Download to read offline
![ลิขสิทธิ์ และ สิทธิบัตร [มัณฑนศิลป์ ศิลปากร]](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/patent-copyright-silpakorn-20100330-100330101910-phpapp01-thumbnail.jpg?width=640&height=640&fit=bounds)
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๖
- 1. หน่ว ยการเรีย นรู้ที่ ๖ ทรัพ ย์ส ิน ทาง ปัญ ญา
- 2. สารบัญ ทรัพ ย์ส ินทางปัญ ญา ทรัพย์สินทางปัญญา ทรัพย์สินทางอุตสาหกรรม ประเภททรัพ ย์ส ิน ทางปัญ ญา ลิขสิทธิ์ สิทธิบัตร เครื่องหมายการค้า ลิข สิท ธิซ อฟต์แ วร์ ์ อ้า งอิง
- 3.
- 4. ทรัพ ย์ส นทางปัญ ญา หมายถึง ผล ิ งานอันเกิดจากความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์ ทรัพย์สินทางปัญญาเป็นทรัพย์สินอีกชนิดหนึง ่ นอกเหนือจากสังหาริมทรัพย์ คือ ทรัพย์สินที่ สามารถเคลื่อนย้ายได้ เช่น นาฬิกา รถยนต์ โต๊ะ เป็นต้น และอสังหาริมทรัพย์ คือ ทรัพย์สิน ที่ไม่สามารถเคลื่อนย้ายได้ เช่น บ้าน ที่ดิน เป็นต้น
- 5. ทรัพย์สินทางอุตสาหกรรม ทรัพย์สินทางอุตสาหกรรม ไม่ใช่สังหาริมทรัพย์ และอสังหาริมทรัพย์ทใช้ในการผลิตสินค้าหรือ ี่ ผลิตภัณฑ์ทางอุตสาหกรรม แท้ที่จริงแล้ว ทรัพย์สน ิ ทางอุตสาหกรรมนี้ เป็นความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์ที่ เกี่ยวกับสินค้าอุตสาหกรรม ความคิดสร้างสรรค์นจะ ี้ เป็นความคิดในการประดิษฐ์คิดค้น การออกแบบ ผลิตภัณฑ์ทางอุตสาหกรรม ซึงอาจจะเป็นกระบวนการ ่ หรือเทคนิคในการผลิตที่ได้ปรับปรุงหรือคิดค้นขึ้นใหม่ หรือทีเกี่ยวข้องกับตัวสินค้า หรือผลิตภัณฑ์ทเป็นองค์ ่ ี่ ประกอบและรูปร่างสวยงามของตัวผลิตภัณฑ์ นอกจาก นียังรวมถึงเครื่องหมายการค้าหรือยี่หอ ซือและถิ่นทีอยู่ ้ ้ ่ ่ ทางการค้า ทีรวมถึงแหล่งกำาเนิดสินค้าและการป้องกัน ่
- 6. ประเภททรัพ ย์ส ินทางปัญ ญา
- 7. ลิขสิทธิ์ ลิขสิทธิ์ หมายถึง งานหรือความคิดสร้างสรรค์ใน สาขาวรรณกรรม ศิลปกรรม ดนตรีกรรม งาน ภาพยนตร์ หรืองานอื่นใดในแผนกวิทยาศาสตร์ ลิขสิทธิ์ยงรวมทัง ั ้ สิทธิค้างเคียง (Neighbouring Right) คือ การนำาเอางานด้านลิขสิทธิ์ออกแสดง เช่น นักแสดง ผู้ บันทึกเสียงและสถานีวิทยุโทรทัศน์ในการบันทึกหรือ ถ่ายทอดเสียงหรือภาพ
- 8. โปรแกรมคอมพิวเตอร์ (Computer Program หรือComputer Software) คือ ชุด คำาสังที่ใช้กับเครื่องคอมพิวเตอร์ เพื่อกำาหนดให้ ่ เครื่องคอมพิวเตอร์ทำางาน งานฐานข้อมูล (Data Base) คือ ข้อมูลทีได้ ่ รับเก็บรวบรวมขึ้นเพื่อใช้ประโยชน์ด้านต่างๆ
- 9. สิทธิบัตร สิทธิบัตร หมายถึง หนังสือสำาคัญทีรัฐออกให้เพื่อ ่ คุ้มครองการประดิษฐ์ (Invention) การออกแบบ ผลิตภัณฑ์ (Product Design) หรือ ผลิตภัณฑ์ อรรถประโยชน์ (Utility Model) ทีมลักษณะตามที่ ่ ี กฎหมายกำาหนด การประดิษฐ์ คือ ความคิดสร้างสรรค์เกี่ยวกับ ลักษณะองค์ประกอบ โครงสร้างหรือกลไกลของ ผลิตภัณฑ์ รวมทังกรรมวิธีในการผลิตการักษา หรือ ้ ปรับปรุงคุณภาพของผลิตภัณฑ์ การออกแบบผลิตภัณฑ์ คือ ความคิดสร้างสรรค์ เกี่ยวกับการทำาให้รูปร่างลักษณะภายนอกของ
- 10. ผลิตภัณฑ์อรรถประโยชน์หรือทีเรียกอีกอย่างหนึง ่ ่ ว่า อนุสทธิบัตร (Petty Patent) จะมีลักษณะคล้ายกัน ิ กับการประดิษฐ์ แต่เป็นความคิดสร้างสรรค์ทมระดับ ี่ ี การพัฒนาเทคโนโลยีไม่สูงมาก หรือเป็นการประดิษฐ์ คิดค้นเพียงเล็กน้อย แบบผังภูมของวงจรรวม หมายถึง แผนผังหรือแบบ ิ ทีทำาขึ้น เพือแสดงถึงการจัดวางและการเชือมต่อวงจร ่ ่ ่ ไฟฟ้า เช่น ตัวนำาไฟฟ้า หรือตัวต้านทาน เป็นต้น เครื่องหมายการค้า หมายถึง เครื่องหมายหรือ สัญลักษณ์หรือตราทีใช้กับสินค้า หรือบริการ ได้แก่ ่
- 11. เครื่อ งหมายการค้า เครื่องหมายการค้า (Trade Mark) คือ เครื่องหมายทีใช้เป็นทีหมายเกี่ยวข้องกับสินค้าเพือ ่ ่ ่ แสดงว่าสินค้าทีใช้เครื่องหมายนั้นแตกต่างกับสินค้าที่ ่ ใช้เครื่องหมายการค้าของบุคคลอื่น เช่น โค้ก เป๊ปซี่ บรีส แฟ้บ เป็นต้น เครื่องหมายบริการ (Service Mark) คือ เครื่องหมายทีใช้เป็นทีหมายหรือเกี่ยวข้องกับการ ่ ่ บริการ เพือแสดงว่าบริการที่ใช้เครื่องหมายนันแตก ่ ้ ต่างกับบริการที่ใช้เครื่องหมายบริการของบุคคลอื่น
- 12. เครื่องหมายรับรอง (Certification mark)คือ เครื่องหมายทีเจ้าของเครื่องหมายรับรองใช้เป็นที่หมาย ่ หรือเกียวข้องกับสินค้าและบริการของบุคคลอื่น เพือ ่ ่ เป็นการรับรองคุณภาพของสินค้า หรือบริการนัน เช่น ้ เชลล์ชวนชิม แม่ช้อยนางรำา เป็นต้น เครื่องหมายร่วม (Collective Mark) คือ เครื่องหมายการค้าหรือเครื่องหมายบริการที่ใช้โดย บริษัทหรือรัฐวิสาหกิจในกลุ่มเดียวกัน หรือโดยสมาชิก ของสมาคม กลุ่มบุคคล หรือองค์กรอื่นใดของรัฐหรือ เอกชน เช่น ตราช้างของบริษัทปูนซิเมนไทย จำากัด เป็นต้น
- 13. ลิข สิท ธิ์ซอฟต์แ วร์
- 14. ลิข สิท ธิ์ซอฟต์แ วร์ ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ.2537 "ลิขสิทธิ์ หมายความว่า สิทธิแต่ผู้เดียวทีจะทำาการใดๆ ตามพระ ่ ราชบัญญัตินี้เกียวกับงานทีผู้สร้างสรรค์ได้ทำาขึ้น" ดัง ่ ่ นันการใช้ซอฟต์แวร์ทผู้อื่นสร้างขึ้นจำาเป็นต้องได้รับ ้ ี่ การอนุญาตจากผู้สร้าง โดยใบอนุญาต (license) นี้ เป็นสัญญาระหว่างผู้สร้างกับผู้ใช้ซอฟต์แวร์ ใบ อนุญาตเป็นการให้สิทธิผู้ใช้ในการใช้ซอฟต์แวร์ได้ โดยไม่ถือเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ ซึ่งผลก็คือใบอนุญาต ทำาหน้าที่เหมือนคำาสัญญาว่าผู้สร้างจะไม่ฟองร้องผู้ใช้ ้ ในการใช้ซอฟต์แวร์ซึ่งถือเป็นสิทธิของผู้สร้างแต่เพียง ผู้เดียว
- 15. ซอฟต์แวร์คอมพิวเตอร์ ถือเป็นงานวรรณกรรม คือ งานนิพนธ์ททำาขึ้นได้รับการคุ้มครองแบบลิขสิทธิ์ ี่ เท่านั้น ไม่สามารถนำาไปขอจดสิทธิบัตร ผล งานประเภทที่สามารถจดสิทธิบัตร (Patent) ได้ คือ สิ่ง ประดิษฐ์ (ยกตัวอย่างสิทธิบัตรที่นกศึกษาสืบค้นส่ง ั อาจารย์) และออกแบบผลิตภัณฑ์ (เช่น การออกแบบสี ลวดลาย รูปร่าง ของสิ่งของ เครื่องใช้ ที่มคุณค่าในเชิง ี เศรษฐกิจ
- 16. ในกรณีที่ไม่ได้ทำาสัญญาระหว่างกัน เมือลูกจ้าง ่ ทำาการเขียนซอฟต์แวร์คอมพิวเตอร์ขึ้น ซอฟต์แวร์นั้น ย่อมเป็นลิขสิทธิ์ของลูกจ้าง แต่บริษทสามารถนำา ั ซอฟต์แวร์ออกเผยแพร่ หรือจำาหน่ายได้ ตาม วัตถุประสงค์ของการจ้างงานนั้น หากเจ้าของขาย ลิขสิทธิ์ให้ผู้อื่นแล้ว ก็ยงสามารถแสดงตนว่าเป็นผู้ ั สร้างสรรค์ผลงานลิขสิทธิ์นั้นได้ เพื่อป้องกันไม่ให้ลูกจ้างของบริษทนำาซอฟต์แวร์ ั หรือผลงานลิขสิทธิ์ที่คิดขึ้นขณะทีเป็นลูกจ้างของเรา ่ ออกไปหาผลประโยชน์ บริษัทจะต้องให้ลูกจ้างเซ็น สัญญษยกลิขสิทธิ์ในผลงานทุกอย่าง ที่ทำาขึ้นขณะเป็น ลูกจ้างของเราให้แก่บริษัท
- 17. หากบริษัทคู่แข่งสร้างซอฟต์แวร์ที่มวิธีการทำางาน ี เหมือนกับซอฟต์แวร์ที่บริษัทเราสร้างขึ้นมาก่อน บริษัท คู่แข่งไม่ได้ละเมิดลิขสิทธิ์ของเรา เพราะ สิ่งทีไม่ใช่งาน ่ ลิขสิทธิ์ เช่น ความคิด ขั้นตอน กรรมวิธี ระบบ หลัก การ วิธีใชหรือทำางาน ทฤษฎี แนวความคิด การค้นพบ ข่าวประจำาวัน เป็นต้น ถ้าถูกจับได้ว่าละเมิดลิขสิทธิ์ต้องเสียค่าละเมิดลิขสิทธิ์ ให้กับเจ้าของลิขสิทธิ์ เมือพัฒนาซอฟต์แวร์หรือเว็บไซต์เสร็จ จะได้รับ ่ การคุ้มครองทันที โดยไม่ต้องไปทำาการจดทะเบียนกับ กราทรัพย์สนทางปัญญา แต่เราสามารถไปจดแจ้ง ิ
- 18. การดัด แปลงซอฟต์แ วร์โดยได้ร ับ อนุญ าต ถือ ว่า ไม่เ ป็น การละเมิด ลิข สิท ธิ์ หากมีผู้มาทำาการดัดแปลง คัดลอกซอฟต์แวร์ของ บริษัท ทางบริษัทสามารถเอาผิดกับบุคคลเหล่านันได้ ้ โดยการดำาเนินคดีตามกฎหมายได้ทันที แต่บางครั้ง อาจเจรจายอมความได้ หรือเรียกเก็บค่าลิขสิทธิ์ก็ได้
- 19. บทลงโทษเกี่ยวกับการละเมิดลิขสิทธิ์ คือ การ ละเมิดลิขสิทธิ์โดยตรงเช่น ทำาซำ้า ดัดแปลง : มีโทษ ปรับ 20,000 - 200,000 บาท หากทำาเพื่อการค้า มี โทษจำาคุก 6 เดือน ถึง 4 ปี หรือปรับ 100,000 - 800,000 บาท หรือทั้งจำาทังปรับ การละเมิดลิขสิทธิ์ ้ โดยอ้อม (สนับสนุนให้เกิดการละเมิด) : มีโทษปรับ 10,000 - 100,000 บาท หากทำาเพื่อการค้า มี โทษจำาคุก 3 เดือน ถึง 2 ปี หรือ 50,000 - 400,000 บาท หรือทั้งจำาทังปรับ ้
- 20. หากเป็น บุคคลธรรมดา ผลงานลิขสิทธิ์จะได้รับ การคุ้มครองตลอดชีวิตผู้สร้างสรรค์+ 50 ปี หากเป็น นามแฝง/นิติบุคคล จะได้รับการคุ้มครอง 50 ปี นับแต่ สร้างสรรค์ หากผู้เป็นเจ้าของลิขสิทธิ์เสียชีวิตลงสิทธิในการ ครอบครองลิขสิทธิ์นั้นจะตกแก่ทายาท(ในระยะเวลาไม่ เกิน 50 ปี)
- 21. งานทีไม่มใครเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์เพราะอายุแห่ง ่ ี การคุ้มครองสิ้นสุดลง หากนำามารวบรวม ผู้ทำาการ รวบรวมสามารถเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์นนได้ ั้ ข่าวประจำาวันและข้อเท็จจริงต่างๆทีมลักษณะเป็น ่ ี เพียงข่าวสารเมือนำาไปเผยแพร่ต่อ ถือว่าไม่เป็นการ ่ ละเมิดลิขสิทธิ์ ถ้ามีผู้ว่าจ้างให้พฒนาซอฟต์แวร์ โดยมีสญญาว่า ั ั จ้าง ผลลงานทีได้เป็นของผู้ว่าจ้าง ผู้ถูกว่าจ้างนำาไป ่ ขายต่อให้แก่องค์กรอื่นไม่ได้
- 22. เมือเจ้าของลิขสิทธิ์เสียชีวิตลง จะได้รับการ ่ คุ้มครองลิขสิทธิ์นั้นต่อไปอีก 50 ปี หลังจากเสียชีวิต การติชมหรือวิจารณ์ผลงานทีมลิขสิทธิ์ ถือว่าไม่ ่ ี ละเมิดลิขสิทธิ์ เมือซื้อซอฟต์แวร์ หากทำาซำ้า เพือป้องกันการสูญหาย ่ ่ หรือเสียหาย(Back up) ไม่ถอว่าเป็นการละเมิด ื ลิขสิทธิ์
- 23.