პროექტი : " რა არის ბუდიზმი? " მომხსენებელი : ქ. ზუგდიდის №5 საჯარო სკოლის მე-10 (ბ) კლასის მოსწავლე ნიკოლოზ გვალია

1. ქალაქ ზუგდიდის №5 საჯარო
სკოლის მე-10 (ბ) კლასის პროექტი
გეოგრაფიაში
პროექტის ავტორები:
» ნიკოლოზ გვალია
» ცინუკი თორია
» ლევან გვასალია
» ნიკა კაკულია
» გიორგი ოყუჯავა
2015 – 2016 სასწავლო წელი

2. რა არის ბუდიზმი?
✔ ბუდიზმი არის რელიგია, პრაქტიკული
ფილოსოფია, ასევე ზოგიერთი წარმოდგენით
ფსიქოლოგია, რომელიც ემყარება ბუდა
შაკიამუნის (სიდჰარტა გაუტამას) სწავლებას.
✔ მომდინარეობს ძველი ინდოეთიდან, დაახ. ძვ. წ.
VI - V საუკუნეებიდან. ბუდიზმი ინდოეთის
სუბკონტინეტზე გავრცელდა. ხუთი საუკუნის
განმავლობაში ბუდას გარდაცვალებიდან, შემდგომ
ორ ათასწლეულში კი დომინანტური რელიგია
გახდა ცენტრალურ, სამხრეთ-აღმოსავლეთ და
აღმოსავლეთ აზიაში.

3. ბუდიზმის სამი ძირითად ტრადიცია
✔ მიმდევართა რაოდენობით მეხუთეა
მსოფლიოში ქრისტიანობის, ისლამის, იუდაიზმის
და ტრადიციული ჩინური რელიგიის შემდეგ.
✔ ამჟამად ბუდიზმი იყოფა სამ ძირითად ტრადიციად:
1.)თერავადა (სანსკრ. შთავირავადა);
2.) მაჰაიანა;
3.)ვაჯრაიანა.
მსოფლიოში დაახ. 708 მილიონი მიმდევარი ჰყავს და
ერთ-ერთ მსოფლიო რელიგიად ითვლება.

4. ბუდიზმის წარმოშობა
• ძველი წელთაღრიცხვის VI თუ V საუკუნეში
თანამედროვე ნეპალისა და ინდოეთის საზღვარზე,
მდინარე განგის ხეობაში, სამეფო ოჯახში დაიბადა ვაჟი,
რომელსაც სახელად სიდჰართა დაარქვეს. ჯერ კიდევ შობამდე
ბრძენებმა უწინასწარმეტყველეს, რომ თუ ბავშვი სასახლის
კედლებსა და გალავანს არ დატოვებდა, მსოფლიოს მბრძანებელი
გახდებოდა, თუ არა, მისგან დიდი წმინდანი, ახალი რელიგიის
მოძღვარი გამოვიდოდა.
№1

5. ✔ როცა დაიბადა, ახალშობილი მოხუცმა ბრძენმა
ასიტამ მოინახულა და
დაადასტურა ბრაჰმანების წინასწარმეტყველება:
ეს ბავშვი სწორედ ის არის, ვინც ქვეყანას ახალ
რელიგიას მოუტანსო.
ასიტამ გაიხარა მისი ხილვისას, მაგრამ
დანაღვლიანებული წავიდა, რადგან ძალიან
მოხუცი იყო და იცოდა, რომ ვერ მოესწრებოდა ამ
დღეს.
ბუდას ქანდაკება.
ტოკიოს ეროვნული
მუზეუმი,
თარიღდება
პირველი - მეორე
საუკუნით.
№2

6. №3
✔ მამა უფლისწულს განმარტოებაში ზრდიდა,
რათა სასახლის გარდა ამ ქვეყანაზე სხვა
ცხოვრების შესახებ არაფერი სცოდნოდა.
ცდილობდა, წუთისოფლის ვაება და ბოროტება
მას არ შეხებოდა. თექვსმეტი წლისას მეფის ასული
შეართვეს ცოლად და შვილიც შეეძინა.
✔ ერთ დღეს სიდჰართამ ეტლიდან ქუჩაში
მშვილდივით მოხრილი ადამიანი დაინახა, რომელიც
ძლივს მოძრაობდა ხელჯოხის დახმარებით, და
განცვიფრდა, ეს რა არისო? მეეტლემ უთხრა: ნუ
გიკვირს, ეს სიბერეა, რომელიც ყველა დაბადებულის
ხვედრიაო. შინ დაბრუნებული სიდჰართა ნაღვლიან
ფიქრებს მიეცა.

7. ✔ ერთ დღეს მან სნეულებისგან დაუძლურებული კაცი
დაინახა და გაიგო სნეულების შესახებ,რომელიც ყოველ
ადამიანს ემუქრება.
მესამედ სიდჰართამ დაინახა გაუნძრევლად მწოლიარე
ადამიანი, რომელიც სადღაც მიჰყავდათ. როდესაც
იკითხა, უთხრეს, ეს მკვდარია, ყველა დაბადებულის
ხვედრი ეს არისო.
№4
✔ ბოლოს სიდჰართამ თავგადაპარსული, ყვითელ
სამოსელში გახვეული კაცი დაინახა და როდესაც
იკითხა, ეს ვინღა არისო, უთხრეს: ეს არის ასკეტი,
რომელიც ხეტიალობს ამქვეყნად, რათა ჭეშმარიტებას
მიაგნოს და ადამიანები იხსნას ამქვეყნიური
სატანჯველისგანო.

8. №5
✔ 29 წლის სიდჰართამ მიატოვა სასახლე, მშობლები, ცოლი და შვილი და
მოხეტიალე ასკეტის გზას დაადგა. შვიდი წელი იხეტიალა სიდჰართამ. ბევრი
მოძღვარი მოინახულა, მაგრამ მათმა სიბრძნემ არ დააკმაყოფილა: ვერ დაინახა მათ
ნააზრევში ჭეშმარიტება, რომელიც ადამიანებს ხსნას მოუტანდა. ვერც ასკეტურმა
ცხოვრაბამ ვერ დაანახა ხსნის გზა. ბოლოს, ერთი ლეღვის ძირში დაჯდა
ფეხმორთმული და ჭეშმარიტების გამოცხადებას დაელოდა.
✔ მართლაც, სიდჰართამ მიიღო ჭეშმარიტების გამოცხადება, რამაც სახე გაუსხივოსნა,
სიდჰართას ბუნება სრულიად გამოიცვალა - ეს გამოღვიძებას ჰგავდა, ამიტომ ეწოდა მას
ბ უ დ ა, რაც ნიშნავს „გასხივოსნებულს“.
✔ ამის შემდეგ ორმოცი წლის განმავლობაში ბ უ დ ა
დადიოდა ინდოეთის ქალაქებში და ქადაგებდა თავის
მოძღვრებას. მას უამრავი მიმდევარი გამოუჩნდა და
ინდოეთის ფარგლებს გასცდა.

9. №1ბუდისტური კანონი და მისი კოდიფიკაცია
» ქრისტეს მსგავსად არც ბუდას დაუტოვებია ჩვენთვის
რაიმე წერილობითი წყარო, თუმცა ძნელია იმის
დაშვება, რომ იგი უწიგნური ყოფილიყო. იგი
ასწავლიდა ზეპირი სიტყვით და ამგვარადვე
გადაიცემოდა მისი სიტყვა ხალხშიც, მაგრამ ბუდას
გარდაცვალების შემდეგ მისი მოწაფეების წინაშე
მოძღვრების დადგენის საჭიროება გაჩნდა. სწორედ
ამ მიზნით იქნა მოწვეული პირველი ბუდისტური
კრება.
» ძვ.წ. დაახლოებით 480 წელს გამოქვაბულში
ქალაქ რაჯაგრიჰას მახლობლად შეიკრიბნენ ბუდას
უშუალო მოწაფეები. ითვლება, რომ ამ კრებაზე,
რომელსაც კაშიაპა ხელმძღვანელობდა, ანანდას,
ბუდას უსაყვარლესი მოწაფის, დახმარებით
დადგინდა სუტა - პიტაკას და აბჰიდჰამა პიტაკას
ტექსტები.

10. » თუმცა მოძღვრება კვლავ ზეპირი გადმოცემით
ვრცელდებოდა და საბოლოოდ ბუდისტური კანონი
მხოლოდ IV ბუდისტურ კრებაზე ჩაიწერა,
კუნძულ შრი - ლანკაზე.
» კრების ჩატარების ზუსტი თარიღი უცნობია.
პირველი ბუდისტური ტრადიცია მას ძვ.წ. 29
წელს მიაკუთვნებს, ხოლო მეორე დიდი
ბუდისტური მიმართულება, მ ა ჰ ა ი ა ნ ა - ახ.წ. I
ს.-ს. უცნობია იყო თუ არა იქამდე ბუდისტური
კანონი სრულად ან ნაწილობრივ დაფიქსირებული
წერილობითი სახით, ერთადერთი უძველესი წყარო,
რომელიც გაგვაჩნია არის შრი-ლანკაზე ჩაწერილი
ტექსტი.
№2

11. » მას ტიპიტაკა ეწოდება.თჰერავადის ბერებმა
ის პალმის ფოთლებზე ჩაწერეს. ტექსტი პალიზე
(ძველ ინდურ სალაპარაკო ენაზე) დაიწერა, ამიტომ
მას ხშირად პალის კანონის სახელითაც
მოიხსენიებენ. სიტყვასიტყვით ტ ი პ ი ტ ა კ ა
ნიშნავს სამ კალათს და შეესაბამება ტექსტის დაყოფას
სამ ძირითად ნაწილად : -
•» ვინაი - პიტაკა, რომელშიც შესულია მითითებები
ბერებისა და მონაზვნებისთვის, მონასტრული
ცხოვრების მომაწესრიგებელი ნორმები და სხვა.
•» სუტა - პიტაკა გადმოგვცემს ბუდისტურ
მოძღვრებას საერთოდ;
•» აბჰიდჰამა - პიტაკა ამ მოძღვრების ფილოსოფიურ
დამუშავებას წარმოადგენს.
№3

12. » სუტა-პიტაკაში დამატების სახით ასევე შესულია
ორი კრებული:
» დჰამაპადა - აფორიზმებისა და ბრძნული
გამონათქვამების შემცველი ტექსტი;
» ჯატაკატა - მონათხრობები ბუდას წარსული
დაბადებების შესახებ.
» ითვლება, რომ გასხივოსნებასთან ერთად ბ უ დ ა მ
მიიღო ჭეშმარიტი ცოდნა და შეიცნო სამყარო წარსულსა,
აწმყოსა და მომავალში. შესაბამისად, მან შეიძინა ცოდნა
თავისი წარსული და სხვათა წარსული თუ მომავალი
დაბადებების შესახებ .
» მოწაფეებთან საუბრის დროს იგი ხშირად ყვებოდა
სხვადასხვა ისტორიებს წარსული დაბადებებიდან და
მათ მაგალითზე ხსნიდა ეთიკურ ნორმებს ან რაიმე სხვა
საკითხებს. ორივე ეს კრებული, დჰამაპადა და ჯატაკა,
ბუდისტური ლიტერატურის ერთ-ერთ ყველაზე
პოპულარულ წიგნებს წარმოადგენენ. ხოლო სუტა-
პიტაკას ძირითად ნაწილში გადმოცემულია
ბუდისტური მოძღვრების ბირთვი:
» ოთხი კეთილშობილი ჭეშმარიტება;
» რვასაფეხურიანი გზა.
№4

13. რა არის ოთხი კეთილშობილური
ჭეშმარიტება? №1
✔ ბ უ დ ა ოთხ კეთილშობილურ ჭეშმარიტებას
ასწავლიდა, რომლებიც ცენტრალურ ადგილს
იკავებენ მის სწავლებაში. ეს ოთხი ჭეშმარიტება
ბუდიზმის ფუნდამენტალურ ფილოსოფიას
წარმოადგენს. მათი სრული გაგების გარეშე, ჩვენ
ვერ გავიგებთ ბუდას სწავლებას.
✔ ოთხი კეთილშობილური ჭეშმარიტება ძალიან
მნიშვნელოვანია, რადგანაც ისინი რელიგიების
საზღვრებს მიღმა არიან, ისინი ძალიან
მნიშვნელოვანია ადამიანის ფსიქოლოგიისთვის
და ჩვენი არსებისთვის. ისინი საშუალებას
გვაძლევენ გავიგოთ ჩვენი ტანჯვის მასშტაბი და
ხასიათი და ვიპოვოთ შესაფერისი "წამალი"
ამისგან განკურნებისა.

14. ოთხი კეთილშობილური ჭეშმარიტება:
1.) ტანჯვა
ეს სამყარო დაუკმაყოფილებელია და ტანჯვითაა სავსე;
2.) ტანჯვის მიზეზი
ტანჯვის მიზეზი, შეიძლება განისაზღვროს, როგორც მიჯაჭვულობა ან
არასწორი საქმეების კეთების მგზნებარე სურვილი. მატერიალურ სამყაროში
ეს სურვილები ვერასოდეს მოგვანიჭებენ მარადიულ ბედნიერებას, რადგან თავისი
ბუნებით ისინი დროებითნი ან გარდამავალნი არიან;
3.) ტანჯვის დასასრული
სწორი ქცევის, მედიტაციის და ლოცვის პრაქტიკით ერთეულებისთვის
შესაძლებელია გათავისუფლების ან ნ ი რ ვ ა ნ ი ს მიღწევა;
4.) ტანჯვის დასრულებისკენ მიმავალი გზა
კეთილშობილური რვაჯერადი გზა - ტანჯვის გადაჭრის და მისი დასასრულამდე
მიყვანის პოვნის გზაა.
№2

15. 1.) მართალი სარწმუნოება, რათა სწამდეს ეს ოთხი
ჭეშმარიტება.
2.) მართალი განზრახვა, რათა ადამიანი იქცეოდეს
იმ ოთხი ჭეშმარიტების თანახმად.
3.) მართალი ზრახვები, რათა უარი თქვას
სიცრუეზე, ცილისწამებაზე.
4.) მართალი ქმედება, რათა არ ავნოს ცოცხალ
არსებებს - არც ადამიანს, არც ცხოველს, არც მწერს.
5.) მართალი ცხოვრება, რათა პატიოსნებით
მოიპოვებდეს ცხოვრების სარჩოს.
6.) მართალი ძალისხმევა, რათა მუდამ იშორებდეს
ამაო ფიქრებსა და ცუდ გავლენებს.
7.) მართალი მეხსიერება, რათა მუდამ ახსოვდეს,
თუ კიდე რა დარჩა შეუსრულებელი ჭეშმარიტი
ცხოვრების გზაზე.
8.) მართალი თვითჩაღრმავება, რათა მიაღწიოს შინაგან
სიმშვიდეს, აღარ აღელვებდეს მიწივრი ზრახვები, არც
სიხარული სრულყოფილების მიღწევისა და საბოლოო
გათავისუფლების გამო.
ხსნის გზის 8 საფეხური №3

16. ბუდიზმის 3 ძირითადი სახე
1.) თერავადა- თერავადა ბუდისტურ სკოლათაგან
ყველაზე კონსერვატულია. მის მიმდევართა მიზანია
ყველანაირი დაბინძურებისა და ცდომილებისგან აბსოლუტური
თავისუფლების მდგომარეობის მიღწევა. მაჰაიანასთან
შედარებით,
თერავადას ახასიათებს რაციონალისტური მიდგომა და
რიტუალების შედარებით სიმარტივე.
თერავადას წმინდა წიგნია პალური კანონი, რომელიც
დაწერილია პალურ ენაზე.
№4

17. 2.) ვაჯრაინა - ბუდიზმის ტანტრული
მიმართულებაა, წარმოიშვა მაჰაიანას გარემოცვაში
ახ. წ. V საუკუნეში. ალბათ, ვაჯრაიანას საფუძვლებში
დევს ინდური ტანტრიზმი, თუმცა ბევრი
თანამედროვე მკვლევარი ამ მოსაზრებას უარყოფს,
ბუდისტურ ტანტრიზმს დამოუკიდებლად
განვითარებად მიმდინარეობად გამოყოფს.
» ვაჯრაიანა გავრცელებულია ტიბეტში, ნეპალში,
მონღოლეთში, რუსეთში, ბჰუტანსა და იაპონიაში
(შინგონის სკოლა).
№5
» VIII საუკუნის დასაწყისიდან ვაჯრაიანაში
სხვადასხვა ბუდისტურმა სკოლებმა დაიწყეს გამოყოფა:
ნიინგმა, კაგიუ, კარმაპა, დუგპა, საკია, კადამპა,
გელუგპა. კადამპას გარდა ყველა ეს სკოლა დღემდე
შემორჩა.

18. №6
✔ მაჰაიანას ბუდიზმი გავრცელებულია ტიბეტში,
ჩინეთში, ტაივანში, იაპონიასი, კორეაში და
მონღოლეტში.
მაჰაიანას ბუდიზმი არ არის ერთი ჯგუფის, არამედ
ბუდისტური ტრადიციების კრებულა:
» ძენ - ბუდიზმი
» წმინდა მიწის ბუდიზმი
» ტიბეტური ბუდიზმი
მაჰაიანას ბუდიზმი
✔ თჰერავადაც და მაჰაიანაც ორივე ფესვებით
მიდის ისტორიულმეთოდები და პრაქტიკები შეიძლება
ძალიან განსხვავებულები იყოს.
ბუდას ძირითად სწავლებაში, ორივე ხაზს
უსვამს სამსარის ციკლისგან (დაბადება, გარდაცვალება,
ხელახლა დაბადება) გათავისუფლების
ინდივიდუალურ ძიებას. თუმცა

19. გმადლობთ ყურადღებისთვის
