Εργασιακές σχέσεις στις Τράπεζες-πρόσφατες εξελίξεις.

1. Οι εργασιακές σχέσεις στις
Τράπεζες
Βασικές εξελίξεις, προβλήματα, προοπτικές
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας 1

2. Η μεγάλη εικόνα: Εξελίξεις στην Ε.Ε.
Ε.Ε : Σε αναζήτηση νέου τρόπου κοινωνικο-οικονομικής ρύθμισης
• Διεύρυνση της διεύρυνσης
• Ολοκλήρωση πολλών ταχυτήτων –εξάλειψη κάθε θετικής «εθνικής ομοιομορφίας»
Σύγκρουση 2 βασικών λογικών
Ειδικά στον τραπεζικό κλάδο:
• Η ευελιξία στην εργασία, μισθούς, εργασιακούς όρους, γενική επιδίωξη
εργοδοτικής πλευράς.
• ‘Εμφαση στη διαχείριση της απασχόλησης και λιγότερο των αμοιβών
• Ελεγχόμενη ή και άναρχη αποκέντρωση συλλογικών διαπραγματεύσεων
• Ρόλος διεπιχειρησιακών ΣΣΕ για σφαιρική αντιμετώπιση προβλημάτων, κοινωνική
συνοχή και διατήρηση όρων ανταγωνισμού.
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας 2

3. Αναδιαρθρώσεις στις Τράπεζες
Αμυντική λύση, παράλληλα με την ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών Τραπεζών.
Δραματική ανατροπή στη μορφολογία του κλάδου
Μέχρι τα τέλη του 2014 αναδιαρθρώθηκαν, εξυγιάνθηκαν και μεταβιβάστηκαν 12 εμπορικές
Τράπεζες, στις οποίες απασχολούντο 21.128 εργαζόμενοι.
Ανακλήθηκε η άδεια λειτουργίας 6 συνεταιριστικών Τραπεζών με 406 εργαζόμενους
8 ξένες Τράπεζες διέκοψαν τη λειτουργία τους στην Ελλάδα.
Διαμορφώθηκαν 4 συστημικές Τράπεζες, που απασχολούν πάνω από το 90% των
τραπεζοϋπαλλήλων.
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας 3

4. Denmark, -31.16%
Greece 2014, -31.00%
Spain, -22.00%
Netherlands, -16.88%
Finland, -12.83%
Belgium, -11.75%
Cyprus, -11.25%
Italy, -9.38%
EU 27 (fixed
composition), -9.06%
Portugal, -7.73%
Germany, -4.37%
Austria, -3.52%
France, -2.02%
Denmark
Greece 2014
Spain
Netherlands
Finland
Belgium
Cyprus
Italy
EU 27 (fixed composition)
Portugal
Germany
Austria
France
-35.00% -30.00% -25.00% -20.00% -15.00% -10.00% -5.00% 0.00%
Μεταβολές αριθμού προσωπικού στις τράπεζες 2008-
2013
Πηγή : ΕΚΤ
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας 4

5. 41512
43843
48104
50971
51887
52978
54004
56,722
57,798
58,606
59,624
60,495
59,337
61,295
62,171
64,720
66,165
65,682
63,408
59,958
57,006
48730
45,654
40000
42000
44000
46000
48000
50000
52000
54000
56000
58000
60000
62000
64000
66000
1990199119921993199419951996199719981999200020012002200320042005200620072008200920102011201220132014
Εργαζόμενοι στα Πιστωτικά Ιδρύματα στην Ελλάδα 1990-2014
Πηγές:ΤτΕ,ICAP
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας
5

6. Συνέπειες αναδιαρθρώσεων
Το κόστος
εργασίας δεν ήταν
η κρίσιμη
παράμετρος για τα
προβλήματα των
Τραπεζών. Όμως,
η ανατροπή του
επιχειρηματικού
τοπίου στον
κλάδο, ευκαιρία
και για ανατροπή
του εργασιακού
τοπίου.
Ευκαιρία για
εξοικονόμηση
απασχόλησης και
δαπανών
προσωπικού,
κυρίως μέσω της
εξόδου των
μεγαλύτερων σε
ηλικία και
καλύτερα
αμειβόμενων
υπαλλήλων.
Μείωση δαπανών
προσωπικού και
μισθοδοσίας κατά
40% σε σύγκριση
με το 2008
Εργαζόμενοι
πολλών
ταχυτήτων στο
εσωτερικό της
ενιαίας Τράπεζας.
Προκλήσεις για τη
συλλογική
διαπραγμάτευση
σε ένα αρνητικό
θεσμικό τοπίο.
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας 6

7. Οι τραπεζοϋπάλληλοι στην Ελλάδα…
 …εργάζονται πολύ περισσότερες ώρες το χρόνο (3η υψηλότερη θέση στην Ε.Ε)
 ..το 2012 ελάμβαναν αποδοχές ήδη στα χαμηλότερα επίπεδα της Ε.Ε, κάτω
από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (65,9%) και της Ε.Ε.-28. (71,63%)
 …ακόμα και στην περίοδο της αυξημένης κερδοφορίας, το 2009, οι
εργαζόμενοι στις 15 σημαντικότερες Τράπεζες έπαιρναν κατά μέσο όρο ως
αμοιβή μικρότερο ποσοστό της παραγωγικότητάς τους (30,7%) από ό,τι ο
μέσος ‘Ελληνας εργαζόμενος (44,55%)
 …το 2009, ο μέσος μισθός του του ‘Ελληνα τραπεζοϋπάλληλου αντιστοιχούσε
στο 30,7% της παραγωγικότητάς του, ενώ του Γερμανού στο 44,26% . Το 2014
τα αντίστοιχα μεγέθη ήταν 24,04% έναντι 38,58% ** του Γερμανού (**2013,
τελευταία διαθέσιμα στοιχεία)
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας 7

8. 1,802
1,690
1,628
1,598
1,540 1,525
1,000
1,100
1,200
1,300
1,400
1,500
1,600
1,700
1,800
1,900
2,000
Μέσες ετήσιες πραγματικές ώρες εργασίας στον τραπεζικό κλάδο το
2012
Eurostat-Labour Cost Survey
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας 8

9. 36,398
43,402
44,489
49,971
50,810
51,924
52,986
53,285
55,240
57,046
59,699
61,746
68,609
72,592
73,218
88,735
Greece
Portugal
Cyprus
Finland
EU (28)
Italy
Spain
France
EA (19)
Ireland
Germany
Austria
Denmark
Netherlands
Belgium
Luxembourg
Ετήσιοι μικτοί μισθοί σε χρήμα (τακτικές-έκτακτες αμοιβές) και σε είδος
στις τράπεζες 2008-2012
πηγή : Eurostat
2008
2012
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας
9

10. Βασικές ανατροπές στους εργασιακούς θεσμούς
 Συρροή κλαδικών-επιχειρησιακών ΣΣΕ
(άρθρο 37 ν.4024/2011)
 Αναστολή δυνατότητας επέκτασης-
κήρυξης υποχρεωτικών των ΣΣΕ (άρθρο
37 ν.4024/2011)
 Σύναψη ΣΣΕ και από ενώσεις προσώπων
(άρθρο 37 ν. 4024/2011)
 ΠΥΣ 6/28-2-2012, ν. 4046/12 ενιαίο
άρθρο (Μείωση κατώτατων μισθών
ΕΓΣΣΕ -, ηλικιακή διάκριση σε -22 και -
32%, περιορισμός χρονικής διάρκειας
επέκτασης ΣΣΕ από 6μηνο και 3μηνο,
αλλαγή στη μετενέργεια, κατάργηση
μονομερούς προσφυγής και περαιτέρω
περιορισμός αντικειμένων Διαιτησίας,
αναστολή ωρίμανσης/αυξήσεων
συνδεδεμένων με χρόνο
υπηρεσίας/προϋπηρεσίας, κατάργηση
διατάξεων Κανονισμών εργασίας για
λύση της σχέσης εργασίας κ.λ.π.)
 Μείωση στα όρια προειδοποίησης και
αποζημίωσης απόλυσης (ν.3863/2010,
άρθρο 74 και ενιαίο άρθρο ν.
4093/2012)
 6πλασιασμός δοκιμαστικής περιόδου
πρόσληψης (‘Αρθρο 17 ν. 3899/10)
 Διευκόλυνση συμβάσεων ορισμένου
χρόνου φθηνότερη μερική απασχόληση,
«δανεικοί εργαζόμενοι¨, εργαζόμενοι με
«μπλοκάκι» κλπ. (‘Αρθρο 17 ν. 3899/10)
 Μείωση προσαυξήσεων υπερεργασίας-
υπερωρίας, διαδικασίες διευθέτησης
χρόνου εργασίας, κατάλυση σύμβασης
πλήρους απασχόλησης (‘Αρθρο 74 ν.
3863/10, ν.3986/11, ν. 3846/10, ν.
3899/10)
 Μη μεταφορά απασχόλησης και
εργασιακών δικαιωμάτων (ν.4051/2012,
άρθρο 10, παρ. 11, contra Π.Δ.
178/2002 και Οδηγία 95/50/ΕΚ.)
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας 10

11. Εργασιακές ανατροπές-πόσο
«εκσυγχρονιστικές» ήταν;
Προώθηση στρεβλού μοντέλου ανάπτυξης με αναχρονιστική ανταγωνιστικότητα.
Στόχος, η επιτάχυνση της εσωτερικής υποτίμησης και η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας.
Νομιμοποίησαν-ενίσχυσαν κακόπιστες και αντισυμβατικές συμπεριφορές
‘Επληξαν τον κοινωνικό διάλογο και τη συλλογική αυτονομία – «βαρίδι» η συλλογική
διαπραγμάτευση;
Δυσανάλογες παροχές στην εργοδοτική πλευρά, χωρίς δεσμεύσεις και ανταλλάγματα.
Αντίθετες με διατάξεις Συντάγματος, βασικές ΔΣΕ, ΕΣΔΑ και αρχή επικουρικότητας/ Καμιά
σχέση με «καλές πρακτικές» και κοινωνικό κεκτημένο Ε.Ε .
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας 11

12. Εργασιακά προβλήματα του κλάδου
• Εξελίξεις και αντοχές κλάδου
• Μέριμνα για την απασχόληση (ποσοτικά και
ποιοτικά)
• Σταθερότητα και προοπτική στην εργασία,
χωρίς διακρίσεις
Προστασία
απασχόλησης
• Αποκατάσταση εργατικής νομοθεσίας για Σ.Δ,
ΣΣΕ, εργασιακά δικαιώματα.
• Πλήρης αποκατάσταση-εφαρμογή κλαδικών
ΣΣΕ/Διασφάλιση υγιών όρων εργασιακού-
κοινωνικού ανταγωνισμού στον κλάδο.
• ‘Όχι παράκαμψη με εξωτερίκευση
Αποκατάσταση
εργασιακών
θεσμών
• Αποκατάσταση συλλογικής ρύθμισης αμοιβής
και όρων εργασίας
• Αναστροφή επιμήκυνσης χρόνου εργασίας
/όχι σε αντικοινωνικά ωράρια
• Αποτροπή επιθετικών πρακτικών με
ατομικούς ποσοτικούς στόχους.
Διασφάλιση
εργασιακών
δικαιωμάτων
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας
12

13. Ατομική ποσοτική στοχοθεσία-παρενέργειες
ριψοκίνδυνες επιχειρηματικές αποφάσεις
δημιουργία συνθηκών υψηλής εργασιακής ανασφάλειας, άγονου ατομικιστικού ανταγωνισμού,
αβεβαιότητας και απογοήτευσης
άνιση μεταχείριση ή και αυθαίρετες διακρίσεις σε βάρος λ.χ. των εργαζόμενων μητέρων, των
εργαζόμενων με ειδικές ανάγκες ή με αυξημένα οικογενειακά βάρη
παραβίαση νόμων, συλλογικών συμβάσεων, μέτρων προστασίας της ψυχικής ισορροπίας και της υγείας
των εργαζομένων
μετάθεση στους εργαζόμενους επιχειρηματικών κινδύνων και ευθυνών για αποφάσεις της Διοίκησης,
εξωγενείς παράγοντες και αμφιλεγόμενα αποτελέσματα, που οι ίδιοι δεν είχαν τη δυνατότητα να
καθορίσουν
αυξημένο εργασιακό στρές και σοβαρά προβλήματα υγείας.
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας 13

14. Κεντρικά ζητούμενα για τον κλάδο- Ελλάδα
Αποκατάσταση
εργασιακών
θεσμών
Προστασία της
απασχόλησης:
• Τριμερής εποπτεία
• Κατάργηση
υπερεργασίας-
περιορισμός
υπερωριών
• Υιοθέτηση καλών
πρακτικών
Συλλογική
ρύθμιση και
αποκατάσταση
αποδοχών
Ανάπτυξη
κοινωνικού
διαλόγου στον
κλάδο
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας 14

15. Κεντρικά ζητούμενα- Ε.Ε.
Ανάδειξη ρόλου συνδικάτων, διαλόγου, κοινωνικής ρύθμισης.
Ενίσχυση επιστημονικοτεχνικής στήριξης συνδικάτων
Ανάδειξη σημασίας και ρόλου κοινωνικών συνομιλητών για αντιμετώπιση της κρίσης
Καταγραφή και ανάδειξη καλών και κακών πρακτικών/Πανευρωπαϊκό Παρατηρητήριο
συνδικάτων του κλάδου
Σημασία πολυεπίπεδων Σ.Δ. για κοινωνική συνοχή και υγιή ανταγωνισμό
Πανευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για προστασία απασχόλησης, απόκρουση αδιέξοδων
συνταγών λιτότητας, βιώσιμα ωράρια εργασίας, εξωτερίκευση.
Εγγυημένα δικαιώματα σε επίπεδο πολυεθνικών ομίλων
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου Δρ. Οικονομίας της Εργασίας 15