Սուր երիկամային անբավարարություն: Բուժում

1. Սուր երիկամային անբավարարություն
(ՍԵԱ)
Բուժում

2. Սուր երիկամային անբավարարությունը
երիկամային ֆունկցիայի արագ իջեցումն է, որը
բնութագրվում է ազոտեմիայով, մետաբոլիկ
ացիդոզով, անեմիայով, հիպերտենզիայով։ Սուր
երիկամային անբավարարությունը կարող է լինել
օլիգուրիկ և ոչ օլիգուրիկ։

3. Կախված, թե որ մակարդակում է տեղի ունեցել
երիկամների վնասումը տարբերում ենք ՍԵԱ-ի
պրեռենալ (նախաերիկամային), ռենալ
(երիկամային) և պոստռենալ (հետերիկամային)
պատճառներ։

4. I. Պրեռենալ պատճառները առաջացնում են երիկամի
արյունամատակարարման իջեցում (հիպոպերֆուզիա)։ Ամենահիմնական
պատճառներն են.
1.Գաստրոէնտերիտները - փսխում, լուծ, հեղուկների քիչ ընդունում և այլն
2.Մեծ քանակով հեղուկների կորուստը մեզի միջոցով – օսմոտիկ դիուրետիկներ,
դիաբեդ, միզամուղների օգտագործում, մակերիկամային անբավարարություն
3.Արյան կորուստը – ներքին և արտաքին արյունահոսություններ
4.Արտաբջջային հեղուկի տեղաբաշխումը – նեֆրոտիկ սինդրոմ, լյարդային
հիվանդություններ, հիպոալբումինեմիա
5.Վազոդիլատացիան – սեպսիս, անաֆիլաքսիա
6.Կորուստներ մաշկի միջոցով – այրվածքներ, առատ քրտնարտադրություն
7.Սրտային դիսֆունկցիա – սրտի բնածին արատներ, կարդիոմիոպաթիա,
առիթմիաներ, ձեռքբերովի փականային հիվանդություն, տամպոնադա
8.Երիկամային զարկերակի ստենոզ

5. II. Ռենալ պատճառներ, որոնք բերում են երիկամի պարենխիմայի վնասվածքի,
անոթների սպազմի, ներանոթային մակարդման կամ միկրոանգիոպաթիաների
հետևանքով։ Ամենահաճախ հանդիպող պատճառներն են.
1.Սուր գլոմերուլոնեֆրիտները կամ գլոմերուլների (երիկամների ֆիլտրացիոն
համակարգը) պոստինֆեկցիոն կամ իմուն միջնորդավորված
բորբոքումը։Հիվանդությունները ներառում են ՀԿԳ (համակարգային կարմիր
գայլախտ), Վեգեների գրանուլոմատոզ, Գուդպաստչերի հիվանդություն և այլն
2.Ներերիկամային անոթային հիվանդություններ – հեմոլիտիկ ուրեմիկ սինդրոմ,
վասկուլիտներ
3.Նեֆրոտոքսիկ դեղորայքների օգտագործում – ոչ ստերոիդ հակաբորբոքիչներ
(իբուպրոֆեն, նապրոքսեն), անտիբիոտիկներ՝ հիմնականում ամինոգլիկոզիդներ
(գենտամիցին, տոբրամիցին) լիթիումի պրեպարատները, յոդ պարունակող
պրեպարատները, որոնք օգտագործվում են ռադիոլոգիական հետազոտությունների
ժամանակ
4.Պիգմենտային ախտահարումը – հեմոգլոբինը մասիվ հեմոլիզի ժամանակ (օրինակ
անհամատեղելի արյան փոխներարկման դեպքում), միոգլոբուլինը ռաբդոմիոլիզի
ժամանակ։ Սա մի վիճակ է, երբ տեղի է ունենում մկանների նշանակալի քայքայում և
վնասված մկանաթելերը խցանում են երիկամների ֆիլտրացիոն համակարգը։
Հանդիպում է տրավմաների քրաշ սինդրոմի, այրվածքների ժամանակ

6. III. Պոստռենալ պատճառներ, որոնք ներառում
են երիկամներից մեզի արտահոսքի վրա ազդող գործոններ։
Լինում են բնածին և ձեռքբերովի
1. Միզածորանների կամ միզապարկի օբստրուկցիան(խցանու
մ), որը առաջացնում է հետադարձ ճնշում, քանի որ
երիկամները շարունակում են միզարտադրությունը, սակայն
օբստրուկցիան արգելակում է մեզի հոսքը և մեզը հետ է
վերադառնում դեպի երիկամներ։ Երբ ճնշումը երիկամներում
բավականին մեծանում է, ՝ վերջիններս վնասվում են
2.Շագանակագեղձի հիպերտրոֆիա և ուռուցք
3.Որովայնի խոռոչում առկա ուռուցքը, որը սեղմում է
միզուղիները
4.Երիկամային քարեր

7. ՍԵԱ-ը կասկածվում է երբ առկա է միզարտադրության նվազում, արյան մեջ
միզանյութի և կրեատինինի մակարդակների բարձրացում։ Ախտորոշման
ժամանակ անհրաժեշտ է որոշել ՍԵԱ-ի առկայությունը և ձևը, փնտրել
պատճառը։ Ախտորոշումը հիմնված է I. Անամնեստիկ տվյալների II. Օբյեկտիվ
զննման III. Լաբորատոր հետազոտությունների վրա
1.Արյան ընդհանուր քննություն
2.Արյան բիոքիմիական քննություն
IV. Գլոմերուլյար ֆիլտրացիոն արագության (GFR) որոշումը, որը լինում է իջած
ՍԵԱ-ի դեպքում և հանդիսանում է հիմնական ախտորոշիչ թեստը։ GFR-ը
միավոր ժամանակում երիկամներով անցնող արյան հոսքի արագությունն է, որը
հաշվվում է ելնելով կրեատինինի մակարդակից, հիվանդի տարիքից, սեռից V.
Մեզի անալիզը ներառում է միկրոսկոպիկ անալիզը, մեզում նատրիումի և
կրեատինինի մակարդակի որոշումը VI. Որովայնի օրգանների սոնոգրաֆիան,
որի միջոցով որոշվում է երիկամների չափսերը, պարենխիմայի վիճակը,
հնարավոր օբստրուկցիայի առկայությունը։ Որոշակի դեպքերում կատարվում է
երիկամի բիոպսիա։

8. Բուժում

9. I. Կանխարգելում՝ հատկապես խրոնիկ հիվանդությունների դեպքում։
Անհրաժեշտ է վերահսկել զարկերակային ճնշումը հիպերտենզիայի ժամանակ,
կարգավորել արյան մեջ գլյուկոզայի մակարդակը շաքարային դիաբետի
ժամանակ և այլն։ Սուր իրավիճակներում՝ հիպովոլեմիա, շոկ, վերականգնել
շրջանառող արյան ծավալը։
II. Դիետան, որը շատ կարևոր է նման հիվանդների դեպքում։ Քանի դեռ
երիկամները ի վիճակի չեն հեռացնել ավելցուկային հեղուկը, աղը, կալիումը
անհրաժեշտ է սահմանափակել նրանց ընդունումը։ Ֆոսֆորը նույնպես կարևոր
էլեմենտ է, որը մասնակցում է կալցիումի փոխանակությանը և որի մակարդակը
բարձրանում է ՍԵԱ-ի ժամանակ։ Մեծ քանակությամբ ֆոսֆոր կալցիումը
ոսկրերից դուրս է բերում և կարող է պատճառ դառնալ օստեոպորոզի և
կոտրվածքների։ Մեծ քանակությամբ ֆոսֆոր պարունակող սննդամթերքներից են
կաթը, պանիրը, ընկույզը։

10. III. Դեղորայքները հիմնականում օգտագործվում են որպես
սիմպտոմատիկ
1.Ֆոսֆոր իջեցնող դեղորայքներ
2.Արյան կարմիր բջիջների արտադրությունը խթանողներ –
էրիթրոպոետին
3.Երկաթի պրեպարատներ
4.Հակահիպերտենզիվներ
5.Վիտամիններ
6.Կալիումի մակարդակը իջեցնող դեղորայքներ

11. IV. Վերը նշված միջոցառումների անօգտակար լինելու դեպքում անցնում են
երիկամների փոխարինիչ թերապիայի (ԵՓԹ)։ Գոյություն ունի ԵՊԹ-ի 2 ձև՝
էքստրակորպորալ (հեմոդիալիզ, հեմոֆիլտրացիա, հեմոդիաֆիլտրացիա) և
ինտրակորպորալ (պերիտոնեալ դիալիզ)։ Երեխաների մոտ դիալիզի
ցուցումներն են.
1.Անուրիա 1 օր և ավել տևողությամբ
2.Օլիգուրիա, որը ուղեկցվում է զարկերակային հիպերտենզիայով, ԿՆՀ-ի
ախտահարումներով, արտահայտված հիպերվոլեմիայով և թոքի այտուցով։
3.Հիպերկալեմիան 7 մմոլ/լ-ից ավելի, որը չի ենթարկվում դեղորայքային
բուժման
4.Կրեատինինի մակարդակի ամենօրյա աճը 120 մկմոլ/օրը և ավելի։

12. Հեմոդիալիզի իրականացման ժամանակ անհրաժեշտ է կատարել
կենտրոնական երակի կատետերիզացիա, եթե երիկամային
անբավարարությունը զարգացել է սուր ձևով կամ նախատեսվում է, որ
հեմոդիալիզը կրելու է ժամանակավոր բնույթ։ Հեմոդիալիզի ժամանակ
օգտագործվում է ֆիլտրացիոն մի մեխանիզմ՝ կիսաթափանցիկ թաղանթ, որը
հեռացնում է մետաբոլիկ(նյութափոխանակային) արգասիքները, ավելցուկային
ջուրը, աղերը, կարգավորում է էլեկտրոլիտային հաշվեկշիռը։ Արյունը վերցվում
է կատետերի միջոցով, հոսում դեպի մեքենան, որտեղ անցնում է ֆիլտրող
մեմբրանի կողքով։ Հատուկ քիմիական հեղուկը, որը կոչվում է դիալիզատ,
անցնում է մեմբրանի մյուս կողմով։

13. Դիալիզատը իր մեջ է քաշում արյան ոչ պետքական և ավելցուկային
ինգրեդիենտները։ Արյունը և դիալիզատը երբեք չեն շփվում իրար հետ
արհեստական երիկամի սարքում։ Պերիտոնեալ դիալիզի դեպքում
որովայնամիզը (պերիտոնեում) ծառայում է որպես ֆիլտր։ Հատուկ կատետեր է
տեղադրվում որովայնի խոռոչի մեջ՝ որովայնի պատի միջով։ Դիալիզային
հեղուկը կատետերի միջոցով կաթեցվում է որովայնի խոռոչի մեջ, այնտեղ է
թողվում մի քանի ժամ, այնուհետև հեռացվում է։ Այդ ընթացքում
նյութափոխանակության արգասիքները որովայնամզով հոսող արյունից անցնում
են դիալիզային հեղուկի մեջ։ Որովայնամիզը կատարում է կիսաթափանցիկ
թաղանթի դեր։ Դիալիզի ձևի ընտրությունը կախված է հիվանդի տարիքից, ՍԵԱ-
ի հիմք հանդիսացող հիվանդությունից։

14. Դանիելյան Յուրի
8.3 դասարան