Στην παρουσίαση δίνονται τα χαρακτηριστικά του θεάτρου της κλασικής εποχής, όπου παραστάθηκαν τα πρώτα δράματα, μέσα από μια περιδιάβαση σε μερικούς αρχαιολογικούς χώρους σωζόμενων θεάτρων στην Αττική ή και αλλού.

1. © 2017© 2017
«Οι απαρχές του θεάτρου:«Οι απαρχές του θεάτρου:
εφήμερες κατασκευές και ορχήστρα».εφήμερες κατασκευές και ορχήστρα».
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΑΡΑΔΗΜΑ

2. 1. Η ιστορία του θεάτρου ως οικοδομήματος1. Η ιστορία του θεάτρου ως οικοδομήματος
6ος αι. π.Χ.
ανέγερση του πρώτου θεάτρου στην Αθήνα δίπλα σε μια α γειροἴ .
Πρώιμη θεατρική διαμόρφωση
 ανάκτορα της Κνωσού (18ος – 17ος π.Χ. αι.)
της Φαιστού (17ος π.Χ. αι.)
Κνωσός

3. ΦαιστόςΦαιστός

4. 1.1. Απαρχές του δράματος

κύκλιος χορός διθυράμβου
 πρώτη εκτέλεση του Θέσπιδος το 534 π.Χ.
 Χωμάτινη ορχήστρα
 Γύρω της οι θεατές όρθιοι
 Θέση Φυσική πλαγιά με καλή ακουστική
 Αργότερα προστέθηκαν κριώματαἰ
 Η σκηνή δεν είναι απαραίτητη
Σταδιακά το θεατρικό οικοδόμημα αποκτά μονιμότητα

5. ποιήσαντι Φρυνίχ δρ μα Μιλήτου λωσιν κα διδάξαντιῳ ᾶ ἅ ὶ
ς δάκρυά τε πεσε τ θέητρονἐ ἔ ὸ
Ηροδότου, VI, 21

6. 2.2. Το θέατρο των κλασικών χρόνων – Γενικά χαρακτηριστικά
Ορχήστρα πάντοτε ένα πλάτωμα από πατημένο χώμα που οριζόταν από
την πρώτη σειρά εδωλίων και από ένα σκηνικό οικοδόμημα
σχήμα ορθογώνιο ή τραπεζοειδές
όταν οριζόταν από την προεδρία
και από αναλημματικό τοίχο
δύο πάροδοι οδηγούν στην ορχήστρα
Η ορχήστρα του
Θορικού

7. ΚοίλοΚοίλο σε φυσική πλαγιά
αναλημματικοί τοίχοι το περιβάλλουν
Σχήμα Π (κεντρικό τμήμα ορθογώνιο και καταλήγει
σε τόξα κύκλου στα άκρα)
Εδώλια αρχικά απλοί αναβαθμοί
αργότερα ξύλινα
Το κοίλον του Θορικού

8. ΣκηνήΣκηνή
 σπάνια εντοπίζονται ίχνη τηςσπάνια εντοπίζονται ίχνη της
 αρχικά δεν ήταν απαραίτητη από τη φύση των δραμάτωναρχικά δεν ήταν απαραίτητη από τη φύση των δραμάτων
 ένα ξύλινο παράπηγμα, ενδεχομένως μετακινούμενο,ένα ξύλινο παράπηγμα, ενδεχομένως μετακινούμενο,
χωρίς ορόφουςχωρίς ορόφους
 ως αποδυτήρια υποκριτών ή αποθήκη θεατρικού υλικούως αποδυτήρια υποκριτών ή αποθήκη θεατρικού υλικού
ΑισχύλοςΑισχύλος μετέτρεψε τη σκηνή σε φόντο του θεατρικού χώρουμετέτρεψε τη σκηνή σε φόντο του θεατρικού χώρου
ΛογείονΛογείον στενός χώρος ανάμεσα στη σκηνή και την ορχήστραστενός χώρος ανάμεσα στη σκηνή και την ορχήστρα
χώρος δράσης υποκριτών, αρχικά επίπεδος, αργότερα ανυψώθηκεχώρος δράσης υποκριτών, αρχικά επίπεδος, αργότερα ανυψώθηκε
Σχεδίαση: E. Fiechter.

9. 2. Θέατρο Διονύσου2. Θέατρο Διονύσου
Επεμβάσεις και διαμορφώσεις
τριών φάσεων.
Πρώιμη φάση (τέλη του 6ου
– αρχές του 5ου αι. π.Χ)
• πέτρες - πιθανώς τμήμα ενός
αναλημματικού τοίχου της
ορχήστρας
•σκηνικό οικοδόμημα δεν
υπάρχει
Η πρώιμη φάση του Διονυσιακού θεάτρου.
Σχεδίαση: E. Fiechter.

10. Το Διονυσιακό θέατρο στην α’ φάση του.
Σχεδίαση από τον Τραυλό.

11. Ώριμη φάση: μέσα 5Ώριμη φάση: μέσα 5ουου
. – αρχές 4. – αρχές 4ουου
αι.π.Χ.αι.π.Χ.
 Από την ξύλινη σκηνή λίθινη βάση με οπές, για την τοποθέτησηΑπό την ξύλινη σκηνή λίθινη βάση με οπές, για την τοποθέτηση
των ξύλινων ορθοστατών του σκηνικού οικοδομήματοςτων ξύλινων ορθοστατών του σκηνικού οικοδομήματος
 πρόχειρη, μονώροφη κατασκευή, με μία θύρα στην πρόσοψηπρόχειρη, μονώροφη κατασκευή, με μία θύρα στην πρόσοψη
Η β’ φάση του
Διονυσιακού
θεάτρου.
Σχεδίαση:
Τραυλός.

12. 3. Θέατρο Θορικού3. Θέατρο Θορικού

13.  Πρώτη οικοδομική φάση: τέλη 6ου αι. π.Χ. (525 - 480 π.Χ.)Πρώτη οικοδομική φάση: τέλη 6ου αι. π.Χ. (525 - 480 π.Χ.)
 Επίμηκες κοίλο κεντρικό τμήμα ευθύγραμμο – άκρα καμπύλαΕπίμηκες κοίλο κεντρικό τμήμα ευθύγραμμο – άκρα καμπύλα

15. Θορικός, α’φάση.
Θορικός, β ΄φάση.
• Ορχήστρα: ορθογώνιο
παραλληλόγραμμο
• Ίχνη σκηνής δεν υπάρχουν

16. 4. Θέατρο Ικαρίας4. Θέατρο Ικαρίας
(Αττική)(Αττική)
 αρχαιολογικάαρχαιολογικά
ευρήματαευρήματα ελάχισταελάχιστα
 κοίλο καθόλουκοίλο καθόλου
εδώλια (ξύλινα,εδώλια (ξύλινα,
τοποθετημένατοποθετημένα
πρόχειρα)πρόχειρα)
 Σώζεται τμήμα τηςΣώζεται τμήμα της
προεδρίαςπροεδρίας
πέντε μαρμάριναπέντε μαρμάρινα
εδώλιαεδώλια
 ορθογώνιαορθογώνια
ορχήστραορχήστρα

17. Κάτοψη του
αρχαιολογικού χώρου
στην Ικαρία.

18. 5. Θέατρο Ραμνούντα5. Θέατρο Ραμνούντα
Το μόνοΤο μόνο
που σώζεταιπου σώζεται
είναι τρειςείναι τρεις
θρόνοι απόθρόνοι από
τηντην
προεδρία.προεδρία.

19.  Η ορχήστρα που οριοθετείται είναι καιΗ ορχήστρα που οριοθετείται είναι και
εδώ ορθογώνια.εδώ ορθογώνια.

20. Πλάνο της περιοχής του
θεάτρου στο Ραμνούντα.
Bulle, 1928.

21. 6. Θέατρο Χαιρώνειας (ίσως τέλη 56. Θέατρο Χαιρώνειας (ίσως τέλη 5ουου
αι. π.Χ.)αι. π.Χ.)
 Λαξευμένο στο φυσικό βράχο της ΑκρόποληςΛαξευμένο στο φυσικό βράχο της Ακρόπολης
Κοίλο:Κοίλο:
 16-17 σειρές εδωλίων16-17 σειρές εδωλίων
 όχι άνετα μικρή κλίση, φτωχά δουλεμένα, στενάόχι άνετα μικρή κλίση, φτωχά δουλεμένα, στενά

22. Το κοίλο καταλήγει σε έναν πλατύ διάδρομο μπροστά στην ορχήστρα:
πιθανότατα χώρος για την προεδρία. Πιθανότατα οι θρόνοι ήταν
ξύλινοι – δεν υπάρχουν ίχνη.

23. …………….Διονυ]σίων π…..
…………......τὸ π]ροσκήνι[ον
Μετὰ τῆς γυναικὸς Σ]ωκρατίας
…………….Διονύσωι
……………. ἀνέθηκε. Επιγραφή IG VII 3409

24. 7. Θέατρο Ερέτριας (441 – 411 π.Χ.)7. Θέατρο Ερέτριας (441 – 411 π.Χ.)
Κοίλο:
•Σε τεχνητό λόφο
που ξεπερνά το
ημικύκλιο.
•Δεν υπάρχουν ίχνη
προεδρίας.

25. Σκηνικό οικοδόμημα:
•Στην πρώιμη μορφή του
βρισκόταν στο ίδιο επίπεδο με
την ορχήστρα
•διέθετε πέντε συνεχόμενα
ορθογώνια δωμάτια και τρεις
εισόδους.
Υπόγεια, θολωτή στοά που συνδέει τη
σκηνή με το κέντρο της ορχήστρας.

26. 8. Συμπεράσματα
Στην πρώιμη εποχή του θεάτρου και στους κλασικούς χρόνους κάποια
από τα μέρη του θεάτρου (εδώλια, προεδρία, σκηνή) στερούνται
μονιμότητας και είναι από φθαρτά υλικά. Έτσι δεν άφησαν ίχνη.
Το κοίλο διατηρείται ως τις μέρες μας όταν είναι λαξευμένο στο φυσικό βράχο.
Το σκηνικό οικοδόμημα απουσιάζει εντελώς – σώζονται αναλημματικοί τοίχοι.
Η ορχήστρα των πρώτων θεάτρων ήταν πιο συχνά ορθογώνια.

27. Σας ευχαριστώ.