Proje Kontrol Açıklamalı El Kitabı v.02.01Yusuf Yıldız
Bu kitapçık T.M.M.O.B İnşaat Mühendisleri Odası İzmir ve Bursa Şubeleri tarafından, statik proje hazırlayan üyelerimize bir yol göstermesi ve kontrol hizmetinin daha sağlıklı yapılabilmesi için hazırlanmıştır.
Çok Katlı Yapılarda Düşey DüzensizliklerYusuf Yıldız
Deprem yönetmeliklerinde çok katlı yapılardaki kiriş süreksizlikleri konusunda belirgin bir hüküm yoktur. Bu çalışmada kiriş ve perde süreksizlikleri ayrı ayrı ele alınıp irdelenmiş ve bazı öneriler geliştirilmiştir. Önce, kiriş süreksizlikleri ile ilgili kısıtlı sayıdaki çalışmalar gözden geçirilmiş, daha sonra bir ölçüt geliştirilmiştir. Ölçüt çeşitli pratik örneklere uygulanarak sonuçlar irdelenmiştir. Sonuç
olarak, bu konudaki araştırmaların genişletilmesinin ve deprem yönetmeliğine bir madde eklenmesinin gerekli olduğu vurgulanmıştır. Ayrı bir bölümde alt katlarda kolonlara oturan perdelerin davranışları incelenmiş ve bu konudaki yönetmelik hükümlerinin yeterli kısıtlamalar içerdiği gösterilmiştir.
Deprem Etki̇si̇ Altında Tasarım İç KuvvetleriYusuf Yıldız
Çağdaş dünya deprem yönetmeliklerinde, elverişsiz deprem doğrultularının taşıyıcı elemanlara etkisini saptamak amacı ile ortogonal deprem doğrultuları için “Ortak Etki” formülleri verilmiştir. Bu çalışmanın amacı, ortak etki formüllerini irdelemek ve geçerlilik düzeylerini saptamaktır. Bunun için
belirli sayıda “Tipik Yapı” seçilmiş ve bu yapılara parametrik olarak değiştirilen doğrultularda deprem yükleri uygulanmıştır. Kolonlar için maksimum donatı oranları, kirişler için de en büyük uç momentleri saptanmış ve deprem yönetmeliklerinde verilen formüllerin verdiği sonuçlardaki hata oranları hesaplanmıştır. Ortak etki formüllerinde yapılacak küçük bir düzeltme ile özellikle negatif (güvensiz) yöndeki hata oranlarının azaltılabileceği gösterilmiştir. Alternatif bir çözüm olarak, ortak etki formülleri yerine 45°’lik açı farkları olan deprem yüklemelerinin kullanılması önerilmiştir. Bu uygulamadan elde edilen sonuçlar özetlenmiş ve irdelenmiştir.
Proje Kontrol Açıklamalı El Kitabı v.02.01Yusuf Yıldız
Bu kitapçık T.M.M.O.B İnşaat Mühendisleri Odası İzmir ve Bursa Şubeleri tarafından, statik proje hazırlayan üyelerimize bir yol göstermesi ve kontrol hizmetinin daha sağlıklı yapılabilmesi için hazırlanmıştır.
Çok Katlı Yapılarda Düşey DüzensizliklerYusuf Yıldız
Deprem yönetmeliklerinde çok katlı yapılardaki kiriş süreksizlikleri konusunda belirgin bir hüküm yoktur. Bu çalışmada kiriş ve perde süreksizlikleri ayrı ayrı ele alınıp irdelenmiş ve bazı öneriler geliştirilmiştir. Önce, kiriş süreksizlikleri ile ilgili kısıtlı sayıdaki çalışmalar gözden geçirilmiş, daha sonra bir ölçüt geliştirilmiştir. Ölçüt çeşitli pratik örneklere uygulanarak sonuçlar irdelenmiştir. Sonuç
olarak, bu konudaki araştırmaların genişletilmesinin ve deprem yönetmeliğine bir madde eklenmesinin gerekli olduğu vurgulanmıştır. Ayrı bir bölümde alt katlarda kolonlara oturan perdelerin davranışları incelenmiş ve bu konudaki yönetmelik hükümlerinin yeterli kısıtlamalar içerdiği gösterilmiştir.
Deprem Etki̇si̇ Altında Tasarım İç KuvvetleriYusuf Yıldız
Çağdaş dünya deprem yönetmeliklerinde, elverişsiz deprem doğrultularının taşıyıcı elemanlara etkisini saptamak amacı ile ortogonal deprem doğrultuları için “Ortak Etki” formülleri verilmiştir. Bu çalışmanın amacı, ortak etki formüllerini irdelemek ve geçerlilik düzeylerini saptamaktır. Bunun için
belirli sayıda “Tipik Yapı” seçilmiş ve bu yapılara parametrik olarak değiştirilen doğrultularda deprem yükleri uygulanmıştır. Kolonlar için maksimum donatı oranları, kirişler için de en büyük uç momentleri saptanmış ve deprem yönetmeliklerinde verilen formüllerin verdiği sonuçlardaki hata oranları hesaplanmıştır. Ortak etki formüllerinde yapılacak küçük bir düzeltme ile özellikle negatif (güvensiz) yöndeki hata oranlarının azaltılabileceği gösterilmiştir. Alternatif bir çözüm olarak, ortak etki formülleri yerine 45°’lik açı farkları olan deprem yüklemelerinin kullanılması önerilmiştir. Bu uygulamadan elde edilen sonuçlar özetlenmiş ve irdelenmiştir.
This publication provides a concise compilation of selected rules in the Eurocode 8, together with relevant Cyprus National Annex, that relate to the design of common forms of concrete building structure in the South Europe. It id offers a detail view of the design of steel framed buildings to the structural Eurocodes and includes a set of worked examples showing the design of structural elements with using software (CSI ETABS). It is intended to be of particular to the people who want to become acquainted with design to the Eurocodes. Rules from EN 1998-1-1 for global analysis, type of analysis and verification checks are presented. Detail design rules for steel composite beam, steel column, steel bracing and composite slab with steel sheeting from EN 1998-1-1, EN1993-1-1 and EN1994-1-1 are presented. This guide covers the design of orthodox members in steel frames. It does not cover design rules for regularities. Certain practical limitations are given to the scope.
İMO tarafından ücretsiz olarak yayına açılan, Mehmet Ali TAŞDEMİR, Özkan ŞENGÜL, Erkan ŞAMHAL ve Mehmet YERLİKAYA tarafından yazılan Endüstriyel Zemin Betonları kitabı, hem tasarım safhasında hem de uygulama safhasında oldukça yardımcı olabilecek bir kaynak.
Depreme dayanıklı binalar ve jet grouting sistemine değinilmiştir. .Telif hakkı nedeniyle yararlandığım kaynaklar slaytın sonunda gösterilmiştir. İyi çalışmalar.
SAFE yazılımı, Computers and Structures, Inc. (CSI) firması tarafından betonarme döşeme ve temel sistemlerinin çözümü ve boyutlandırılması amacıyla geliştirilmiş bir programdır.
Betonarme Binalarda Perdelerin Davranışa EtkileriYusuf Yıldız
Bu çalışmada yapıya gelen yatay yüklerin karşılanmasında önemli bir rolü olan betonarme perdeler araştırılmıştır. Depreme dayanıklı yapılar tasarlamak için gerekli olan
rijitlik, dayanım ve süneklik kriterleri incelenmiştir. Perdelerin planda doğru yerleştirilmesinin önemi vurgulanmış ve perdelerin planda farklı yerleştirilmesiyle oluşan davranış değişikliklerini incelemek amacıyla 8 farklı kalıp planı üzerindeki sonuçlar karşılaştırılmıştır.
ACI 318 - 2002
Requisitos de Reglamento para Concreto Estructural+Comentarios
En Ingles
--------------------------
Te invito a que visites mis sitios en internet:
_*Canal en youtube de ingenieria civil_*
https://www.youtube.com/@IngenieriaEstructural7
_*Blog de ingenieria civil*_
https://thejamez-one.blogspot.com
Tower design using Dynamic analysis method is now became easier than ever with this simple and effective PDF manual. Starting from modeling, defining till computing results based on Dynamic Analysis you can build the tower of your dream.
Engineering is fun and so does this PDF !
This publication provides a concise compilation of selected rules in the Eurocode 8, together with relevant Cyprus National Annex, that relate to the design of common forms of concrete building structure in the South Europe. It id offers a detail view of the design of steel framed buildings to the structural Eurocodes and includes a set of worked examples showing the design of structural elements with using software (CSI ETABS). It is intended to be of particular to the people who want to become acquainted with design to the Eurocodes. Rules from EN 1998-1-1 for global analysis, type of analysis and verification checks are presented. Detail design rules for steel composite beam, steel column, steel bracing and composite slab with steel sheeting from EN 1998-1-1, EN1993-1-1 and EN1994-1-1 are presented. This guide covers the design of orthodox members in steel frames. It does not cover design rules for regularities. Certain practical limitations are given to the scope.
İMO tarafından ücretsiz olarak yayına açılan, Mehmet Ali TAŞDEMİR, Özkan ŞENGÜL, Erkan ŞAMHAL ve Mehmet YERLİKAYA tarafından yazılan Endüstriyel Zemin Betonları kitabı, hem tasarım safhasında hem de uygulama safhasında oldukça yardımcı olabilecek bir kaynak.
Depreme dayanıklı binalar ve jet grouting sistemine değinilmiştir. .Telif hakkı nedeniyle yararlandığım kaynaklar slaytın sonunda gösterilmiştir. İyi çalışmalar.
SAFE yazılımı, Computers and Structures, Inc. (CSI) firması tarafından betonarme döşeme ve temel sistemlerinin çözümü ve boyutlandırılması amacıyla geliştirilmiş bir programdır.
Betonarme Binalarda Perdelerin Davranışa EtkileriYusuf Yıldız
Bu çalışmada yapıya gelen yatay yüklerin karşılanmasında önemli bir rolü olan betonarme perdeler araştırılmıştır. Depreme dayanıklı yapılar tasarlamak için gerekli olan
rijitlik, dayanım ve süneklik kriterleri incelenmiştir. Perdelerin planda doğru yerleştirilmesinin önemi vurgulanmış ve perdelerin planda farklı yerleştirilmesiyle oluşan davranış değişikliklerini incelemek amacıyla 8 farklı kalıp planı üzerindeki sonuçlar karşılaştırılmıştır.
ACI 318 - 2002
Requisitos de Reglamento para Concreto Estructural+Comentarios
En Ingles
--------------------------
Te invito a que visites mis sitios en internet:
_*Canal en youtube de ingenieria civil_*
https://www.youtube.com/@IngenieriaEstructural7
_*Blog de ingenieria civil*_
https://thejamez-one.blogspot.com
Tower design using Dynamic analysis method is now became easier than ever with this simple and effective PDF manual. Starting from modeling, defining till computing results based on Dynamic Analysis you can build the tower of your dream.
Engineering is fun and so does this PDF !
3. • Vaziyet deki konumu ve yapı zemin ilişkisi. (Bodrumsuz yapılar için temel derinliği)
• Çevre ölçüsü
• Aks sayısı, ismi, aks aralarındaki mesafe
• Plan kotları, döşemedeki boşluklar. (Bu boşluklar teyit için elektrik ve mekanik
projelerede bakılmalıdır.)
• Kat yükseklikleri
• Döşeme sistemi mimari projede işlenmiş olmalıdır.(Kaset, kiriş plak vb)
• Mimari ve Statik projede merdivenlerden geçen bir kesit olmalıdır.
• Statik proje Çelik yapı ise mimari çelik projesi ile tamamen işlenmelidir. Özellikle
cephe kısımlarında çok fazla detay eksiği olduğundan çizilen ile imalat arasında
farklar çıkmaktadır. Genel olarak mimari olarak çözülmemiş bir yer kalmamalıdır.
Mimari proje ile uyum;
4. • Statik projede
alınan zemin
parametrelerin
onaylı zemin
etüd projesi ile
uyumluluğu
Zemin etüd ve varsa geoteknik rapor ile uyumu
5. Statik proje hesap ve çizim kontrolü
• Statik proje kontolünde ilk kontrol edilmesi gereken hangi şartnameye
göre yapıldığını gösteren şartname referanslarıdır. (Örneğin hafif çelik yapı
TS648 kapsamı dışındadır.)
6. • TS 498 “Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin
• Hesap Değerleri”
• TS 648 “Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları”
• TS 4561 “Çelik Yapıların Plastik Teoriye Göre Hesap Kuralları”
• TS 3357 “Çelik Yapılarda Kaynaklı Birleşimlerin Hesap ve Yapım
Kuralları”
• DBYBHY “Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında
• Yönetmelik”
Yerli Yönetmelikler:
7. • ASCE-7 “Binalar ASCE ve diğer yapılar için minimum tasarım
• yükleri”
• IBC 2003 “Uluslararası Bina Yönetmeliği
• AISC 360-05 “Binalar için Yapısal Çelik Şartnamesi”
• AISC 341-05 “Çelik Binalar için Sismik Koşullar”
• AISC 325-05 “Çelik İnşaat El Kitabı”
• AISC Design Guides -1~ 21
• AWS D1.1 “Kaynak Yönetmeliği-Çelik”
• AASHTO “Karayolu Köprü Şartnamesi”
• FEMA 450 “NEHRP Recommended Provisions for Seismic
• Regulations for New Buildings and other structures”
Amerikan Yönetmelikleri:
8. • “Eurocode-Yapı EN 1990 Eurocode Tasarımının Temelleri”
• EN 1991-1 “Eurocode-Yapılara olan etkiler- Genel etkiler”
• EN 1991-2 “Eurocode-Yapılara olan etkiler- Köprülerdeki Trafik
• Yükleri”
• EN 1993-1 “Eurocode-Çelik Yapıların Tasarımı-Genel Kurallar ve
• Bina Kuralları”
• EN 1993-2 “Eurocode-Çelik Yapıların Tasarımı-Çelik Köprüler”
• EN 1994-1 “Eurocode-Çelik ve Beton Karma Yapıların Tasarımı-
• Genel Kurallar ve Bina Kuralları”
• EN 1994-2 “Eurocode-Çelik ve Beton Karma Yapıların Tasarımı-
• Genel Kurallar ve Köprüler
Avrupa Yönetmelikleri:
9. • Statik proje yapılırken kullanılan hesap analiz programının datalarının
proje sözleşmesinde projecinin temin edeceğine dair madde olmalıdır.
• Bu maddeye istinaden, alınan datalar ile hesap kontrol edilmeli ve
hesap raporunun verilen model ile uyumlu olması çok önemlidir.
Zemin gerilmesini kurtarmak için kat silinerek alınan raporlar ile
karşılmıştır.
10. • Statik yapı modellenirken yapılan hatalarda mimari uyumdan sonra,
parametrelerin ve yüklerin yanlış alındığı problemi gelmektedir. Yükün
az alınması tehlikeli sonuçlar doğuracağı gibi çok alınması da fazla
gereksiz maliyete yol açmaktadır.
11. • Müşterinin özel kullanım için vereceği yükler dışında şarname
değişikliğine kadar TS498(Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında
Alınacak YüklerinHesap Değerleri) şartnamesi kullanılmakta idi.
Sanırım kar ve rüzgar yükleri hariç hala diğer yükler için geçerli
durumda.
• Kar ve rüzgar yükleri için TS EN 1991-1-3 (kar) TS EN 1991-1-4 (rüzgar)
geçerli.
12. • Müşterinin özel vereceği yükler için bahsedilen, genellikle sanayi
tipindeki yapılarda makine yükü, boru köprüleri için borulama yükü,
depo yükü gibi şartnamede yer alsa bile daha fazla istenen yükler
olabilmektedir. Bu yüklerin doğru girilmesi ölümcül düzeyde önem arz
etmektedir.
13. • Data kontrolünde;
• Bina kat adedi
• Etkin yer ivmesi katsayısı
• Bina önem katsayısı
• Spektrum katsayısı
• Taşıyıcı davranış katsayısı
• Elemanlara etkitilen yükleri
Datadan kolaylıkla kontrol edebiliriz
14. • Proje kontrolündeki diğer bir konu ise yapılan matematiksel modelin
ne kadar doğru tasarladığı ile ilgilidir. Merdivenlerin girilmiş olması,
saçakların konsolların iç duvarların girilmesi gibi mimari plana
olabildiğince yakın bir modelin oluşturulmuş olması gerekmektedir.
15. • Betonarme projelerde bu daha çok mimari plana maksimum yaklaşıklık ile ilgili iken, çelik
projelerde bunun üzerine birde elemanların mesnetlenme koşullarıda eklenmektedir.
16. • Hesap programının data isteği burada daha çok lazım olmaktadır. Bir kiriş yada kolonun sabit,
kayıcı ya da moment aktaran mı olduğunu incelemek için modelden kontrol daha kolay
olmaktadır.
17. • Birde bu alınan mesnetlenme koşullarının çizimde ne kadar doğru
yapıldığıdır. Moment aktaran bir kirişin moment aktarmayan olarak
çizilmesi durumunda mesnetlere moment aktaramayacak ve açıklık
momenti kurtarmayacaktır.
18. • Hesap raporlarında yukarıda bahsedilen parametrelerin data ile uyumlu olmasını ve sonuçların
daha önce bahsetmiştik.
19. • Çelik projelerde ek olarak bağlantı
hesabının yapılması
gerekmektedir. Düğüm noktası
hesaplarının genellikle hesap
raporlarında yer almadığı sadece
program çıktılarından ibaret
olduğu görülmektedir. Böyle bir
raporun kabul edilmeyeceği
bilinmelidir.
20. Düğüm noktalarının hesabı herkesin anlayıp, hangi değerin nereden geldiğini takip edebileceği şekilde
verilmelidir. Benzer bağlantıların hepsi için tekrarlayan açıklamalar yapılmasına gerek olmasada farklı
ve kritik olan tüm bağlantı hesapları, Deprem yönetmeliğinde belirtilen artırılmış deprem yükü
etkilerine göre hesabının gösterilmesi gereklidir.
21. • Betonarme ve Çelik karkas sisteminin bir arada kullanıldığı yapı sisteminde ki genellikle bu çelik
çatının betonarme yapıya oturtulması şeklinde yapılmaktadır. Bu durumlarda çelik çatıdan gelen
yüklerin betonarme sisteme hangi mesnetlenme şartı ile bağlanmış ise ona göre yüklerin
etkitilmiş olmasına bakılmalıdır.
22. • Mümkün ise bir arada modellenmiş halindeki modlarına bakılmalı,
ötelenmeler kontrol edilmelidir. Ayrıca gelen yük temel gerilmelerinde
de bu yüklerinde etkitilmiş mi kontrol etmek gereklidir.
23. Statik proje çizim kontrolü
• Mimari, elektrik ve mekanik proje süperpozelerinden sonra proje
çiziminin hangi şartname referans alınmış ise o şartname kriterlerine
göre çizimlerinin yapılmış olması kontrol edilmelidir.
• Ülkemizde betonarme projeler için geçerli olan TS500 ve 2007
Deprem yönetmeliğindeki betonarme eleman, donatı için kriterlerine
uyumlu olmalıdır.
24. Pafta sıralaması
• Betonarme projelerde, imalat sırasına göre pafta sıralaması yapılmaktadır.
• Temel paftası
• Kolon aplikasyon planı
• Kat kalıp planı
• Kat kalıp donatı planı tekrarlayan şekilde son kata kadar devam eder
• Ardından Kiriş detayları
• Kolon aplikasyon planının içerisinde yer almamış ise Kolon boyuna açılım
detayları
• Merdiven detayları
25. • Temel paftası
• Birkez daha burda belirtelim ki çizimler yapılan hesap ile uyumlu olmalıdır.
• Temel paftasında seçilen temel sisteminin minimum koşullarının sağlaması, onaylı zemin etüd
raporunda verilen zemin emniyet gerilmesinden düşük olması kontrol edilmelidir.
26. • Temelde ilk bakılması gereken vaziyete göre temel alt kotudur. Temel
alt kotunun bodrumsuz yapılar için don yapılan kente göre belirlenen
donma derinliğinin altında olmalıdır.
27. • Temellerin izolasyonunun eksiksiz şekilde çizilmesi ve yerinde
yapılması, betonarme elemanların temelden gelecek suyun
kapileritesi yüzünden ileride oluşacak çiçeklenme oluşumunun önüne
geçeceği ve bina kalitesini koruyacağı bilinmelidir.
28. • Bina içerisindeki 20cm duvarlar için sıkıştırılmış toprak ile taşınan
döşemenin altına duvar altı hatıl konulması gereklidir.
29. • Temel donatı planında asal donatıların TS500 de belirtildiği gibi Sürekli
Temeldeki çekme donatısı oranı, herbir doğrultuda, hesapta göz
önüne alınan kesite göre 0,002 den az ve donatı aralığı 250 mm den
fazla olamaz.
30. • Ancak radye temel kirişsiz döşeme gibi çalıştığı için kirişsiz
döşemelerde yer alan, «Donatı aralığı ise, tablasız döşeme kalınlığının
1,5 katından ve kısa doğrultuda 200 mm fazla olamaz» ibaresi dikkate
alınmalıdır.
31. • Bindirme boyu beton ve donatı kalitesi ve çapa bağlı olarak
TS500 de aşağıdaki denklemdeki gibi tanımlanmıştır. Buna ek olarak
Konum1 de olan donatılar için 1,4 ile çarpılması önerilmiş Deprem
şartnamesinde 1,5 ile çarpılması önerilmiştir.
Genellikle kullandığımız C20
betonu ve S420 betonu için
kenetlenme boyu denklemde
43,8Ødir. Deprem şartnamesine
göre 43,6x1,5=66Ø alınmalıdır.
32. • Donatı yerleşimi ile ilgili kontrol edilmesi gereken kriterlerden biriside
pas payıdır.
36. • Yapıda perde
bulunuyor ise
perde kalınlığının
kat yüksekliğinin
1/15 inden daha
az olmaması
kontrol
edilmelidir.
37. • Kalıp planı
• Daha öncede
belirttiğimiz gibi
Mimari proje ile tam
uyumlu olmalıdır.
38. • Donatı Kalıp Planı
• Kalıp planlarında
genellikle yapılan
hatalardan biriside
mesnet bölgesinde,
özellikle süreksiz
mesnetlerde alt
donatı pilyesinden
gelen mesnet
donatısıyla
bırakılmasıdır. İlave
donatıların atılmış
olması kontrol
edilmelidir.
40. • Kiriş detaylarında dikkat etmemiz gereken önemli
hususlarından biriside bindirme yerlerinin kontrolüdür. Açıklık
donatısının ortada, mesnet donatısının mesnetlerde
bindirilmemesi istenmektedir.
• Birden fazla çubuğa ek yapılması gereken durumlarda, ek
yerleri şaşırtılmalıdır. İki ekin merkezinden merkezine ölçülen
uzaklık en az 1,5 l0 kadarsa, ekler şaşırtılmış sayılır.
41. • Kirişlerde donatı ile diğer bir konuda donatı yığılmasıdır. Donatıların
arasındaki mesafe betonun donatıyla beraber çalışabilmesi için
şartnamede belirtilen donatı aralığının altına düşülmemesi gerekir.
42. • Bir önceki resimdeki
gibi çok sık olan donatı
düzenlemesinden
kaçınmak için çift sıra
yapılması düşünülebilir,
bu durumda da çift
sıraya geçtiğimizde
donatıların ağırlık
merkezi faydalı
yüksekliği az da olduğu
değiştirdiğini bilmeliyiz
ve programın bunu
hesapladığından emin
olmalıyız.
Şekil Sn. Prf. Dr. Adem DOĞANGÜN’ün kitabından alınmıştır.