Social Enterprise: Introduction and SROI
•
3 likes•2,450 views
เอกสารประกอบการบรรยายเรื่อง "กิจการเพื่อสังคม" ฉบับ 11 กันยายน 2554
Recommended
Recommended
More Related Content
Similar to Social Enterprise: Introduction and SROI
Similar to Social Enterprise: Introduction and SROI (20)
More from Sarinee Achavanuntakul
More from Sarinee Achavanuntakul (20)
Social Enterprise: Introduction and SROI
- 1. ่ ั กิจการเพือสงคม (Social Enterprise) สฤณี อาชวานันทกุล http://www.fringer.org/ 11 กันยายน 2554 งานนี้เผยแพร่ภายใต้สญญาอนุญาต Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) ั โดยผูสร้างอนุญาตให้ทาซา แจกจ่าย แสดง และสร้างงานดัดแปลงจากส่วนใดส่วนหนึ่งของงานนี้ได้โดยเสรี แต่เฉพาะใน ้ ้ กรณีทให้เครดิตผูสร้าง ไม่นาไปใช้ในทางการค้า และเผยแพร่งานดัดแปลงภายใต้สญญาอนุญาตแบบเดียวกันนี้เท่านัน ่ี ้ ั ้
- 2. “The cartel” of world aid
- 3. Who will you trust to fix the problems?
- 4. “ไฮเทค” ก็ “เหมาะสม” ได ้
- 5. ั กิจการ + นวัตกรรม + เป้ าหมายทางสงคม (1)
- 6. ั กิจการ + นวัตกรรม + เป้ าหมายทางสงคม (1)
- 7. ่ ั กิจการเพือสงคมคืออะไร? ่ ั ั • กิจการเพือสงคม คือกิจการทีมพันธกิจด ้านสงคมหรือ ่ ี ิ่ สงแวดล ้อมเป็ นหลัก และมีความยั่งยืนทางการเงิน ่ ั • กิจการเพือสงคมพยายามสร ้าง “ผลตอบแทนด ้านสงคม ั ิ่ ่ หรือสงแวดล ้อม” สูงสุด ไม่ใชกาไรสูงสุด ่ ั • กิจการเพือสงคมมีหลากหลายแนวทาง รูปแบบ และ วิธดาเนินการ ทางานในพืนทีไร ้ตลาด จนถึงตลาดโตเร็ว ี ้ ่ • กิจการเพือสงคมทีประสบความสาเร็จระดับประเทศ ใช ้ ่ ั ่ กลไกตลาด นวัตกรรม และการประสานประโยชน์ของทุก ิ ฝ่ าย เป็ น “คานงัด” สร ้างการเปลียนแปลงเชงบวก ่ ่ ั • กิจการเพือสงคมขาดไม่ได ้ในระบบเศรษฐกิจแห่งอนาคต เพราะมุงแก ้ไขปั ญหาทีรากสาเหตุอย่างยั่งยืน ่ ่ 7
- 9. International Development Enterprises (IDE) “สร ้างโอกาสในการหารายได ้ให ้กับผู ้มีรายได ้น ้อย” ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ ี ั ทั่วโลกมีเกษตรกรผู ้ยากไร ้กว่า 800 ล ้านคน พัฒนาและขายอุปกรณ์การเกษตรและ ทีทาการเกษตรแบบพออยูพอกิน มีศกยภาพ ่ ่ ั ปรับปรุงคุณภาพชวตทีมราคาถูก ใช ้ ี ิ ่ ี ตามากในการเพิมรายได ้ เงินให ้เปล่าและ ่ ่ “เทคโนโลยีทเหมาะสม” อาทิ ี่ ่ โครงการชวยเหลือของภาครัฐและองค์กร • ระบบชลประทานน้ าหยด พัฒนามักแก ้ปั ญหาไม่ตรงจุด หรือไม่ก็ไม่ • เครืองสูบน้ าพลังมือ ่ ่ ชวยพัฒนาให ้เกษตรกรอยูได ้ด ้วยตนเอง ่ • ระบบจ่ายน้ าดืมและชลประทานแบบผสม ่ (Multiple Use Water System) ้ ่ พืนทีดาเนินกิจการ: สานั กงานใหญ่ตงอยูในสหรัฐอเมริกา มีสาขาในแคนาดา ั้ ่ ั อังกฤษ กานา กัมพูชา บังกลาเทศ โมซมบิค เนปาล เอธิโอเปี ย นิคารากัว เวียดนาม ิ แซมเบีย ซมบับเว และฮอนดูรัส ั ่ ผลตอบแทนด้านสงคม: ผลิตภัณฑ์ของ IDE ชวยสร ้างรายได ้กว่า 1 พันล ้านเหรียญ ให ้ลูกค ้าคนจนกว่า 19 ล ้านคนทั่วโลกได ้หลุดพ ้นบ่วงความจนอย่างยั่งยืน โดยมีอตรา ั ่ ู ่ การคุ ้มทุนทีสงมาก (อัตราสวนรายได ้เพิมของลูกค ้าต่อเงินลงทุนของ IDE = 10 ต่อ 1) ่ 9
- 10. 10
- 11. Institute of OneWorld Health ้ื “พัฒนายารักษา “โรคคนจน” ทีได ้ผลและคนจนซอได ้” ่ ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ ี ั คนจนทั่วโลกหลายร ้อยล ้านคนป่ วยและ พัฒนายารักษาโรครุนแรงทีได ้ผลและคน ่ ี่ ี ี ิ เสยงทีจะเสยชวตจากโรครุนแรงทีบริษัทยา ่ ่ ื้ จนซอได ้ ลดต ้นทุนด ้วยการนา “สูตรยา กระแสหลักไม่สนใจทีพัฒนายาเพราะทา ่ ่ ี กาพร ้า” (orphan drugs) ทีไม่ต ้องเสยค่า กาไรไม่ได ้ นอกจากนี้ 20 ปี ทผานมาก็มโรค ี่ ่ ี ้ ิ ใชสทธิมาพัฒนาต่อ และร่วมมือกับ ระบาดชนิดใหม่กว่า 30 ชนิด องค์การอนามัยโลก บริษัทยา มหาวิทยาลัย เอ็นจีโอ และบริษัทผู ้ผลิตยา เลียนแบบในประเทศกาลังพัฒนา ้ ่ พืนทีดาเนินกิจการ: OneWorld Health เป็ นบริษัทยาไม่แสวงกาไรแห่งแรกใน สหรัฐอเมริกา มีสาขาปฏิบัตการในอินเดีย ปั จจุบนดาเนินโครงการพัฒนายารักษาโรค ิ ั รุนแรง 3 ชนิด ได ้แก่ โรคมาเลเรีย โรคลิชมาเนีย และโรคท ้องเดินรุนแรง ั ผลตอบแทนด้านสงคม: พัฒนายารักษาโรคลิชมาเนียได ้สาเร็จเป็ นครังแรกของโลก ้ ่ ต่อมาผลิต semisynthetic artemisinin สวนประกอบสาคัญในชุดรักษาโรคมาเลเรีย Artemisinin-based Combination Therapies (ACTs) ปั จจุบนกาลังพัฒนาขันตอน ั ้ การผลิตร่วมกับบริษัทยา sanofi-aventis เพือวางจาหน่ายในปี ค.ศ. 2012 ่ 11
- 13. Rags2Riches ั “แก ้ปั ญหาสงคมด ้วยสไตล์” ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ ี ั ปายาตาส คือทีทงขยะทีใหญ่ทสดใน ่ ิ้ ่ ี่ ุ ี ิ Rags2Riches ยกระดับชวตความเป็ นอยู่ ฟิ ลปปิ นส ์ และทีอยูอาศยของคนจนหลาย ิ ่ ่ ั ของแม่บ ้านในสลัม ด ้วยการสนั บสนุนให ้ พันครอบครัว แม่บ ้านในสลัมนาเศษผ ้าจาก ื้ รวมกลุมเป็ นสหกรณ์แม่บ ้าน ซอเศษผ ้าทิง ่ ้ กองขยะมาถักเป็ นพรมขาย แต่ถกพ่อค ้าคน ู ิ่ แล ้วจากโรงงานสงทอมาให ้สมาชก ิ กลางทีมความรู ้มากกว่าและเข ้าถึงตลาดได ้ ่ ี สหกรณ์ถักเป็ นกระเป๋ าหรูและเครือง ่ เก่งกว่าเอารัดเอาเปรียบด ้วยการนาเศษผ ้าที่ ั้ ตกแต่งบ ้าน วางขายในร ้านค ้าชนนาทั่ว ื้ ซอตรงจากโรงงานมาให ้แม่บ ้านทอ จ่าย ั้ ประเทศ โดยมีดไซเนอร์ชนนาของประเทศ ี ่ ้ิ ค่าแรงเพียง 60 สตางค์ตอชนเท่านั น ้ ่ มาชวยออกแบบและทายีห ้อร่วม ่ พืนทีดาเนินกิจการ: ฟิ ลปปิ นส ์ สนค ้าบางสวนสงออกไปยังสงคโปร์ เริมรับออร์เดอร์ ้ ่ ิ ิ ่ ่ ิ ่ ิ จากอเมริกา ยุโรป ญีปน มีแผนจะเปิ ดร ้านขายสนค ้าออนไลน์ในอนาคตอันใกล ้ ่ ุ่ ั ี ิ ผลตอบแทนด้านสงคม: ยกระดับคุณภาพชวตของแม่บ ้านยากจน ชวยเพิมรายได ้่ ่ ิ ่ ิ ให ้กับพวกเธอ 20 เท่าจากการขายสนค ้าแบรนด์เนมทีฮตติดตลาด เป็ นต ้นแบบโมเดล ั่ ่ ธุรกิจ “แฟชนทียั่งยืน” ทีได ้รับการยอมรับในระดับโลก ่ 13
- 14. Digital Divide Data (DDD) ี่ ั่ ่ ่ ั “ธุรกิจไอทีทยงยืน มุงสร ้างการเปลียนแปลงทางสงคม” ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ ี ั หนุ่มสาวชาวกัมพูชาจานวนมากขาดโอกาส รับหนุ่มสาวผู ้ด ้อยโอกาสและพิการมาเป็ น ในการทางานด ้านไอที ถึงแม ้ว่าจะเข ้ารับการ พนั กงานของบริษัท อบรมทักษะด ้านภาษา อบรมคอมพิวเตอร์จากโรงเรียนต่างๆ ก็ไม่ม ี และคอมพิวเตอร์ 3-8 เดือน เพือทางาน ่ งานรองรับหลังเรียนจบ นอกจากนีกมพูชา ้ ั แปลงเอกสารเป็ นดิจทัลและป้ อนข ้อมูล ิ ่ ยังมีผู ้พิการกว่า 300,000 คน สวนใหญ่ (data entry) ให ้กับลูกค ้าองค์กรทั่วโลก พิการจากกับระเบิดและโรคโปลิโอ และออกเงินสนั บสนุนให ้พนั กงานไปเรียน ปริญญาตรีระหว่างทางาน ้ ่ ื่ พืนทีดาเนินกิจการ: สานั กงาน 3 แห่งในกัมพูชาและลาว รับงานจากบริษัทสอ ิ่ ึ สงพิมพ์ สถาบันการศกษา ห ้องสมุด และเอ็นจีโอทั่วโลก ั ผลตอบแทนด้านสงคม: ปั จจุบัน DDD มีพนั กงานกว่า 600 คน เป็ นบริษัทไอทีท ี่ ใหญ่ทสดในกัมพูชาและลาว ตังแต่ปี 2001 อบรมผู ้ด ้อยโอกาสไปแล ้ว 1,800 คน ชวย ี่ ุ ้ ่ ให ้กว่า 400 คนในจานวนนีสามารถหางานใหม่ทาทีมรายได ้สูงกว่ารายได ้เฉลียใน ้ ่ ี ่ ประเทศถึง 4-6 เท่า 14
- 15. Better World Books ื “ร ้านหนังสอออนไลน์ทมจตวิญญาณ” ี่ ี ิ ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ ี ั ื ทั่วโลกมีผู ้ใหญ่ทไม่รู ้หนั งสอกว่า 780 ล ้าน ี่ ื บริษัทรวบรวมหนั งสอมือสองจากการจัด คน ในจานวนนีกว่าร ้อยละ 73 อยูในทวีป ้ ่ กิจกรรมรับบริจาคตามมหาวิทยาลัยและ ี ึ เอเชย เอ็นจีโอด ้านการศกษาจานวนมากยัง ื ห ้องสมุดทีไม่มทเก็บหนั งสอเก่า นา ่ ี ี่ ่ ต ้องการความชวยเหลือทังด ้านเงินทุนและ ้ ื หนั งสอเหล่านั นมาขายออนไลน์ รายได ้ ้ ื หนั งสอในการแก ้ปั ญหา ื ่ และหนั งสอสวนหนึงนาไปมอบให ้กับเอ็นจี ่ ึ ั้ โอด ้านการศกษาชนนาและมหาวิทยาลัยที่ ขาดแคลนตาราเรียน ้ ่ ื พืนทีดาเนินกิจการ: สานั กงานในสหรัฐอเมริกา ขายหนั งสอผ่านเว็บ กระจายหนั งสอ ื ื ึ ไปยังผู ้ไม่รู ้หนั งสอผ่านเอ็นจีโอด ้านการศกษาทีเป็ นพันธมิตรของบริษัท ่ ั ่ ผลตอบแทนด้านสงคม: ระดมทุนกว่า 8 ล ้านเหรียญให ้กับโครงการสงเสริมการรู ้ ื ื ึ ั้ หนั งสอและห ้องสมุด บริจาคหนั งสอกว่า 2.8 ล ้านเล่มให ้กับเอ็นจีโอด ้านการศกษาชน นา อาทิ Books for Africa, Room to Read และ Feed the Children เก็บรวบรวม ื หนั งสอมือสองไปแล ้ว 35 ล ้านเล่มผ่านการจัดกิจกรรมอย่างต่อเนืองในมหาวิทยาลัย ่ กว่า 1,800 แห่ง และห ้องสมุดกว่า 2,000 แห่งทั่วทังสหรัฐอเมริกา ้ 15
- 16. “นวัตกรรมสงคม” ทีด ี ใช ้ “เทคโนโลยีเหมาะสม” ั ่ • LifeStraw ผลิตโดยบริษัท Vestergaard Frandsen (สวิสเซอร์แลนด์) เป็ นอุปกรณ์ กรองน้ าขนาดพกพา • หลอดทาจากพลาสติก ข ้างในมีไสกรอง ้ ั้ หลายชน ราคาขายหลอดละ 2 เหรียญสหรัฐ • กรองน้ าได ้อย่างน ้อย 700 ลิตร • ื้ กรองเชอแบคทีเรียและพยาธิได ้ถึง 99.99% • NeoNurture ตู ้อบทารก ออกแบบโดยบริษัท Design ่ ่ That Matters เพือชวยลด อัตราการตายของทารกแรก เกิดทีตายภายในเดือนแรก ่ (4 ล ้านคนต่อปี ) • ิ้ ่ ทาจากชนสวนรถยนต์ 100% ้ เพือให ้มีราคาถูก ผู ้ใชใน ่ ประเทศยากจนสามารถซอม ่ เองได ้ และหาอาไหล่ไม่ยาก 16
- 17. การเป็ น “พันธมิตร” กับธุรกิจกระแสหลัก ่ ั กิจการเพือสงคม บริษัทกระแสหลัก ผลลัพธ์ทได ้ ี่ SE: ลดต ้นทุน + ื่ พันธมิตร: ชอเสยง,ี รายได ้, ลูกค ้าใหม่ SE: ผลิตภัณฑ์ใหม่ + ื่ พันธมิตร: ชอเสยง,ี รายได ้, ลูกค ้าใหม่ SE: ยีห ้อ, ่ ่ ชองทางการตลาด + ื่ ี พันธมิตร: ชอเสยง, รายได ้ 17
- 19. โครงการพัฒนาดอยตุงฯ ั ิ่ “พัฒนาด ้านสงคม เศรษฐกิจ และสงแวดล ้อมอย่าง ่ ่ ั ์ ยังยืน เพือคืนศกดิศรีให ้กับคนและธรรมชาติ” ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ ี ั ก่อนปี พ.ศ. 2531 “ดอยตุง” จังหวัดเชยงราย ี โครงการพัฒนาดอยตุง (พืนทีทรงงาน) ้ ่ มีสภาพเป็ นป่ าหัวโล ้น มีปัญหากองกาลังชน อันเนืองมาจากพระราชดาริของสมเด็จย่า ่ ่ ้ กลุมน ้อยควบคุมเสนทางลาเลียงฝิ่ น ราษฎร ก่อตังขึนในปี พ.ศ. 2531 สร ้างงานและ ้ ้ ่ ี ั สวนใหญ่ไม่มสญชาติไทย ไม่ได ้รับสทธิทาง ิ ี ่ โอกาสในการประกอบอาชพทีหลากหลาย ั สงคมหรือสาธารณูปโภคขันพืนฐานใดๆ ทา ้ ้ เพือให ้ชาวบ ้านสามารถพึงพาตนเองได ้ ่ ่ ให ้คนในพืนทีดอยตุงต ้องบุกรุกทาลายป่ า ทา ้ ่ แบรนด์ดอยตุงเพิมมูลค่าด ้วยการแปรรูป ่ ี ไร่หมุนเวียน และยังชพด ้วยการปลูกฝิ่ นเป็ น การออกแบบตามความต ้องการของตลาด หลัก แต่ก็ยังมีรายได ้ไม่เพียงพอ และการควบคุมคุณภาพให ้ได ้มาตรฐาน ้ ่ พืนทีดาเนินกิจการ: ประเทศไทย ปั จจุบนได ้ขยายโมเดลไปยังประเทศทีมปัญหา ั ่ ี ความยากจนและยาเสพติดคล ้ายกับไทย ได ้แก่ เมียนมาร์ อัฟกานิสถาน และอาเจะห์ ั ั ผลตอบแทนด้านสงคม: สร ้างโอกาสทางสงคมและเศรษฐกิจให ้กับชาวดอยตุงกว่า ่ ่ ึ 10,000 คน โดยมีรายได ้เฉลียต่อหัวเพิมเกือบ 10 เท่าระหว่างปี 2531-2550 การศกษา และสาธารณสุขเข ้าถึงครอบคลุมพืนทีดอยตุง และได ้ผืนป่ ากลับคืนมาอย่างสมบูรณ์ ้ ่ 19
- 20. สหกรณ์เลมอนฟาร์มพัฒนา ่ ื “สร ้างสุขภาพ สงเสริมชุมชน ร่วมสบสานวัฒนธรรม” ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ ี ั ่ ปั จจุบนคนไทยสวนใหญ่ยังเข ้าถึงอาหาร ั ั ื่ ชกชวนและเชอมโยงเกษตรกรขนาดเล็ก ปลอดสารพิษค่อนข ้างน ้อย ขณะทีอาหารที่ ่ ให ้เปลียนวิถการผลิตจากเกษตรเคมีท ี่ ่ ี ่ ้ ผลิตขึนจากกระบวนการเกษตรทีใชสารเคมี ้ อันตรายต่อสุขภาพและสงแวดล ้อมสู่ ิ่ ่ และยาฆ่าแมลงสงผลกระทบต่อสุขภาพของ เกษตรอินทรีย ์ โดยสร ้างตลาดรองรับ ผู ้ผลิตและผู ้บริโภคมากขึนทุกวัน ้ ื้ ผลผลิตทีเกิดขึนและรับซอในราคาเป็ น ่ ้ ธรรม (Fair Trade) สนั บสนุนให ้ผู ้บริโภคมี สุขภาพดี โดยจัดอบรมธรรมชาติบาบัด เกษตรธรรมชาติ การบริหารจิตและกาย ้ ่ พืนทีดาเนินกิจการ: มีสาขา 9 สาขา ั ี ิ ิ ผลตอบแทนด้านสงคม: ยกระดับชวตความเป็ นอยูของสมาชกสหกรณ์กว่า 28,000 ่ ครัวเรือน โดยให ้การสนั บสนุนแบบครบวงจร ตังแต่การเผยแพร่องค์ความรู ้ สนั บสนุน ้ ื้ ปั จจัยการผลิต สร ้างตลาดรองรับผลผลิต และรับซอในราคาทีเป็ นธรรม (Fair Trade) ่ 20
- 21. โอเพ่นดรีม “เปลียนโลกด ้วยนวัตกรรมไอที” ่ ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ ี ั ่ ั กิจการเพือสงคมและองค์กรในภาคสงคม ั บริษัทเน ้นบริการออกแบบและพัฒนา จานวนมากยังไม่เป็ นทีรู ้จักและไม่สามารถ ่ ้ เว็บไซต์ทมคาใชจ่ายตาให ้กับองค์กรใน ี่ ี ่ ่ ิ่ ่ เผยแพร่สงทีทาได ้มากนั ก เนืองจากขาด ่ ั ภาคสงคมทีสร ้างผลตอบแทนด ้านสงคม ่ ั ึ่ ทักษะด ้านไอทีและอินเตอร์เน็ ต ซงปั จจุบน ั สูง รวมทังค ้นหาและพัฒนาเทคโนโลยี ้ ่ เป็ นชองทางทีทกคนเข ้าถึงได ้ง่าย มีราคา ่ ุ ้ ใหม่ๆ เพือปรับใชให ้เหมาะสมกับโครงการ ่ ่ ถูก และเป็ นเทคโนโลยีทยังชวยต่อยอดและ ี่ ่ ั เพือสงคมแต่ละโครงการ โดยนารายได ้ ขยายผลงานของกิจการด ้วย จากการให ้บริการด ้านไอทีกับธุรกิจกระแส หลักมาสนั บสนุนงานภาคสงคมั ้ ่ พืนทีดาเนินกิจการ: มีสานั กงานในกรุงเทพ รับงานจากองค์กรทังไทยและเทศ ้ ั ั ผลตอบแทนด้านสงคม: ทางานให ้องค์กรภาคสงคมและหน่วย CSR ของบริษัทต่างๆ มามากกว่า 90 โครงการ และทาเว็บไซต์มากกว่า 50 เว็บไซต์ นอกจากนียังร่วมกับ ้ InSTEDD (Innovative Support to Emergencies, Diseases and Disasters) และ ่ องค์กรภาคีอนๆ พัฒนาระบบการสง SMS รายงานโรคระบาดให ้เหมาะสมกับคนไทย ่ื ้ และลาว ทาให ้ลดความล่าชาในการรายงานโรคระบาดได ้ถึง 1 ใน 3 21
- 22. ่ ั กลุมสจจะสะสมทรัพย์วดไผ่ล ้อม ั ่ “จากหลักธรรมนามาสูหลักการเงินเพือพัฒนาชุมชน” ่ ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ ี ั ่ ประชากรในชุมชนวัดไผ่ล ้อมสวนใหญ่เป็ น พระสุบน ปณีโต ก่อตังกลุมสจจะสะสม ิ ้ ่ ั ึ ผู ้สูงอายุและผู ้ทีไร ้การศกษา มีฐานะยากจน ่ ทรัพย์วัดไผ่ล ้อมขึนเมือ พ.ศ. 2533 โดย ้ ่ หลายคนตกอยูในวังวนหนีนอกระบบ บาง ่ ้ นาหลักการจัดการจากครูชบ ยอดแก ้ว ที่ รายต ้องถูกยึดทีทามาหากิน กลายเป็ นคน ่ ้ สงขลา มาประยุกต์ใชกับหลักธรรมะ จูงใจ เร่รอน ปั ญหายาเสพติดก็รนแรง สมาชกใน ่ ุ ิ ให ้ประชาชนรู ้จักออมเงิน สอนให ้บริหาร ชุมชนแตกสามัคคีกน ั เงิน ถ ้าใครไม่สบบุหรี่ ไม่ดมเหล ้า ไม่เล่น ู ื่ การพนั น จะให ้กู ้เงินโดยไม่คดดอกเบีย ิ ้ ้ ่ พืนทีดาเนินกิจการ: เริมจากวัดไผ่ล ้อม อาเภอเมือง จังหวัดตราด ปั จจุบนขยายเป็ น ่ ั เครือข่ายระดับจังหวัด ั ั ผลตอบแทนด้านสงคม: ปั จจุบันเครือข่ายสจจะสะสมทรัพย์วัดไผ่ล ้อมมีสมาชกกว่า ิ ิ 58,000 คน มีเงินออมกว่า 700 ล ้านบาท สมาชกมีเงินออมของตนเองเพิมขึนทุกเดือน ่ ้ ได ้รับเงินปั นผลในอัตราทีสงกว่าดอกเบียของธนาคาร และได ้รับสวัสดิการ นอกจากนี้ ่ ู ้ ื่ ยังสามารถขยายผลเชอมโยงเครือข่ายพระสงฆ์ท่ัวประเทศ 40 กว่าจังหวัด เป็ นต ้นแบบ หนึงในการจัดการการเงินฐานรากให ้กับชุมชนอืนๆ ทีสนใจ ่ ่ ่ 22
- 23. ่ ั กิจการเพือสงคมในไทยบอกอะไรเราบ ้าง • นโยบายรัฐและการกุศลมักแก ้ปั ญหาไม่ตรงจุด รั่วไหล ่ ่ หรือตอกตรึงวงจรการพึงพา ไม่ชวยให ้คนพึงตนเองได ้ ่ ่ ั ้ • กิจการเพือสงคมทีรเริมโดยนั กธุรกิจ และใชเทคโนโลยี ่ ิ ่ กับการสร ้างเครือข่ายกับฝ่ ายอืนเป็ น “คานงัด” ยังมีน ้อย ่ ้ ิ • จาเป็ นต ้องออกแบบและใชกลไกเชงสถาบันใหม่ๆ เพือ ่ สนับสนุน “การพัฒนาจากฐานราก” และทาให ้กลไก ื่ ี “ชอเสยง” ในตลาดทางานได ้อย่างมีประสทธิภาพ ิ ิ่ ภาษี สงแวดล ้อม, กฎหมายป่ าชุมชน กลไกการทางานร่วมกันระหว่างรัฐ ธุรกิจ กิจการเพือ ่ ั สงคม เอ็นจีโอ และประชาชน มาตรฐานการประเมินและกฏการเปิ ดเผยข ้อมูล ั ่ิ ผลกระทบด ้านสงคมและสงแวดล ้อมของภาคธุรกิจ 23
- 24. ่ ั กิจการเพือสงคมเป็ นประโยชน์ตอทุกฝ่ าย... ่ ั ่ ั ั • สงคม – กิจการเพือสงคม (SE) มุงแก ้ปั ญหาสงคมและ ่ ิ่ สงแวดล ้อมอย่างยั่งยืน สนั บสนุนให ้คนพึงตนเองได ้ ่ • รัฐ – SE แบ่งเบาภาระของภาครัฐ และบรรเทาปั ญหาเงิน ั่ งบประมาณรั่วไหลจากคอร์รัปชนของนั กการเมือง ข ้าราชการ นักธุรกิจ ฯลฯ • ธุรกิจ – SE ชวยช ี้ “ตลาดใหม่” ทีธรกิจมีโอกาสทากาไร ่ ่ ุ ี และสามารถจับมือเป็ นพันธมิตรสาหรับซเอสอาร์ทยงยืน ี่ ั่ ่ • เอ็นจีโอ – SE ชวยแบ่งเบาภาระ และสามารถจับมือเป็ น พันธมิตรเพราะมีวัตถุประสงค์เดียวกัน • ประชาชน – SE มักจะก่อตังโดยผู ้ประกอบการ “หัวรัน” ้ ้ ทีมงสร ้างการเปลียนแปลงจากฐานราก จึงเป็ นแรง ่ ุ่ ่ บันดาลใจทีดให ้กับคนอืน ่ ี ่ 24
- 25. ...แต่ทกฝ่ ายต ้องร่วมมือกัน ุ ปัญหา รัฐ ธุรกิจ สอมวลชน นักวิชาการ เอ็นจีโอ กิจการเพือ ื่ ่ ั สงคม 25
- 27. ั กรอบคิดในการวัดผลตอบแทนด ้านสงคม • ผู ้บุกเบิก – REDF, World Bank, Acumen Fund, NEF ้ • กรอบคิดทีเข ้าใจง่ายและปรับใชได ้กว ้างคือ ่ กรอบการวัดของการประกวดแผนธุรกิจเพือ ่ ั สงคม GSVC (Global Social Venture Competition)
- 28. Theory of Change
- 30. ่ ู จากผลผลิต (output) สูมลค่าทางการเงิน
- 31. ั ตัวอย่าง: “ผลตอบแทนทางสงคม” ขององค์กรไมโครไฟแนนซ ์
- 32. มาตรฐานในการประเมิน “ผลงาน” ของ MFI • “มาตรฐาน” อุตสาหกรรม (industry benchmarks) – Mix Microbanking Bulletin (MBB) • ผลการประกอบการด ้านการเงิน (financial performance) – Microfinance Consensus Guidelines & Appraisal Guide โดย CGAP ั • ผลการประกอบการด ้านสงคม (social performance) – ยังไม่ถงขันมี “มาตรฐาน” แต่มแนวทางทีสรุปโดยกลุม MFI ึ ้ ี ่ ่ ่ ต่างๆ เชน Social Performance Task Force, ForolacFR, ฯลฯ – Progress Out of Poverty Index (PPI) ของ Grameen Foundation
- 33. “มาตรฐาน” อุตสาหกรรม MFI • Mix Microbanking Bulletin -http://www.mixmbb.org/ รวบรวมและข ้อมูลตีพมพ์ ิ รายงานรายไตรมาส จาก MFI ประมาณ 900 แห่งทั่วโลก
- 34. ้ี ั ตัวอย่างดัชนีชวดผลงานด ้านการเงิน ทีมา: CGAP, Microfinance Consensus ่ Guidelines
- 35. ้ี ั ตัวอย่างดัชนีชวดผลงานด ้านการเงิน (ต่อ)
- 36. ั “ผลงานด ้านสงคม” ของ MFI ั กรอบการประเมินผลงานด้านสงคม (social performance) 1. เจตนาและการออกแบบองค์กร (INTENT AND DESIGN) ั ั พันธกิจ (mission) ขององค์กรคืออะไร มีเป้ าหมายทางสงคมชดเจนหรือไม่ มี ระบบทีถกออกแบบมาให ้บรรลุเป้ าหมายเหล่านันหรือไม่ ่ ู ้ 2. กิจกรรมขององค์กร (ACTIVITIES) MFI ทากิจกรรมอะไรบ ้างเพือบรรลุพันธกิจทีตงไว ้ ่ ่ ั้ 3. ผลผลิต (OUTPUT) MFI ให ้บริการกับคนจนและคนจนเรือรังหรือไม่ ผลิตภัณฑ์และบริการต่างๆ ถูก ้ ออกแบบมาเพือตอบสนองความต ้องการของคนเหล่านีหรือไม่ ่ ้ 4. ผลล ัพธ์ / ผลกระทบ (OUTCOME / IMPACT) ่ ั ลูกค ้าของ MFI มีฐานะความเป็ นอยูทางสงคมและเศรษฐกิจดีขนหรือไม่ ึ้
- 38. what constitutes “social performance” Social Performance Task Force (SPTF) – ปั ญหา moral hazard “credit ease” KEY Indicators above the dash lines – agree to do Indicators below the dash lines or in dash line boxes – agree to work on (definitions, tools) Specific indicators A-D – agree to work on in specific contexts
- 39. ั ForolacFR: ดัชนีวดผลงานด ้านสงคม ั • ForolacFR (http://www.forolacfr.org/) เป็ นเครือข่ายของ MFI ประมาณ 50 แห่งในทวีปอเมริกาใต ้ และคาริบเบียน จัดทาชุดดัชนีวัด social performance เป็ นโครงการนาร่องในปี 2008 (1) Basic Indicators for Social Performance Management Indicator Algorithm SPTF reference FOCUS 1. Outreach to Outreach poor: % of new poor clients in relation to Q18 poverty and the total number of clients. To promote the vulnerability segregation for different poor levels Outreach to women: % of women clients in relation Q17 to the total number of active clients Outreach to the rural area: % of clients in rural areas Q17 in relation to the total number f active clients CLIENT SATISFACTION 2. Client Satisfaction Desertion Rate of client= = (No. of active clients at Q19 initial time + No. of new clients – No. of active clients at final time)/(No. of clients at initial time + No. of new clients) Cost of service: Real interest rate in relation to the ~Q12 average national interest rate of the sector.
- 40. ั ForolacFR: ดัชนีวดผลงานด ้านสงคม (ต่อ) ั (1) Basic Indicators for Social Performance (continued) RESULTS 3. Employment Employment consolidation: Secure full-time job positions in ~QC Creation relation to total of clients served Employment creation: New full-time job positions created in QC relation to the total number of clients served 4. Social Capital Social Capital Support: % of clients served with methodologies Q4.1 that generate social capital (common banks, credit networks) in relation to the total of active clients. % of clients that lead or participate in social organizations in relation to the total number of active clients 5. Capital and Assets Active Assets: % of loans to the investment of fixed assets in Creation relation to the total number of active loans. Long-term loans: % of loans of long term loans in relation to the total of active loans. SOCIAL RESPONSIBILITY 6. Surplus Assignation Reinvestment: % of surplus reinvestment Community Support: % of surplus used in supporting social or community projects. Employers Training: % of surplus used in training employers of MFIs
- 41. ั ForolacFR: ดัชนีวดผลงานด ้านสงคม (ต่อ) ั (2) Social Performance Indicators related to a context Management Algorithm Indicators 7. Services Savings: % of clients that receive voluntary savings services in relation Q4.2 Diversification to the total of number of active clients. % average saving Insurance: % of clients that receive insurance services in relation to the total of number of active clients. Transfers, Remittances: % of clients that receive transfers or remittances services in relation to the total of number of active clients. Other services: % of clients that receive other financial services in relation to the total of number of active clients. 8. Access to Human Education: % of clients that receive education services in relation to Q4.3 and economic the total of number of active clients. Development Services Health: % of clients that receive health services in relation to the total of number of active clients Microentreprises Development; % of clients that have received technical assistance or management enterprise services in relation to the total of number of active clients. Economic Development: farmers organization, value chains integration, local development
- 42. Progress out of Poverty Index (PPI) ี้ ั ขันแรก วัดคะแนน PPI ของลูกค ้าแต่ละคน จากดัชนีชวดความจน 10 ตัว ้
- 43. การคานวณ PPI (ต่อ) ่ ่ ่ ่ ้ ขันทีสอง ดูวาคะแนน PPI มีคาความเป็ นไปได ้เท่าไรทีจะอยูเหนือเสนความจน ้ ่
- 44. การคานวณ PPI (ต่อ) ้ ่ ั ่ ้ ่ ่ ้ ขันทีสาม ประเมินสดสวนของลูกค ้าทังหมดทีอยูเหนือเสนความยากจน เมือได ้ ่ ่ อัตราสวนนีแล ้วก็จะสามารถเปรียบเทียบปี ตอปี ได ้ ้ ่
- 46. ่ ั “Push factors” ทีผลักให ้ธุรกิจใสใจสงคม ่ พลังตลาด 10 ประการ 5 ประเด็นร ้อน ่ ี 5 ผู ้มีสวนได ้เสย สาคัญทีผลักดัน ่ ภาวะสภาพภูมอากาศ ิ ่ ่ ผู ้บริโภคทีใสใจ เปลียนแปลง ่ ิ่ สงแวดล ้อม มลพิษและอันตราย ผู ้ถือหุ ้นนัก ต่อสุขภาพ เคลือนไหว ่ การต่อต ้านโลกาภิ ภาคประชาสังคม/ วัตน์ทไม่เป็ นธรรม ี่ เอ็นจีโอ วิกฤตพลังงาน ผู ้กากับดูแลภาครัฐ/ นักวิทยาศาสตร์ ความไว ้วางใจของ ภาคการเงิน ประชาชนในภาค ื่ ธุรกิจเสอมถอย ที่ มา: Triple Bottom Line Reporting: A Strategic Introduction to Economic, Environmental and Social 46 Performance Measurement, David Crawford, Certified Management Accountants Canada, www.cma-canada.org
- 47. “Pull factor” : SE หลายสาขาโตเร็วมาก เสือผ้ า ้ 50% ออร์ แกนิก อ ัตราการเติบโตต่อปี (%) $583 ล้ าน 40% สินค้ า แฟร์ เทรด 30% $2.2 ไมโคร พันล้ าน 20% อาหารปลอด ไฟแนนซ์ สารพิษ $7 พันล้ าน 10% $15.5 พันล้ าน รายได้ ต่อปี (เหรียญสหรัฐ), 2009 ทีมา: Good Capital, Social Enterprise Expansion Fund presentation ่ 47
- 48. “ตลาดฐานปิ ระมิด” : low-margin, high-volume
- 49. ิ “การลงทุนเชงกุศล” เพิมคุณค่าแบรนด์ ่ source: http://www.globalvoicesonline.org /2008/03/03/china-hack-into- freedom-city/
- 50. การลงทุนเพือความยั่งยืนเติบโตเร็วมาก ่ ั การลงทุนทีรับผิดชอบต่อสงคม (socially responsible ่ investment: SRI) เติบโตอย่างต่อเนืองในแทบทุกทวีปทัวโลก ่ ่ • $3 ล ้านล ้านในอเมริกา (เกือบ 10%) จานวน 250 กว่ากองทุน – เติบโต 260%+ ในรอบหนึงทศวรรษทีผานมา ่ ่ ่ • ในจานวนนี้ กองทุน SRI 35% ที่ Morningstar ติดตาม ได ้ อันดับ 4 หรือ 5 ดาว (เทียบกับค่าเฉลีย 32.5% ของทังวงการ) ่ ้ • มีกองทุน SRI กว่า 220 กองทุนในยุโรป • กองทุน SRI รวมกันบริหารเงิน $13.9 พันล ้านในออสเตรเลีย • ตลาดหลักทรัพย์ กองทุน SRI แถวหน ้า และผู ้ให ้บริการข ้อมูล ทางการเงินขนาดใหญ่หลายเจ ้าสร ้างดัชนีความยังยืนแล ้ว – ่ Dow Jones Sustainability Index, FTSE4Good, Domini Social Index 50
- 51. SE: ความรู ้ “โอเพ่นซอร์ส” 51
- 53. ข ้อคิดบางประการ • กิจการเพือสงคม ไม่ใช ่ ่ ั • กิจกรรมแสดงความรับผิดชอบของธุรกิจ (CSR) หรือ • การกุศล (philanthropy) ่ ั • กิจการเพือสงคมไม่ได ้แปลว่าจะประสบความสาเร็จโดย อัตโนมัต ิ ต ้องลองผิดลองถูกและปรับตัวไม่หยุดนิง ่ ่ ้ • บางโมเดลทีใชได ้ในบริบทหนึงต ้องปรับเปลียนถ ้าอยาก ่ ่ ้ ้ ื่ ประยุกต์ใชให ้เข ้ากับบริบทอืน ดังนั นสอและภาควิชาการ ่ ่ ั จึงต ้องชวยกันติดตาม สงเคราะห์และถอดบทเรียน ่ ั • ภาครัฐ ธุรกิจ กิจการเพือสงคม ภาคการกุศล และเอ็นจี โอ ควรร่วมมือกันมากกว่าเดิมและเพิมความโปร่งใส ่ ่ ั • ทุกฝ่ ายควรสนับสนุนวงการ “การลงทุนเพือสงคม” 53
- 54. ่ ุ สูยค “เศรษฐกิจแห่งคุณค่า”? “ In the 19th century, we were making money with money. In the 21st century, I believe and hope that we will use values to create value.” - Oliver Le Grand , Chairman of the Board of Cortal (a subsidiary of BNP Paribas) “[There is] No Place To Hide for the Irresponsible Business” - Financial Times headline, 29 September 2003 54
- 55. ข ้อมูลเพิมเติม ่ 55
- 56. “You never change things by fighting the existing reality. To change something, build a new model that makes the existing model obsolete.” - R. Buckminster Fuller - “คุณไม่มวันเปลียนอะไรก็ตามด ้วยการต่อกรกับ ี ่ ความจริงทีเป็ นอยู่ ่ ถ ้าคุณอยากเปลียนอะไรก็ตาม จงไปสร ้างโมเดลใหม่ ่ ทีทาให ้โมเดลเดิมล ้าสมัย” ่ - อาร์. บัคมินสเตอร์ ฟุลเลอร์ - 56