რესურსი-,,იუმორი მუსიკაში"

1. იუმორი მუსიკაში

2. ხელოვნების ნებისმიერი სახეობის
არსი მდგომარეობს იმაში, რომ
ხელმისაწვდომი ხერხებითა და
საშუალებებით ასახოს ნაწარმოებით
გადმოცემული ემოციები და
გრძნობები.

3. მუსიკაში, ისევე როგორც ხელოვნების სხვა დარგებში, იუმორის
ძირითადი პრინციპია, ასახოს ბანალური სიტუაცია მოულოდნელი,
სახალისო რაკურსით; ოფიციოზური ფიგურები, ლოზუნგები
წარმოაჩინოს კარიკატურული ფორმით, გაზვიადებული ან ზოგჯერ
- დამახინჯებული სახითაც კი.

4. იმ მუსიკალური ნაწარმოებების ჟანრების მრავალფეროვნება,
რომელთაც იუმორთან აქვს კავშირი, ძალზე მდიდარია: კომიკური
ოპერა (ოპერა-ბუფა), კომიკური ბალეტი, „იუმორესკა“, „ბურლესკა“,
„სკერცო“ და სხვა.
ბურლესკა (ფრ. Burlesque, იტალიურიდან. Burla
- ხუმრობა) - ერთგვარი კომიკური პოეზიის
სახეობაა, რომელიც ჩამოყალიბდა რენესანსის
პერიოდში (XIV-XVI სს).
მოისმინეთ ჩეხი კომპოზიტორისა და
მევიოლინის - იოზეფ საკის „ბურლესკა“.
იოზეფ საკი
(1874-1935)
დააკვირდით სანოტო ჩანაწერს.
შეეცადეთ ამოიცნოთ, რა ხერხებით აქვს
კომპოზიტორს გადმოცემული სახუმარო
ხასიათი?

5. მოისმინეთ ჩეხი კომპოზიტორის, ანტონინ დვორჟაკის
„იუმორესკა“. მუსიკა ჭარბი სიხალისით არ გამოირჩევა. ამ
შესანიშნავი ნაწარმოების მოსმენა კარგ განწყობაზე გვაყენებს და
ღიმილს გვგვრის, ესაა და ეს.
თქვენი აზრით, რატომ დაარქვა კომპოზიტორმა ნაწარმოებს
„იუმორესკა“?
რა წარმოიდგინეთ მოსმენისას?
როგორ აქვს კომპოზიტორს მუსიკის საშუალებით ასახული
მსუბუქი, ხალისიანი განწყობა? დაახასიათეთ მუსიკა რიტმის,
ტემპის, მელოდიის, ჰარმონიის მიხედვით.
შეადარეთ ერთმანეთს ბურლესკა და იუმორესკა მუსიკალური
მახასიათებლების მიხედვით.
„იუმორესკა“ იუმორით გამსჭვალული მცირე მხატვრული
ნაწარმოებია (პატარა მოთხრობა, მუსიკალური პიესა).
ანტონინ დვორჟაკი
1841-1904

6. რა არის „სკერცო“, რომელიც ბევრი მუსიკალური ნაწარმოების დასათაურებაში
გვხვდება? იტალიურიდან ეს სიტყვა (shcerzo) ითარგმნება, როგორც „ხუმრობა“.
თავდაპირველად სკერცო წარმოადგენდა სიმფონიის, სონატის ერთ-ერთ ნაწილს.
დროთა განმავლობაში იგი დამოუკიდებელ მუსიკალურ ჟანრად იქცა, თუმცა,
მიუხედავად სკერცოს „სახუმარო“ დასახელებისა, მუსიკა ყოველთვის არ იწვევს
ერთგვაროვან „იუმორისტულ“ ემოციებს, მაგალითისთვის მოვისმინოთ
ფრაგმენტი პოლონელი კომპოზიტორის - ფრედერიკ შოპენის #2 სკერცოდან.
გამონაკლისს წარმოადგენს სკერცო, რომელიც გამიზნულადაა
იუმორისტულ სტილში დაწერილი.
მაგალითისთვის გავიხსენოთ ყველასათვის კარგად ნაცნობი
ანიმაციური ფილმი „კატა და თაგვი“, რომელშიც გამოყენებულია
ამერიკელი კომპოზიტორის, დირიჟორისა და პიანისტის - აარონ
კოპლენდის მუსიკა - სკერცო-იუმორესკა (The cat and mouse -
scherzo-humoristique).
რა წარმოიდგინეთ მოსმენისას?
თქვენი აზრით, რა მუსიკალური ხერხებით აქვს კომპოზიტორს
მიღწეული კატა-თაგვის თავქარიანი დევნის სახასიათო იმიტაცია?
ისაუბრეთ მუსიკალურ მახასიათებლებზე (ტემპი, რიტმი,
რეგისტრი, მელოდია, ჰარმონია).
აარონ
კოპლენდი
1900-1990
ფრედერიკ შოპენი
1810-1849

7. ავსტრიელი კომპოზიტორი - ვოლფგანგ ამადეუს
მოცარტი, სერიოზული მუსიკის გარდა, ქმნიდა
მსუბუქ, გასართობ მუსიკასაც დღესასწაულებისთვის
ან ღამის კონცერტებისთვის, რომლებიც დიდებულთა
სასახლეების ბაღებში ტარდებოდა ზაფხულობით.
მუსიკა, ძირითადად, მათივე შეკვეთით იწერებოდა.
სავარაუდოდ, ასე გაჩნდა „ღამის პატარა სერენადა" -
უდიდესი ხელოვანის კიდევ ერთი მუსიკალური
შედევრი.
თუ გავითვალისწინებთ, რომ ცნება „იუმორი“, ფართო გაგებით, ესაა ყველაფერი
ის, რაც მხიარულ განწყობაზე გვაყენებს, მუსიკალური ნაწარმოები, რომლის
მუსიკაც ამ განწყობას გვიქმნის, შეიძლება მივიჩნიოთ იუმორისტული იდეის
მატარებლად.
მოისმინეთ მოცარტის ეს შესანიშნავი მუსიკა და თავად
განსაზღვრეთ, შესაძლებელია თუ არა, რომ ერთ-ერთ
„იუმორისტულ“ ნაწარმოებად მოცარტის „ღამის პატარა სერენადაც“
მივიჩნიოთ. ახსენით თქვენი მოსაზრება.
დაასახელეთ, რა მუსიკალურ-გამომსახველობითი ხერხებით ქმნის
კომპოზიტორი ამ განწყობას.
ვოლფგანგ
ამადეუს მოცარტი
1856-1891

8. ვოლფგანგ ამადეუს მოცარტს დაწერილი აქვს ვოკალური (საგუნდო) ნაწარმოები -
„ანბანი“ (alphabet song), რომლის არსი მდგომარეობდა იმაში, რომ სწრაფ ტემპში
გაემღერათ გერმანული ანბანის ყველა ბგერა ისე, რომ არ წაბორძიკებულიყვნენ. ...
თუმცა ამას ყველა ვერ ახერხებდა.
მოვისმინოთ სიმღერა „ანბანი“.
სანოტო ჩანაწერის მიხედვით განსაზღვრეთ:
ნაწარმოების ტონალობა, ზომა, ნოტების
გრძლიობები.
მოვისმინოთ კიდევ ერთი სიმღერა - „ეი-ბი-სი“. ეს სიმღერა ინგლისური ანბანის
გამღერებაა. შეადარეთ ეს ორი სიმღერა ერთმანეთს: რომელი მათგანი მიეკუთვნება
კლასიკური მუსიკის ჟანრს? რის მიხედვით გამოიცანით?
ისაუბრეთ, რა განსხვავებაა მუსიკის ხასიათის, ტემპის, რიტმის თვალსაზრისით.
როგორ ფიქრობთ, რა ფუნქცია აქვს თითოეულ სიმღერას? რომელი სიმღერით უფრო
მარტივად შეიძლება ანბანის შესწავლა?

9. იუმორის არაჩვეულებრივი გრძნობით გამოირჩეოდა გამოჩენილი
იტალიელი კომპოზიტორი ჯოაკინო როსინი. თანამედროვენი
მასზე ამბობდნენ, რომ ის მუდამ მხიარული, სიცოცხლით სავსე,
გონებამახვილური და დახვეწილი იუმორის მქონე პიროვნებააო.
მოისმინეთ ჯოაკინო როსინის ვოკალურ-
ინსტრუმენტული ნაწარმოები - „კატების დუეტი“.
გახსენით ვიდეოფაილი და ისაუბრეთ, რა ხერხებითაა მიღწეული
სახუმარო, იუმორისტული განწყობა „კატების დუეტში“ (ან მოძებნეთ
ინტერნეტბმულზე: https://www.youtube.com/watch?v=O5bJJviAX0c)
 თავადაც შეგიძლიათ მოიძიოთ მუსიკალური ნაწარმოებები, რომლებსაც
იუმორისტულად მიიჩნევთ; არა აქვს მნიშვნელობა, რა ჟანრის იქნება -
კლასიკური, პოპმუსიკა თუ ხალხური.
 განმარტეთ, რატომ შეაჩერეთ მასზე არჩევანი;
 ისაუბრეთ მუსიკის გამომსახველობით ხერხებზე - როგორი მუსიკალური
ხერხებითაა მიღწეული იუმორული ინტონაცია მუსიკაში.
გისურვებთ წარმატებას!
ჯოაკინო როსინი
1792-1868