Depreme dayanıklı binalar ve jet grouting sistemine değinilmiştir. .Telif hakkı nedeniyle yararlandığım kaynaklar slaytın sonunda gösterilmiştir. İyi çalışmalar.

1. Ders: Uygulamalı Jeomorfoloji
Konu: Depreme Dayanıklı Binalar
Hazırlayan: Ali KÜLAH – 110204048 – 1. Öğretim
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Beyhan Öztürk
1

2. SUNUM İÇERİĞİ
• Deprem Nedir ve Nasıl Oluşur? / Depremin Oluşumu / Dünyanın Katmanları /
Levha Hareketleri / Levha Hareketleri / Fay Çeşitleri (Animasyon)
• A) Dünyanın Katmanları (Tabakaları) ve İç Yapısı
• B) Yerkürenin İç Yapısını Oluşturan Katmanlar
• C) Dünyanın Levha Sınırları ve Fay Hatları Haritası
• D) Anadolu Levhasının Konumu ve Hareket Doğrultuları
• E) Temel Deprem Parametreleri
• F) Deprem Dalgaları
• G) Fay Çeşitleri
• H)Türkiye Ana Diri Fay Haritası
• I) Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası
• 1) Yapıların Deprem Davranışını Etkileyen Faktörler
• 2) Yapı Türleri ve Özellikleri
• 3) Yapı Türlerinin Sahip Olduğu Taşıyıcı Sistemler
• 4) Bina Temelleri
• 5) Yapıya Etki Eden Yükler ve Yük Aktarma Sistemi
• KAYNAKLAR
2

3. A) Dünyanın Katmanları (Tabakaları) ve İç Yapısı

4. B) Yerkürenin İç Yapısını Oluşturan Katmanlar (AFAD)

5. C) Dünyanın Levha Sınırları ve Fay Hatları Haritası
Levhaların birbirlerine göre hareketi sonucunda birbirlerine dokundukları noktalarda oluşan
kırık bölgelere “FAY” adı verilir.
5

6. D) Anadolu Levhasının Konumu ve Hareket Doğrultuları (AFAD)
6

7. E) Temel Deprem Parametreleri (AFAD)
Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan
titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsma
olayına “DEPREM” denir” (Konak, 2002). Deprem diğer doğal afetlere göre, ne
zaman ve kaç şiddetinde olacağı tam olarak kestirilemeyen jeolojik kökenli bir doğa
olayıdır.
7

8. F) Deprem Dalgaları (AFAD)
8

9. Doğrultu (Yanal) Atımlı fay
Normal Fay
Ters Fay
G) Fay Çeşitleri (AFAD)
Levhaların birbirlerine göre hareketi sonucunda birbirlerine dokundukları noktalarda
oluşan kırık bölgelere “FAY” adı verilir.
9

10. H) Türkiye Ana Diri Fay Haritası (AFAD)
10

11. I) Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası (AFAD)
11

12. 1) Yapıların Deprem Davranışını Etkileyen Faktörler
12

13. Yanlış yer seçimi doğal afetlerde hasara, yıkıma neden olur. Eski dere ve
sel yataklarına, heyelan bölgelerine ve kaya düşmesi olasılığı olan yerlere inşaat
yapılmaz. Suya doygun kumlu zeminler üzerinde yapılan yapılar, deprem sırasında
"sıvılaşma" denilen olay nedeni ile zeminin dayanımını kaybetmesi üzerine; büyük
oturmalara maruz kalabilir, hatta devrilebilir.
1999 Kocaeli Depremi (Marmara Depremi) sıvılaşma
nedeniyle devrilen bina (Adapazarı)
1.1)Yer Seçimi
13

14. Deprem dalgaları, yeryüzündeki bir yapıya gelene kadar içinden geçtikleri
zemin katmanlarında farklı davranırlar gösterirler. Deprem dalgaları içinden geçtikleri
zemin tabakası yumuşak ise daha uzun dalgalar halinde sert bir zeminde ilerliyor ise
daha kısa dalgalar halinde yayılırlar.
Deprem Dalgalarının Farklı Zeminlerde Farklı Davranışı (AFAD)
Gnays
Killi-Kumlu
Zemin
1.2) Zeminin Durumu
14

15. S. Erinç’ e göre 4 farklı Zemin tipi vardır. Bunlar:
1) Sağlam zeminler
a) Granitler,
b) Çözülmemiş yoğun başkalaşım kayaçları,
c) Çözülmemiş volkanik kayaçlar,
d) Yoğun birinci ve ikinci zaman kalker, konglemeraları
dır.
Granit Kalker
15

16. 2) Orta derecede sağlam zeminler
a) Ayrışmamış yeşil kayaçlar (serpantin),
b) Yoğun kayaçlar,
c) Ara tabakalı Neojen kalker ve kumtaşları
dır.
Serpantin Kumtaşı
16

17. 3) Zayıf Zeminler
Kum, Kil ve Marn gibi gevşek yapılı Neojen depolarıdır.
Marn taşıKil taşı
17

18. 4) Çok zayıf zemin
Deprem şiddetinin en fazla arttıran oluşumlardan meydana gelir.
a) Su ile doygun ve gevşek olan alüvyonlar,
b) Bataklık alanlar,
c) Su ile doygun Neojen Kil ve Marnları,
d) Çözülme ürünleri,
e) Dolgu alanları ve toprakları
dır.
Alüvyon
18

19. 1.3) Yapı Geometrisi
Deprem etkisi altında yapının davranışını etkileyen önemli bir nokta ise
yapının plandaki ve düşeydeki geometrisidir.
Planda kare, kareye yakın dikdörtgen ya da daire kesitli binaların deprem
sırasında daha iyi davranış görülmüştür.
Plan geometrileri “L”, “H” ya da “T” şeklinde olan binaların deprem
sırasında köşe bölgelerinde meydana gelebilecek aşırı kuvvetler nedeni ile hasar
görme olasılıkları yüksektir.
Düzgün ve Sakıncalı geometriye sahip binalar (AFAD)
19

20. ‘L’ şeklinde geometriye sahip binada meydana gelen hasar
(1906 San Francisco) (AFAD)
20

21. 1.4) Yumuşak Kat
Yumuşak kat, yapı taşıyıcı sistemini oluşturan çerçeveler içinde bulunan dolgu
duvarların kesintiye uğraması durumunda oluşur.
Örneğin ülkemizde de çok sık karşılaşılan, konut amaçlı binanın alt katlarının
işyeri, diğer katların ise konut olarak kullanılması böyle bir sorunu doğurmaktadır.
Dolgu duvar süreksizliği
durumunda yapının deprem
davranışı (AFAD)
Yumuşak kat oluşumu
sonucu meydana
gelen hasar
(1999 Kocaeli/İzmit)
(AFAD)
Sıkça uygulanan; giriş
katında dolgu duvarı
bulunmayan konut
(AFAD)
21

22. 1.5) Bitişik Bina Durumu
Yapıların deprem davranışını sadece kendi özellikleri değil,
yakınlarındaki binalar da belirler. Her bina deprem sırasında salınım yapacaktır.
Bitişik binaların kat seviyelerinin aynı ya da farklı olması durumu
ortaya çıkmaktadır.
Kat seviyelerinin farklı olması halinde bir binanın döşemesi
diğer bir binanın kolonunun ortasına karşılık geldiği için, binanın hasar alma olasılığı
yüksektir.
Diğer yandan, kat seviyeleri aynı olsa da farklı yükseklikteki
binaların bitişik inşa edilmiş olması halinde farklı salınım şekillerinden ötürü hasar görme
olasılığı vardır.
Kat seviyeleri aynı
olan bitişik binalar
(AFAD)
Kat seviyeleri farklı
olan bitişik binalar
(AFAD)
Bitişik binaların
etkileşimi sonucu
oluşan hasar (AFAD)22

23. 1.6) Kısa Kolon Oluşumu
Taşıyıcı sistemin oluşturulması sonucunda kolonların boylarının deprem
davranışı sırasında daha kısa olmasına “kısa kolon oluşumu ” denir.
Kısa kolon oluşumu yapılarda genellikle merdiven sahanlıklarında ve
dolgu duvarlara bırakılan “bant pencere” boşlukları sonucunda meydana gelmektedir.
Kısa kolon oluşumunun
şematik gösterimi
(AFAD)
Kısa kolon oluşumu
örnekleri (AFAD)
Kısa kolon hasarı
(AFAD)
23

24. 2) Yapı Türleri ve Özellikleri
24

25. Malzemelerine Göre Yapılar
a) Betonarme Yapı
25

26. b) Çelik Yapı
26

27. c) Ahşap Yapı
27

28. d) Taş Yapı
28

29. e) Kerpiç Yapı
29

30. 3) Yapı Türlerinin Sahip Olduğu Taşıyıcı Sistemler
30

31. 3.1) Betonarme Taşıyıcı Sistemler
Betonarme yapılarda taşıyıcı sistemi “kolon”, “perde”, “kiriş” ve “temel” olarak
adlandırılan yapı elemanları oluşturur.
Kolon, perde düşey; kirişler ve temel yatay elemanlardır.
Betonarme binalarda odaları birbirinden ve yapıyı dışarıdan ayıran duvarlar,
taşıyıcı sistem elemanı değildir; yük taşıyamaz.
Bu nedenle, betonarme binaların duvarlarına; dolgu duvarı adı verilir
Kolon
Kiriş
Dolgu duvarı
31

32. 3.1.1) Çerçeveli Sistem
Kolon ve Kirişlerin kat seviyelerindeki düğüm noktalarında birleştirilmesi ile
oluşturulan; az katlı binaların yapımında kullanılan sistemlerdir.
Çerçeveli Sistemler Çerçeveli Sistemler (AFAD)
32

33. 3.1.2) Perdeli-Çerçeveli Sistem
Çerçeveli sistemlerin perdelerle kullanılmasıyla; çok katlı binaların yapımında
kullanılan sistemlerdir.
Şekil 12: Perdeli-Çerçeveli Sistemler Resim 9: Perdeli-Çerçeveli Sistemler
(AFAD)
33

34. 3.2) Yığma Taşıyıcı Sistemler
Yığma yapılarda “dolgu duvar”lar taşıyıcı eleman olarak kabul edilir.
Dolgu duvar malzemesi olarak; taş, tuğla, beton briket, gazbeton vb. bloklar
kullanılabilir.
Dolgu duvarlar; dolgu duvar malzemesi olarak bilinen elemanların, çimento
harcı veya çimento takviyeli kireç harcı kullanılarak örülmesi ile elde edilir.
Resim 10: Andezit (Assos) Tuğla Beton Briket
Gazbeton 34

35. Taşıyıcı duvarlar dışında, yığma binaların diğer taşıyıcı sistem elemanları;
hatılardır.
Kat hizalarında betonarme döşemelerle birlikte dökülen hatıllara, yatay hatıl;
bina köşelerinde, kapı ve pencere boşluklarının kenarlarında ve uzunluğu fazla olan
duvarlarda belirli aralıklarla yapılaması uygun olan hatılllara ise düşey hatıl denir.
Yatay ve düşey hatıllar (AFAD)
Yatay hatıl
Düşey hatıl
35

36. 3.2.1) Yığma Duvarlı Taşıyıcı Sistem
Taşıyıcı elemanları sadece yığma duvarlardan oluşan az katlı yapıların
yapımında kullanılan taşıyıcı sistemdir.
Yığma Duvarlı Taşıyıcı Sistem
Yığma duvar
36

37. 3.3) Karma Taşıyıcı Sistem
Taşıyıcı eleman olarak yığma duvarlarla birlikte ahşap elemanların beraber
kullanıldığı az katlı yapılarda uygulanan sistemdir.
Karma Taşıyıcı Sistem Dedeoğlu Konağı (Kahramanmaraş)
37

38. 4) Bina Temelleri
Temel, Bina üstyapısını etkileyen düşey yükleri ve deprem yüklerini
zemine aktaran altyapı elemanlarıdır.
Binanın bir kısmının sağlam zemin, diğer kısmının zayıf dolgu zemin
üzerinde inşa edilmesi halinde; binada farklı oturmadan kaynaklanan çatlaklar
oluşur.
38

39. 4.1) Betonarme Bina Temelleri
.
a) Tekil temel, binanın az katlı ve binadan gelen yüklerin az olması durumunda,
çok zayıf olmayan zeminlerde inşa edilir.
b) Sürekli temel, bina yüklerinin artması, zemin koşullarının ise biraz daha zayıf olması
durumunda kullanılır.
c) Radye temel, zeminin daha elverişsiz ve/veya yüklerin çok büyük olduğu durumlarda
binanın tümünün altına yapılan bir temel türüdür.
d) Kazıklı temel (Jet Grout), radye temel sisteminin de yeterli olmadığı durumlarda
radye temel altına, yapı yüklerinin daha derinlerde bulunan sağlam zemine aktarılması
için oluşturulan temel türüdür..
Betonarme Bina Temelleri
(Tekil temeller ve bağ kirişleri)
Bağ
kirişleri
Radye temel örneği
(AFAD) 39

40. Jet Grouting Yöntemi Uygulama Aşaması
40

41. Standart Yöntemle Oluşturulmuş Kolonlar
41

42. Kolin Hotel (Çanakkale)
42

43. 4.2) Yığma Bina Temelleri
Yığma bina temelleri, planda birbirine dik doğrultulardaki bütün taşıyıcı duvarların altında
sürekli inşa edilirler ve genellikle ‘duvaraltı temeli’ veya ‘şerit temel’ olarak adlandırılırlar.
Yığma bina temeli (Duvaraltı
temelleri)
43

44. 5) Yapıya Etki Eden Yükler ve Yük Aktarma Sistemi
44

45. 5.1.1) Etki Doğrultularına göre Yük Çeşitleri
a) Düşey (Yerçekimi) ve Yatay yükler (Rüzgar)
Düşey yükler (Yerçekimi) Yatay yükler (Rüzgar)
45

46. 5.1.2) Etki Türlerine göre Yük Çeşitleri
a) Zati yükler
Yerçekimi doğrultusunda etki eden bu yükler, yapının türüne bağlı olarak
değişen ve yapının kendisini oluşturan elemanların (kolon, kiriş, perde, döşeme, dolgu
duvar, vb.) ağırlıklarından oluşur.
b) Hareketli yükler
Kullanım amacına göre yapının içinde belirli bir süre boyunca bulunan, değişik
zamanlarda konumu ve miktarı değişen yüklerdir.
İnsanların günün belirli saatlerinde yapının belirli bir bölümünde bulunmaları ve
insan sayısının sürekli olarak değişmesi buna örnek gösterilebilir.
c) Dış yükler
Yapının bulunduğu bölgenin özelliğine bağlı olarak sıklığı ve miktarı değişen
yüklerdir.
Yapıya yatay olarak etki eden deprem ve rüzgâr yükleri bunlara örnektir.
46

47. 5.2) Yük Aktarma Sistemi
Yüklerin güvenli taşınması ve zemine aktarılması için taşıyıcı elemanlar
kullanılarak oluşturulan sisteme “yük aktarma sistemi” denir.
Sürekli yük aktarma sistemi Süreksiz yük aktarma
sistemi
47

48. KAYNAKLAR
• Küsin, C. C., "Jet Grout Yöntemi ile İyileştirilen Zeminlerin Sonlu Elemanlar
Yöntemiyle Sayısal Analizi", Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü, Çukurova, 2009.
• Depreme Karşı Yapısal Risklerin Azaltılması ve Yapısal Güçlendirme.pdf
• Depreme Dayanıklı Bina İçin Yapı Ustalarına Temel Bilgiler.pdf
• Hünük, T. N., "Betonarme Yapılarda Deprem Dayanıklılığını Sağlayan Mimari
Tasarım Ölçütlerinin Belirlenmesi", Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, 2006.
• Öztürk, B., Uygulamalı Jeomorfoloji Ders Notları, Çanakkale Onsekiz Mart
Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Çanakkale, 2013.
48