هابر ماس نظریه فضای عمومی و رسانه ها

1. ‫تهيه‬‫كنندگان‬:‫داود‬‫ميثاق‬ ‫سيد‬ ،‫نوروزبيگي‬‫اختر‬
info@iranjournalism.ir
www. iranjournalism.ir
1
‫نظريه‬‫فضاي‬
‫و‬ ‫عمومي‬
‫ها‬ ‫رسانه‬
‫هابرماس‬ ‫یورگن‬

2. ‫كيست‬ ‫هابرماس‬‫؟‬
2
‫یورگن‬‫هابرماس‬‫از‬‫فيلسو‬‫فان‬‫و‬‫نظریه‬‫پردازان‬‫اجتماعي‬‫معاصر‬‫و‬‫وارث‬‫مكتب‬‫فرانكفورت‬‫وزاده‬18‫ژوئن‬
1929‫ميالدي‬‫در‬‫دو‬‫سلفدورف‬‫آلمان‬‫است‬.‫پدرش‬‫رئيس‬‫دفتر‬‫صنعت‬‫و‬‫تجارت‬‫شهر‬‫و‬‫پدر‬‫بزرگش‬‫مدیر‬‫یک‬
‫آموزشگاه‬‫محلي‬‫بود‬.‫از‬‫این‬‫رو‬‫در‬‫اي‬‫خانه‬‫پرورش‬‫یافت‬‫كه‬‫عالوه‬‫بر‬‫برخورداري‬‫از‬‫هاي‬‫ویژگي‬‫ي‬‫طبقه‬‫م‬،‫توسط‬
‫داراي‬‫هاي‬‫گرایش‬‫روشنفكري‬‫هم‬‫بود‬.‫هابرماس‬‫در‬‫شهر‬‫گومرباخ‬‫و‬‫در‬‫هاي‬‫دانشگاه‬،‫گوتينگن‬‫بن‬‫و‬‫زوریخ‬
‫تحصيل‬‫كرد‬.‫سپس‬‫نگاري‬‫روزنامه‬‫آزاد‬‫را‬‫ي‬‫پيشه‬‫خود‬‫ساخت‬.‫در‬‫سال‬19۵۴‫از‬‫ي‬‫رساله‬‫دكتراي‬‫خود‬‫با‬‫عنوان‬
‫مطلق‬‫و‬‫مفهوم‬‫تاریخ‬‫دفاع‬‫كرد‬.‫همين‬‫ظرف‬،‫مختصر‬‫زماني‬‫و‬‫مكاني‬‫را‬‫كه‬‫هابرماس‬‫در‬‫دل‬‫آن‬‫جامعه‬‫پذی‬‫ر‬‫شده‬
‫نشان‬‫دهد‬‫مي‬.‫وي‬‫در‬‫درون‬‫جریانات‬‫روشنفكري‬‫به‬،‫آلمان‬‫ویژه‬‫در‬‫ي‬‫دوره‬‫ظهور‬‫و‬‫سلطه‬‫ها‬‫نازي‬‫رشد‬‫یافت‬‫و‬
‫طي‬‫هاي‬‫سال‬‫ي‬‫دهه‬19۵۰‫به‬‫ي‬‫مطالعه‬‫آثار‬"‫گئورگ‬‫لوكاچ‬"‫پرداخت‬‫و‬‫سخت‬‫تحت‬‫تاثير‬‫آنها‬‫قرار‬‫گرف‬‫ت‬.
‫هابرماس‬‫همچنين‬‫آثار‬‫كسوتان‬‫پيش‬‫دبستان‬‫فرانكفورت‬‫را‬‫مطالعه‬‫كرد‬.‫در‬‫سال‬19۵۶‫وي‬‫در‬‫دانشگاه‬
‫فرانكفورت‬‫دستيار‬"‫تئودور‬‫آدورنو‬"‫شد‬.‫از‬19۶1‫دردانشگاه‬‫هایدلبرگ‬‫به‬‫تدریس‬‫فلسفه‬‫پرداخت‬‫و‬‫از‬19۶۴‫تا‬
19۷1‫در‬‫دانشگاه‬‫فرانكفورت‬‫شناسي‬‫جامعه‬‫و‬‫فلسفه‬‫تدریس‬‫كرد‬.‫از‬19۷2‫تا‬1981‫هابرماس‬‫مدیریت‬‫تحقيقات‬
‫ي‬‫مؤسسه‬"‫ماكس‬‫پالنک‬"‫در‬"‫استارنبرگ‬"‫را‬‫برعهده‬‫گرفت‬.‫پس‬‫از‬‫بازگشت‬‫به‬‫فرانكفورت‬‫در‬1981
‫ترین‬‫بزرگ‬‫اثر‬،‫خود‬‫ي‬‫نظریه‬‫كنش‬‫ارتباطي‬‫را‬‫در‬‫دو‬‫جلد‬‫منتشر‬‫ساخت‬.‫از‬198۳‫در‬‫دانشگاه‬‫یوهان‬‫ولفگانگ‬
‫گوته‬‫در‬‫شهر‬‫فرانكفورت‬‫مشغول‬‫تدریس‬‫شد‬‫و‬‫سپس‬‫بازشته‬‫شد‬.

3. ‫مهمترين‬‫هابرماس‬ ‫آثار‬
‫چاپ‬ ‫به‬ ‫هایش‬‫اندیشه‬ ‫و‬ ‫او‬ ‫ي‬‫درباره‬ ‫اثر‬ ‫هزار‬ ‫سه‬ ‫كم‬ ‫دست‬ ‫و‬ ‫كرده‬ ‫تدوین‬ ‫و‬ ‫تهيه‬ ‫كتاب‬ ‫جلد‬ ‫ها‬‫ده‬ ‫كنون‬ ‫تا‬ ‫هابرماس‬‫رسيده‬
‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫وي‬ ‫آثار‬ ‫ترین‬‫معروف‬ ‫از‬ ‫معدودي‬ ‫كه‬ ‫است‬:
1‫عقالني‬ ‫اي‬‫جامعه‬ ‫سوي‬ ‫به‬ ‫ـ‬(19۷۰)
2‫شناخت‬ ‫ـ‬/‫انساني‬ ‫عالئق‬ ‫و‬ ‫دانش‬(19۷1)
۳‫عمل‬ ‫و‬ ‫نظریه‬ ‫ـ‬(19۷۴)
۴‫مشروعيت‬ ‫بحران‬‫ـ‬(19۷۶)
۵‫جامعه‬ ‫تكامل‬ ‫و‬ ‫ارتباط‬ ‫ـ‬(19۷9)
۶‫ارتباطي‬ ‫كنش‬ ‫ي‬‫نظریه‬ ‫ـ‬(1981)
۷‫نوگرایي‬ ‫فلسفي‬ ‫مقوالت‬ ‫ـ‬(198۷)
8‫متافيزیكي‬‫پسا‬ ‫ي‬ ‫اندیشه‬ ‫ـ‬(1988)
9‫اجتماعي‬ ‫علوم‬ ‫منطق‬ ‫ي‬‫درباره‬ ‫ـ‬(1988)
1۰‫همگاني‬ ‫ي‬‫گستره‬ ‫ساختاري‬ ‫شكل‬ ‫تغيير‬ ‫ـ‬(1989)
3

4. ‫فضاي‬‫رسانه‬ ‫و‬ ‫عمومي‬
‫یورگن‬‫هابرماس‬‫در‬‫كتاب‬‫دگرگوني‬‫ساختاري‬‫حوزه‬‫عمومي‬‫به‬‫تبيين‬‫پيدایش‬‫تاریخي‬ِ‫ي‬‫اجتماع‬‫افكار‬ِ‫ي‬‫عموم‬‫طبقه‬‫ي‬‫متوسط‬‫و‬
‫بورژوا‬‫و‬‫استقالل‬‫نسبي‬‫آن‬‫از‬‫سلطنت‬‫مطلقه‬‫در‬‫اروپاي‬‫قرون‬‫هجدهم‬‫و‬‫نوزدهم‬‫مي‬‫پردازد‬.
‫وي‬‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫یا‬‫به‬‫بيان‬‫صحيح‬،‫تر‬‫آن‬‫چه‬«‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫بورژوایي‬»‫مي‬‫نامد‬‫را‬‫زاده‬‫ي‬‫ویژگي‬‫هاي‬‫اصلي‬‫جامعه‬‫ي‬
‫سرمایه‬ِ‫ي‬‫دار‬‫روبه‬‫رشد‬‫در‬‫انگلستان‬‫سده‬‫ي‬‫هجدهم‬‫مي‬‫داند‬‫كه‬‫طي‬‫آن‬‫كار‬‫آفرینان‬‫سرمایه‬‫دار‬‫توانستند‬‫براي‬‫كسب‬‫استقالل‬‫از‬
‫دولت‬‫و‬‫كليسا‬‫مبارزه‬‫كنند‬‫و‬‫به‬‫خواسته‬‫ي‬‫خود‬‫دست‬‫یابند‬.
‫هابرماس‬‫تعبير‬‫حوزه‬‫عمومي‬‫را‬‫در‬‫اطالق‬‫به‬‫عرصه‬‫اي‬‫اجتماعي‬‫به‬‫كار‬‫مي‬‫برد‬‫كه‬‫در‬‫آن‬‫افراد‬‫از‬‫طریق‬‫مفاهمه‬‫و‬‫استدالل‬‫مب‬‫تني‬‫بر‬
‫تعقل‬‫و‬‫در‬‫شرایطي‬‫عاري‬‫از‬‫هرگونه‬،‫فشار‬‫زور‬‫و‬‫در‬‫شرایط‬‫برابر‬‫براي‬‫تمام‬‫طرف‬‫هاي‬‫مشاركت‬‫كننده‬‫مجموعه‬‫اي‬‫از‬‫رفتار‬،‫ها‬‫مواضع‬
‫و‬‫جهت‬‫گيري‬‫هاي‬‫ارزشي‬‫و‬‫هنجاري‬‫را‬‫توليد‬‫مي‬‫كند‬.
‫آنچه‬‫موجب‬‫جلب‬‫نظر‬‫هابرماس‬‫به‬‫مقوله‬‫حوزه‬‫عمومي‬‫شده‬،‫است‬‫اهميت‬‫این‬‫مفهوم‬‫به‬‫عنوان‬‫اساس‬‫نقد‬‫جامعه‬‫مبتني‬‫بر‬‫ا‬‫صول‬
‫دموكراتيک‬‫بوده‬‫است‬.‫حوزه‬‫عمومي‬‫عرصه‬‫اي‬‫است‬‫كه‬‫در‬‫آن‬‫افراد‬‫به‬‫منظور‬‫مشاركت‬‫در‬‫مباحث‬‫باز‬‫و‬‫علني‬‫گرد‬‫هم‬‫مي‬‫آی‬‫ند‬.‫از‬
‫نظر‬‫هابرماس‬‫حوزه‬‫عمومي‬‫به‬‫معني‬‫دقيق‬‫كلمه‬‫عرصه‬‫اي‬‫است‬‫كه‬‫هيچ‬‫حد‬‫و‬‫حدودي‬‫بر‬‫فعاليت‬‫آن‬‫وضع‬‫نشده‬،‫باشد‬‫حو‬‫زه‬‫عمومي‬
‫حوزه‬‫عقالني‬‫و‬‫حقيقت‬‫یاب‬‫و‬‫حقيقت‬‫ساز‬‫جامعه‬‫است‬.
4

5. ‫این‬،‫حوزه‬‫عرصه‬،‫فكر‬‫گفت‬،‫وگو‬‫استدالل‬‫و‬‫زبان‬‫است‬.‫شرایط‬‫مكالمه‬‫باز‬‫و‬‫آزاد‬‫در‬‫حوزه‬‫عمومي‬‫متضمن‬‫ا‬‫ین‬‫اصل‬‫اس‬‫ت‬‫كه‬
‫هيچ‬‫فرد‬‫یا‬‫گروهي‬‫نمي‬‫تواند‬‫در‬‫خارج‬‫از‬‫این‬‫حوزه‬(‫یعني‬‫در‬‫عرصه‬‫قدرت‬)‫مدعي‬‫شناخت‬‫بهتر‬‫خير‬‫و‬‫صالح‬‫جامعه‬‫باشد‬.
‫هر‬‫كس‬‫بالقوه‬‫حق‬‫شركت‬‫در‬‫این‬‫فضا‬‫را‬،‫دارد‬‫و‬‫هيچ‬‫كس‬‫را‬‫امتيازي‬‫نسبت‬‫به‬‫دیگران‬‫در‬‫این‬‫فضا‬،‫نيست‬‫چنين‬‫موقعيتي‬‫است‬‫كه‬
‫نقش‬‫دولتمردان‬‫یا‬‫عناصر‬‫سرمایه‬‫دار‬‫و‬‫بانفوذ‬‫را‬‫هم‬‫ارز‬‫نقش‬«‫شهروندان‬‫عادي‬»‫مي‬‫كند‬.‫هابرماس‬‫ریشه‬‫هاي‬‫تاریخي‬‫و‬‫مكاني‬
‫ظهور‬‫حوزه‬‫عمومي‬‫را‬‫در‬‫درون‬‫سالن‬‫ها‬‫و‬‫مجامع‬‫عمومي‬‫بحث‬‫هاي‬‫آزاد‬‫و‬‫علني‬‫پيگيري‬‫مي‬‫كند‬.
‫از‬‫جمله‬‫باشگاه‬،‫ها‬‫كافه‬،‫ها‬‫روزنامه‬‫ها‬‫و‬‫مطبوعات‬‫كه‬‫در‬‫واقع‬‫طالیه‬‫دار‬‫و‬‫پيشگام‬‫روشنگري‬‫ادبي‬‫و‬‫سياسي‬‫به‬‫شمار‬‫مي‬‫آیند‬.
‫حوزه‬‫یا‬‫حوزه‬‫هاي‬‫عمومي‬‫در‬‫هر‬‫فضایي‬‫تشكيل‬‫مي‬‫شود‬‫كه‬‫در‬‫آن‬‫تعقل‬‫و‬‫گفت‬‫وگو‬‫درباره‬‫مسائل‬‫عمومي‬‫صورت‬‫گي‬‫رد‬.‫رشد‬‫و‬
‫گسترش‬‫حوزه‬‫عمومي‬ً‫ا‬‫لزوم‬‫تابعي‬‫از‬‫روند‬‫نوسازي‬‫و‬‫مدرنيسم‬،‫نيست‬‫و‬‫حتي‬‫حوزه‬‫عمومي‬‫مي‬‫تواند‬‫در‬‫جامعه‬‫سنتي‬‫ش‬‫كل‬،‫بگيرد‬
‫گسترش‬‫حوزه‬‫عمومي‬‫در‬‫واقع‬‫تابع‬‫پيدایش‬‫امكان‬‫گفت‬‫وگو‬‫و‬‫تعقل‬‫آزاد‬‫است‬.
5

6. ‫عمده‬‫ترین‬‫َشكال‬‫ا‬‫نهادي‬‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫كه‬‫هابرماس‬‫به‬‫آن‬‫ها‬‫اشاره‬‫مي‬‫كند‬‫عبارتند‬‫از‬«‫سالن‬‫ها‬»‫در‬،‫فرانسه‬‫محافل‬‫ادب‬‫ي‬‫و‬
‫آموزشي‬‫در‬‫آلمان‬‫و‬‫قهوه‬‫خانه‬‫ها‬‫در‬،‫انگلستان‬‫كه‬‫محل‬‫بحث‬‫و‬‫مناظره‬‫درباره‬‫ي‬‫مسائل‬‫و‬‫موضوعات‬‫بودند‬.‫این‬‫نهادها‬‫سه‬‫م‬‫عيار‬
‫مشترک‬‫داشتند‬:
1.‫همه‬‫شركت‬ِ‫ن‬‫كنندگا‬‫در‬،‫بحث‬‫برابر‬‫و‬‫هم‬‫شأن‬‫تلقي‬‫مي‬‫شدند؛‬
2.‫مباحث‬‫بر‬‫موضوعاتي‬‫متمركز‬‫بود‬‫كه‬‫به‬‫ندرت‬‫مورد‬‫پرسش‬‫اشراف‬‫زمين‬‫دار‬‫قرار‬‫مي‬‫گرفت؛‬
۳.‫هر‬‫كس‬‫مجاز‬‫به‬‫شركت‬‫در‬‫مباحث‬‫حوزه‬‫عمومي‬‫بود‬
‫در‬‫راستاي‬‫مبارزه‬‫براي‬‫استقالل‬‫از‬‫دولت‬‫به‬‫عنوان‬‫استراتژي‬‫اساسي‬‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬،‫بورژوایي‬‫مبارزه‬‫اي‬‫طوالني‬‫براي‬‫تأسيس‬
‫نشریات‬‫مستقل‬‫از‬‫دولت‬‫شكل‬‫گرفت‬.‫مطبوعات‬‫سده‬‫هاي‬‫هجدهم‬‫و‬‫نوزدهم‬‫در‬‫عين‬‫حال‬‫كه‬‫دربرگيرنده‬‫ي‬‫طيف‬‫گسترده‬‫اي‬
‫ازنظرات‬،‫بودند‬‫به‬‫شكل‬‫قابل‬‫توجهي‬‫خود‬‫را‬‫متعهد‬‫مي‬‫دانستند‬‫كه‬‫مسائل‬‫مربوط‬‫به‬‫پارلمان‬‫را‬‫به‬‫طور‬‫كامل‬‫پوشش‬‫دهند‬‫و‬‫این‬
‫نشانه‬‫ي‬‫بارزي‬‫از‬‫پيوند‬‫مبارزه‬‫براي‬‫آزادي‬‫مطبوعات‬‫با‬‫مبارزه‬‫براي‬‫اصالحات‬‫پارلماني‬‫بود‬.
6

7. ‫سه‬‫عمومي‬ ‫عنصرحوزه‬
،‫هابرماس‬‫سه‬‫عنصر‬‫اصلي‬‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫را‬‫این‬‫گونه‬‫برمي‬‫شمارد‬:
.1‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫به‬‫مكاني‬‫براي‬‫تبادل‬‫نظر‬‫نياز‬‫دارد‬‫كه‬‫براي‬‫همه‬‫قابل‬‫دسترسي‬‫باشد‬‫و‬‫امكان‬‫بيان‬‫و‬‫مبادله‬‫ي‬‫تجربيات‬
‫اجتماعي‬‫و‬‫دیدگاه‬‫ها‬‫در‬‫آن‬‫جا‬‫وجود‬‫داشته‬‫باشد‬.
.2‫در‬‫حوزه‬،‫عمومي‬‫مواجهه‬‫با‬‫دیدگاه‬‫ها‬‫و‬‫نقطه‬‫نظرات‬‫از‬‫طریق‬‫مباحثه‬‫ي‬‫عقالني‬‫و‬‫منطقي‬‫صورت‬‫مي‬‫گيرد‬.‫به‬‫این‬‫م‬‫عني‬‫كه‬
‫انتخاب‬ِ‫ي‬‫سياس‬«‫منطقي‬»‫تنها‬‫زماني‬‫ممكن‬‫است‬‫كه‬‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫در‬‫وهله‬‫ي‬،‫نخست‬‫شناخت‬‫و‬‫درک‬‫آشكاري‬‫ن‬‫سبت‬‫به‬
‫گزینه‬‫هاي‬‫ممكن‬‫عرضه‬‫كند؛‬‫به‬‫طوري‬‫كه‬‫هر‬‫شخص‬‫بتواند‬‫از‬‫بين‬‫آن‬‫گزینه‬‫ها‬‫دست‬‫به‬‫انتخاب‬‫بزند‬.‫رسانه‬‫ه‬‫ا‬‫باید‬
‫گسترده‬‫ترین‬‫طيف‬‫ممكن‬‫چارچوب‬‫ها‬‫یا‬‫چشم‬‫اندازها‬‫را‬‫عرضه‬‫كنند‬‫تا‬‫شهروندان‬‫نسبت‬‫به‬‫آن‬‫چه‬‫كه‬‫انتخاب‬‫نك‬‫رده‬‫اند‬‫نيز‬
‫آگاه‬‫شوند‬.
.3‫ب‬‫ازبيني‬‫و‬‫نظارت‬‫منظم‬‫و‬‫نقادانه‬‫بر‬‫سياست‬‫هاي‬،‫دولت‬‫وظيفه‬‫ي‬‫اصلي‬‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫است‬
‫هدف‬‫اصلي‬‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫این‬‫است‬‫كه‬‫ميان‬،‫شهروندان‬‫درباره‬‫ي‬«‫خير‬‫مشترک‬»‫بحث‬‫هاي‬ِ‫ي‬‫انتقاد‬‫عقالني‬‫صور‬‫ت‬
‫گيرد‬‫تا‬‫این‬‫امر‬‫به‬‫صورت‬‫بندي‬‫یا‬‫تدوین‬‫سلسله‬‫اقداماتي‬‫كه‬‫در‬‫جهت‬‫منافع‬‫عموم‬‫عمل‬‫مي‬،‫كند‬‫منتهي‬‫شود‬.
7

8. ‫رسانه‬‫عمومي‬ ‫حوزه‬ ‫كارآمد‬ ‫اركان‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫رسانه‬‫هاي‬‫جمعي‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫تمركزشان‬‫بر‬‫انتشار‬‫اخبار‬‫و‬‫تحليل‬‫هاي‬‫انتقادي‬‫در‬‫مورد‬‫عملكرد‬،‫دولت‬‫یكي‬‫از‬‫اركان‬‫حوزه‬‫ي‬
‫عمومي‬‫كارآمد‬‫هستند‬.
‫هابرماس‬‫در‬‫كتاب‬،‫خود‬‫طرح‬‫كلي‬‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫بورژوایي‬‫در‬‫قرن‬‫هجدهم‬‫در‬‫قالب‬‫قلمروهاي‬‫اجتماعي‬‫را‬‫چنين‬‫ترسيم‬‫مي‬
‫كند‬:‫جدایي‬‫جامعه‬‫و‬،‫دولت‬‫باعث‬‫جدایي‬‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫از‬‫قلمرو‬‫خصوصي‬‫شد‬.‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫و‬‫حوزه‬‫ي‬‫اقتدار‬‫دولت‬‫پا‬‫به‬‫پاي‬
‫هم‬‫گسترش‬‫مي‬‫یافتند‬.‫درون‬‫قلمرو‬،‫خصوصي‬«‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬»‫واقعي‬‫قرار‬،‫داشت‬‫زیرا‬‫از‬‫افراد‬‫خصوصي‬‫تشكيل‬‫ش‬‫ده‬‫بود‬.
،‫بنابراین‬‫در‬‫قلمرویي‬‫كه‬‫جایگاه‬‫افراد‬‫خصوصي‬،‫بود‬‫باز‬‫هم‬‫بين‬‫حوزه‬‫هاي‬‫عمومي‬‫و‬‫خصوصي‬‫تمایز‬‫وجود‬‫داشت‬.
‫حوزه‬‫ي‬‫خصوصي‬‫هم‬‫شامل‬‫جامعه‬‫ي‬‫مدني‬‫و‬‫هم‬‫شامل‬‫خانواده‬‫اي‬‫بود‬‫كه‬‫خود‬‫داراي‬«‫فضایي‬‫صميمي‬»‫بود‬.‫حوزه‬‫ي‬ِ‫ي‬‫عموم‬
‫سياسي‬‫از‬‫حوزه‬‫ي‬‫ادبي‬‫نشأت‬‫گرفت‬‫و‬‫موفق‬‫شد‬‫از‬‫طریق‬‫افكار‬،‫عمومي‬‫دولت‬‫را‬‫با‬‫نيازهاي‬‫جامعه‬‫آشنا‬‫و‬‫سازگار‬‫ساز‬‫د‬‫هابرماس‬،
‫براي‬‫فهم‬‫نقش‬‫رسانه‬‫ها‬‫در‬‫گسترش‬‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫و‬‫گفت‬‫و‬‫گوي‬‫انتقادي‬‫و‬‫نيز‬‫ُفول‬‫ا‬‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫به‬‫واسطه‬‫ي‬‫ت‬‫جاري‬
‫شدن‬‫رسانه‬‫ها‬‫و‬‫فزون‬‫خواهي‬‫مستمر‬‫سرمایه‬،‫داري‬‫آشنایي‬‫با‬‫سه‬‫دوره‬‫ي‬‫تاریخي‬‫انتشار‬‫خبر‬‫در‬‫نگاه‬‫هابرماس‬‫ضروري‬‫است‬:
8

9. ‫سه‬‫هاب‬ ‫نگاه‬ ‫از‬ ‫خبر‬ ‫انتشار‬ ‫تاريخي‬ ‫دوره‬‫رماس‬
9
‫اصلي‬ ‫بانان‬ ‫دروازه‬/‫نفوذ‬ ‫تاكيد‬ ‫مورد‬ ‫محتواي‬ ‫رسانه‬ ‫نوع‬
‫نامشخص‬ ‫واقعي‬ ‫اخبار‬ ‫اطالعات‬ ‫حاوي‬ ‫خبرهاي‬
‫نويسندگان‬ ، ‫سردبير‬(‫حوزه‬
‫عمومي‬)
‫و‬ ‫ادبي‬ ‫ي‬ ‫گو‬ ‫و‬ ‫گفت‬ ، ‫تفسير‬
‫سياسي‬
‫نشريات‬‫هاي‬ ‫نامه‬ ‫گاه‬ ‫و‬
‫انتقادي‬
‫مالكان‬ ، ‫ناشران‬ ‫آگهي‬‫عمومي‬ ‫روابط‬ ، ‫مصرف‬ ‫عنوان‬ ‫با‬ ‫نشريات‬
‫كننده‬

10. ‫پايه‬‫نگا‬ ‫روزنامه‬ ‫صنعت‬ ‫ريزي‬‫ري‬
‫نشریات‬‫و‬‫گاه‬‫نامه‬‫هاي‬‫انتقادي‬‫كه‬‫از‬‫دل‬‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬‫سربرآورده‬،‫بودند‬‫با‬‫بسط‬‫و‬‫گسترش‬‫گفت‬‫و‬‫گوي‬‫عقالني‬‫و‬‫انتقادي‬‫و‬‫هشيارسازي‬،‫سياسي‬‫نقش‬
‫مهمي‬‫در‬‫پيشبرد‬‫و‬‫تعميق‬‫مدرنيته‬‫ي‬‫سياسي‬‫داشتند‬.‫اما‬‫بعدها‬‫به‬‫خاطر‬‫تجاري‬‫شدن‬‫رسانه‬‫ها‬‫و‬‫كاهش‬‫محتواي‬،‫سياسي‬‫جماعت‬‫تحليل‬ِ‫ر‬‫گ‬،‫فرهنگ‬‫به‬
‫ي‬‫توده‬‫مصرف‬‫كننده‬‫ي‬‫فرهنگ‬‫تبدیل‬‫شدند‬‫و‬‫با‬‫ادغام‬‫دوباره‬‫ي‬‫دولت‬‫و‬‫جامعه‬‫و‬«‫باز‬‫فئودالي‬‫شدن‬(‫حوزه‬‫ي‬‫عمومي‬»،‫فضا‬‫براي‬‫پيدایش‬‫نوع‬‫ي‬‫حوزه‬‫ي‬
ِ‫ي‬‫عموم‬‫فریبكارانه‬‫و‬‫نمایشي‬‫فراهم‬‫شد‬.‫صنعت‬‫روزنامه‬،‫نگاري‬‫در‬‫آغاز‬‫عنوان‬‫به‬‫صنعتي‬‫كوچک‬‫پایه‬‫ریزي‬‫شد‬‫و‬‫مدت‬‫ها‬‫با‬‫نقطه‬‫نظرات‬‫و‬‫هاي‬‫دیدگاه‬،‫رقابتي‬
‫مورد‬‫توجه‬‫قرار‬‫گرفت‬."‫هابرماس‬"‫این‬‫دوره‬‫را‬‫عنوان‬‫به‬‫شكلي‬‫از‬‫روزنامه‬‫نگاري‬(‫ژورناليسم‬)،‫ادبي‬‫دسته‬‫بندي‬‫مي‬‫كند‬.‫اهداف‬‫تجاري‬‫توليد‬،‫اخبار‬‫از‬‫این‬
‫نقطه‬،‫نظر‬‫رو‬‫به‬‫خاموشي‬‫نهاد‬.‫در‬‫حاليكه‬‫ها‬‫خبرگزاري‬‫به‬‫چيزي‬‫تبدیل‬،‫شدند‬‫كه‬"‫هابرماس‬"‫ازآن‬‫به‬ِ‫ن‬‫عنوا‬"ِ‫ب‬‫اس‬ِ‫ي‬‫چوب‬‫نجيب‬‫زادگان‬"،‫یاد‬‫مي‬‫كند‬.‫ّا‬‫م‬‫ا‬‫تا‬
‫پایان‬‫عصر‬،‫ليبرال‬‫كه‬"‫هابرماس‬"‫آن‬‫را‬‫اوایل‬‫دهه‬18۷۰‫ميالدي‬‫مي‬،‫داند‬‫ظهور‬‫سرمایه‬ِ‫ي‬‫دار‬‫انحصاري‬‫در‬‫مورد‬‫تجاري‬‫شدن‬‫ها‬‫خبرگزاري‬‫اتفاق‬‫افتاد‬.
‫بازنمایي‬‫فرم‬‫هاي‬‫ادبي‬‫وسيلۀ‬‫به‬‫روزنامه‬‫نگاران‬‫متخصصي‬‫كه‬‫ي‬‫واسطه‬‫به‬‫عالیق‬ِ‫ي‬‫شخص‬‫مالكان‬[‫خبرگزاري‬‫ها‬]‫هدایت‬‫مي‬،‫شدند‬‫جایگزین‬‫مي‬‫گردید‬.‫جستجو‬
‫براي‬‫نمایش‬‫تسلط‬‫سياسي‬‫ي‬‫وسيله‬‫به‬‫استفاده‬‫از‬‫عقل‬‫و‬‫واسطه‬‫به‬‫تحميل‬‫ِجماع‬‫ا‬،‫ایدئولوژیكي‬‫از‬‫طریق‬‫مكانيسم‬‫هاي‬‫اقتصادي‬‫و‬‫سياسي‬‫جایگزین‬‫مي‬‫شد‬.‫بعدها‬
‫با‬‫حذف‬‫ي‬‫حوزه‬‫خصوصي‬‫اشخاص‬‫از‬‫گفتمان‬،‫نهادي‬‫ضمن‬‫گف‬‫تگو‬‫در‬‫مورد‬‫حوزه‬،‫عمومي‬‫تأكيد‬‫بر‬‫رشد‬‫جداگانه‬‫زندگي‬‫خصوصي‬‫و‬‫اجتماعي‬‫ني‬،‫ز‬‫مطرح‬‫شد‬.
10

11. ‫نتيجه‬‫گيري‬
‫حوزه‬‫آن‬ ‫وکارکردهای‬ ‫عمومی‬
‫ف‬ ‫علمي‬ ، ‫باز‬ ، ‫آزاد‬ ‫مباحث‬ ‫در‬ ‫مشاركت‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫افراد‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫كه‬ ‫قلمروي‬ ‫با‬ ‫آزاد‬ ‫فضاي‬ ‫یک‬ ‫عمومي‬ ‫حوزه‬ ‫از‬ ‫منظور‬‫راهم‬
‫آیند‬‫مي‬.‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫عمومي‬ ‫حوزه‬ ‫كاركردهاي‬:
1-‫انتخابات‬‫صورت‬ ‫به‬ ‫عمومي‬ ‫مقامات‬‫عمومي‬
2-‫مبادله‬ ‫شدن‬ ‫آزاد‬‫كاال‬
۳-‫رأي‬ ‫حق‬‫برابر‬
۴-‫و‬ ‫بيان‬ ‫آزادي‬‫مطبوعات‬
۵-‫جامعه‬ ‫توليد‬ ‫باز‬‫مدني‬.
‫جمعی‬ ‫های‬ ‫رسانه‬ ‫و‬ ‫هابرماس‬
‫شوند‬ ‫مي‬ ‫ها‬ ‫توده‬ ‫گرایي‬ ‫مصرف‬ ‫باعث‬ ‫رسانه‬ ‫هابرماس‬ ‫نظر‬ ‫از‬.‫تلویزیون‬ ‫مثل‬ ‫ها‬ ‫رسانه‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫فرهنگي‬ ‫سلطه‬‫مي‬ ‫ایجاد‬
‫شود‬.
11