Ηφαίστεια
Μαριάνθη-Αγγελική Χάρου
Β’5
Τι είναι τα ηφαίστεια;
Ηφαίστειο είναι η ανοιχτή δίοδος από το εσωτερικό της Γης (ή άλλου
γεωειδούς ουράνιου σώματος) που επιτρέπει την εκροή ή έκρηξη
ρευστών πετρωμάτων και αερίων από το εσωτερικό (μανδύας) στην
επιφάνεια του στερεού φλοιού με τη μορφή λάβας. Η δραστηριότητα
αυτή οδηγεί στη δημιουργία ενός βουνού, το οποίο στην καθημερινή
γλώσσα ονομάζουμε ηφαίστειο. Τα ηφαίστεια μελετά ένας ιδιαίτερος
κλάδος της επιστήμης της Γεωλογίας, η Ηφαιστειολογία.
Ο όρος ηφαίστεια όρη και αργότερα απλώς ηφαίστεια ετυμολογείται από
τον Θεό της φωτιάς και της μεταλλουργίας, Ήφαιστο, καθώς πιστευόταν πως μέσα
σε αυτά βρισκόταν το σιδηρουργείο του.
Βεζούβιος
Ο Βεζούβιος είναι βουνό-ηφαίστειο στις δυτικές ακτές της Ιταλίας και σε
απόσταση 12 χλμ. από τη Νάπολη. Μέχρι το 79 μ.Χ., το θεωρούσαν ένα απλό
βουνό. Ο Στράβωνας μάλιστα λέει ότι το βουνό Ουεσούϊον (έτσι αποκαλεί τον
Βεζούβιο) ήταν σκεπασμένο με ωραίους αγρούς, εκτός από την κορυφή του, που
ήταν επίπεδη, μαύρη και σκεπασμένη εδώ και κει και βγάζει το συμπέρασμα ότι
το βουνό είχε πάρει φωτιά και είχε καεί, αλλά η φωτιά έσβησε, επειδή έλειπε το
καύσιμο υλικό. Η πρώτη έκρηξη του Βεζούβιου σύμφωνα με τους ιστορικούς, που
κατάστρεψε ολοκληρωτικά και εξαφάνισε μέσα στη λάβα τις τρεις μεγάλες
πόλεις, την Πομπηία, το Ηράκλειο και τις Σταβίες, έγινε το 79 μ.Χ. Άλλες μεγάλες
εκρήξεις καταγράφηκαν το 1794, το 1872 και το 1906, που προκάλεσαν μεγάλες
καταστροφές και θανάτους πολλών ανθρώπων.
Τη μορφή και την διαμόρφωση που έχει σήμερα ο Βεζούβιος την πήρε μετά από την
έκρηξη του 79 μ.Χ., αν και οι διάφορες εκρήξεις που έγιναν αργότερα προξένησαν
μερικές μεταβολές στην όψη το
Αίτνα
Η Αίτνα είναι ενεργό ηφαίστειο στις ανατολικές ακτές της Σικελίας, το μεγαλύτερο
και υψηλότερο ενεργό ηφαίστειο στην Ευρώπη (ύψος 3.350 μέτρα).
Η Αίτνα καλύπτει έκταση 1190 τετραγωνικών χιλιομέτρων με περιφέρεια βάσης 140
χιλιόμετρα, δηλαδή είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από τον Βεζούβιο.
Είναι από τα πιο ενεργά ηφαίστεια στον κόσμο. Αν και οι εκρήξεις του μπορεί να
είναι μερικές φορές πολύ καταστροφικές, γενικά δεν θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνο
και χιλιάδες κάτοικοι ζουν στις πλαγιές του ηφαιστείου και τις γύρω περιοχές. Το
γόνιμο έδαφος είναι κατάλληλο για εκτεταμένες γεωργικές δραστηριότητες.
Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην Αίτνα ξεκίνησε περίπου πριν 500.000 χρόνια, με
υποθαλάσσιες εκρήξεις κατά μήκος των ακτών της Σικελίας.
Πριν 35.000 χρόνια και για μια χρονική περίοδο περίπου 20.000 χρόνων, έλαβαν χώρα
μερικές ιδιαίτερα ισχυρές εκρήξεις, στάχτη από τις οποίες είχε φτάσει ακόμα και μέχρι
τη Ρώμη, περίπου 800 χιλιόμετρα βόρεια της Αίτνας. Πριν 3.500 χρόνια, μια
ηφαιστειακή έκρηξη προκάλεσε μια γιγάντια κατολίσθηση στην ανατολική πλαγιά του
βουνού. Το γεγονός μνημονεύει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και αποτελεί την πρώτη γνωστή
μαρτυρία για έκρηξη της Αίτνας. Η επόμενη κατολίσθηση θα γινόταν μετά από 1500
περίπου χρόνια, δημιουργώντας καλντέρα.
Ποποκατέπετλ
Το Ποποκατέπετλ είναι από τα πιο ενεργά ηφαίστεια στο Μεξικό, αφού έχει
εκραγεί 15 φορές από το 1519. Το ηφαίστειο ήταν ανενεργό για σχεδόν μισό
αιώνα, αλλά το 1991 η ηφαιστειακή δραστηριότητα αυξήθηκε και από το 1993
καπνός βγαίνει μέσα από το ηφαίστειο σχεδόν καθημερινά. Το 1994 και το 2000
οι περιοχές γύρω από το ηφαίστειο εκκενώθηκαν. Η έκρηξη του 2000 ήταν η
ισχυρότερη των τελευταίων 1.200 ετών.[
Το Ποποκαπετλ είναι ένα ενεργό ηφαίστειο στις πολιτείες Πουέμπλα, Μορέλος και Πολιτεία
του Μεξικού. Βρίσκεται στο ανατολικό μισό της Κορδιλιέρας Νεοβολκάνικα. Με ύψος 5.426
μέτρα[3] είναι η δεύτερη ψηλότερη κορυφή του Μεξικού μετά το πίκο ντε Ορισάμπα, το
οποίο έχει ύψος 5.636 μέτρα. Συνδέεται με το ηφαίστειο Ιστακσίουατλ (Iztaccíhuatl) στα
βόρεια με ένα μακρύ αυχένα, το πέρασμα του Κορτές
Γκρίμσβοτν
Το Γκρίμσβοτν είναι ένα ηφαίστειο της Ισλανδίας, το οποίο βρίσκεται κάτω από τον
παγετώνα Βατναγιοκούλ, στα υψίπεδα της Ισλανδίας. Έχει ύψος 1.725 μέτρα. Αποτελείται
από μια ηφαιστειακή καλδέρα, της οποίας το ψηλότερο μέρος εξέχει από το παγετώνα και
περιβάλει μία υποπαγετωνική λίμνη η οποία φέρει το ίδιο όνομα. Κατά τη διάρκεια των
εκρήξεων η λίμνη υπερχειλίζει προκαλώντας καταστροφικές πλημμύρες. Το ηφαίστειο
ενώνεται με δύο ηφαιστειακές ρωγμές με το Λάκι, το ηφαίστειο που παρήγαγε τη
περισσότερη λάβα στους ιστορικούς χρόνους το 1783 και 1785.
Είναι από τα πιο ενεργά ηφαίστεια της Ισλανδίας, κατά μέσο όρο με μία έκρηξη κάθε
δεκαετία τον 20ο αιώνα. Η τελευταία έκρηξή του έλαβε χώρα το Μάιο του 2011. Το
ηφαίστειο εξερράγη και δημιούργησε ένα νέφος λευκού καπνού, που έφτανε σε ύψος τα 15
με 20 χιλιόμετρα.Έκφραστηκαν φόβοι ότι η έκρηξη του ηφαιστείου θα παρέλυε τις
αεροπορικές μεταφορές στην Ευρώπη, όπως είχε γίνει 2010 με την έκρηξη του
ηφαιστείου Εϊγιαφιατλαγιοκούτλ. Αν και οι φόβοι αρχικά δεν επιβεβαιώθηκαν, το κύριο
αεροδρόμιο της Ισλανδίας στο Κεφλαβίκ έκλεισε, όπως συνέβη και με ένα αριθμό
μικρότερων αεροδρομίων, καθώς η ηφαιστειακή στάχτη εξαπλώθηκε πάνω από την
Ισλανδία.[2] Η ηφαιστειακή τέφρα έφτασε μέχρι τη Δανία και τη Βόρεια Ιρλανδία, αλλά η
διατάραξη των αερομεταφορών (ακυρώθηκαν 900 από τις 90.000 πτήσεις σε δύο μέρες[3])
δεν ήταν αντίστοιχη με την έκρηξη του Εϊγιαφιατλαγιοκούτλ την προηγούμενη χρονία. Ήταν
η ισχυρότερη έκρηξη του ηφαιστείου τα τελευταία εκατό χρόνια.

Ηφαίστεια

  • 1.
  • 2.
    Τι είναι ταηφαίστεια; Ηφαίστειο είναι η ανοιχτή δίοδος από το εσωτερικό της Γης (ή άλλου γεωειδούς ουράνιου σώματος) που επιτρέπει την εκροή ή έκρηξη ρευστών πετρωμάτων και αερίων από το εσωτερικό (μανδύας) στην επιφάνεια του στερεού φλοιού με τη μορφή λάβας. Η δραστηριότητα αυτή οδηγεί στη δημιουργία ενός βουνού, το οποίο στην καθημερινή γλώσσα ονομάζουμε ηφαίστειο. Τα ηφαίστεια μελετά ένας ιδιαίτερος κλάδος της επιστήμης της Γεωλογίας, η Ηφαιστειολογία. Ο όρος ηφαίστεια όρη και αργότερα απλώς ηφαίστεια ετυμολογείται από τον Θεό της φωτιάς και της μεταλλουργίας, Ήφαιστο, καθώς πιστευόταν πως μέσα σε αυτά βρισκόταν το σιδηρουργείο του.
  • 3.
    Βεζούβιος Ο Βεζούβιος είναιβουνό-ηφαίστειο στις δυτικές ακτές της Ιταλίας και σε απόσταση 12 χλμ. από τη Νάπολη. Μέχρι το 79 μ.Χ., το θεωρούσαν ένα απλό βουνό. Ο Στράβωνας μάλιστα λέει ότι το βουνό Ουεσούϊον (έτσι αποκαλεί τον Βεζούβιο) ήταν σκεπασμένο με ωραίους αγρούς, εκτός από την κορυφή του, που ήταν επίπεδη, μαύρη και σκεπασμένη εδώ και κει και βγάζει το συμπέρασμα ότι το βουνό είχε πάρει φωτιά και είχε καεί, αλλά η φωτιά έσβησε, επειδή έλειπε το καύσιμο υλικό. Η πρώτη έκρηξη του Βεζούβιου σύμφωνα με τους ιστορικούς, που κατάστρεψε ολοκληρωτικά και εξαφάνισε μέσα στη λάβα τις τρεις μεγάλες πόλεις, την Πομπηία, το Ηράκλειο και τις Σταβίες, έγινε το 79 μ.Χ. Άλλες μεγάλες εκρήξεις καταγράφηκαν το 1794, το 1872 και το 1906, που προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές και θανάτους πολλών ανθρώπων. Τη μορφή και την διαμόρφωση που έχει σήμερα ο Βεζούβιος την πήρε μετά από την έκρηξη του 79 μ.Χ., αν και οι διάφορες εκρήξεις που έγιναν αργότερα προξένησαν μερικές μεταβολές στην όψη το
  • 4.
    Αίτνα Η Αίτνα είναιενεργό ηφαίστειο στις ανατολικές ακτές της Σικελίας, το μεγαλύτερο και υψηλότερο ενεργό ηφαίστειο στην Ευρώπη (ύψος 3.350 μέτρα). Η Αίτνα καλύπτει έκταση 1190 τετραγωνικών χιλιομέτρων με περιφέρεια βάσης 140 χιλιόμετρα, δηλαδή είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από τον Βεζούβιο. Είναι από τα πιο ενεργά ηφαίστεια στον κόσμο. Αν και οι εκρήξεις του μπορεί να είναι μερικές φορές πολύ καταστροφικές, γενικά δεν θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνο και χιλιάδες κάτοικοι ζουν στις πλαγιές του ηφαιστείου και τις γύρω περιοχές. Το γόνιμο έδαφος είναι κατάλληλο για εκτεταμένες γεωργικές δραστηριότητες. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην Αίτνα ξεκίνησε περίπου πριν 500.000 χρόνια, με υποθαλάσσιες εκρήξεις κατά μήκος των ακτών της Σικελίας. Πριν 35.000 χρόνια και για μια χρονική περίοδο περίπου 20.000 χρόνων, έλαβαν χώρα μερικές ιδιαίτερα ισχυρές εκρήξεις, στάχτη από τις οποίες είχε φτάσει ακόμα και μέχρι τη Ρώμη, περίπου 800 χιλιόμετρα βόρεια της Αίτνας. Πριν 3.500 χρόνια, μια ηφαιστειακή έκρηξη προκάλεσε μια γιγάντια κατολίσθηση στην ανατολική πλαγιά του βουνού. Το γεγονός μνημονεύει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και αποτελεί την πρώτη γνωστή μαρτυρία για έκρηξη της Αίτνας. Η επόμενη κατολίσθηση θα γινόταν μετά από 1500 περίπου χρόνια, δημιουργώντας καλντέρα.
  • 5.
    Ποποκατέπετλ Το Ποποκατέπετλ είναιαπό τα πιο ενεργά ηφαίστεια στο Μεξικό, αφού έχει εκραγεί 15 φορές από το 1519. Το ηφαίστειο ήταν ανενεργό για σχεδόν μισό αιώνα, αλλά το 1991 η ηφαιστειακή δραστηριότητα αυξήθηκε και από το 1993 καπνός βγαίνει μέσα από το ηφαίστειο σχεδόν καθημερινά. Το 1994 και το 2000 οι περιοχές γύρω από το ηφαίστειο εκκενώθηκαν. Η έκρηξη του 2000 ήταν η ισχυρότερη των τελευταίων 1.200 ετών.[ Το Ποποκαπετλ είναι ένα ενεργό ηφαίστειο στις πολιτείες Πουέμπλα, Μορέλος και Πολιτεία του Μεξικού. Βρίσκεται στο ανατολικό μισό της Κορδιλιέρας Νεοβολκάνικα. Με ύψος 5.426 μέτρα[3] είναι η δεύτερη ψηλότερη κορυφή του Μεξικού μετά το πίκο ντε Ορισάμπα, το οποίο έχει ύψος 5.636 μέτρα. Συνδέεται με το ηφαίστειο Ιστακσίουατλ (Iztaccíhuatl) στα βόρεια με ένα μακρύ αυχένα, το πέρασμα του Κορτές
  • 6.
    Γκρίμσβοτν Το Γκρίμσβοτν είναιένα ηφαίστειο της Ισλανδίας, το οποίο βρίσκεται κάτω από τον παγετώνα Βατναγιοκούλ, στα υψίπεδα της Ισλανδίας. Έχει ύψος 1.725 μέτρα. Αποτελείται από μια ηφαιστειακή καλδέρα, της οποίας το ψηλότερο μέρος εξέχει από το παγετώνα και περιβάλει μία υποπαγετωνική λίμνη η οποία φέρει το ίδιο όνομα. Κατά τη διάρκεια των εκρήξεων η λίμνη υπερχειλίζει προκαλώντας καταστροφικές πλημμύρες. Το ηφαίστειο ενώνεται με δύο ηφαιστειακές ρωγμές με το Λάκι, το ηφαίστειο που παρήγαγε τη περισσότερη λάβα στους ιστορικούς χρόνους το 1783 και 1785. Είναι από τα πιο ενεργά ηφαίστεια της Ισλανδίας, κατά μέσο όρο με μία έκρηξη κάθε δεκαετία τον 20ο αιώνα. Η τελευταία έκρηξή του έλαβε χώρα το Μάιο του 2011. Το ηφαίστειο εξερράγη και δημιούργησε ένα νέφος λευκού καπνού, που έφτανε σε ύψος τα 15 με 20 χιλιόμετρα.Έκφραστηκαν φόβοι ότι η έκρηξη του ηφαιστείου θα παρέλυε τις αεροπορικές μεταφορές στην Ευρώπη, όπως είχε γίνει 2010 με την έκρηξη του ηφαιστείου Εϊγιαφιατλαγιοκούτλ. Αν και οι φόβοι αρχικά δεν επιβεβαιώθηκαν, το κύριο αεροδρόμιο της Ισλανδίας στο Κεφλαβίκ έκλεισε, όπως συνέβη και με ένα αριθμό μικρότερων αεροδρομίων, καθώς η ηφαιστειακή στάχτη εξαπλώθηκε πάνω από την Ισλανδία.[2] Η ηφαιστειακή τέφρα έφτασε μέχρι τη Δανία και τη Βόρεια Ιρλανδία, αλλά η διατάραξη των αερομεταφορών (ακυρώθηκαν 900 από τις 90.000 πτήσεις σε δύο μέρες[3]) δεν ήταν αντίστοιχη με την έκρηξη του Εϊγιαφιατλαγιοκούτλ την προηγούμενη χρονία. Ήταν η ισχυρότερη έκρηξη του ηφαιστείου τα τελευταία εκατό χρόνια.