ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΘΕΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

1. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΘΕΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΟΟΣΑ ΣΕΒ ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ (ΕΚΘΕΣΗ
ΓΑΒΡΟΓΛΟΥ, ΠΟΡΙΣΜΑ ΛΙΑΚΟΥ)
ΣΧΟΛΙΚΗΑΥΤΟΝΟΜΙΑ
 Ενίσχυση της σχολικής αυτονομίας
 Χαλάρωση του κεντρικού ελέγχου
σε επίπεδο προσωπικού,
προγραμμάτων σπουδών και
εκτέλεσης του προϋπολογισμού
 Η σημαντικότερη πρόκληση για το
Ελληνικό σχολείο σήμερα εντοπίζεται
στην αποκέντρωση από την
ασφυχτική μικροδιοίκηση που
επιβάλλει το Υπουργείο, παράλληλα με
την εδραίωση των δομών εκείνων
διοίκησης και αξιολόγησης σε όλα τα
επίπεδα συνεργασίας, που θα
επιτρέψουν σε αυτή την αυτονομία να
οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
 Η εκπαίδευση κρατήθηκε από όλες τις
κυβερνήσεις σε κατάσταση χρόνιας
ανηλικιότητας και εξάρτησης, τόσο ως προς
τους οικονομικούς πόρουςόσο και ως προς την
καθοδήγηση από ένα συγκεντρωτικό
μηχανισμό.
 Η αυτονομία της σχολικής μονάδας αποτελεί
κεντρική πολιτική επιλογή.
 Αυτονομία, ανάληψη της ευθύνης και
λογοδοσία θα πρέπει να συγκροτούν το πνεύμα
ενηλικίωσης και ενδυνάμωσης που θα πρέπει να
διαπερνά τις μεταρρυθμίσεις από το σχολείο έως
το πανεπιστήμιο, από τα προγράμματα
σπουδών έως τη διακυβέρνηση της
εκπαίδευσης.
 Η αυτονομία αυτή διαρθρώνεται στους εξής
τομείς: α. Παιδαγωγική/ διδακτική αυτονομία,
β. Διοικητική αυτονομία, και γ. Οικονομική
αυτονομία.
ΣΧΟΛΙΚΗΗΓΕΣΙΑ
ΓΙΑΤΗΝΑΥΤΟΝΟΜΙΑ
 «Σχολικούς ηγέτες» με
περισσότερες ευθύνες από εκείνες
που έχουν σήμερα οι διευθυντές των
σχολείων, και την υποχρέωση να
λογοδοτούν για τις αποφάσεις τους.
Ο θεσμός της “σχολικής ηγεσίας” θα
στηρίζεται στη σχολική αυτονομία.
 Λογοδοσία των τοπικών
υπεύθυνων για την εκπαίδευση
 Ενίσχυση της αυτονομίας των
διοικήσεων των σχολείων στη λήψη
αποφάσεων που αφορούν τη
διαμόρφωση του εκπαιδευτικού
προγράμματος και την διαχείρισητου
προϋπολογισμούτου σχολείου. Ειδικά
στην Ελληνική πραγματικότητα, να
έχει προηγηθεί η κατάλληλη
εκπαίδευση των διοικήσεων για
καλές πρακτικές που
χρησιμοποιούνται σε Ελληνικά και ξένα
σχολεία.i
 Επειδή αλλάζει το προφίλ των καθηκόντων,
των αρμοδιοτήτων, των ευθυνών και των
υποχρεώσεων όλων των συμβαλλομένων, θα
πρέπει να ενισχυθεί τόσο με την κατάλληλη
επιμόρφωση στους εκπαιδευτικούς.
ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ
ΓΙΑΤΗΝ
ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ
 Διαρκείς επιμορφώσεις (των
διευθυντών) και προσανατολισμό
τους στην επίλυση καθημερινών
πρακτικών προβλημάτων.
 Ταύτιση των αυξημένων αρμοδιοτήτων
που θα έχει η διοίκηση του σχολείου με
μια διαδικασία επιλογής που θα
διασφαλίζει ότι οι θέσεις αυτές θα
πληρώνονται από διευθυντές με την
απαραίτητη επιστημονική
κατάρτιση και διοικητική ικανότητα.
 Για τη βελτίωση της ποιότητας στην εκπαίδευση,
η κατάρτιση των στελεχών εκπαίδευσης
κατέχει μείζονα ρόλο και συνδέεται άμεσα με
την επιλογή προώθησης ενός αποκεντρωμένου
τρόπου διοίκησης της εκπαίδευσης.
ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΣΧΟΛΙΚΗΣΜΟΝΑΔΑΣ
 Είναι κοινός τόπος ότι η
αυτοαξιολόγηση της σχολικής
μονάδας πρέπει να επανεισαχθεί μαζί
με κάποιας μορφής εξωτερική
αναφορά
 (Είναι σημαντικό) να ενισχυθεί η
εμπιστοσύνη σε μια τέτοια διαδικασία
και τα σχολεία να είναι
προσανατολισμένα στις ανάγκες των
μαθητών.
 Καθιέρωση εθνικών στρατηγικών
στόχων βάσει των οποίων θα
αξιολογούνται τα σχολεία, με
παράλληλη ενίσχυση της εποπτείας
της διοίκησης του σχολείου ώστε η
αυξημένη ελευθερία διαχείρισης να
συνοδεύεται από ανάλογη λογοδοσία
και επαρκή διαφάνεια.
 Κάθε χρόνο το σχολείο πρέπει να θέτει στόχους,
με αφετηρία τις ιδιαίτερες συνθήκες που
λειτουργεί και τα αποτελέσματα στα οποία θέλει
να φτάσει, αυτή θα πρέπει να είναι και η βάση της
αξιολόγησης της δράσης του. Όλα αυτά θα
πρέπει να είναι μέρος της εκπαιδευτικής
διαδικασίας ώστε τόσο οι διδάσκοντες, όσο και οι
μαθητές να αποκτήσουν αίσθηση κοινότητας και
ενεργού υποκειμένου, μέσα στα πλαίσια βέβαια
της εθνικής στοχοθεσίας για την εκπαίδευση. Η
κυβέρνηση, όπως έχει στόχους στα
οικονομικά ζητήματα, θα πρέπει επίσης να
αποκτήσει στόχους και standards στην
εκπαίδευση.
ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ-ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ
 Τα σχολεία οφείλουν να
λογοδοτούν στο μέλλον εφόσον
παίρνουν επιπλέον χρηματοδότηση
για την κάλυψη αναγκών για τους
μαθητές που έχουν ανάγκη.
 Προτείνονται περισσότερες
διαδικασίες αξιολόγησης επί των
επιδόσεων των σχολείων (κατ’
αναλογία του διεθνούς διαγωνισμού
PISA για την αξιολόγηση των
μαθητών), αλλά και συγκέντρωση
κοινωνικών και οικονομικών
στατιστικών και δεδομένων για
τους μαθητές και τα σχολεία,
προκειμένου να ενισχυθεί η λήψη
αποφάσεων.
 Ανάπτυξη συστημάτων
αξιολόγησης, σε εθνικό επίπεδο και
σε επίπεδο μονάδας, τα
αποτελέσματα της οποίας θα
δημοσιοποιούνται από δημόσια και
ιδιωτικά σχολεία σε ένα πλαίσιο
διαφάνειας και θα αξιοποιούνται
κυρίως ως πηγή πληροφόρησης και ως
βάση για τη συνεχή βελτίωση του
συστήματος συνολικά και της κάθε
μονάδας χωριστά.
 (Ανάμεσα στις απαραίτητες προϋποθέσεις για
την αποτελεσματική εφαρμογή της
αυτοαξιολόγησης είναι) η διασφάλιση της
συνέπειας και της συμβατότητας του
συστήματος με το ευρύτερο σύστημα
αξιολόγησης της εκπαίδευσης,
(και ) η διασφάλιση της τήρησης σαφώς
προκαθορισμένων αρχών κατά την εφαρμογή
της ως βάση ανάπτυξης της εμπιστοσύνηςμεταξύ
Πολιτείας, επαγγελματιών και κοινωνίας,
ΕΚΠΑΙΔΔΕΥΤΙΚΟΙ
ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ-
ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ
 Να ενισχυθούν οι δεξιότητες των
εκπαιδευτικών,
 για να διαχειρίζονται την αύξηση
του ωραρίου αποτελεσματικά.
 Προγράμματα ανάπτυξης
διδακτικών δεξιοτήτων των
πτυχιούχων πουσκοπεύουν να
εργαστούν ως εκπαιδευτικοί.
 Καλύτερη διαχείριση των ανθρωπίνων
πόρων, ώστε να αυξηθούν οι μέσες
ώρες διδασκαλίας και να μειωθούν
οι ανάγκες για έκτακτους
εκπαιδευτικούς.
 Να θεσμοθετηθεί το «πιστοποιητικό
παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας» ως
εξειδίκευση μετά τη λήψη του βασικού τίτλου
σπουδών για υποψήφιους εκπαιδευτικούς.
 Με δεδομένη τη δημοσιονομική δυσχέρεια, αυτό
που απαιτείται ως ελάχιστο είναι αφενός η
πλήρης αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων
της εκπαίδευσης (ανθρώπινων,
υλικοτεχνικών και χρηματικών) και
αφετέρου η εξάλειψη κάθε πιθανού πεδίου
σπατάλης.
ΣΥΝΔΕΣΗΜΕΤΗΝ«ΤΟΠΙΚΗΚΟΙΝΩΝΙΑ»
 Πλέον τα σχολεία θα συνιστούν
“οργανισμούς μάθησης”, ανοικτούς
στις συνέργειες με τις τοπικές
κοινότητες, που θα αξιοποιούν
δεδομένα για να αξιολογούν τις
επιδόσεις των σχολείων και θα
ενθαρρύνουν τη συμμετοχήτων
γονέων στον σχεδιασμό της
εκπαιδευτικής διαδικασίας.
 Μετακύλιση της ευθύνης για την
κατανομή των προϋπολογισμών σε
τοπικό - περιφερειακό επίπεδο με
τρόπο που θα λάβει υπόψη πώς το
εκπαιδευτικό προσωπικό είναι
κατανεμημένο στα διάφορα σχολεία.
Στόχος είναι η σύνδεση της
εκπαίδευσης με τις τοπικές
κοινωνίες και τις ανάγκες τους.
 Αύξηση της εμπλοκής των τοπικών
αρχών, ιδανικά με ανάληψη και μέρους
της ευθύνης χρηματοδότησης και
την αντίστοιχη ευθύνη εποπτείας.
 Και στους δήμους, αλλά και στην κοινωνία των
πολιτών υπάρχουν σήμερα πολιτισμικοί πόροι
που μπορούν να εμπλουτίσουν το σχολείο και να
το μετατρέψουν σε κέντρο πολιτισμού. Μια
σταθμισμένη επίσης εμπλοκή των γονέων σε
δραστηριότητες μπορούν να εμπλουτίσουν το
σχολείο με προγράμματα και δραστηριότητες οι
οποίες θα λειτουργήσουν ενισχυτικά προς τη
μάθηση και τη μόρφωση των παιδιών.
 Μια αυτόνομη σχολική μονάδα πρέπει να είναι
ανοιχτή στην κοινωνία και να συνεργάζεται
με τους τοπικούς φορείς και την τοπική
κοινωνία δημιουργώντας ένα δίκτυο
υποστήριξης, τόσο μεταξύ σχολείων όσο και
μεταξύ σχολείου και κοινωνίας. ii

2. ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
ΚΑΙΑΥΤΟΝΟΜΙΑ  Το παράδειγμα της Χιλής :
Χρηματοδοτικό πρόγραμμα για τους μη
προνομιούχους μαθητές και τα σχολεία
τους.
 Οι μεγαλύτερες δαπάνες για την
εκπαίδευση κατανέμονταν ανά
μαθητή, με κουπόνια που
αποδίδονταν στη σχολική μονάδα.
Συνοδεύονταν από μέτρα για την
εξασφάλιση της ορθολογικής
χρήσης των χρημάτων αυτών.
 Αντικατάσταση του άρθρου 16 του
Συντάγματος με το άρθρο 14 του
χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων,
που έχει κυρωθεί από την Ελληνική
Βουλή με το Ν3671/2008 και
αναγνώριση του γονεϊκού
δικαιώματος επιλογής της
εκπαίδευσηςiii που θα λάβουν τα
παιδιά καθώς και αναγνώριση και
κατοχύρωση της ανεξαρτησίας της
σε όλες της βαθμίδες και σε όλους τους
τύπους εκπαίδευσης.
 Είναι απαραίτητη η πλήρης αξιοποίηση κάθε
πιθανής πρόσθετης, πέραν της κρατικής,
χρηματοδότησης, η οποία δεν θίγει τον δημόσιο
χαρακτήρα της εκπαίδευσης, όπως αυτός
υπαγορεύεται από το άρθρο 16 του Συντάγματος
i O ΣΕΒ φαίνεται να φοβάται ιδιαίτερα τη συμμετοχή των γονιών και των μαθητών στην διοίκηση των σχολείων:
«Στην Ελλάδα, όπου η διοίκηση του σχολείου δεσμεύεται αυστηρά από το πλαίσιο που θέτει το Υπουργείο, η όποια συμμετοχήεκπροσώπωντης
κοινωνίας, όπως είναι οι μαθητές και γονείς, στη διοίκηση αποκλείεται να οδηγήσει στην καλύτερη διοίκηση τουδημόσιου σχολείου, ειδικά στο
βαθμό που τα κριτήρια της επιλογής της διοίκησης δεν είναι πάντα, στην πράξη, αξιοκρατικά. Το πιθανότερο είναι μια τέτοια δομ ή συμμετοχικής
διοίκησης θα κακοφορμίσει, οδηγώντας σε καταστροφικές για τη λειτουργία του σχολείουκαταστάσεις. Επιπλέον, η υφιστάμενηδομή αυτών των
μηχανισμών εκπροσώπησης της κοινωνίας στη διοίκηση του σχολείου δεν θα αρκούσε για να διασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία μιας δομής που θα
δίνει μεγαλύτερη αυτονομία στο κάθε σχολείο – αντίθετα θα οδηγούσε και σε αυτή την περίπτωση σε καταστροφικές συνέπειες»
Άρα, από την «τοπική κοινωνία» εξαιρούνται οι άμεσα ενδιαφερόμενοι!
ii Σύμφωνα με την έκθεση της επιτροπής μορφωτικών υποθέσεων της Βουλής δεν προνομιμοποιείτα προς το παρόννα περάσει η ευθύνη της
χρηματοδότησης των σχολείων στην τοπική αυτοδιοίκηση: «Σήμερα πράγματι ένα μέρος των εξόδων του σχολείου (συντήρηση κτηρίων, θέρμανση,
καθαριότητα και μεταφορά μαθητών) καλύπτεται μέσω των δήμων (Σχολικές Επιτροπές), αλλά με πόρους πουπροέρχονται από το κεντρικό κράτος.
Επομένως παρόμοιο ζήτημα δεν τίθεται, και δεν προβλέπεται για το προβλέψιμο μέλλον.»
iii Το «γονεϊκό δικαίωμα» συνδέθηκε άμεσα σε άλλες χώρες (ΧΙΛΗ, ΗΠΑ) με την χρηματοδότηση των σχολείων μέσω κουπονιών και με την
απομύζηση πόρων από τα δημόσια σχολεία για να ενισχυθούν τα λεγόμενα σχολεία συμβολαίου (charter schools), δηλαδή σχολεία που είναι
χρηματοδοτούμενα από το κράτος αλλά διοικούνται από ιδιώτες με πλήρηαυτονομία και υπόκεινται μόνο σε τυποποιημένα τεστ σε επίπεδο
επικράτειας.