บทนำสารบัญ

1. ...บทน�ำ...
1.1 หลักการและเหตุผล
องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษของไทย มีอยู่ด้วยกัน 2 แห่ง คือ กรุงเทพมหานคร และเมืองพัทยา ต่างมี
กฎหมายเฉพาะในการบริหารจัดการองค์กรท้องถิ่นของตนเอง ได้แก่ พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร
พ.ศ. 2528 (และรวมฉบับแก้ไขเพิ่มเติม) และพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการเมืองพัทยา พ.ศ. 2542 (และรวมฉบับ
แก้ไขเพิ่มเติม) ตามล�ำดับ
การจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษขึ้น เพื่อดูแลรับผิดชอบการบริหารจัดการกิจการสาธารณะในระดับ
ท้องถิ่นของทั้งสองกรณีดังกล่าว ตั้งอยู่บนหลักการส�ำคัญเดียวกัน นั่นคือ การมีลักษณะเฉพาะของพื้นที่ซึ่งมีความส�ำคัญเชิง
ยุทธศาสตร์ ทั้งในมิติด้านการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และการปกครอง ซึ่งส่งผลต่อการบริหารจัดการในพื้นที่ดังกล่าว จ�ำเป็น
ต้องอาศัยการจัดโครงสร้างองค์กรทางการบริหารการปกครองที่มีรูปแบบเฉพาะ รวมทั้งมีกฎหมายรองรับอ�ำนาจหน้าที่และ
ภารกิจความรับผิดชอบอย่างเหมาะสมกับสภาพบริบทในพื้นที่
เทศบาลนครแม่สอด และเทศบาลต�ำบลท่าสายลวด อ�ำเภอแม่สอด จังหวัดตาก ซึ่งดูแลรับผิดชอบการบริหารจัดการ
พื้นที่ที่มีลักษณะพิเศษ ทั้งในด้านสภาพภูมิศาสตร์ ทรัพยากร เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม เมื่อพิจารณาถึงสภาพพื้นที่
พบว่ามีลักษณะเฉพาะอันโดดเด่นและมีความส�ำคัญต่อการพัฒนายุทธศาสตร์การพัฒนาเศรษฐกิจของจังหวัด นั่นคือ การเป็น
ศูนย์กลางการค้าชายแดน ด้วยองค์ประกอบดังกล่าว ส่งผลให้การบริหารจัดการพื้นที่เทศบาลนครแม่สอดและเทศบาลต�ำบลท่า
สายลวด จ�ำเป็นต้องมีรูปแบบการบริหารจัดการที่มีรูปแบบพิเศษบริหารภารกิจลักษณะเฉพาะของท้องถิ่น
เทศบาลนครแม่สอด อ�ำเภอแม่สอด จังหวัดตาก ได้รับการยกฐานะจากเทศบาลเมืองแม่สอด เมื่อวันที่ 28 มกราคม
พ.ศ. 2553 มีพื้นที่รับผิดชอบ 27.2 ตารางกิโลเมตร ส�ำหรับปัจจัยที่มีความส�ำคัญต่อการสนับสนุนการเปลี่ยนแปลงสถานะ
ของเทศบาลนครแม่สอด ได้แก่ การเป็นเมืองชายแดนที่เป็นจุดเชื่อมโยงการพัฒนาเศรษฐกิจระดับอนุภูมิภาค ซึ่งมีความส�ำคัญต่อ
การเติบโตทางการค้า การท่องเที่ยว และอุตสาหกรรม นอกจากนี้ พื้นที่อ�ำเภอแม่สอดยังเป็นศูนย์กลางการค้าชายแดนที่ส�ำคัญ
มีแหล่งผลิตหัตถอุตสาหกรรมและงานฝีมือ ตลอดจนการมีสภาพของพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ แหล่งทรัพยากรธรรมชาติ และความ
หลากหลายทางวัฒนธรรม
ในส่วนของเทศบาลต�ำบลท่าสายลวดอยู่ในท้องที่ต�ำบลท่าสายลวด อ�ำเภอแม่สอด จังหวัดตาก มีพื้นที่รวม 6,312.50
ไร่ มีพื้นที่ติดแนวชายแดนถือได้ว่าเป็นประตูสู่ชายแดนที่เชื่อมต่อกับประเทศพม่า ประชาชนในเขตเทศบาลต�ำบลท่าสายลวด
ประกอบอาชีพ เกษตรกรรม, ค้าขาย, ธุรกิจส่วนตัวประกอบอุตสาหกรรมในครัวเรือน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการที่เทศบาลต�ำบล
ท่าสายลวดได้รับถ่ายโอนภารกิจด้านการขนส่ง การดูแลสถานีขนส่ง การมีตลาดริมเมยที่ติดกับชายแดนไทย-พม่า เป็นสถานที่
ตั้งของสะพานข้ามระหว่างไทย-พม่า และการมีเขตพื้นที่ให้บริการสนามบิน ท�ำให้เทศบาลต�ำบลท่าสายลวดเป็นจุดยุทธศาสตร์ที่
ส�ำคัญ ที่มีแหล่งทรัพยากรที่เอื้อต่อการพัฒนาให้เป็นองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษในอนาคต
สาระส�ำคัญของร่างกฎหมายดังกล่าว ก�ำหนดให้โครงสร้างการบริหารงานภายใต้รูปแบบเมืองพิเศษของ “นครแม่สอด” ประกอบ
ด้วย สภานครแม่สอด นายกแม่สอด และคณะกรรมการที่ปรึกษาและพัฒนานโยบายนครแม่สอด ร่างกฎหมายดังกล่าวจึงถือเป็น
หนึ่งในกลไกส�ำคัญในการพัฒนาและยกระดับสถานะเทศบาลนครแม่สอดและเทศบาลต�ำบลท่าสายลวดให้เป็นองค์กรปกครองส่วน
ท้องถิ่นรูปแบบพิเศษที่มีศักยภาพ
.indd 1 21-Nov-15 2:16:15 PM

2. • วัตถุประสงค์
1) เพื่อให้มีแนวทางการก�ำหนดขอบข่ายภารกิจหน้าที่ที่เหมาะสมส�ำหรับนครแม่สอดในฐานะองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
รูปแบบพิเศษ
2) เพื่อให้มีรูปแบบการด�ำเนินภารกิจของนครแม่สอดในฐานะองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ
3) เพื่อน�ำเสนอแผนเปลี่ยนผ่านในการด�ำเนินภารกิจหน้าที่ของนครแม่สอดในฐานะองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบ
พิเศษ
นครแม่สอดในฐานะองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ เป็นพื้นที่ที่มีลักษณะพิเศษเฉพาะพื้นที่ มีความส�ำคัญเป็น
เมืองศูนย์กลางการค้าชายแดนและมีความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจสูง จึงสมควรที่จะได้รับอ�ำนาจหน้าที่พิเศษเพื่อน�ำไปสู่การ
บริหารงานอย่างเป็นเอกภาพตามยุทธศาสตร์การพัฒนา กรอบแนวคิดที่เกี่ยวข้องในครั้งนี้ จึงประกอบไปด้วย
1) องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษที่มีอ�ำนาจหน้าที่พิเศษเฉพาะพื้นที่ (Special Function) ลักษณะ
ความพิเศษขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเฉพาะพื้นที่ในที่นี้หมายถึง “อ�ำนาจหน้าที่” ที่มีความพิเศษแตกต่างจากพื้นที่ที่มีการ
บริหารงานในรูปแบบทั่ว ๆ ไป เพราะว่ามีความส�ำคัญทางยุทธศาสตร์ หรือมีภารกิจพิเศษมากกว่าองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
อื่น ๆ ดังนั้นจึงควรได้รับอ�ำนาจหน้าที่พิเศษ เพื่อให้สามารถบริหารจัดการพื้นที่ที่มีลักษณะเฉพาะของตนได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ครอบคลุม และสอดคล้องกับสภาพปัญหาและความต้องการภายในชุมชนท้องถิ่นตน
2) ความจ�ำเพาะของพื้นที่ท้องถิ่น (Local Distinctiveness) หัวใจส�ำคัญของการกระจายอ�ำนาจคือการ
ค�ำนึงถึงความแตกต่างหลากหลายของท้องถิ่น ทั้งในด้าน สภาพภูมิศาสตร์ ทรัพยากรเศรษฐกิจ ชาติพันธุ์ วัฒนธรรม ซึ่งการ
บริหารจัดการภายใต้รูปแบบทั่วไปไม่อาจตอบสนองต่อสภาพการณ์ดังกล่าวได้
3) ความเป็นเอกภาพในการบริหารจัดการ เนื่องจากการจัดการกับพื้นที่ที่มีลักษณะจ�ำเพาะจะต้องมีความเป็น
เอกภาพและชัดเจนตั้งแต่ขั้นของ “การก�ำหนดจุดยืน” (positioning) ที่สอดคล้องกับพื้นที่ และสะท้อนออกมาในรูปของนโยบาย
และการบริการสาธารณะต่าง ๆ ให้สามารถตอบสนองต่อปัญหา ความต้องการ และการพัฒนาพื้นที่ตามความจ�ำเพาะของสภาพ
การณ์ในเขตพื้นที่
• ผลที่คาดว่าจะได้รับ
1 นครแม่สอดมีกรอบแนวทางการก�ำหนดขอบข่ายภารกิจหน้าที่ที่เหมาะสม
2 มีตัวแบบการจัดระบบบริหารจัดการและรูปแบบความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยงานเจ้าของอ�ำนาจหน้าที่เดิมกับนคร
แม่สอด
3 นครแม่สอดมีข้อเสนอแนวทางการก�ำกับดูแลและระบบความรับผิดรับชอบใน ารด�ำเนินภารกิจพิเศษของนครแม่สอดใน
ฐานะองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ
4 นครแม่สอดมีแผนเปลี่ยนผ่านในการด�ำเนินภารกิจหน้าที่
...บทน�ำ...
.indd 2 21-Nov-15 2:16:17 PM

3. .indd 3 21-Nov-15 2:16:19 PM

4. .indd 4 21-Nov-15 2:16:22 PM