daarom is het zo belangrijk om beide bij een
project betrokken te hebben.’
Wat De Gooijer betreft, kunnen andere kleine bedrijven in principe
nog aanhaken bij het nieuwe project voor vleesvervangers — ‘maar
niet meer over vier jaar, dat zou free riding zijn.’ Het lijkt hem een goed
plan als meer bedrijven meedoen: ‘De huidige vleesvervangers zijn
leuk voor nu, maar de technologie waar aan gewerkt wordt, is veel
beter voor het milieu.’
Volgens Willemsen van brancheorganisatie Het Planeet is het juist
verkeerd om op zo veel van dit soort grote onderzoeksprojecten te
verwachten: ‘Er is altijd veel geld voor iets wat in de verre toekomst
ligt. Maar daar maken we het verschil nú niet mee. De vleesvervangers
van nu zijn al vijf keer milieuvriendelijker dan vlees. Natuurlijk
kunnen we dat nog iets verbeteren qua energieverbruik, maar het
werkelijke probleem is dat consumenten ze nog zo weinig gebruiken.
Voor het milieu zou het veel meer impact hebben als we onderzochten
hoe we dát kunnen veranderen. Dat er geld is voor dit soort projecten
is prima, maar de balans is zoek. Het wordt tijd voor subsidie om echte
maatschappelijke impact mogelijk te maken.’

WAGENINGEN UNIVERSITY & RESEARCH NEPVLEES
VEGETARISCHE SLAGER
G E R E L AT E E R D E A R T I K E L E N
O V E R D E A U T E U R
Stijn van Gils
Gevolgd door 138 leden
Voedsel wordt verbouwd in
een veranderende wereld vol
belangen. Ik wil weten wat dit
betekent voor ons eten van nu
en straks.
L E E S M E E R
VOLG DEZE AUTEUR

1 9 O K T O B E R 0 6 : 0 0
Bier is gezond, zegt de
wetenschap (ingeﬂuisterd
door Heineken)
7 N O V E M B E R 2 0 1 6 0 6 : 3 0
Chinese belastingbetaler
helpt Wageningen met
aardappel waar je niet dik van
wordt
1 5 O K T O B E R 2 0 1 6 0 8 : 0 0
Wageningen wordt een
verlengstuk van de
voedingsindustrie
R E A C T I E S2 0
PLAATS REACTIE
wouter de heij
F I L T E R +2
8
-1
0
0
7
+1
5
' 10 november 08:11
Wat het laatste betreft, over de consumenten: meer
transparantie zou helpen. Juist mensen
dieronvriendelijke producten als zodanig benoemen.
Matthijs2 3
REAGEREN (
0

' 10 november 09:38
Hoe staat het eigenlijk met de meelwormen?
Worden die al toegepast?
Edward 2 1
REAGEREN (
' 10 november 09:46
Ik vind al dit soort initiatieven voorbarig, als je bedenkt
dat we
1 minder vlees zouden kunnen gaan eten en dus door
een kleinere en gezondere veestapel cq
landbouwsector een minder zware aanslag op ons
milieu doet. Elke dag vlees is glad niet nodig en zelfs
niet zo gezond.
2 als je je bedenkt hoeveel vlees/vis nu niet benut
wordt, bv ganzen en ander wild, insecten, rivierkreeftjes
in Amsterdamse grachten, prima vis uit de Noordzee
waar nu onvoldoende belangstelling is (schol, wijting,
poon).
Uiteindelijk blijven de vegetariërs dan over, maar vraag
is of die allemaal behoefte hebben aan vegetarische
'bijna echte' biefstukken.
PeterUU 5
REAGEREN (
2
' 10 november 12:21
Bedankt voor dit artikel dat treﬀend laat zien waarom
topsectorenbeleid een ondoelmatige besteding is van
colleciteve middelen. Het is stuen aan het Nederlandse
grootbedrijf. Innovatie is de noemer om onder het
verbod op staatssteun uit te komen. Daarmee hebben
de subsidies verder weinig te maken. Zoek op
Theodoor
0
+2
+2

topsectorenbeleid en je struikelt over analyses waarom
dit dom beleid is.
Zelfs Economische zaken zelf plaatst vraagtekens bij het
beleid.
Onbegrijpelijk dat nieuwe regering het
topsectorenbeleid voortzet.
REAGEREN (
' 10 november 12:21
Wie wel eens door Nederland rijdt ziet dat er genoeg
ruimte is voor landbouw en veeteelt, al dat prachtige
gras ( dat wij niet kunnen eten) groeit vanwege de zon
wordt door het vee tot gezond en heerlijk vlees
gevormd dus eigenlijk draaien we al op zonne-energie,
al jaren lang, net zoals de carnivoren in de natuur dat
doen!
Bob Fleumer 3
REAGEREN (
Bob Fleumer ' 10 november 13:43
Ik gok dat als we onze veestapel met alleen gras en
hooi van eigen bodem moeten voeden en niet met
o.a. soja waarvoor oerwouden worden gekapt, we
de veestapel zouden moeten terugbrengen tot 10%.
MaartenH 8
)
REAGEREN (
MaartenH ' 10 november 14:44
landbouw en veeteelt gaan samen met ﬂinke
CO2 uitstoot, verarming en vervuiling van de
grond, verlies aan biodiversiteit etc etc etc.
Daarbij produceert de nederlandse
slachtindustrie voor de export, waarvan je het
nut ook wel kan afvragen in deze tijden.
Matthijs2 3
)
0
+2
+2

Ruimte is niet echt het probleem dat hier
aangekaart wordt.
REAGEREN (
MaartenH ' 11 november 09:02
Stel je eens voor dat we 50% van het landbouw
areaal omzetten in natuurgebied! Dat zou
Nederland weer echt een stuk mooier maken. In
het Groene hart van Holland opnieuw grote
veengebieden, een prima remedie tegen de
bodemdaling en het legt bakken CO2 vast.
Hoeven we het niet fabrieksmatig in de grond te
proppen.
De biodiversiteit in het westelijk havengebied in
Amsterdam is hoger dan die op de weilanden
en akkers van een boerenbedrijf. Al dat mooie
groene landbouwgras is voor de natuur net zo
aantrekkelijk als een grindbak ik de Sahara.
JoostdeV 1
)
REAGEREN (
JoostdeV ' 12 november 23:28
Hans 127
)
0
' 10 november 16:07
Martin van den Heuvel 1
+1
Martin van den Heuvel 1 ' 11 november 09:18
beste Martin, je slaat de spijker op de kop!
Vlees vervangers zijn nog steeds erg duur per
100gram, en dat helpt dus helemaal niet in de
acceptatie. De milieu-eﬀecten zijn evident; waarom
dan geen subsidie op acceptatie om het volume te
verhogen en de kostprijs naar beneden te krijgen!?
Mike de Leeuw
)
+2
+2

En zoals al vaak opgemerkt en aangetoond, is
gezond en bewust eten gewoon te duur voor de
lagere inkomens...
Mike de Leeuw
REAGEREN (
' Bewerkt 10 november 17:02
Mooie afsluiter van het artikel! Inderdaad hoe
veranderen we het consumptiegedrag van de
bevolking? De supermarkten liggen op dit moment al
vol met een grote variatie aan vleesvervangers. Dit is
blijkbaar niet voldoende om voor een verschuiving van
de consumptie van dierlijke naar plantaardige eiwitten
te zorgen. Ik verwacht dat dit niet zal veranderen
wanneer er een burger in het schap erbij komt die net
iets meer op vlees lijkt.
Ik ben van mening dat er geïnvesteerd moet worden in
bewustwording. Mensen hebben duidelijke redenen
nodig om hun dagelijkse eetpatronen te veranderen.
Niet alleen bewustwording over de eﬀecten van het
consumeren van dierlijke eiwitten op onze aarde, maar
ook over de overconsumptie van eiwitten die op dit
moment gaande is. In veel kringen heerst nog de
opvatting dat je zonder vlees niet genoeg eiwitten
binnen krijgt. Bij een plantaardig dieet krijg je echter al
meer dan genoeg eiwitten binnen.
Het zal nog een lange weg zijn, maar op naar vegetariër
als de norm!
Madelon. 1
REAGEREN (
Madelon. ' 10 november 17:54
De meeste krachtsporters zullen omnivoren blijven
want die weten heel erg goed dat vlees in hun dieet
heel erg belangrijk is. Voor de gemiddelde
kantoorslaaf maakt het idd niet zoveel uit.
Maar het is grotendeels gewoonte en waarschijnlijk
Marla Singer 5
)
0
+1

dat het grote publiek niet goed weet om met die
mogelijke veranderingen om te gaan.
Waar ik over viel was de opmerking om medicijnen
aan het voedsel toe te voegen. Dat geeft al het
onbegrip aan dat voedsel an sich al een medicijn is.
Daar hoef je geen oud kruidenvrouwtje voor te zijn
maar als je naar de Aziatische geneeskunst kijkt dan
is dit al lang en breed aangetoond. Wat dat betreft
loopt de westerse geneeskunst hier achteraan
omdat ze hier met mondjesmaat onderzoek naar
doet. Maar als het niet te patenteren valt is de
animositeit snel verdwenen.
REAGEREN (
In navolging van jouw en Martin's reactie hierboven:
- subsidieer vleesvervangers en groenten naar hun
milieuwinst en nop weg naar schaalvergroting in
een uitgebalanceerd dieet,
- en belast vlees idem dito op basis van het milieu-
eﬀect.
Op naar een gebalanceerd huishoudboekje voor dit
kabinet
Mike de Leeuw
)
REAGEREN (
In navolging van jouw en Martin's reactie hierboven:
- subsidieer vleesvervangers en groenten naar hun
milieuwinst en nop weg naar schaalvergroting in
een uitgebalanceerd dieet,
- en belast vlees idem dito op basis van het milieu-
eﬀect.
Op naar een gebalanceerd huishoudboekje voor dit
kabinet
Mike de Leeuw
)
REAGEREN (
+2
0

' 11 november 08:48
Verander je denken, verander je eetgewoonten.
Corrie 6
REAGEREN (
' 11 november 10:10
Goed stuk, dank. En het geldt naar mijn ervaring voor
alle topsectoren. MKB wordt door universiteiten niet
gewaardeerd, men lonkt veel liever naar 'de grote
jongens'. Idem overheid, die de MKB ('haar banen en
innovatiemotor') opzadelt met nog meer goedbetaalde
mensen die wel even voor jou zullen factureren,
incasseren, risicovolle leningen lospeuteren,
abonnementen afsluiten, en niet te vergeten subsidies
voor je regelen
(https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2016/11/18/extra-
aanbod-van-ﬁnanciering-voor-banenmotor-mkb). Alsof
we niets anders te doen hebben dan dat
parasietenleger buiten de deur te houden.
Tedje van Asseldonk, IEZ 5
REAGEREN (
' 11 november 14:40
De vleesvervangers van nu zijn al vijf keer
milieuvriendelijker dan vlees. Natuurlijk kunnen we
dat nog iets verbeteren qua energieverbruik, maar
het werkelijke probleem is dat consumenten ze nog
zo weinig gebruiken.
Veel vleesvervangers bevatten nu nog ei en / of zuivel.
Ook die van de Vegetarische Slager. Het onderzoek naar
vlees op basis van soja is 100% plantaardig. Dit houdt in
dat voor de productie van veel van de huidige
vleesvervangers nog steeds veel CO2 wordt uitgestoten
en veel water wordt gebruikt. Het is al een stuk beter
Elmar Otter 3
0
+1
+1

dan vlees, maar het kan nog veel beter. Onderzoek
hierna blijft dan ook nodig.
Ik ben het wel eens dat consumenten die producten
veel meer moeten gaan gebruiken en dat daarna ook
veel onderzoek nodig is.
Wat de subsidies betreft. Dat is een veel breder
probleem. Dat zie je ook bij techbedrijven zoals Apple.
Veel onderdelen van de iPhone zijn bijvoorbeeld
ontwikkeld door Defensie en de NASA. Die producten
zijn dus publiek ontwikkeld en worden nu privaat
uitgebaat. Wellicht is het een idee dat de patenten van
dergelijke ontwikkelingen eigendom worden van de
overheid en dat die deze in licentie geeft aan bedrijven.
Dan vloeit de opbrengst / winst van de ontwikkeling
weer terug naar de overheid en de bevolking.
REAGEREN (
' Bewerkt 11 november 18:54
Ook ik viel over de opmerking om medicijnen aan het
voedsel toe te voegen (los nog van de eveneens altijd
zogenaamde 'ongevaarlijke' E-nrs). Bij een Chinese
maaltijd met een beetje teveel VE-tsin (= een
Mononatriumglutamaat) kun je snel op de SEH van het
ziekenhuis belanden omdat dit een hoge bloeddruk kan
geven met als gevolg verlies van bewustzijn door
hartritme-stoornissen e.d. Bovendien zijn er veel
mensen met een auto-immuunziekte zoals bijv. MS die
absoluut geen soja kunnen verdragen. Belangrijk in
deze is dat hier voortdurend (onafhankelijk) adequaat
Toezicht op dient te worden gehouden.
Esmée Denise
REAGEREN (
' 14 november 19:15
Misschien ben ik niet slim genoeg om het nut te
Bart 5
+1
+2

P L A T F O R M V O O R O N D E R Z O E K S J O U R N A L I S T I E K
snappen van dit onderzoek, maar wat bij mij opkomt is
het volgende: Ze passen de structuur van soja zo aan
dat het op een biefstuk lijkt. En aangezien we allemaal
graag biefstuk eten stappen we dan massaal over op de
nepbiefstuk van soja? Ik snap dat niet helemaal, maar
begrijp dat het doel is om uiteindelijk meer plantaardig
eten. Kunnen al die wetenschappers zich daar niet op
richten ipv het omtoveren van plantaardig voedsel naar
nepvlees? Waar zit de winst van dat proces?
REAGEREN (
" ! #
Op de hoogte blijven van ons belangrijkste nieuws? Meld je aan voor
de nieuwsbrief:
AANMELDEN
OVER FTM VOORWAARDEN VEELGESTELDE VRAGEN WERKEN BIJ FTM
TIP DE REDACTIE
DONEER ZAKELIJK ABONNEMENT GEEF FTM CADEAU
Website door: Hosting door:

Subsidie voor nepvlees: investering in de toekomst of verkapte staatssteun? ftm

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Subsidie voor nepvlees: investering in de toekomst of verkapte staatssteun? ftm

Similar to Subsidie voor nepvlees: investering in de toekomst of verkapte staatssteun? ftm (20)

More from Wouter de Heij

More from Wouter de Heij (20)

Subsidie voor nepvlees: investering in de toekomst of verkapte staatssteun? ftm